Бас сүйектері

Тобы: 1508-29а

Орындаған: Жұмаева Н.

Қабылдаған: Спабек Г.

Адамның тірек-қимыл жүйесін сүйек тіні, бұлшықет ұлпасы, байламдар, буындар, буын капсуласы шеміршек тіні құрайды. Тірек қимыл жүйесі адамның кеңістіктегі қимыл қозғалысын реттеуге қатысады, сонымен қатар механикалық, қорғаныш қызметтерін атқарады.

Тірек-қимыл жүйесі

Сүйек туралы ілім. Остеология

Қаңқа - механикалық маңызы бар, мезенхимадан дамитын тығыз түзілістердің жиынтығы болып табылады. Ол өзара дәнекер, шеміршек немесе сүйек тканьдерінің көмегімен байланысқан жеке сүйектерден тұрады.

Сүйек тінінің дамуы

Эмбрионалдық

Постэмбрионалдық

Тура остеогенез

Тура емес остеогенез

Сүйектердің жіктелуі

Жілік сүйектері.

Ұзын: Тоқпан жілік, кәрі жілік, ортан жілік, асық жілік.

Қысқа: саусақ сүйектері.

Кемік сүйектер.

Ұзын: Қабырға, төс.

Қысқа: Омыртқа, білезік, тілерсек сүйектері.

Тобық сүйектері: тізе тобығы, бұршақ пішінді.

Жалпақ сүйектер.

Бас сүйектері.

Иық, жамбас сүйектері.

Аралас сүйектер: Бас сүйектің астыңғы сүйектері.

Бала туған кезде оссификация процессі толығымен аяқталмайды. Түтікшелі сүйектің диафизі сүйек тінінен, ал эпифизі шеміршек тінінен тұрады. Эмбрионалдық дамудың соңғы сатысында эпифизде сүйектену орындары пайда болады. Бірақ көп бөлігі туылған соң алғашқы 5-1, 5 жылдарда дамиды. Жаңа туылған нәрестелердің сүйек тіні саңылаулы ретикулофиброзды торлы құрылымға ұқсайды. Өсу барысында сүйектің қайта қалпына келіп отыруы 3-4 жас аралығында ретикулофиброздыдан табақшалы сүйеккке алмасып үнемі өзгеріп отырады. Түтікшелі сүйектердің сүйектенуі жыныстық жетілу кезінде аяқталады: әйелдерде 17-21 жас, ер адамдарда 19-24 жас аралығында.

Балалардағы ерекшелік

Жасқа байланысты сүйектің құрамындағы минералды заттар мен оганикалық заттар өзгеріп отырады. Балаларда ересектермен салыстыранда минералды заттар аз да, органикалық заттар мен су көп болады. Өсу барысында, яғни кіші жастағы балалара сүйекте кальций көп болса, кейінгі жылдары фосфор мөлшері артады. Балаларда минералды заттар сүйек салмағының екіден бір мөлшерін құраса, ересектерде бестен төртін ғана құрайды. Сүйектің химиялық құрамы мен құрылысына байланысты оның физикалық қасиеті де өзгереді. Балаларда сүйек иілгіш және сынғыш келеді. Шеміршек тіні де серпімді болып келеді.

Сүйек тінінің жасқа сай ерекшелігін гаверсон каналының құрылысы мен орналасуына байланысты да байқауға болады. Ересек адамдарда оның саны азаяды. Балаларда сүйек тінінде жасушааралық зат аз болады. Сүйек беті тегіс болып келеді. Периост бала неғұрлым жас болса соған байланысты сүйекпен жанасып жатады және ол балаларда қалындау орналасқан, екеуінің арасының бөлінуі 7 жаста толығымен аяқталады.

Сүйектің қанмен қамтамасыз етілуі балаларда жоғары, ол оның жылдам қалпына келуі мен өсуін қамтамасыз етеді. Эмбрионалдық даму кезінде барлық сүйектер қызыл жілік майымен толтырылған. 12 жасқа қарай сүйек сыртқы пішіні миен гистологиялық құрылысы ересектерге біршама ұқсайды.

Сүйектердің қосылуы жайлы ілім. Артрология

Сүйектердің алғашқы бітісіп-қосылу формасы олардың дәнекер немесе шеміршек тканьдер арқылы бітісуі жүреді.

Дамуы, құрылысы және функциясы бойынша сүйектердің бір - бірімен қосылуларын екі үлкен топқа бөлуге болад:

Үздіксіз қосылулар - синартроздар - дамуы ертелеу, функциясы жағынан қозғалмайды немесе аз қозғалады.

Үздікті қосылулар - диартроздар - кештеу дамиды және қызметі жағынан қозғалмалы.

Осы формалардың арасында ауыспалуы - үздіксізден үздіктіге немесе керісінше формасы болады. Ондай буынды - симфиз деп атайды.

Диартроз. Буынға сипаттама

Буын беттері - қалыңдығы 0, 2 - 0, 5 мм буын шеміршегімен жабылған.

Буын капсуласы - буын қуысын саңылаусыз қоршай отырып, буындасатын сүйектерге олардың буын беттерінің жиегін ала немесе олардан сәл кейіндеу өсіп-бекиді. Ол сырты фиброзды мембрана мен ішкі синовиальды мембранадан тұрады. мембранамен шектелген саңылаусыз жабылған саңылу пішінді кеңістік болып табылады.

Буын қуысы - синавиальді

Буындар биомеханикасы

Тірі адам организмінде буындар үш түрлі роль атқарады:

Олар дене қалпының сақталуына жәрдемдеседі.

Дене бөліктерінің өзара орын ауыстыруына қатысады

Дененің кеңістіктегі локомоция мүшесі болып табылады.

Буындарда қозғалыс түрлері

Фронтальді осьті айнала қозғалу - бүгілу мен жазылу.

Сагитальді осьті қозғалу - келтіру және әкету.

Вертикальді осьті қозғалу - ішке және сыртқа қарай айналу.

Шеңбер бойымен қозғалу бұл кезде бір осьтен екінші оське ауысу іске асады, соның өзінде сүйектің бір ұшы шеңбер сызады, ал бүкіл сүйектің - конус фигурасын сызып шығады.