Қазіргі кезде дүние жүзі бойынша Будда дінін

Буддизм

Орындаған: Романов А. Е.

Тексерген:

Будда діні - б. з. б. 6 ғасырда Будда негізін қалаған философиялық және діни наным. Үндістанның бүгінгі Бихар штатында пайда болған. Будда діні кезінде Оңтүстік Үндістан жеріндегі Шри Ланкадан бастап солтүстікте Сібірге, батыста Еділ өзенінің бойына дейін тараған. Будда діні басқа ілім-танымдарды бойына оңай сіңірді және оның негізгі қағидасы жан иесіне жамандық жасамау болғандықтан, жер жүзіне соғыссыз тарады. Қазіргі кезде дүние жүзі бойынша Будда дінін 1 млрд-қа жуық адам ұстанады.

Брахмандар

Кшатриилер

Вайшьи

Шудралар

Варналар

Буддизм Суддхонаның баласы Сиддхартха Гаутаманың ілімінен (б. д. д. 563-483 жж. ) таралған дін деп есептеледі.

Будда ақиқаттары көптеген ғасырлар бойы ауызша айтылып отырады, тек қана біздің з. д. және б. з. аралығында Цейлонда алғашқы рет 29 томдық (10 мың бетке жуық) кітапқа жазылады. Ол кітапты “Трипитака" (үш кәрзеңке ілім) деп атайды. Бұл кітап үш бөлімнен тұрады.

Виная - питака,

Сутта - питака,

Абхитхамма - питака.

Егер бірінші екеуінде будда дінінің табыну салты туралы басты талаптары баяндалса, үшіншісінде буддизмнің дүниетану принципі әңгіме етіледі. Будда діні бойынша, қабылданатын дүние адам жасайтын елестеулердің жиынтығы ғана.

Трипитака

Бірінші ақиқат, өмір сүру азап шегу болып табылады.

Екінші акиқат, азап шегудің себептері адамның тілегі мен құмарлығына байланысты болды.

Үшінші ақиқат, азаптан құтылудың жолдары - құмарлықтан құтылу.

Төртінші акиқат, тілектер мен құмарлықты шешу үшін адамдар Будда көрсеткен жолдармен жүрулері керек.

Будданың ашқан өмір ақиқаты немесе ілімінің негізі - «азап шегушілік», ол төрт игілікті ақиқаттан тұрады:

Нирвана деп адамның ерекше жайын білдіретін бүтіндей тыныштыққа бөленіп, айналаны қоршағандардың бәріне енжар караушылықты атаймыз. Соған жеткен адам қайта туудан қуылып, азап шегушілік тоқталады.

Нирванаға тікелей жетудің сегіз сатысы болады:

Tүзу көзқарас

Tүзу батылдық

Tүзу сөз

Tүзу жүріс-тұрыс

Tүзу тұрмыс қалпы

Tүзу күш салу

(өзін-өзі ұстай білу),

Tүзу ықылас

Tүзу жұмылдыру

Қазіргі кезде буддизмнің үш ағымы бар. Олардың діні, әдет-ғұрыптары, догмалары бір-бірінен айрмашылығы өте зор десек те болады. Бұл ағымдар:

Тхеравада

Махаяна

Ваджраяна

Мифтік аңыз есебінде Гаутаманың жүрген жерлері, айтқан сөздері барлығы киелі ретінде көрсетіліп, сол жолмен жүру керек дейді.

Сергектенуге және нирванаға баратын жол, барлық адамға ашық, тек монах тәртібін саҚтау мен будда жолы және бодхисаттардың жәрдемі керек дейді.

Ол гуру басшылығымен йогамен шұғылданады.

Әрбір гуру өз әдістерімен йога жүйесін қолданады.

Ламаизм будда дінінен бөлініп шыққан ағым. Бұл ағым екі бөлшектен тұрады. Ламаизм Буддизм дінінің кең таралған формасы есебінде қарастырылады. Ол көбінесе, Тибетке, Монғолияға, Непалдың кейбір аймақтарына және Индияға таралды. Олардың монахтарын ламдар (жоғарғы, негізгі) деп атайды. Ламаизм алғаш VIII ғасырда Тибеттен шығып, XV ғасырда мемлекеттік шіркеу болып қалыптасты.