Психологиялық тренинг

ҚР БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті

Орындаған: Мұрат Б. С. МААХҒ -11

Тексерген: Джакупова А.

Орал қ., 2020 ж

ЭМОЦИЯ ЖӘНЕ СЕЗІМ

ЖОСПАР:

Сезім сипаттамасы, түрлері.

Тұлғаның жоғарғы сезімі.

Сезім қызметі.

Эмоция сипаттамасы, түрлері.

Эмоция қызметі.

Психологиялық тренинг

Қорытынды;

Пайдаланған әдебиеттер.

Сезім жөнінде түсінік

Сезiм - бұл адамның қоршаған болмыс заттары жəне құбылыстарымен қатынас жасауынан туындаған əрқилы формада көрiнiс беретiнтолғаныс, күйзелiстерi. Адам сезiмi тiршiлiк үшiн керектi де пайдалы қасиет. Толғаныссыз өмiр - өшкен өмiр. Ұлы ғұлама Ə. Науаи "Сезiмсiз адам - кесек, махаббатсыз адам - есек", - деген екен. Көп сезiмдерге адамның өзi құштар. Егер сол сезiмдер қандай да себептермен болмай қалса, адам "эмоциялық ашырқауға" келiп, оның орнын толтыру үшiн əн-күй тыңдайды, əсерлi фильмдер көрiп не қым-қиғаш оқиғалы кiтаптар оқиды.

Сезімнің түрлері

Жоғары деңгейдегі сезімдер

Жоғары деңгейдегі сезімдер тек адамға ғана тән:

Ақыл-ой сезiмi адамның таным əрекетiмен байланысты. Сезiмнiң бұл түрi -балалардың оқып бiлiм алуға, ересектердiң өз қызметiне, шығармашылық пен өнерге деген көңiл-күй қатынасы. Адамның шындықты тануға деген ақыл-ой сезiмi ең алдыментаңданудан басталады.

Эстетикалық сезiм - объектив шындықты бейнелеп, оның əсемдiгi мен сұлулығын, жарасымдылығы мен сенiм-дiлiгiн қабылдап, оған əсерленудегi көңiл-күй. Əсемдiктiқабылдап, оған сүйсiну, лəззаттанып, рухани күшiн арттыру сезiмi - адамның өмiр тiршiлiгiнде бiртiндеп қалыптасатын жағдай. Əсемдiктi қабылдау туа пайда болмайды.

Адамгершiлiк-моральдық сезiмдер қоғам талабына орай адамның өз мiнезiнiң

лайық не лайық еместiгiн сезiнген көңiл-күйiн бiлдiредi. Адамгершiлiк сезiмi моральдық

сезiм деп те айтылады. "Мораль" - "морале" деген француз сөзi. Мағынасы -

адамгершiлiк. Адамгершiлiк сезiм қоғамның тарихи дамуына байланысты.

Сезімнің пайда болу себептері

Сезімнің негізгі пайда болу себептеріне мыналар жатады:

адамның объектiге қатынасын айқындайтын қажеттiлiктер;

адамның осы нысанның тиiстi қасиеттерiн түсiнiп, оны санада бейнелеу қабiлеті.

Объектив жəне субъектив жағдайлардың өзара байланысынан адамның қоршаған дүниеге саналы баға беруiмен қатар жеке эмоционал көз-қарасының себептерi ашылады. Сезiмдердiң өзiндiк ерекшелiгi олардың қарама-қарсылықты сипатынан көрiнедi

Сезімнің негізгі ерекшеліктері

Сезiмдердiң өзiндік ерекшелiгi олардың қарама-қарсылықты сипатынан көрiнедi. Мұндай сипат қарапайым əсерленуге де (рахаттану-қысылу), сондай-ақ күрделi толғаныстарға да (ұнату-жеккөру, қуаныш-мұң, көңiлдi-қайғылы т. б. ) тəн.

Сезiмдерге ғана тəн аса маңызды сипат - олардың бiрiгiмдi (интегралды) келуi. Сезiм бүкiл дененi билеп, адам кейпiн ерекше əсерге бөлейдi. Барша дене қызметтерiнiң басын бiр сəтте бiрiктiрумен сезiм өздiгiнен организмге пайдалы не зиян əсердiң хабаршы қызметiн атқарады. Сезiмдiк сигнал əсер орны мен дененiң жауап əрекетi айқындалмай жатып та санаға жетуi мүмкiн.

Сезiмдердiң жəне бiр маңызды ерекшелiгi - олардың денедегi тiршiлiк

əрекеттермен тiкелей байланыста болуы. Сезiм ықпалынан адамның iшкi тəн қызметi өзгерiске түседi: қан айналымы, дем алыс, ас қорыту, iшкi жəне сыртқы секреция бездерi. Шектен тыс ұзақ уақыт жəне қарқынды болған көңiл-күй толғаныстары организмдi сырқатқа шалдықтырады: қорқыныш - жүрек ауруларына соқтырып, ашу - бауырды, жабырқау мен мұң - асқазанды бұзады

Сезімнің қызметтері

Адам сезiмдерi ұзаққа созылған филогенетикалық даму тарихына байланысты

көптеген ерекше сипаттағы мынадай қызметтердi атқаратын болды:

Эмоция

Эмоция (фр. emotion, лат. enoveo - толғану) - адам мен жануарлардың сыртқы және ішкі тітіркендіргіштер әсеріне реакциясы; қоршаған ортамен қарым-қатынас негізінде пайда болатын көңіл-күй.

Эмоция организмнің әр түрлі қажетсінулерге қанағаттануына (ұнамды эмоция) немесе қанағаттанбауына (ұнамсыз эмоция) байланысты. Адамның жоғары әлеуметтік қажетсінулері негізінде пайда болатын тұрақты змоция. Эмоция жоғары түрі адамның іс-әрекетінің өнімді болуына мүмкіндік туғызады. Оларға қуаныш, сүйіспеншілік және т. б. эмоциялар жатады. Жағымсыз эмоция адамның іс-әрекетіне азды-көпті зиян келтіреді. Оларға қорқыныш, қайғы, абыржу, үмітсіздену, үрейлену және т. с. с. эмоциялар жатады.

ЭМОЦИЯ

ІС-ӘРЕКЕТКЕ ЫҚПАЛ ЖАСАУ ТҰРҒЫСЫНАН

СТЕНИКАЛЫҚ

АСТЕНИКАЛЫҚ

Жауапкершілік

Жолдастық

Достық

Айбаттылық

Уайым

Енжарлық

Көңілсіздік

Эмоция тудыратын стрестің пайда болу ағымында биологиялық танымдықтың 3 буыны болатыны белгілі болды:

Күйзеліс тудыратын бағалар; күйзелістің анық қаталдығы, онша үлкен мөлшерде болмағанымен проблема оны өз еліне, біліміне және түсінігіне қарай бағалануында;

Оқиғаның өзіне немесе оның бағасына деген физиологиялық-биохимиялық және биологиялық жауабы. Адренологиялық-биохимиялық әсер етеді;

Алдағы уақытта күйзелісті болдырмайтын, оның неше түрлі себептерін жоюға арналған іс-әрекет (мінез-құлық)

ЭМОЦИЯЛАР

СЕЗІМДЕР

1. Эмоция адамның түрлі органикалық қажеттеріне туып отыратын қысқа ситуациялы көңіл күйі адам қуанғаннан, қамыққаннан көзіне жас алса не болмаса бір нәрсеге мәз болса, мұндай жағдайдың ұзаққа созылмайтыны белгілі.

1. Сезімдер - адамдардың бір-бірімен қарым-қатынас жасау қажетінен туатын және біртіндеп дамып отыратын бір сыдырғы тұрақты процесс.

2. Эмоция мәнерлі қозғалыстардан көбірек байқалады. Мұнда адам өзін тек организм тұрғысынан көре алады.

2. Сезімдерде мәнерлі қозғалыстар жөнді байқалмайды. Тұрақты, терең әсерлі сезім жеке адам психологиясының басты белгілерінің бірі.

3. Эмоциялардың қызметін лимби жүйесі мен гипоталамус бөлігі басқарып отырады.

3. Сезім ми қабығының жұмысынан, атап айтқанда динамикалық стереотиптердің әркез жасалып өзгеріп отыруынан жақсы көрінеді.

4. Эмоциялар жануарларда да кездеседі. Жануарлар эмоциясы биологиялық сипаттағы реакциялардың жиынтығы. Адам сезімдеріне лайықты көріністер жануарлар психикасында кездеспейді

4. Адамдардың эмоциялары мен сезімдері қоғамдық-тарихи сипатта болып отырады

ЭМОЦИЯ МЕН СЕЗІМ АРАСЫНДАҒЫ АЙЫРМАШЫЛЫҚТАР

Психологиялық тренинг

Психологиялық тренинг - қоршаған ортаны тануға, адамдардың өмірлік тәжірибесі арқылы және қарым-қатынас барысында түрлі жаттығулар мен пікірталас барсында сезінеді. Мұндай әдістер жасөспірім шақта ерекше маңызды болып келеді, себебі қоршаған ортада болып жатқан оқиғалар мен адамдармен қарым-қатынасының шиеленісуі, жасөспірімнің осы проблемаларды шешуге деген ынтасы және өмірлік тәжірибенің аздығының әсеріне байланысты. Тренинг бір жағынан барынша « жинақылыққа», екінші психологиялық жағынан түсіндіру, яғни тұлғаның ішкі қарама-қайшылығын шешуге бағытталған. Тренинг әдісі ретінде қатысушылардың қандай да бір іс -әрекетті үйренуге бағытталған. Бірақ қандай шарттар іс-әрекетті үйретуге бағытталған? Адамның нақты іс-әрекеті: 1) белгілі бір әрекетті істеуге деген ынтасы 2) іс-әрекетті қалай орындау керек екенін білу 3) іс-әрекетті жүзеге асыру. Психологиялық тренингтің түрлілігі. «Психологиялық тренинг», «әлеуметтік-психологиялық тренинг» терминдері бірмәнді ұйғарымға келмейді. Кең мағынада әлеуметтік-психологиялық тренинг - адамдардағы психологиялық сипаттағы мәселерді жою, қылықты түзеп немесе денсаулығын жақсарту үшін оларға психотерапевттік немесе психокоррекциялық әсер ету, яғни танымдық процесстер - зейін, ес, ойлау және т. б. Әлеуметтік- психологиялық тренингтің негізгі мақсаты:

- қарым- қатынастағы құзыреттілікті арттыру (арнайы құрылған түрлі формадағы тапсырмалармен нақтылануы мүмкін) .

Психологиялық тренинг белгілері:

Топаралық жұмыс принципін қадағалау

Топаралық жұмысқа белсенді әдістер қолдану

Тұлғаарлық әрекеттестіктің, қатысушылардың өзара қарым-қатынастарына назар аудару

Қатысушылардың қарым-қатынастарының жағымды жақтарын ашуға арналған ұйымдастыру шаралары

Еркін және жағымды атмосфера құру

Тұрақты топтың болуын қамтамасыз ету

Қатысушыларға психологиялық көмек көрсетуге бағытталуы

Психологиялық тренингтің түрлілігі

Психологиялық тренинг әртүрлілігімен сипатталады және әртүрлі негіздерге жіктеледі. Бірінші жағдайда негіз сыртқы көрініске, мінез-құлық салдарына, тұлғалық өзгеріске әкеледі. Екінші жағдайда негізгі нәтиже ішкі өзгерісте бірақ алдымен тұлғалық өзгерістер (өзін-өзі бағалауы, іс-әрекеті, басты құндылықтары) содан кейін мінез-құлығы өзгеруі мүмкін.

Қарым-қатынас тренингі осы тренингтер аралығында орналасқан. Ол қатысушының әлеуметтік дамуына ықпал жасайды, біліктіліктің жалпы дамуына әсер етеді. Ішкі және сыртқы өзгерістер бірқатарда іске асады.

И. В. Вачков және С. Д. Дерябо тренингттік 4 парадигманы бөліп қарастырды.

Тренинг жаттығу ретінде. Жүргізу үшін басқа адамдардың өз өздерін кез келген жағдайда қалай ұстау керектігін анықтайды. Жаттығу барысында осы іс-әрекеттерін қалыптастыру.

Тренинг дайындық ретінде. Жүргізуші қатысушыларға ең басты біліктілікті үйретуді, нығайтуды мақсат етеді.

Тренинг жетекші ретінде. Жұмыс барысында шарт қойылады, яғни ол арқылы қатысушылар тренингтік іс-әрекет жаттығуларын өздері орындайды.

Ұқсас жұмыстар

Әлеуметтік психологиялық тренинг пәніне кіріспе

Әлеуметтік - психологиялық тренинг әдістері

ТРЕНИНГ ТОБЫНЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Тренингтік топтың қағидалары

Бала тәрбиесінің педагогикалық алғышарттарын анықтау