Хамза кітабы

Презентация қосу

Махмұт Қашқари
“Диуани лұғат ат түрк”
сөздігі
Махмұд Қашқари (1029
—1101) - түркі ғалымы,
әйгілі «Диуану лұғат-
ит-түрк» («Түркі
сөздерінің жинағы»)
атты еңбектің авторы.
Толық аты жөні Махмұт
ибн әл Хұсейн ибн
Мұхаммед.
Туған жері қазіргі
Қырғызстан жеріндегі
Ыстықкөл
жағасындағы (кей
деректе Шу
бойындағы) Барсхан
қаласы.
Тұңғыш түркі тілінің сөздігін жасап
шыққан, грамматикасын түзген, күллі
түркі тілдерінің тұтастығын білдіретін
қасиеттерін, өзара айырмашылық
белгілерін айқындап, өзекті
заңдылықтарын жүйелеген тұңғыш
ғалым.
“Диуани лұғат ат -Түрк”
3 жинаққа топтастырылған 8 кітаптан тұрады

сөздік
Хижра бойынша 464 жылы
466 жылы аяқтап шыққан
бастап

“Түркі тілдерінің сөздігі”
бізге жеткен жалғыз қолжазбасы Стамбул кітапханасында сақтаулы
тұр
“Мен бұл кітапты хикмат сөздер,
сежілер, мақал-мәтелдер, өлең-
жырлар, режез және несір секілді
әдеби сөздермен безендіріп, мақсұс
әліппесі ретімен түзеп шықтым.
Үйренушілер мен қызығушылар
керекті сөздерді тез, оңай табу үшін
көп жылдар бейнет шегіп, сөздерді
орын -орнына қойдым.
Ақыры бұл тіл кітабын мынадай
сегіз бөлікке жіктедім”

М. Қашқари
“Диуани лұғат ат -Түрк”

Хамза кітабы

Сәлім кітабы

Мұзоаф кітабы

Мисал кітабы

Үш әріпті кітап

Төрт әріпті кітап

ғұнналылар
Екі сүкүндікпен қатар келген сөздер
кітабы
Әр кітапта
сөздер

“Етістіктер
“Есімдер”
”
• И<Ж
• Ы<І иып-жіп, иыр-жыр,иаш-жас,
иыл-жыл, баш-бас, тыл-тіл
• Ш<С
• Ғ<У тағ-тау, бағ-бау
• Т<Д тауыш-дауыс
• Б<М байрам-мейрам
• Шығыс септігі: -тін (бешіктін иөрді –
бесіктен шешті)
• Көмектес септігі: бірлә (қанығ қан бірле
иумас – қанды қанмен жумас)
• -ды, -ді < -ты,-ті ішді
ұшды
ашды
• (қапұғ ашды – қақпаны ашты)
• Оттұз < отыз
• Иүз < жүз
“Диуани лұғат ат Түрк” (үзінді)
Тангуттарға қарсы күрес жырлары
• 1. Қатұнсіні йоғылады, Қатұнсің деп ұрандады,
Танғұт бәгін йағылады Таңғұт бегімен айқасты.
Қаны ақып зағылады Қаны ағып заулады,
Бойұн сұвын қызыл Мойнынан қызыл су
сағды саулады.
• Қатұнсіні Қатұнсің
• Йоғылады ұрандады
• ЙО Ұ, Ғ Р, Л Д

Ұқсас жұмыстар

Жамаладдин ибн Мұхан түрік данасы

Осман империясы

Қазақ тілінің сөз байлығы

ДНҚ- ның қатталу деңгейлері

Қостанайдағы орыс - татар мектебі

Сын тұрғысынан ойлау технологиясын бастауышта пайдаланудың қазіргі жағдайы

МҰХТАР ӘУЕЗОВТЫҢ АБАЙ ЖОЛЫ РОМАН - ЭПОПЕЯСЫ ҚАЙ ЖЫЛЫ ЖАРЫҚҚА

Ілияс Есенберлин шығармалары-қазақ халқының тарихи ұлттық санасының қалыптасуының қайнар көзі

Ұлттық діндер

Орта ғасырдағы мұсылман философиясы

Пәндер