Екінші жыныстық белгілер

Презентация қосу

Екінші жыныстық белгілер. Ұлдар мен
қыздардың жыныстық жетілуі. Биологиялық
және әлеуметтік жетілу.

Орындаған: Аутен Әсел Үсенқызы
Топ: 6B01508-ХимияБиология
Тексерген: Калиева Анар Нургаиповна
SLIDESMANIA.
Екінші реттік жыныстық белгілер — бұл жыныстық қатыстылық пен ер жетуді
анықтайтын түрлі мүшелер құрылысы мен қызметтерінің өзгерісін сипаттайтын белгілер.
Екінші реттік жыныстық белгілері бірінші реттік белгілерге тәуелді және жыныс
гормондарының әсерінен дамып, жыныстық даму кезеңінде пайда болады. Оларға қаңқа-
бұлшықет жүйесі, дене пропорциялары, дауыс тембрі, мінез-құлық ерекшеліктері және
тағы басқалары жатады.
Қыздарда әйел жыныс гормондарының әсерінен бой мен массасы күрт өседі, аяқ-қолдар
тұлғаға қарағанда жылдам өседі, қаңқа пішіні өзгереді, әсіресе жамбас сүйегі. Сонымен
қатар май ұлпасының көп бөлігі бөксе, құрсақ жіне сан аймақтарында жиналып, дене
пішіні жұмырланады, тері жұқарып, нәзік бола бастайды. Сүт бездерінің өсуі басталады,
ұлғаяды да, оларға май ұлпасы жиналып, олардың пішіні жетілген сүт безіне айналады. Ең
алдымен қасаға мен қолтық аймағында шаштың өсуі күшейеді. 12-13 жасында етеккір
басталады - бұл жыныстық жетілудің басты белгісі.
Ұлдарда екінші реттік белгілердің дамуында келесі өзгерістер байқалады: дене бойының
өсуі, бұлшықет массасының өсуі күшейеді. Көмей пішіні өзгеріп, дауыс жуындайды.
Қасаға мен қолтық аймақтарында шаш өсе бастайды. Мұрт пен сақал өседі. Көмейдің
шеміршекті жабындысы сыртқа қарай дүрийіп тұрады. Бұл кезеңде бозжігіттердің
SLIDESMANIA.

көбінесе кеуде бездерінің ісінуі байқалады және емізіктердің аса сезімталдығы байқалады.
Дауыс тембрі өзгере бастайды. Ер жету оларда 23-25 жасында болады
Гормондар
Тестостерон – ер адамның жыныс гормоны. Ол жыныстық
жетілуден бастап қайтыс болғанға дейін аталық безден бөлінеді.
Жыныстық жетілу кезінде тестостерон мөлшерінің артуы
нәтижесінде ер адамның қосымша жыныс белгілері дамиды.
Дауыс жуандайды, жыныс мүшесі өседі, түктер пайда болады.
Бала ақырындап ер адамға айналады. Бұлшықеттер дамиды
және аталық ұрық бөліне бастайды
Жыныстық жетілу кезеңінен кейін, баланың көмейі
тестостеронның әсерінен кеңейеді және қалыңдайды.
Көмейдегі дауыс желбезегі ұзаратындықтан және
қалыңдайтындықтан, баланың дауысы жуандайды. Бала
осындай өзгерістер кезінде өзінің дауыс желбезегін үнемі өте
жақсы бақылап отыра алмайды. Сондықтан, кейде оның
SLIDESMANIA.

дауысы күрт өзгеріп отырады!
Эстроген – әйелдің жыныс гормоны. Ол аналық безден бөлініп,
әйелдердің қосымша жыныс белгілерін дамытады. Омырау өседі,
түктер шығады және етеккір кезеңі басталады. Ай сайын аналық
жасушалар бөліне бастайды. Ай сайын аналық жасушалар өндіріліп,
етеккір келе бастайды.

Гипофиз белгісі бойынша қыздарда
SLIDESMANIA.

ай сайын аналық жасуша бөлінеді
Неге жасөспірімдерге безеу шығады?
Тері шаш фолликулдарындағы бездерден май бездері деп аталатын майлы
бөлініс өндіреді. Жыныстық жетілу кезінде жыныс гормондары көп
бөлінгендіктен, май бездері көбірек өндіріледі. Сондықтан, олар шаш
фолликулдарында тұрып қалып, бактерияны жұқтыруға және айналасындағы
ұлпалардың қабынуына әкеледі. Осы себептен, бетке безеу шығады.

Безеуді қалай емдейді?
Безеудің пайда болуын тежеуге көмектесетін түрлі әдістер бар. Терідегі ұсақ
тесіктер бітеліп қалмас үшін, бетті таза ұстайды. Май бездерінің бөлінуі мен
қабынуды азайту мақсатында арнайы кремдер мен лосьондар пайдаланылады.
Кейбір жағдайларда бактерияны өлтіру үшін бактерияға қарсы қоспалар да
қолданылады.
SLIDESMANIA.
• Неліктен жасөспірімнің ұйықтау тәртібі өзгереді?
Жыныстық жетілу кезінде тек жыныс гормондары ғана емес, ұйқы келтіретін
мелатонин гормоны сияқты басқа гормондар да өндіру құрылымын өзгертеді. Бұл
жасөспірімдердің ұйықтау тәртібіне әсер етеді. Әдетте, жасөспірімдер түнде кеш
жатып, таңсәріге дейін ұйықтайды. Бұл ішінара жасөспірімдерде мелатониннің
бөлінуінің бірнеше сағатқа артқа жылжуымен байланысты. Сондықтан,
жасөспірімдердің таңертең төсектен тұра алмауы мүлдем таңғаларлық жағдай емес!
SLIDESMANIA.

Мелатонин жасөспірімнің ұйқысына әсер етеді.
Жыныстық жетілу кезінде
жасөспірімнің миына не болады?
Өте көп гормондық өзгерістердің әсерінен жасөспірімнің миы
айтарлықтай өзгереді және дамиды. Жаңа байланыстар мен жолдар жаңа
ойлар мен мінез-құлықты қалыптастырады. Жыныстық өмірге
қызығушылықтың артуын және көңіл- күй мен дүниетанымның өзгеруін
жиі байқауға болады. Әрине, жасөспірім өзін кішкентай бала және
ересектер сияқты емес, басқаша ұстайды және әлемге басқаша қарайды.
Нейропластика дегеніміз не?
Нейропластика дегеніміз – мидың болып жатқан құбылыстардың әсерінен
жаңа байланыстар мен жолдарды өзгерту және дамыту қабілеті. Осы
уақытқа дейін ғалымдар ерте балалық шақ өткен соң ғана мида болмашы
өзгеріс болуы мүмкін деп есептеп келді. Бірақ, таяудағы зерттеу
нәтижелері көрсеткендей, ми әлдеқайда икемді және өзгеруге бейім. Бұл,
SLIDESMANIA.

негізінен, неге адамдардың, соның ішінде жасөспірімдердің
Ұлдардың жыныстық жетілуі. Бұл жасөспірімнің денесі өзінің
негізгі функциясын орындауға дайын болған кезде пайда болады
- ұрпақты болу, атап айтқанда, баланың тұжырымдамасын
қамтамасыз ету. Ата-аналар балаларының қаншалықты жылдам
өсіп келе жатқанын сирек байқайды, сондықтан баланың мінез-
құлқының кенеттен өзгеруі әдетте оларды қорқытады.
Сондықтан кішкентай баланың ер азаматқа айналғанын түсіну
өте маңызды. Ер балалардың жыныстық жетілуінің көпшілігі
шамамен 5 жыл ішінде болатынына және әдетте 12 жастан
басталатынына дайын болыңыз. Әрбір организм жеке және
менің ұсыныстарым жалпыға ортақ екенін түсіндіру маңызды.
Жетілуді шартты түрде 2 кезеңге бөлуге болады
SLIDESMANIA.
Қыздардың жыныстық жетілуі. Ол 10-11 жаста ұлдарға
қарағанда бірнеше жыл бұрын басталады және алғашқы
белгілер 8-9 жаста пайда бола бастайды. Мұнда да әрбір
организм үшін процесс әртүрлі уақытта жүреді, ал
терминдер айтарлықтай ұзақ уақытқа - 5-6 жылға дейін
ауысуы мүмкін, бірақ негізінен 17 жасқа дейін организм
өзінің трансформациясын аяқтайды. Темірді, йодты,
мырышты қамтитын толық және дұрыс диетамен уақтылы
және толық жыныстық жетілу процесі болуы өте маңызды.
Төмендегі диаграмма жыныстық жетілудің белгілерін
көрсетеді:
SLIDESMANIA.
Thank
you!
SLIDESMANIA.

Ұқсас жұмыстар

Жыныстық жетілу Сабақ тақырыбы

Жыныстық жолмен берілетін аурулар эпидемиологиясы

Адам хромосомасының генетикалық картасы. Адамның жыныс генетикасы

Шерешевский - Тернер синдромы

Будандастыру

Үшінші кезең

АСТЫҚ МЕРОМИЗАСЫ

САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ ЖЫНЫСПЕН ТІРКЕС

Баланың физикалық дамуын бағалау әдісі

Эндокриндік бездер

Пәндер