Тауар қозғалысы каналдарының қатысушылары

Презентация қосу

МОДУЛЬ 1.

№5. Бағаға əсер етуші
факторлар

Dr.Aziza SYZDYKOVA
ЖОСПАР

Курстың мақсаты
.Шығындар

Dr.Aziza SYZDYKOVA
Бəсекелестер

Мемлекет (мемлекеттік басқару)

Тауар қозғалысы каналдарының

қатысушылары
Тұтынушылар

Қорытынды
Үй жұмысы 2
ШЫҒЫНДАР

Шығындарды анықтаудың (есептеудің) екі
жолы болады:

Dr.Aziza SYZDYKOVA
бухгалтерлік жəне экономикалық жол.

Бухгалтерлік жолдарға қатысты өнімді
шығарудың шығындары тұтынудың
факттік бағаларына шығындалған
ресурстардың құны ретінде анықталады.
Экономикалық жолға сəйкес, шығындар

бірдей қорларды (ресурстарды)
қолданудың бүкіл балама бағыттардың ең
пайдалысын қолданып алуға болатын
басқа игіліктердің құны ретінде 3

анықталады.
ШЫҒЫНДАР
Тура шығындар – өнімнің құрамына тура
еңгізілген (шикізат, материалдар, негізгі
жұмысшылардың жалақылары).

Dr.Aziza SYZDYKOVA
Жанама шығындар – өнімнің құрамына
жанама еңгізілген (жарнама шығындары,
көлік шығындары, коммуналдық төлемдер
жəне басқалар).

БАҒА БЕЛГІЛЕУ КЕЗІНДЕ ЕСЕПКЕ АЛЫНУЫ ТИІС. ОНЫ
БІРНЕШЕ ƏДІСТЕР АРҚЫЛЫ ІСКЕ АСЫРУҒА БОЛАДЫ:

- шығындар көбейген сайын фирма өзінің
өнімінің бағаларын жоғарылатады
- өнімдердің өздерін өзгерту (олардың
өлшемдерін қысқарту, арзан шикізатты қолдану

Dr.Aziza SYZDYKOVA
арқылы сапасын азайту), бірақ бағаның деңгейін
өзгеріссіз қалдыру;
- өнімді сатып алушылар үшін бағаның
жоғарылауы шамадан тыс болып көрінбей, ал ол
жоғарғы сапалықпен, ынғайлықпен, абыроймен
теңестірілетіндей деңгейде толық жетілдіру;
- шығындарды төмендету арқылы, фирма
өнімнің бағасын төмендетуге немесе мүлде
өзгеріссіз қалдыруы мүмкін, сөйтіп, өзінің
пайдасын арттыру.
БƏСЕКЕЛЕСТЕР

Бағаны кім бақылайтындығына байланысты оның үш
ортасын бөліп көрсетеді:
- нарықта бақыланатын бағалар орталығы, ол
бəсекелестік деңгейінің жоғарылығымен, сонымен қатар
тауар мен қызметтің ұқсастығымен ерекшеленеді. Осы

Dr.Aziza SYZDYKOVA
жағдайға байланысты фирманың дұрыс бағаны белгілеуі
өте маңызды болады
- бағаның бір немесе бірнеше фирмалармен бақылануы,
ол шектелген бəсекелестікпен, тауар мен қызметтің
ерекше болуымен сипатталады. Бағалардың төмендігі
немесе жоғарылығына қарамастан, олар өз
тұтынушыларын табады, бағаны таңдау тек стратегиялық
жəне мақсаттық нарыққа байланысты болады;
- үкіметпен бақыланатын бағалар ортасы, олар
транспортқа, байланысқа, коммуналды қызметке жəне
азық түлік өнімдеріне таралады.
МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ
1) бағаның жоғарғы абсолюттік шегін
құру (нарық шарттарындағы ең қатаң
(қатал) рычаг); нұсқа - алғашқы негізгі

Dr.Aziza SYZDYKOVA
бағаны жəне оның өсуінің шекті бағалық
коэффициенттерін анықтау;
2) рентабелдік нормативтердің

пайыздарын өздік құнға регламенттеу
арқылы бағаның өсуіне шек қою;
3) делдалдық сый-сыйапаттарға шек қою;

4) бағаның төменгі шегін анықтау.

МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ
Тура бағалық басқарудың ең ақырғы жолы –
бекітілген бағалар (бір деңгейдегі бағалар)
болып табылады.

Dr.Aziza SYZDYKOVA
олар нарықтық емес, ал əкімшілік басқарушы
экономикаға тəн.
Бағаны басқарудың мемлекеттік əдістеріне

сатушының бағаның өзгеруі туралы алдын
ала хабарлауы, сатушының бағаның ресми
мəлімдеуі жəне сатушы мен мемлекет
араларында баға туралы келісім жүргізуі
жатады.
ДЕЛДАЛДАР
Өндірушілерден көтерме жəне бөлшек саудамен айналысатын
делдалдар барлық жолдармен өнім өндіруді жоғарылатып, түскен
пайда мен белгіленген бағаны бақылайды.

Тұтынушылар
- экономист (үнемшіл) тұтынушылар- олар сатып алу барысында

Dr.Aziza SYZDYKOVA

бағаға, сапасына жəне ассортиментіне негізгі көлемін аударады.
Осы топтағы адамдарға көбінесе жарнама үлкен əсер етеді, өйткені
жарнамада тауардың қосымша пайдалы құрамы көрсетіледі;

- тұлғалық тұтынушылар. Сатушы жағынан өзіне қалай қызмет
көрсеткеніне көп көңіл аударады. Тауар бағасы олар үшін екінші
орынды алады;

- этикалық тұтынушылар- өзінің сатып алулары арқылы кішігірім
фирмаларды қолдап, олар үшін тауарды жоғары баға бойынша да
сатып алуға дайын болады;
- апатикалық тұтынушылар- олар бірінші орынға ыңғайлылық пен
жайлылықты қояды, ал бағасына ешқандай көңіл аудармайды. 9
СҰРАНЫС ПЕН БАҒА
Сұраныс пен бағаның тәуелділігін сипаттайтын формула:

Dr.Aziza SYZDYKOVA
Рх – Х тауарының бағасы
Ру, ...Рz – ауыстырғыш (субститут) және толықтырғыш

(комплиментарлы) тауарларының бағалары
І – сатып алушының табысы

W – тұтынушының сатып алушылық қабілеті немесе

тұрмыстық жағдайы
Tx – сатып алушылардың жеке тағлымдары, көзқарастары

Ғ – тұтынушылық күтімдер

S – берілген тауар қанағаттандыратын мұқтаждықтың

маусымдылығы
q – сатып алушылардың саны

Рх-тен басқасы бағадан басқа факторларға жатады. Олар 10
сұраныстың өзін (қисығын) өзгерте алады.
ҰСЫНЫС ПЕН БАҒА
Ұсыныс пен бағаның тәуелділігін
сипаттайтын формула:

Dr.Aziza SYZDYKOVA
Рх – Х тауарының бағасы
Ру, ...Рz – бәсекелес және осы тауармен

қоса шығарылатын тауарлардың
бағалары
К – өндіріс технологиясының деңгейі

L – салықтар мен дотациялар

N – өндірістік қорлар үшін төлемдер

q – сатушылардың саны 11
БАҒАЛАРДЫҢ ӨСУІН ТУДЫРАТЫН
ФАКТОРЛАР

Өндірістің төмендеуі,
экономикалық жағдайдың тұрақсыздығы,

кәсіпорынның монополиясы,

Dr.Aziza SYZDYKOVA
ажиотажды сұраныс,

айналыстағы ақшаның өсімі,

салықтардың өсуі,

еңбек ақының өсуі,

кәсіпорын пайдасының өсуі,

тауар сапасының өсуі,

модаға сәйкес болу,

жұмыс күші құнының өсуі, кәсіпорында барлық

қорларды дұрыс (тиімді) қолданбау. 12

Ұқсас жұмыстар

Бағалы қағаздар нарығы

ҚАРЖЫ РЫНОГІ

Қаржы нарығының негізгі қатысушылары

Кәсіпорын шаруашылық объектісі, экономикалық жүйенің негізгі буыны

Әлемдік бағалы қағаздар нарығы

Тауар қозғалысын жоспарлау

Бағалы қағаздар нарығы, оның қызметі және құрылымы

Ақшаның мәні және атқаратын қызметі

Қор сыйымдылығы - негізгі қорлардың пайдаланылуы тиімділігінің маңызды көрсеткіші

Қазақстан Республикасындағы ақша несие реттеу

Пәндер