Жібек мата

Презентация қосу

Мектеп: Қ.Рысқұлбеков атындағы №33ЖОББМ

Мұғалімнің аты-жөні : Субебаева Нуржаныл Маликовна
5- Ә сынып.
Сабақ тақырыбы :
Тоқыма материалдарының
классификациясы мен сипаттамалары.
Материалдардың түрлері мен қасиеттерін
зерттеу. 3-сабақ
Осы сабакта қол жеткізілетін оқу мақсаттары
(оқу бағдарламасына сілтеме)

5.1.6.3.
– тоқыма материалдары мен
бұйымдарының классификациясын, құрамы
мен қарапайым тоқылу әдісін сипаттау және
білу
(Ойлаудеңгейі (Блум таксономиясы
бойынша)
Білу, тусіну
Бағалау критерийі

Тоқыма материалдары мен бұйымдарының
классификациясын,құрамы мен қарапайым тоқылу әдісін
анықтайды.
Тоқыма материалдары мен бұйымдарының
классификациясын,құрамы мен қарапайым тоқылу әдісін
сипаттайды.
Тоқыма материалдары мен бұйымдарының
классификациясын,құрамы мен қарапайым тоқылу әдісін
зерттейді.
Сабаққа шолу
Сендердің‌‌білетіндерің:‌‌
маталардың түрлері;
мата түрлерінің қасиеттері мен ерекшеліктері.
Сендердің меңгеретіндерің:
мата түрлерін ажырату.
Сабақтың мазмұны
Тоқыма материалдарының классификациясы мен
сипаттамалары. Материалдардың түрлері мен қасиеттерін
зерттеу. 3-сабақ
Талқылауға арналған сұрақтар:

1.Тоқыма талшықтары дегеніміз не?
2.Тоқыма талшықтары қалай бөлінеді?
3.Өсімдік тектес талшықтарды ата?
4.Жануар тектес талшықтарға не жатады.?
5.Минерал тектес талшықтар неден алынады?
Матаны алу әдісі
Жібек мата алу әдісі
1765 жылы ағылшын ағаш ұстасы, әрі тоқымашысы Джемс Харгривс,
«Дженни» деп аталатын, бірден 8 жіпті, содан кейін 16 және 24 жіпті
айналдыратын алғашқы талшықтарды иіру машинасын ойлап тапты. Бұл
құрылғы мата өндірісін 20 есеге арттырды.
1-сурет. «Дженни» механикалық талшықтарды
иіру машинасы
Мата дайындаудың өндірістік кезеңдері: талшық – иіру – жіптер (иірімжіп) – тоқу
– сұрып мата (өңделіп бітпеген мата) – өңдеу – дайын мата.
Иірілген жіпті тоқыма өндірісіне дайындау келесі операцияларды қамтиды:
Иірімжіптің ақауларын жою және жіптің ұзындығын ұзарту үшін иірімжіпті
орауыштан иіршікке (бобина) қайта орау;
Тізіпорау – көлемі үлкен иіршіктен иірілген жіптерді бір-біріне параллель бірдей
керіліспен бір тоқылған білікшеге (тоқылған тізбеорауыш) орау;
Шлихтау, яғни негізді желімдеу – негіз жіптерінің беріктігін, икемділігін және
тегістігін арттыру үшін негізге желімнің белгілі бір құрамын (крахмал, ұн) сіңдіру;
Арқаужіп дайындау – иірімжіпті орауыштан, иіршіктен арнайы ағаштан жасалған
арқау шөлмегіне орау.
Иірімжіп – жеке талшықтарды иіру арқылы алынған жіп. Иіру –
талшықтардан тұтас жіп (иірімжіп) алу процесі.
Тоқыма машинасында мата тоқу негіз жіптерді керуден басталады.
Тоқыма машинасынан алынған мата сұрып деп аталады. Ол сұр
немесе сарғыш түсті болады және беті тегіс болмайды, сондықтан
одан әрі әрлеуді қажет етеді.
Тоқыма машинасында мата тоқу негіз жіптерді керуден
басталады. Тоқыма машинасынан алынған мата сұрып деп
аталады. Ол сұр немесе сарғыш түсті болады және беті тегіс
болмайды, сондықтан одан әрі әрлеуді қажет етеді.
Матаның құрылымы
Мата – өзара перпендикуляр жіптерді (негіз
және арқау жіп) өру арқылы пайда болатын
тоқыма бұйымы.
Тоқылмаған материалдар (беймата) жіптердің
иірілу сатысынан тыс, талшықтарды төсеу және
бекіту арқылы дайындалады.
Тоқылмаған материалдар
Желімдік
Маталардың түрлері

Қамқа (парча) – алтын, күміс жіптерден немесе басқа
металдарды араластыра отырып тығыз тоқылған өрнекті
жылтырақ жібек мата. Қамқадан әдемі бағалы киім тігілген.
Мақта матасы

Мақта матасы – төзімді маталардың бірі. Мақта матасын бояу жеңіл әрі бірнеше
рет жуғанда түсі оңып кетпейді. Ыстық күндері ауаны жақсы өткізеді, жеңіл әрі
одан бұйым тігуге ыңғайлы.
Жібек мата

Жібек мата – сапалы, берік, созылмалы, сәнді әрі төзімді
мата. Жібектен тігілген бұйым күннің әсеріне төзімді.
Жібектен тігілген киімді билік басындағылар киген, өйткені
ежелгі Қытайда жібек мата аса бағалы болып саналған.
Зығыр мата
Зығыр мата – берік маталардың бірі, сондықтан одан
пиджак пен кеудешелер тігіледі. Зығыр матаның беріктік
қасиеті жоғары, бірақ оны үтіктеу қиын және түсі тез оңады.
Жүн мата
Жүн мата жылуды жақсы сақтайды, берік, төзімді
және кез келген түске оңай боялады. Жүн матадан
сырт киім мен костюм-шалбар тігіледі.
Мақпал – тығыз тоқылған, жұмсақ, түкті барқыттың
бір түрі
Мақпалдың үш түрі бар:
Қара мақпал – қара барқыт;
Қой жүнінен дайындалған мақпал – түкті пүліш;
Қырмызы мақпал – қызыл күрең барқыт.
Бірақ мақпал деп көбіне тегіс, түгі тықыр қара барқытты атаған.
«Мақпалдай қара, мақпалдай жұмсақ» дейтін теңеудің мәні осында.
Мақпалдан қамзол, шалбар, қыз-келіншектердің киімі тігіледі, тұскиіз
жасалады, баскиім тысталады.
Сұрақтар
1.1765 жылы ағылшын ағаш ұстасы әрі тоқымашысы
Джемс Харгривс нені ойлап тапты?
Мата жасау машинасын
Ине жасау машинасын
Талшық иіру машинасын
Тігін машинасын
2.Тұтас иірімжіп алу процесі қалай аталады?
Әрлеу
Шлихтау
Көлденең тоқу
Иіру

3.Тоқыма машинасынан алынған мата қалай аталады?
жұқа
қалың
сұрып
4.Тоқылмаған материалдарға қатысты дұрыс
ақпаратты таңда.

Дұрыс жауап саны: 2
Төзімді және берік болады
Тоқылмағанматериал – жеке талшықтарды иіру
арқылы алынған жіп.
Жіптердің иіру сатысынан тыс, талшықтарды төсеу
және бекіту арқылы жасалады.
Желімдік және жылу сақтайтын деген түрлері бар
5.Мақта матасына қатысты дұрыс
ақпаратты таңда.
Дұрыс жауап саны: 2
оңай
боялады, әрі бірнеше рет жуғанда түсі
оңып кетпейді
төзімді маталардың бірі
берік
мата, бірақ үтіктеу қиын және түсі тез
оңады
сапалы, берік, созылмалы әрі сәнді мата
6.Маталардың түрлерін анықтаңдар?
7.Матаны дайындаудың өндірістік кезеңдерін дұрыс
орналастыр.

талшық
иіру
жіптер (иірімжіп)
тоқу
сұрып мата
өңдеу
дайын мата
8.Суреттегі матаға тән ерекшелік пен қасиетке қатысты
ақпаратты таңда.

Дұрыс жауап саны: 2
үтіктеу қиын және түсі тез оңады
күннің әсеріне төзімді
ыстық күндері ауаны жақсы өткізеді
бұл матадан жасалған киімді билік басындағылар киген
9.Киім үлгісінің визуалды түрі мен ерекшелігіне
қарап, матаның түрін анықта.

Қырмызы мақпал
Зығыр мата
Жібек мата
Қамқа, парча мата
Сабақтың соңы
Тақырыпқа арналған сұрақтар:

1.Тоқыма талшықтары дегеніміз не?
2.Тоқыма талшықтары қалай бөлінеді?
3.Өсімдік тектес талшықтарды ата?
4.Жануар тектес талшықтарға не жатады.?
5.Минерал тектес талшықтар неден алынады?
Рефлексивті тест

А. Мен жаңадан көп нәрсені білдім
В. Бұл менің өміріме қажет болады
С. Туындаған сұрақтарыма жауап ала алдым
Д. Сабақта нәтижелі жұмыс жасадым

Ұқсас жұмыстар

Қазіргі заманғы маталардың сипаттамалары

Мата түрлері

ЗЫҒЫР МАТАСЫ

Жібек маталардың ассортименті

Жібек құртының пілләссынан өндіріліп, тоқыма мата өнеркәсібінде пайдаланылатын табиғи талшық

Беларусь Республикасының жеңіл өнеркәсібі

Тігін жұмыстарына қажетті құрал – саймандар

Тамақ және жеңіл өнеркәсібі

Жеңіл өнеркәсіп

Мақта матасы

Пәндер