Рим құқығы

Презентация қосу

Рим құқығы

Рим жеке
құқығының кезеңдері:
Көне немесе квириттік құқық кезеңі: б.з.д.
753-130 ж.ж.
Классикалық құқық кезеңі: б.з.д. 130-б.з.
230 ж.ж. Бұл ұзақ мерзімнің өзі өз
кезегінде, үш сатыға жіктелінеді: алдыңғы
классика – б.з.д. 130-30 ж.ж.; жоғарғы
немесе орталық классика – б.з.д. 30-б.з. 130
ж.ж.; кейінгі классика – б.з.130-230 ж.ж.;
Классикалық құқықтан кейінгі кезең – б.з.
230-527 ж.ж.;
Юстиниан дәуіріндегі құқық – б.з. 527-565
ж.ж.
Римдегі басқару сатылары:

монархия – б.з.д. 753-510 ж.ж.
республика – б.з.д. 510-27 ж.ж.
принципат – б.з.д. 27-б.з.284 ж.ж.
доминат – б.з. 284-565 ж.ж.
Сонымен бірге, қазіргі таңда қолданылатын
бірқатар принциптер де өз бастауларын Рим
құқығынан алады. Мысалы, кінәсіздік
презумпциясының негізі ретінде алынған
ереже – күмән айыпталушының пайдасына
шешіледі (in dubio pro reo). Помпонийдің
айтуынша, егер құлдың шынайы мәртебесі
жайлы күмән бар болса, онда оны бас
бостандығы бар деп тану қажет (Д.
50.17.20). Ал, Ульпиан тіпті, баса айтады:
кінәсіз адамды жазалағанша, қылмысты
жазасыз қалдырған жөн (Д. 48.19.5).
Рим құқығының қайнар көздері:

Әдеттік құқық
Заңдар
Преторлық құқық
Заңгерлердің іс әрекеті.
мемлекет басшысының конституциялары
Гай заңға келесідей
анықтама ұсынады: «Заң
дегеніміз халықтың
қабылдаған және бекіткен
ережелері»
Заң келесідей бөліктерден
тұрады:
1) Кіріспе 2) Заңның 3) Санкция –
(Praescriptio); мазмұны заңдағы
бұл бастапқы (Rogatio); ережелерді
бөлікте заң бұзушыларға
қабылдау қолданылатын
бастамасын құқықтық
көтерушілерді шаралар
ң есімдері,
дауыс беру
өткізілген орын
және мерзім
көрсетілді
Рим заңгерлерінің
қызметі 3 терминмен
- жауап беру; сипатталады:
Respondere Agere Cavere
- Істі жүргізу, - Қандай да бір
азаматтық құжаттарды
процесстегі іс- түзету, жүгінген
қимылдарға тұлғаның іс-
қатысты қимылдарына
кеңестер беру; басшылық
жасау;
Б.з. 426 жылы Валентиниан ІІІ
цитаттау туралы Заң қабылдап,
заңгерлердің еңбектерін қолданатын
судьялар үшін төмендегі бес заңгер
шығармаларының міндетті заңи күшін
бекітті: Папиниан, Ульпиан, Павел,
Модестин және Гай. Дауыстар тең
болған ретте, Папинианның
еңбектеріне басымдылық берілді.
Эмилий Папиниан б.з. ІІІ ғ.
өмір сүрген және римдегі
казуистика мамандарының
арасындағы ең өткірі деп
саналады. Өз пікірлерін
ықшамды жеткізе білу
қабілетімен ерекшеленген.
Кейінгі ізбасарлары оны
«барлығынан бірінші» (primus
omnium) деп таныған.
Цельз былай дейді
(D.1.3.17):
“scire leges non hoc est
verba earum tenere, sed vim
ac potestatem” –
“Заңды білу дегеніміз оның
сөздерін қармап, ұстауды
емес, керісінше оның қуаты
мен мәнін (күшін)
[түсінуді] білдіреді”
Алайда, классикалық кезеңдегі
заңгерлер ешбір мұқтаждық
болмаса, грамматикалық-сөздік
түсіндіруден бас тартпаған.
Егер, заңның немесе мәміленің
сөздерінде әралуан түсінуге
жол ашатын қандай да бір
ережелер жоқ болса, еркі
туралы мәселені көтеруге жол
беруге болмайды деп санаған.
Римдегі заңгерлердің 2 құқықтық
мектебі, бағыты болған:

1) Сабиниандық; 2) Прокулиандық;
Император конституциясының
түрлері:
Эдикт - жалпы барлық халыққа ашық
жарияланатын және міндетті болатын
өкімдер
Мандат – лауазымды міндеттерді
атқарған тұлғаларға нұсқаулар
Рескрипт - жеке тұлғалардың
сауалдарына императордың берген
жауабы.
Декрет – императордың азаматтық істер
бойынша сот ретіндегі қатысқан
кездеріндегі шешімі.
Юстиниан кодификациясы:
Кодификация(сұрыптау)- қоғамдық
қатынастардың ауқымды саласын реттеуші
және құқықтың белгілі бір саласын, қосалқы
саласын құрайтын қолданыстағы материалды
терең, жан-жақты талдау, қайта қарау
негізінде жүзеге асыру
Бұл сұрыптау, б.з. VI ғ. император
Юстинианның тұсында жүргізілді.
Рим құқығы:
Жеке Жария
Жеке Мемлекет
тұлғалардың мүддесіне
арасындағы қатысты
қатынастарды қатынастарды
реттеуге арналған реттеуге арналған

Диспозитивтік Императивтік
әдіспен реттеледі әдіспен реттеледі
Corpus juris civiles (цивильдік
құқықтың жинағы):
Институтция Дигеста Кодекс Новелла

Рим құқығының Римнің атақты Адрианнан «Жаңа заңдар”
оқулығы – 4 заңгерлерінің ең Юстинианға деген мағынаға
кітаптан тұрған; бір құнды дейінгі Рим ие.
пікірлері император
топтастыр- ларының түрлі
ылған 50 азамат-тық
кітаптық жинақ. істер бой-ынша
қабыл-даған аса
маңызды
заңдарының 12
кітаптық
жинағы.
“Бейн

Ұқсас жұмыстар

Неке және отбасы құқығы

Тұлғалар құқығы

РИМ ОТБАСЫ ҚҰҚЫҒЫ

Менің құқықтық алаңым туралы

Бала құқығы жөніндегі құжаттар

Балалардың айрықша құқықтары

Менің құқықтық алаңым

Рим құқығындағы неке түрлері

Ежелгі Римдегі билік

ХІІ - Кесте заңдары

Пәндер