Аналық без

Рахмонова Мадина Оразбаева Аружан

Тақырыбы: әйел жыныс мүшелерінің анатомиясы, физиологиясы. .

Әйелдердің физиологиялық, функционалдық ерекшеліктері;

Жыныс қызметінің биологиялық дамуы;

Жыныс мүшелері туралы жалпы түсінік;

Еттеккір қызмет ерекшеліктері.

Ж о с п а р:

Жыныс ағзалары өзара байланысты-өсіп өрбу (репродуктивтік), эндокринді және сексуалдық қызметтер атқарады.

Жыныстық белгілерді біріншілікті және екіншілікті деп бөледі.

Біріншілікті жыныс белгілері эмбрионалды кезеңде қалыптасады және бірден туылысымен анықталады. Оларға: жыныс еріншелері, жатыр, қынап, аналық бездер жатады.

Өсіп даму кезіңде екіншілікті жыныс белгілері байқалады: қолтық пен мүше үстінің түктенуі. Әйелдерде сүт бездері ұлғаяды, мүше үстері түктенеді.

Әйелдердің физиологиялық, функционалдық ерекшеліктері:

Жыныс қызметінің биологиялық дамуы. Жыныстық жетілу эндокрин және нерв жүйелерімен байланысты. Жыныстық жетілу қыз балаларда ер балалардан гөрі ертерек 9-12 жаста басталады. Қыз балалар толығымен 16 жасқа қарай жетіледі. Жыныс қызметінің тоқтауы әйелдерде едәуір ерте 40-50 жасқа таман басталады, ал ерлерде бұл көрініс 65-70 жаста байқалады. Сонымен әйелдерде репродуктивті жас шамасы 16-45 жас шамасында болып, 30 жылға созылады.

Жыныс мүшелері:

Сыртқы

ішкі

қасаға

Үлкен және кіші жыныс ернеу

Клитор

қынап сағасы

аралық

Қынап

Жатыр

Жатыр түтікшелері

Аналық бездер

Сыртқы жыныс мүшелері

Қасаға немесе қасаға төмпешігі- үшбұрышты құрсақтың төменгі, алдыңғы бөлігінде орналасқан түкті бөлік

Қасағаның төменгі жағына қатарлас орналасқан екі тері қатпары. Үлкен жыныс ернеулерінде Бартолоин бездері мен қан тамырлар, нерв жүйелері бар. Бұл бездерден қынапты үнемі дымқылдандырып тұратын сұйық зат бөлініп тқрады.

Үлкен жыныс ернеуі (labia pudenda majora)

Үлкен жыныс ернеуінің ішкі жағында орналасады. Оның алдыңғы шеті екі бөлікті аяқша болып бітеді. Кіші жыныс ернеуінің алдыңғы аяқшалары шүрті үстінде қосылып, оның шеткі жағын, ал артқы аяқшалары шүрті астында қосылып, оның шүрті үзбесін жасайды.

Кіші жыныс ернеуі (labia pudenda minora)

Қасағаның төменгі жиегінде орналасқан, оның аяқшалары өзара бірігіп, шүртекейдің дөңгелек пішінді денесін құрайды.

Клитор

ДЕЛІТКІ (КЛИТОР) CLITORIS

Еркектің жыныс мүшесінің үңгірлі денесінің гомологы болып табылады.

Деліткіде көптеген нерв жасушалары орналасқан. Деліткі аяқшалары цилиндр пішінді және қасаға симфизінің төменгі бөлігінің астында қосылып, ұзындығы 2, 5-3, 5 см дейін жететін деліткі денесін құрайды. Денесі сыртынан ақ қабықпен қапталған, ал деліткінің өзі деліткі басымен аяқталады.

Алдыңғы жағынан шүртімен, артқы және төменгі жағынан үлкен жыныс ернеулерімен, жақтаудың ішкі жағынан кіші жыныс ернеулерімен қоршалған кеңістік, қынап сағасының түбін қыздық құрайды.

Қынап сағасы

Тері, шандыр және бұлшық еттен тұрады, ол үлкен жыныс ернеуінің артқы жабысқан жері мен құйымшақ арасында. Аралықтың шандыры мен бұлшық еттері жамбас түбін құрайды.

Аралық

ҚЫЗДЫҚ ПЕРДЕ. Ішкі және сыртқы жыныс ағзалары шекарасы

Қыздық перде (Гиме́н, лат. hymen) -сыртқы жыныс мүшелері мен қынапқа кіреберіс жерде орналасқан шырышты қабатты қатпар.

ҚЫЗДЫҚ ПЕРДЕ ТҮРЛЕРІНІҢ ҚҰРЫЛЫСЫ

Ішкі жыныс мүшелері:

бұлшық етті, Созылмалы түтікше мүше, ол кіші жамбастың ортасында орналасқан. Қынап алдынан, төменнен, артынан және үстінен майысады; қыздық пердесінен басталып жатыр мойыншасына дейін созылады. ұзындығы 7-8 см, қынаптың кіреберіс жазықтығының қынап күмбезіне дейін.

Қынап

Жатыр (uterus) - қалың бұлшық еттен тұратын қуысты мүше, алмұрт тәрізді келеді; алдыңғы, артқы жағынан сәл қысылып тұрады. Адам Жатыры кіші жамбас қуысында орналасады. Жатыр денесі алға қарай иіліп, жатыр мойнымен доғал бұрыш жасайды. Оның сырт пішіні алмұрт тәрізді. ұзындығы 8 см, салмағы 40 - 50 г. Жатырдың жоғарғы жағы - Жатыр денесі немесе Жатыр түбі, төменгі жағы Жатыр мойны деп аталады

Артқы көрініс:

Жатыр денесінің қабаттары:

Жатыр мойны (cervix uteri) .

Жатырдың мойын бөлігі қынап пен жатыр денесінің арасында орналасқан ұзындығы 3-4 см. Мойынның жіңішке қуыс түтігі мойын өзегі деп аталады; жатыр мойны, әстінде, цилиндр тәріздес келеді, тек жыныс мүшелері дамымаған және жас адамдарда ол конус тәріздес келуі ықтимал. Жатыр мойнының ішінде тар канал (өзек, жол) бар, оның үстіңгі және төменгі жақтары ортасына қарағанда тарлау келеді. Үстіңгі жағындағы тесікті ішкі, ал төменгі жақтағы-сыртқы тесік деп аталады. Сыртқы тесік қынапқа қарай ашылады, ал ішкі тесік мойынша каналына жалғасады.

ЦЕРВИКАЛЬДІ КАНАЛ

Цервикальді канал, жатыр мойында орналасқан, жатыр қуысы мен қынапты жалғастырып отырады. Қалыптыда ол шырышты қабаттар бөлетін сұйықтыққа толы болады. Сұйықтықтың құрамы мен консистенциясы еттеккір циклінің фазасын анықтайды. Ол небәрі жабысқақ болса, соғұрлым жатырға сперматозоидтың өтуіне мүмкіндігі жоғары болады. Бұл жағдай әйел жыныс гормондарының деңгейін көрсетеді. : прогестерона бұл кезде жоғары, ал эстроген керісінше - төмен. Бірақта фолликулярлы фазаның соңында эстроген біршама жоғарлайды, ол кезегімен секретті қоюлата шығарады.

Жатыр түтігі - ұрықтарды аналық жыныс бездерінен жатырға жеткізетін жұмыртқа өткізгіштің алдыңғы бөлігі. Әйелдердің әрбір жыныс түтігінің ұзындығы 6-20 см-ге дейін, көбінесе 12 см. Жыныс түтігі май құйғыш тәрізді ұшымен аналық без маңында құрсақ қуысында ашылады да, екінші жағымен жатырмен жалғасады. Жатыр түтікшесінің жиырылып қысылуы және оның кілегей қабықшасының тербелмелі эпителийінің жатырға қарай қозғалуы ұрықтанған аналық жасушасын жатыр қуысына жеткізеді.

Аналық безі. Аналық без-жамбас астау қуысында орналасқан жұп мүше. Ол сопақ пішінді, ұзындығы 2, 5см, ені 1, 5см, ал қалыңдығы 1см болатын дене. Аналық безде аналық жыныс жасушалары дамып жетіледі және қан мен лимфаға әйел жыныс горманын бөледі. Аналық без сопақша пішінді алдынан-артқа кішкене жалпиған. Аналық бездің түсі ақ-қызғылт. Туған әйелдердің аналық бездерінің бетінде ұңғылдар мен сары денелердің қайтадан дамыған және овуляция іздері көрінеді.

Анабез латеральды бетімен жамбас астауының бүйір қабырғасына үстіңгі жағынан vasa iliaca externa мен mpsoas major арасында, алдынан және артынан несепағар арасында жанасып жатады. Анабездің ұзындығы вертикальды. Медиальды жағы жамбас астау қуысына қараған, бірақ біраз жерде жатыр түтігімен жабылған, түтік алдымен анабездің шажырқайлық жиегімен жоғары жүріп, содан кейін оның түтіктік шетіне бұрылып, анабездің бос жиегімен төмен қарай кетеді.

Аналық без

Құрылысы

Аналық без беті бірқабатты ұрықтық эпителимен жабылған. Оның астында дәнекер тінді ақ қабық tunica albuginea орналасады. Аналық бездің дәнекер тіні эластикалық талшықтарға бай негізін stroma ovarii құрайды. Аналық без паренхимасы сыртқы және ішкі қабаттарға бөледі. Аналық без орталығында оның қақпасына жақын ішкі қабатын милы зат medulla ovarii деп атайды. Бұл қабатта көптеген лимфа және қан тамырлар орналасқан. Аналық бездің сыртқы қабаты оның қыртыс заты cortex ovarii өте тығыз. Оның дәнекер тінінде жетілген аналық түйіншелерi, folliculli ovarici maturis және алғашқы аналық без түйіншелері folliculli ovarici primarii орналасқан. Жетілген аналық без түйіншелерінің дм 1см-ге жетеді, оның дәнекер тінді қабығы болады.

Анабезде гормонның өлінуі түйіншелердің ішкі секрециясымен байланысты. Фолликулин деп аталтын бұл горман жыныс аппаратына трофикалық әсер ету, етеккірді реттеу, екінші жыныс белгілері мен нерв жүйесіне әсер ету қызметін атқарады.

Сары дененің 2 түрі бар:corpus luteum grrvidittis-жүктілік және corpus luteum menstruationis етеккірлік сары денесі. Жарылған фолликуладан аналық жасуша бөлініп, дамиды, бірақ олардың біріншісі адамда 9 ай тіршілік етіп, едәуір ірі көлемге жетеді, ал екіншісі 1 ай ғана өмір сүреді.

Сары дененің қызметтері

1. Сары дене ұрықтың жатырда бір орында бекітілуіне әсер етеді, өйткені жүктіліктің ең ерте кезеңінде сары дене бұзылса немесе анабезді алып тастаса жүктілік тоқтады

2. Овуляцяны кешіктіреді

3. Сары дене жүкті болу кезінде сүт бездерінің дамуына әсер етеді.

Анабездің горманы-эстероген

Қызметі:овуляциядан кейін түйіншелерден шыққан аналық жыныс жасушаларын ұрықтандыруға әйел организмінің жыныс аппаратын дайындау, прогестеронның рөлі-ұрықтанған аналық жыныс жасушасының имплантациялануы және қалыпты дамуын қамтамасыз ету.