Адам эволюциясы мен антропогенез: шығу тегі, жүйелеуі және биологиялық-әлеуметтік факторлар

- адамның шығу тегін - тарихи даму кезеңдерін - нәсілдік ерекшелігін - рухани қазыналарын - биологиялық факторлары - әлеуметтік факторлары

Адам эволюциясы Антропология. Антропогенез.

Адамның шығу тегі туралы

алғашқы көзқарастар

р/с

Ғалымдардың

аты-жөні

Пікірлері мен көзқарастары

Аристотель

(б. з. д. 384-322 ж. ж. )

Антропология терминін алғаш ғылымға енгізді

К. Линней (1735)

Адамдарды сүтқоректілер класына, приматтар отрядына, саналы адам түріне жатқызды

Ж. Бюффон (1766)

Приматология ғылымымен айналысты. Орангутандар туралы еңбек жазды.

Ж. Б. Ламарк (1810)

Адам адамтектес маймылдардан шыққан, адам мен маймыл арасында өтпелі форма болуы мүмкін деген.

Буше де Перта

(1840-50)

Қазба қалдықтар, тастан жасалған құралдардың қазбаларызерттеп, мамонттардың кезімен сәйкес зерттеді

Ч. Дарвин (1871)

Адамның дамуындағы әлеуметтік фактордың рөлі, “Адамның шығу тегі және жыныстық сұрыпталу” атты еңбекті жазды

Ф. Энгельс (1896)

“Маймылдың адамға айналу барысындағы еңбектің рөлі”, “адамды адам еткен еңбек” түсінігін тұжырымдады

Адамның жануарлар дүниесін жүйелеудегі орны.

Жүйелеу қатары

Адамның жүйелеу қатары

Жүйелеу себептері

Тип

Желілер

Ұрығында хорда, жүйке түтігі, желбезек саңылаулары

Тип тармағы

Омыртқалылар

Омыртқа жотасы, жұп аяқ-қолдары, жүрегі кеуде қуысында

Класс

Сүтқоректілер

Жүрегі 4 бөлікті, сүт бездері, денесінде түктері бар, тістері топқа бөлінген

Кл. тармағы

Ұрықжолдастылар

Ұрықтары аналық жатырда дамиды, плацента арқылы қоректенеді

Отряд

Приматтар

Саусақтарының орналасуы, тырнақтары, бұғана сүйегі бар, сүт тістері тұрақты тіске алмасады

Отр. тармағы

Адамтектес маймылдар

Қан топтары, ымдау бұлшықеттері, алдыңғы ми иірімдерден тұрады, соқырішегі т. б.

Тұқымдасы

Гоминид. Адамдар

Биохимиялық тұрғыдан жақын, ДНҚ молекуласы,

Туыс

Адам

Тік жүру, ми сайыты үлкен, бас бармақ басқа саусақтарға қарама-қарсы орналасқан, аяқтары қолдарынан ұзын

Түр

Саналы адам

Ойлау, есте сақтау, сөз арқылы қарым-қатынас, еңбек ету, өнер, салт дәстүр т. б.

Адам мен адамтектес

маймылдарды салыстыру

Ұқсастығы

Айырмашылығы

орталық жүйке жүйесі

шартты-шартсыз рефлекстер

есте сақтау қабілеті

тырнақтары

терісінің құрылысы

қан топтары

жалпы аурулары

паразиттері

12-13 жұп қабырға

5-6 омыртқалы сегізкөз

тіс түрлері

хромосома саны

қуану, ызалану, реніш

ұрпағына мейірімділік

тік жүру

омыртқа жотасының

иірімдері

аяқ сүйектері ұзын

бас бармақ басқа саусаққа

қарама-қарсы

жамбас қуысы қысыңқы

кеуде қуысы жалпақ

ми көлемі 1400-1600 см³

үлкен ми сыңарлары: маңдай,

төбе, самай жақсы дамыған

терісінде түктер аз

дыбыс саңылауындағы

бұлшықеттер дамыған

Австралопитек пен адамтектес маймылдардың

қаңқасын салыстыру.

Ми сауыты іштей

бекітілген

Омыртқа жотасы

“S” тәрізді

табаны ?

Башпайларының

орналасуы

табаны

Жамбасы сыртқа

Саналы адам мен адамтектес маймылдардың

эволюциялық дамуы

РАМАПИТЕКТЕР

Саналы адам мен адамтектес маймылдардың

эволюциялық дамуы

Архантроптар - Синантроптар

1, 5 млн. - 500 мың ж. б

Сахелонтроп - 6-7 млн. жыл бұрын тіршілік еткен.

Сахарының оңтүстік маңынан табылған

ежелгі гоминидтердің өкілі. Дьюраб шөлді жерінен 2001 жылы табылған бассүйек. Миының көлемі 350см³ шамасында. Екі аяғымен қозғалған

болуы мүмкін.

2000 жылы Кениядан

табылған

“Миллениум-Адам”

деген атпен белгілі

адам қаңқасы қазбалар.

АВСТРАЛОПИТЕКТЕР

HOMO ERECTUS - ТІК ЖҮРЕТІН АДАМ

HOMO HABILIS - ЕПТІ АДАМ

НЕАНДЕРТАЛЬДЫҚТАР

КРОМАНЬОНДЫҚТАР

Нәсілтану. Адам нәсілдері.

Адамдардың барлығы бір түрге жатады

Түрі - “санала адам”

Анатомиялыө-физиологиялық

жағынан бірдей жеке адамның дамуы биологиялық заңдылық

бойынша жүреді

Табиғи орта жағдайларына

байланысты морфологиялық

айырмашылықтар қалыптасқан

Бұл белгілер тұқымқуалайтын

өзгергіштік арқылы ұрпақтан-

ұрпаққа беріледі

Түрішілік тұқымқуалайтын

өзгергіштік - нәсілдер

(Ф. Бернье 1684ж. )

Нәсілтану. Адам нәсілдері.

Еуропоидтық

Монголоидтік

Негроидтік

Адамның тарихи дамуы Африка жерінен басталатыны белгілі. Ежелгі адамдар көшпелі түрде өмір сүрген. Жер бетіндегі барлық нәсілдердің генетикалық бірлігі дәлелденген, яғни шығу тегі бір. Бірақ қоныстанулары біртін-біртін жүрген, Еуропаның 40 мың, Азияның