Қолдан сұрыптау

МӨЖ Тақырыбы: Жаппай сұрыптау мен жеке сұрыптаудың айырмашылықтары

Орындаған: Кеншімбаева Н.

Тобы: МБЛ-211

Курс: 2

Қабылдаған: б. ғ. к. доцент м. а. Убайдуллаева А.

ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ҒЫЛЫМДАРЫ ФАКУЛЬТЕТІ БИОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ

Селекция

Жоспар:

1. Селекция ғылымының теориялық негізі

2. Табиғи сұрыптау мен қолдан сұрыптаудың айырмашылығы

3. Жаппай және жеке сұрыптаудың айырмашылығы және маңызы

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Селекция

1. Адамға сапасы және қасиеттері үшін пайдалы жануарлар қолтұқымының өсімдіктер іріктемесінің, ұсақ ағзалар себінділерінің жаңа туындыларын шығару үдерістері

2. Жануарлар қолтұқымын, өсімдіктер іріктемелерін және ұсақ ағзалардың таза туындылар шығарудың теориялық негіздері және әдістерін жетілдірумен шұғылданатын ғылым

Селекция ғылымының теориялық негізі - генетика

“Селекция” - сұрыптау деген мағына береді

Сұрыптау

Өнімдердің, іріктемелердің және қолтұқымдардың сапасын жақсарту

Іріктемелер түсімділігі мен қолтұқымдар өнімділігін арттыру

Ауруға қарсы тұрақтылықты арттыру

Іріктемелер мен қолтұқымдардың эволюциялық сапасын жақсарту

Механикаландырылған немесе өнеркәсіптік бағытта өсіріп, дамытуға жарамды іріктемелер мен қолтұқымдар шығару

Сұрыптау

Табиғи сұрыптау

Қолдан сұрыптау

Мақсатсыз ( санасыз)

Жабайы жануарларды қолға үйрету, жабайы өсімдіктерді сұрыптау

Мақсатты ( саналы )

Жекелей ( бір дарадан көп ұрпақ алу)

Жаппай ( белгілі мақсат, жаңа түр)

Қолдан сұрыптау

Табиғи белгісі

Табиғи сұрыптау

Адам

Кім жүргізеді?

Табиғат

Адамға қажетті белгісі бар дарақтар

Нәтижесінде қайсысы тірі қалады?

Қоршаған орта жағдайларына жақсы бейімделетін дарақтар

Төмен

Тіршілікке бейімделу дәрежесі

Жоғары

Бірнеше жылдан бірнеше ондаған жылға дейін

Үдеріс жылдамдығы

Жүздеген немесе мыңдаған жылдар

Жағымсыз белгілері бар бірде бір дарақ көбеюге рұқсат етілмейді

Әртүрлі жылдамдықта болу себептері

Көбеюге ұзақ уақыт жағымсыз белгілері бар дарақтар қатыса алады

Тәтті жемтамыр

Қолдан сұрыптау(Дарвин бойынша)

Жеміс сапасы

Мақсатсыз сұрыптау

Мақсатсыз немесе санасыз сұрыптау. Белгілі бір тұқымды немесе сортты алу мақсатын қоймайды.

Санасыз сұрыптаудың арқасында адамдар малдарды мінез құлқына қарап біртіндеп үй жағдайына үйрете бастады. Адамдар жануарларды үй жағдайына қолға үйретудің алғашқы кезеңінде осы әдісті пайдаланды.

Мақсатты сұрыптау

Белгілі бір мақсат бойынша өнім алады

Сұрыптау нәтижесінде жабайы ата тегінен өзгеше, жаңа түр пайда болады

Пайдалы, бағалы

Жекелей сұрыптау

Жеке сұрыптау кезінде жекеленген өсімдіктің немесе жануардың біреуін іріктеп, оның генотипін зерттейді.

Ұрпақтарына бағалы, қажетті қасиеттер мен белгілерін тұрақты беретін дараларды сұрыптайды

Бір реттік немесе қайталанбалы бола алады

Жеке сұрыптаудың маңызы:

Генотипі жағынан бағалы бір дарадан көп

ұрпақ алуға болатындығында.

Жаппай сұрыптау

Бастапқы материалдан селекционер үшін тиімді белгілері бар особьтар топтарын бөліп алу

Әдетте келесі бірқатар ұрпақта әлденеше рет, кейде бір рет қолданылады

Айқас тозаңданатын өсімдіктерде қолданылады

Сыртқы белгілері, қасиеттері бойынша сұрыптау

Қорытынды Қорытындылай келе, яғни жаппай сұрыптау бұл көбіне сыртқы белгілері мен қасиеттері бойынша сұрыпталып алынады, ал жеке сұрыптауда оның генотипі жағынан бағалы, құнды бір дарадан көп ұрпақ алу болып табылады.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 1. Байбеков Е., Дайрабаев Р. А. Эволюциялық биология. Оқу құралы. - Түркістан : Тұран, 2019. 2. Исаев Ғ. И. Эволюциялық биология. Оқу-әдістемелік құрал. - Түркістан : Тұран, 2014. 3. Ордабеков С. О., Ахауова, Г. Қ. Теориялық және эволюциялық биология : ЖК "Ақ нұр" баспасы, 2012. http://rmebrk. kz/book/1164802