Статистикалық бақылаудың әдістері және талаптары

Статистикалық бақылаудың әдістері

Орындаған Асан Мадина

Тексерген Шегер Ғазиза

Статистикалық бақылау деп - қоғамдық өмірдің көптеген құбылыстары мен процестері туралы бастапқы мәліметтерді алдын-ала жасалған бағдарлама бойынша, ғылыми ұйымдастырылған жүйеде тіркеу, жинау тәсілі айтылады.

Статистикалық бақылаудың алдына қойылған негізгі мақсаты - зерттеліп отырған объектілер туралы шындықты нақты дәлдікпен көрсететін, ғылымға негізделген, сапалы мәліметтерді белгілеген мерзімде жинау.

Статистикалық бақылаудың бағдарламасында объектісі мен бақылау бірліктері дұрыс анықталуы тиіс.

Статистикалық бақылаудың объектісі дегеніміз - зерттеуге жататын әлеуметтік құбылыстар мен процестер жиынтығы.

Бақылау бірлігі деп, бастапқы статистикалық мәліметтер жиынтығын зерттеуге жататын объект құрамының белгілі бір бөлігін айтады. Бақылау бірлігін анықтау - зерттеуге жататын жиынтық құрылымына, оның алдына қойылған мақсатына, атқаратын міндетіне байланысты.

Статистикалық бақылауға қойылатын талаптар:

Статистикалык мәліметтердің толықтығы және практикалық құндылығы

Мәліметтердің дұрыстығы және дәлдігі

уақыт және кеңістік өлшемдері бойынша мәліметтердің салыстырмалы болуы

Бақылау жүргізілетін жиынтықты іріктеудің негізді болуы (жалпы жиынтықты сипаттауы)

Статистикада мәліметтерді жинаудың бірнеше түрлері бар. Олар: тікелей қатысу, құжаттар және сұрақ-жауап арқылы.

Егер зерттеу жұмыстарын бір уақыт аралығында тұрақты түрде жүргізілетін болса, онда ол кезеңдік бақылау деп аталады. Егер зерттеу жұмыстары бір рет жүргізілген болса, ол бір жолғы бақылау деп аталады. Бақылау жүргізу кезінде оның шектік уақыт кезеңін анықтау ең негізгі болып саналады. Шекті уақыт кезеңі дегеніміз зерттеу жұмыстарын есепке алатын күн және уақыт мерзімі.

Бақылау бағдарламасындағы сұрақтардың жауабын жазу үшін қолданылатын белгілі бір нысандағы арнайы құжатты формуляр дейді

Бақылаудың ерекшелігіне байланысты формуляр әр түрлі аталады:

бланк

форма (нысан)

сауалнама

карта

санақ кағазы

Абайсызда, байқаусызда жіберілетін қате әдейі жасалмайды, ал қасақана немесе әдейі жіберілетін қате алдын-ала ойластырылған, көбейтіп немесе кемітіп жазу арқылы жасалған қателер. Тексеру қисынды түрде тексеру және есептеу арқылы тексеру болып бөлінеді.