Жасөспірімдер арасындағы құқық бұзушылықтық қылмыстың себептері

КІРІСПЕ

Зерттеудің өзектілігі. Қоғамдағы әлеуметік- экономикалық және саяси өзгерістердің масштабты, әрі қарқынды даму процесіндегі қазіргі уақыт әсіресе дүниетанымдары мен өзіндік құндылықтары толық қалыптасып қоймаған

жастар үшін күрделі болуда. Қазіргі әлемде балалар, жеткіншектер мен жастар

өрістерін кеңейтуге ықпал ете отырып, түрлі факторларды күшейтуге ықпал

етіп, асоциалды элементтер тарапынан жағымсыз қатерлі әсерлерге

кезіктіреді. Өткір, кейде үрейлі форма түрлерінде көрініс табатын

құқықбұзушылықтар мен қақтығыстардың алдын-алуға бағытталатын жеткіншектер,

жастарға деген назар күшейтілуі қажет. Агрессивті бет алған формальді емес

жастар топтары өршуде. Әлеуметтік-психологиялық жағдай мен жеткіншектердің

дамуына жағымсыз әсер ететін рухани-өнегелі бағдарлардың жойылуын

байқаймыз. Басқа жасерекшеліктеріне қарағанда, жеткіншектер қоғамның ең

тұрақсыз бөлшегі ретінде экономикалық, әлеуметтік және моральді

жағдайлардан көбірек зардап тартады.

Балаларға деген қатынас кез-келген қоғамның болашаққа ұмтылысын

білдіретін өлшемі екені белгілі. Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және

саяси жедел жаңару жолында жолдауында елбасы келесі қағиданы ұсынды:

Біздің стратегиямыздың ең маңызды мәселесі - қоғамымыздың ең қорғансыз

мүшелерінің өмірін толыққанды қамтамасыз ету. Бұлар - балалар, олардың

анасы және ересек ұрпақтар .

Жастардың қылмысының алдын-алу мәселесімен Айналысатын ғалымдар мен практиктер девиантты мінез-құлықтық себеп-салдары туралы ойланбастан, қазіргі қиын жеткіншектердің болашақтағы қылмыстың резервісі десе, ал кейбіреулері кіші жастағылар арасындағы қылмыстың ерекше қаталдығын гендік қалыптан тыс өзгерістіктің нәтижесі дегенді тұжырымдайды. Жалпы айтқанда, барлығы да балалардың ең алдымен, қорғауды, қолдау мен көмекті барынша қажетсінетінімен келіседі. Соңғы жылдарда, жаңаша әлеуметтік жағдайлардағы жасөспірімдер мінез-құлықтары ерекше психологиялық мәселеге айналып отыр . Әлеуметтік және мектептік дезадаптация, жасөспірімдер арасында қылмыстық жағдайдың күшеюіне түрткі болып отырған әлеуметтік орта факторы -осыған дәлел. Жасөспірімдік мотивациялық ерекшеліктері мен психикалық ауытқушылықтар, сондай-ақ әлеуметтік бақылаусыздық және теріс әлеуметтік ықпал баланың құқық бұзуы мен жасөспірімдік қылмыстың негізгі себептері. Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерімен белгіленген жеткіншектік құқық бұзушылықтың қылмыстың статусы болмағанмен де, бәрі бір жазаланады . Кәмелеттік жасқа толмаған құқық бұзушыларға қолданатын құқықтық жазаның ең үлкені -жеткіншектерді, халық арасында балалар калониясы деген атаумен танымал, арнайы мектептерге орналастыру болып табылады. Қазақстан Республикасы Білім туралы Заңының 8-бабының 6-тармақшасында Мемлекет азаматтардың білім алуына, дамуындағы ауытқуды тузетуіне және әлеуметтік бейімделуіне жағдай жасауды қамтамасыз етеді делінген Жасөспірімдер қылмысының алдын-алу қазіргі уақытта өткір өзекті мәселенің бірі .