Қазақстандағы – экологиялық зерттеулер

Жоспар

ЖОСПАР
Кіріспе
1. Экология . ел тағдыры
Негізгі бөлім
1. Қазақстандағы экологиялық проблемалар
2. Экологиялық білім бағдарламасы
3. Экологиялық соқпақ
Қолданылған әдебиет

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қазақстандағы – экологиялық зерттеулер
ЖОСПАР
Кіріспе
1. Экология – ел тағдыры
Негізгі бөлім
1. Қазақстандағы экологиялық проблемалар
2. Экологиялық білім бағдарламасы
3. Экологиялық соқпақ
Қорытынды бөлім
Экологиялық күрес - өмір үшін күрес

Елбасының Қазақстан халқына 2005 жылғы Жолдауында Қазақстан бүгін Еуропа
мен Азия арасындағы коммуникациялар легінің түйіскен жерінде тұр, біздің
міндет-осынау бірегей жағдайымызды өз еліміз бен халықаралық қоғамдастықтың
мүддесі үшін табиғатты ұтымды пайдалану деген еді. Еліміздің алдына
Президент қойған осы міндеттің Қазақстандағы экологияның жағдайына тікелей
қатысы бар.
XX ғасырдың екінші жартысындағы қоғам мен табиғаттың өзара қарым-қатынасы
негізінде біздің елімізде күрделі табиғат жағдайы қалыптасты. Материалдық
өндірістер көбейді, барған сайын шикізатқа сұраныстың өсуінің нәтижесінде
жерасты мен үсті қазба байлықтары жеделдетіп игерілді. Ғылыми-техникалық
прогрестің нәтижесінде жасалынған табиғатқа әсер, экожүйенің өзгеруі,
дауылдар, су тасқындары, жер сілкіністері сияқты табиғи құбылыстармен тепе-
тең жағдайға жетті, тіпті олардан асып түсті десе де болады. Олар
табиғаттың келеңсіз әсерін шұғыл күшейтіп, биосферадағы табиғи жағдайдағы
энергия мен зат алмасуды бұзды. Адамның табиғатты өзгертуі өте қауіпті
жағдайға айналды. Бұл құбылыс дүние жүзі бойынша экологиялық сипат алды.
Көптеген ғалымдар экология ғылымының мәнін, мағынасын, салдарын әр түрлі
түсінеді. Көбі экология ғылымың жаңа ғылымның саласына қосады. Эрнест
Геккельден бұрын да ғылымдар экология жайлы өзіндік зерттеулер жүргізген.
Әйтсе де оның бастауына неміс ғалымы Эрнест Геккель биологиялық экологияға
берген анықтама тұрғысынан қарайды, ал шындығында XXI ғасырдың экологиялық
проблемалары қатыспайтын бірде-бір ғылым саласы жоқ. Сондықтан да экология
ғылымы ғылымдардың ғылымы сипатына айналды. Себебі, олар барлық ғылым
салаларының нәтижесіндегі ғылым жетістіктерінің табиғаттың тепе-теңдігінің
бұзуылуына жауапты бола отырып, оның шешімін табуға ат салысу керек. Бұл
ғаламдық проблема.
Қазақ халқы ежелден-ақ табағат болмысын, оны бүкіл өзінің шаруашылығының
дамуы мен қалыптасуының, тіршіліктің даму жүйесінің көне айналдырған.
Қазақтың көшпелі өмірінің өзінде табиғатты пайдаланумен қатар, оны
аялаудың, қорғаудың тамаша үлгілері қалыптасқан. Осы арқылы болашақ ұрпақ
бойына табиғатпен етене жүруді сіңіріп отырған.
Қазіргі дүние жүзілік ғылыми-техникалық прогрес пен адам әрекеті
табиғаттағы тепе-теңдікті бұзып, болашақ ұрпақтың алдына ғаламдық
экологиялық проблемаларды тудыруда. Табиғаттың байлығын қажжеттілігімізге
жүйелі жаратудың орнына, кейінгі жылдары оған жаппай үлкен қауіп тудыратын,
ядролық, экологиялық, биологиялық қарулардың сыналуы, ормандардың аталуы,
аң мен құстардың есепсіз жойылуы, адамның ақыл-ойын аздыратын арақ пен
есерткінің таралуы осы экологиялық апаттың көзі болып табылады.
Шын мәнінде туған еліміздің экологиялық ақуалы қандай екенін көпшілік біле
бермейді. Неге десеңіз, экологиялық ақпаратты игеру үшін экологиялық білім
керек. Қазақстанның экологиялық ахуалына қысқаша талдау жасағанда мынаны
байқауға болады.
Солтүстік Қазақстан бойынша құнарлы жерлердің 25-30% жарамсызданса,
Павлодардағы ірі өндіріс орнының зиялды экологиясы айтпаса да түсінікті.
Батыс Қазақстанда мұнай-газ өнеркәсібінің өнімдерімен ластану 2,5 млн.га
жайылымдардың деградацияға ұшырауы З млн. га жерді қамтып отыр. Семей
полигоны жайлы көп айтылады, бірақ халыққа әкелген зардабы жайлы маңызды
шешім табылған жоқ. Әсіресе, Азғыр мен Тайсойған полигондары қамтып отырған
1,4 млн. га жер радиоактивті ластануда.
Ал Каспий теңізінің 268 млн. га жағалауы су астында қалып, олардың мұнай
өнімдерімен ластануы одан ары етек алуда. Күрделі экологиялық шиеліністер
Орталық Қазақстанды да қамтуда. Байқоңырдан ұшырылатын тәжірибелік космос
кемелерінің сол жердің тұрғындарына әкелетін экологиялық апаты ондағы
техногендік, өндірісте ластану, радиоактивтілік және ракета-космос
қалдықтарымен (Бетпақдала) ластану топырақтың құнарсыздануына,
жайылымдардың тозуына жоғары деңгейде әсер етуде. Оңтүстік Қазақстандағы
экологиялық жағдайлар Арал өңіріне тән Әмудария мен Сырдария бассейнінің 2
млн. га жерін шөлге, жарамсыз жерге айналдырды. Сорға, тақырға айналған
жерлер мен Арал табанындағы тұздар ғаламдық экология проблемаларын тудырып,
экожүйелерді қайтымсыз бүлдіруде. Осы өңірдегі 300 млн. га сексеуіл
ормандары құрып кетті. Шу-Мойынқүл, Балқаш-Алакөл, Ақдала аймақтарының да
экологиясы мәз емес. Әсіресе, Қапшағай, Тасөткөлкел су қоймаларының
салынуы, суды көп қажет ететін күріш, техникалық дақылдардың егілуі-
суырмалы жерлердің азуына әкеліп соқты. Іле өзені суының 10-15% Қытай
Республикасының алуы бұл өңірде қауіпті жағдайлар туғызуда. Шығыс Қазақстан
жағдайында да экологиялық проблемалар жеткілікті. Түсті металлургия,
вольфрам, қорғасын, мырыш өнеркәсіптері елді мекендер мен қала тұрғындарына
апат әкелуде. Бүгінгі таңда Өскемен қаласы дүние жүзіндегі экологиялық бас
қаланың қатарына жатады.
1949-1996 жылдар арлығында Қазақстан жерінде 503 ядролық қару сыналды. 20
млн. га жер экологиялық апатты аймаққа, тіршіліксіз экожүйелерге айналды.
Бұл апат 3,4 млн. адам тұратын елді мекендерді қамтыды. Сондағы тұрғын
халықтың болашағы қандай? Олардың ұрпақтары қандай зардап шегіп отыр? Оған
жауап жоқ.
Қазақстанда қазіргі кезде 16 млн.т. қатты радиоактивті қалдықтар
жинақталған. Мамандардың зерттеуі бойынша, Қазақстанда тұратын 2,6 млн.
адам мутагенез ауруына шалдыққан. Егер де соңғы кезде жиі сөз болып жүрген
шетелдердің радиоактивті қалдықтарын біздің жерімізде сақтауға рұқсат етсек
не боламыз. Бұған ешбір жол беруге болмайды.
Қазақстандағы мұндай экологиялық жағдайлар туралы ақпараттық шын мәнінде
көпшілікке жетпейді. Тіпті, полигондар қамтып отырған аймақтардың
тұрғындардың өздері ауруының неден болатыны туралы хабарсыз. Мұны адам
құқын бұзғандық және еліміздегі жариялылық демократиялық мемлекетті
құрудағы ағаттықтар деп білу керек.
Табиғаттағы өзгерістергі байланысты болжамдар жасап отыру-ғылымның
міндетті. Кез-келген архитектуралық шаруашылық объектілерін, ірі өндіріс
орындарын салуды жобалау кезінде олардың келетін экологиялық шығының
бағасын есептеу, табиғат кешендеріне тигізетін әсерін ескеру аса қажет шара
ретіндегі қаралуы керек. Олардың жергілікті тұрғын халықтың денсаулығына
тигізетін зардабын анықтау қажет.
Елбасының қолдауымен 1999 жылы біздің республикада
экологиялық білім бағдарламасы, экологиялық білім
тұжырымдамасы, т.б. құжаттар қабылданған. Мектептер үшін экологиялық білім
беру бағдарламасы, оқулықтар мен оқу құралдары жарық көрді. Мұның бәрі
Қазақстанда 2030 бағдарламасын іске асыру бағытында орындалып жатқан игі
істеп болса керек. 2003 жылы Н.Назарбаев Қазақстан Республикасының 2004-
2015 жылдарға арналған экологиялық қауіпсіздік тұжырымдасына (№1241
Жарлығымен) қол қойды. Бұл Қазақстанда қалыптасып отырған экологиялық
ақуалды жақсартудың шараларын белгілеген аса маңызды қажет.
Республикамыздың көптеген жоғары оқу орындарында экологиялық факульттер
ашылып, мамандар дайындала бастады. Республикамызда алғашқы эколог-
педагогтарды дайындау Абай атындағы Қазақ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.