Халықтың өмір сүру статистикасы (Үй шаруашылық шығындары)

Пән: Статистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі

«Статистика» пәні бойынша

Реферат

Тақырыбы: Халықтың өмір сүру статистикасы (Үй шаруашылық шығындары)

Орындаған: .

Тексерген:

Алматы, 201_ ж.

Жоспар:

Ұзақ өмір сүруді сипаттайтын көрсеткіштер
Тұрмыс деңгейін сипаттайтын көрсеткіштер
Адам дамуының индексі (АДИ)
Тұрғындардың қайыршылық (кедейлік) индексі (ТҚИ, ТКИ)

Халықтың өмір сүру статистикасы (Үй шаруашылық шығындары)

Ұзақ өмір сүруді сипаттайтын көрсеткіштер

Туу кезінде күтілетін өмір сүру ұзақтығы ұзақ өмір сүруді сипаттайтын көрсеткіш қызметін атқарады. Ықшамдық үшін күтілетін өмір сүру ұзақтығы туралы жиі айтады. Бұл көрсеткіш халықаралық статистиканың ең көп тараған көрсеткіштерінің бірі болып табылады және «өлім кестесі» деп аталатын шеңберде есептеу барысында анықталады. Туу кезінде күтілетін өмір сүру ұзақтығы - ұрпақтың бүкіл өмірінің бойында әрбір жастағы өлім деңгейі оның туған жылындағыдай болып қалатын жағдайдағы ұрпақтың бір адамының алда тұрған орташа өмір сүретін жасының саны. Көрсеткіш тұтас алғанда екі жыныс үшін де, еркек пен әйел үшін жеке-жеке де есептеледі. Тұрғындардың қайыршылық индексін есептеу кезінде пайдаланылатын және ұзақ өмір сүру мен салауатты тұрмыс мүмкіндіктерін айыру дәрежесін сипаттайтын белгілі бір жасқа дейін өмір сүрмейтін халықтың үлесінің көрсеткіші осы көрсеткішті толықтырушы болып табылады. Күтілетін өмір сүру ұзақтығының көрсеткіші даму деңгейі орташа елдер үшін балалардың 5 жасқа дейінгі өлім-жітімі көрсеткішімен, ал жоғары дамыған елдер үшін - ананың өлім-жітімі коэффициентімен толықтырылуы мүмкін.

Тұрмыс деңгейін сипаттайтын көрсеткіштер

Адам дамуының бұл аспектісінің бұдан бұрынғы екеуінен айырмасы тек қана адамда бар мүмкіндікті ашады, бірақ оларды пайдалануды анықтамайды. Яғни ол таңдаудың өзін емес, тек қана таңдау мүмкіндігін кеңейтетін құрал болып табылады. Тұрмыс деңгейінің мінсіз сипаттамасы адамның мынадай қабілеттіліктерін: жеке табысы; қоғамның топтары арасында табысты бөлу; бұрын жинақталған жеке меншік; жер ресурстары мен кредиттерге қол жеткізу; инфрақұрылым мен қоғамдық тұтыну қорларына қол жеткізу тетігінің өркендеуі (денсаулық сақтау, білім беру, көлік, коммуналдық қызметтер және басқалары) ; жеке өмір сүру дағдысы; отбасының көлемі мен құрылымы; үй шаруашылығында жасалатын игілік; тұратын жердегі табиғат-климаттық және экологиялық жағдайларды және т. б. дамыту мен іске асыру мүмкіндіктерін айқындайтын толып жатқан факторларды ескеруі керек.

Тұрмыстың материалдық деңгейін бағалау үшін қандай да бір тікелей көрсеткішті таңдаудың қиындығына байланысты жанама базалық көрсеткіш - халықтың жан басына шаққанда жалпы ішкі
өнімнің (ЖІӨ) шамасы пайдаланылады. Бұл ретте халықаралық деңгейде салыстыру мақсатында халықтың жан басына ЖІӨ ұлттық валютаның АҚШ долларына қатынасы бойынша сатып алу қабілетінің тепе-теңдігінің (СҚТ) көмегімен халықтың жан басына нақты ЖІӨ-де АҚШ долларына айырбасталуы тиіс. СҚТ-дан Америка Құрама Штаттарында 1 АҚШ долларына сатып алуға болатын тауарлар мен қызметтердің ұқсас көрнекі себетін сатып алу үшін қажетті ұлттық валюта бірлігінің саны түсініледі. Экономикалық дамуына байланысты әртүрлі топтарға кіретін елдер елді топтың ішінде материалдық тұрмыс деңгейіне байланысты неғұрлым объективті саралауға мүмкіндік туғызатын қосымша көрсеткіштерді пайдалану арқылы салыстырылуы мүмкін. Мәселен, онша дамымаған елдер үшін халықтың жан басына шаққандағы нақты ЖІӨ лайықты өмір сүруге қажетті ресурстарға қол жеткізу негізінде қалыптасқан барлық жағдайды біршама парапар көрсетеді. Даму деңгейі орташа елдер үшін бұл көрсеткішті негізінен біршама артта қалған елдерге тән проблемалардың кең таралған деңгейін сипаттайтын табысы кедейлік шегінен төмен адамдардың үлесінің көрсеткішімен толықтыру орынды. Экономикалық дамыған елдер үшін бұл екі көрсеткішті табысы бойынша теңсіздік деңгейін ескеретін көрсеткішпен толықтырған жөн:

Y = (1 - G) * Yr, мұнда G - Джини коэффициенті; Yr - халықтың жан басына нақты ЖІӨ.

Халықтың жан басына нақты табысы тең болған кезде Джини коэффициенті елді тұрмыс деңгейі бойынша саралауға жағдай жасайды.

динамика уровня бедности каз.gif

Адам дамуының индексі (АДИ)

Адам дамуының индексі басқа үш индекстің: туу кезіндегі күтілетін өмір сүру ұзақтығы, білім алу және жан басына табыс деңгейінің орташа арифметикалық шамасы ретінде есептеледі. Білім алу деңгейінің индексі сауаттылық деңгейінің (үштен екі салмағымен) және білім алудың қол жетімділік (үштен бір салмағымен) индекстерінің негізінде есептеледі. Индекстерді есептеу негізінде төрт көрсеткіш жатыр, олардың мүмкін болатын мәні мынадай шектерде:

Көрсеткіштер

Ең азы

Ең көбі

Көрсеткіштер: Туу кезінде күтілетін өмір сүру ұзақтығы, жас

Ең азы: 25

Ең көбі: 85

Көрсеткіштер: Ересек тұрғындардың сауаттылығы, %

Ең азы: 0

Ең көбі: 100

Көрсеткіштер: Оқытумен қамтылу, %

Ең азы: 0

Ең көбі: 100

Көрсеткіштер: Халықтың жан басына нақты ЖІӨ, СҚТ бойынша А

Ең азы: 100

Ең көбі: 4

Қазақстанның мысалында 2008 жылы негізгі көрсеткіштері мынадай мәнге ие болған адамның даму индексі әлеуетінің есебін суреттеп көрейік:

Көрсеткіштер

Мәні

Көрсеткіштер: Туу кезінде күтілетін өмір ұзақтығы, жас

Мәні: 67, 11

Көрсеткіштер: Ересек тұрғындардың сауаттылығы, %

Мәні: 99, 5

Көрсеткіштер: Оқытумен қамту

Мәні: 91

Көрсеткіштер: Халықтың жан басына нақты ЖІӨ, СҚТ бойыншаАҚШ долл.

Мәні: 10421

Гендерлік факторды (ГФДИ) ескере отырып АДИ

Гендерлік факторды (ГФДИ) ескере отырып адам дамуының индексінде АДИ-дегідей көрсеткіштер пайдаланылады. Олардың арасындағы айырмашылық мынада, ГФДИ шеңберінде әрбір ел үшін күтілетін өмір сүру ұзақтығы, білім алу мен табыстың қол жеткізілген деңгейі саласындағы көрсеткіштердің орташа мәні ерлер мен әйелдердің жетістіктерінің деңгейі арасындағы алшақтық шамасына сәйкес түзетіледі. Жыныстардың жағдайындағы айырмашылыққа осы түзетуді жүзеге асыру үшін, мән аз болған сайын соншалықты мән аз қабылдайтын байыпты орташа функция қасиетіне негізделген безбендеу (орташаның мажорлылық ережесі) формуласы пайдаланылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.