ХІХ ғ.-ХХ ғ. басындағы ресейлік мәдениет контекстіндегі орыс философиясы

Жоспары:
1. Орыс философиясының мәдени.әлеуметтік контексті мен идеялық
алғы.шарттары.
2. Славянофиндер философиясы.
3. П.Я.Данилевскийдің мәдени.тарихи типтер тұғырнамасы.
4. Орыс философтарының (Н.О.Лосскнй, С.Л.Франк, Н.Бердяев) діни
философиялық ізденістері.
5. Күміс ғасырдағы орыс діни философиясының негізгі мәселдемесі.

Орыс мәдениетінің өзіндік ерекшеліктері мынада: біріншіден, орыс мемлекеті Батыс пен Шығыс өркениеттерінің қиылысу кеңістігінде орын тепкен. Екіншіден, орыс мәдениеті көптеген Батыс және Шығыс мәдениеттерінен кейін қалыптасқан, ал XIX ғасырдан бастап өзі де басқа елдерге ықпал ете бастаған.
Орыс мәдениеті өзі үшін ыңғайлы жағдайды, сонымен қатар, бұзылуды да зорлық ықпалды да басынан кешірген. Соған қарамастан өзіндік реңі, келбеті бар мәдениетті жасай алған, оны не батыстық, не шығыстық типке бірден жатқызу қиын.
Үшіншіден, Ресей әруақытта көп ұлтты, көп мәдениетті құрылым, бірақ оларды біріктіретін, бір – біріне етене жақын ететін негіз де болған.
Төртіншіден, өзінің дамуында ұзақ уақыт артта қалушылық пен қуып жетушілікті басынан кешіргендіктен, Ресей бөтен идеялар мен үрдісті тез қабылдауға ғана емес, оны өз жағдайына лайықтап өзгертуге, дамытуға мүмкіндік беретін сирек қабілеттілікке ие болды.
Бесіншіден, орыс қоғамына әруақытта үлкен қиыншылық қақтығыс, кенеттен жарылыс жағдайы тән. Мұның бастапқы себептері - өкімет билігінің жоғары болуы, дін мен партия идеологиясының диктаты, тұрақты, епетейсіз мемлекеттік машинаның үстемдігі. Сондықтан еркіндіктің дамуы үшін маңызды сала – рухани сала болды.
Орыс философиясының дамуында мынадай ерекше тарихи кезеңдер болған.
1 кезең – Ресей философиялық ойлауының қалыптасуы мен дамуы – XI-XVII ғасырлар.
2 кезең – орыстың қайта өркендеу философиясы – XVIII-XIX ғасырлардың басы.
3 кезең – XIX ғасыр мен XX ғасырдың басындағы философия
4 кезең – кеңес дәуіріндегі орыс философиясы
Орыс философиясы батыста қалыптасқан эмпиризм, рационализм, идеализм сияқты философиялық ағымдар ықпалынан тыс өзіндік жолмен ерекше сипатта дамыған. Сондықтан оның мағыналық жүйесінде батыс адамына түсініксіз кейбір мәселелер де кездесіп отырады.
Орыс философиясына мынадай ерекшеліктер тән:
- діни ықпалдың, әсіресе православие ықпалының молдығы;
- философиялық ойлар мен ізденістердің көркем шығармашылық, әдеби сын, публицистика, өнер түрінде берілуі;
- біртұтастық, яғни орыс ойшылдарының бәрлігі дерлік жеке проблемамен емес, өзекті мәселелердің кешенді жүйесімен айналысқан;
- мораль және адамгершілік мәселелерінің үлкен маңызы;
- нақты;
- көп адамдарға таныстығы.
Орыс философиясының пәнінің негізін қалаған мәселелер:
- адам мәселелері;
- ғарыштық (ғарышты біртұтас бірыңғай организм ретінде қабылдау);
- Шығыс пен Батыс арасындағы Ресейдің өзіндік тарихи даму жолын таңдау мәселесі;
- билік мәселесі;
- мемлекет мәселесі;
- әлеуметтік әділеттілік мәселесі;
- идеалды қоғам мәселесі;
- болашақ мәселесі.
Орыс философиясының алғашқы дәуірі IX – XIII ғасырларды қамтиды. Оның негізгі мәселелері:
- моральдық және адамгершілік ұстанымдар;
- христиандық дінді түсіндіру, оны пұтқа табынушылықпен, байланыстыру;
- мемлекет, құқық, табиғат мәселелері.