Қазақстан мұрағаттары

Кіріспе
1) «Бөкей ордасы өлкелік мұрағаты»
2) Орталық мемлекеттік мұрағат ғимараты
3) Шығыс Қазақстан облысының мұрағаты
4) Кинофотоқұжаттар және дыбыс жазбаларының Орталық мемлекеттік мұрағаты

Мұрағат - мұрағат құжаттарының жиынтығы, сондай-ақ мұрағат мекемесі немесе мекеменің, ұйымның немесе кәсіпорынның пайдаланушылар мүдделері үшін мұрағат құжаттарын қабылдау мен сақтауды жүзеге асыратын құрылымдық бөлімшесі;
мұрағат қорлары - бір-бірімен тарихи немесе қисынды байланысты құжаттардың жиынтығы.
Қазақстан Республикасының ұлттық мұрағаттары — Қазақстан Республикасының және қазақ халқының тарихи, мәдени, саяси құжаттары (мәтіндер, суреттер, келісімдер және т.б. құжаттар) мен деректерінің жиынтығы сақталатын мұрағаттар қоймасы.

1. Қазақстан мұрағаттары 2008 ж № 4
2. «Ұлттық мұрағат қоры және мұрағаттар туралы Қазақстан Республикасының заны», 1998ж
3. Мұрағат жаршысы 2004 ж №2

Пән: Мұрағат ісі
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
Кіріспе
1) Бөкей ордасы өлкелік мұрағаты
2) Орталық мемлекеттік мұрағат ғимараты
3) Шығыс Қазақстан облысының мұрағаты
4) Кинофотоқұжаттар және дыбыс жазбаларының Орталық мемлекеттік
мұрағаты

Мұрағат - мұрағат құжаттарының жиынтығы, сондай-ақ мұрағат мекемесі
немесе мекеменің, ұйымның немесе кәсіпорынның пайдаланушылар мүдделері үшін
мұрағат құжаттарын қабылдау мен сақтауды жүзеге асыратын құрылымдық
бөлімшесі;
мұрағат қорлары - бір-бірімен тарихи немесе қисынды байланысты құжаттардың
жиынтығы.
Қазақстан Республикасының ұлттық мұрағаттары — Қазақстан
Республикасының және қазақ халқының тарихи, мәдени, саяси құжаттары
(мәтіндер, суреттер, келісімдер және т.б. құжаттар) мен деректерінің
жиынтығы сақталатын мұрағаттар қоймасы. Қоғамның рухани, мәдени, ғылыми,
әлеуметтік-құқықтық қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында Қазақстан
халқының тарихи-мәдени құжаттық мұраларын сақтайтын мұрағаттар —
Қазақстанның мемлекеттік нысандарының бірі. Қолжазбаларды сақтап қалатын
мұрағат мекемелерінің құрылу тарихы Қазақстанда ХVII ғасырдан басталады.
Бұл туралы ресми құжаттар да сақталған. Соның бірінде: Бөкей губерниясының
мұрағаты Бөкей ордасы кезінен, яғни 1794 жылдан бастап ұйымдастырылды, деп
жазылған. Кеңес кезеңінде республикада мұрағат құру ісі, дәлірек айтқанда,
1918 жылғы “РКФСР-де мұрағат ісін қайта ұйымдастыру және орталықтандыру
туралы” декретіне сәйкес жүзеге асырылды. Аталған декрет бойынша барлық
мекемелердің істері мен құжаттарын сақтау мақсатында Бірыңғай мемлекеттік
мұрағат қоры ұйымдастырылды. Оны және мұрағаттарды басқару үшін мұрағат
ісінің Бас басқармасы құрылады. 1921 жылы 5 сәуірде Қазақ Өлкелік Бас
архиві ұйымдастырылды. 1998 жылы 22 желтоқсанда Ұлттық мұрағат қоры және
мұрағаттар туралы Қазақстан Республикасының заңы бекітіліп бұл заң
Қазақстан Ұлттық мұрағаттары мен мұрағат қорының тарихының жаңа кезеңі
басталғанын дәлелдеді. Осы тарихи кезеңнен бастап біз АРХИВ деген сөзді
МҰРАҒАТ деген сөзбен ауыстырып қолдана бастадық. Кеңестік дәуірде жүйелі
қалыптасқан мемлекеттік мұрағаттарда құнды құжаттардың орналасуының
принциптері белгіленіп, нақты жүйеге келді. Әсіресе 50-ші жылдары КСРО Бас
мұрағат басқармасының өкімімен қорларды шоғырландырудың ортақтыландыру
принципіне сәйкес орталық және бірқатар облыстық мұрағаттардан құнды тарихи
қорлар Одақтық орталық мемлекеттік мұрағаттарға алынды. Қазақстан
мұрағаттары тарихы кезеңдердің қиындықтарына қарамастан Қазақстанның
мұрағат қорларында қазіргі таңда 15 миллионнан астам істі құрайтын құжаттар
сақталуда.

Қазақстан Республикасының Ұлттық мұрағаты Бөкей ордасы өлкелік
мұрағаты
1994 жылы бізідің мемлекеттік мұрағатшылар Астрахан мұрағатынан Бөкей
архиві Ішкі Қырғыз Ордасында (қазақ) 1794 жылы ұйымдастырылып, оның кезінде
өмір сүрді деген дерек тапты. Бұл деректеме Қазақстан мұрағат тарихын 2
ғасырға бір-ақ көтерді. Сөйтіп Қазақстан мұрағатының екі ғасырлық тарихы
әлемге танылды. 1917 жылға дейінгі Ішкі Ордадан басқа аймақтағы Қазақстан
тарихына байланысты деректер патша үкіметінің Орынбор, Түркістан, Дала
генерал губернаторлықтары мен шекара комиссиясында Ішкі министрлігі, Жер
және халық ағарту министрліктерінде тағы басқа ведомстволық архивтерде
сақталды. Ол құжаттардың бір азы 1921 жылдан Қазақстан мұрағаттар қорына
өтті. Яғни 1921 жылы 5 сәуірдік Қазақ Өлкелік бас архив ұйымдастырылып, ол
1922 жыл күзінде Өлкелік Орталық архив деп аталды. 1921 жылы алғаш
ұйымдастырылған Орталық өлкелік мұрағат тарихи маңызды құжаттарды жинау,
сақтау ісімен айналысып, бүгінде Орталық мемлекеттік мұрағаттың негізін
құрап отыр. Қазақстан Республикасы Орталық мемлекеттік мұрағаты -
еліміздегі өзінің қорында 1 миллион 500 мыңдай істер сақтап отырған ең ірі
де жан-жақты мұрағат және республикадағы кеңес дәуірі кезеңі құжаттарының
бірден-бір қоймасы. Кеңес кезеңіне дейінгі құжаттар негізінен патшалық
отарлау әкімшілігі ұйымдарының:
• Орынбор шекаралық комиссиясы,
• Ішкі Қазақ Ордасын басқарудың уақытша кеңесі,
• Округтік приказдар, облыстық басқармалар,
• Далалық генерал-губернаторы кеңсесі,
• Уездік басқармалар,
• Статистикалық комитеттер,
• Көші-қон басқармалары,
• Санақ комиссиялары,
• Облыстық және округтік соттар,
• Жандарм және полиция басқармалары,
• Тау-кен округтері,
• Халық училищелері,
• Оқу орындарының инспекторлары және т. б. қорларын құрайды.
Мұрағатта кеңес дәуіріне дейінгі кезеңнің барлығы 770-тен астам
қорлары сақталуда. мұрағаттың ең көне құжаттары Семей кедені қорында
сақтаулы 1732 жылғы құжаттан басталады және қор
құжаттарында Жоңғар, Қытай және Орт а Азиялық хандықтармен сауда қатынасының
тарихы орын алған. Кеңес дәуіріне дейінгі кезең құжаттарының хронологиялық
шегі XVIII ғасырдың аяғынан 1917 жылға дейінгі кезеңді қамтиды. Қараусыз
қалған революцияға дейінгі тарихи құжаттардың сақталуын қамтамасыз ету
мұрағаттардың негізгі міндетіне алынды. Ұлттық мұрағат қоры ұлттық құндылық
ретінде бекітілген заңмен мойындалған тарихи, әлеуметтік, ғылыми,
экономикалық, саяси және мәдени маңызы бар барлық мұрағаттардың, мұрағат
қорларының және документалды ескерткіштердің жиынтығы болып табылады.
Себебі тарих қана ұрпақтар үндестігін жалғастырып, уақыттар арасындағы
өзара байланыстар мен өзара әрекеттесуді қамтамасыз етеді. Бөкей хандығы
тарихымен тығыз байланысты алғашқы ұлттық құндылықтардың ошағына айналған
мұрағаттар бірнеше дәуірлік сан қилы тарихты бастан өткерді. Төңкеріске
дейінгі дәуірде Қазақстан тарихына қатысты шашыраңқы тарихи маңызды
құжаттар негізінен ведомстволық мұрағаттарда орналасты. Кеңестік дәуірдің
алғашқы жылдарындағы саяси жағдайлар бірқатар маңызды тарихи құжаттардың
Қазақстанмен шекаралас республикалар мен облыстарда қалып қоюына себеп
болды.
Мұрағат құжаттарын пайдалану мәселесінде мұрағаттардың кеңестік
дәуірде алдымен Коммунистік партияның мүддесіне қызмет атқарып, тек
кеңестік жүйе ыдырығаннан кейін барлық пайдаланушыларға бірдей қызмет ете
бастағаны белгілі. Бүгінде еркін қол жеткізуге болатын мұрағат құжаттарын
кез келген пайдаланушы өз мақсатына ашық пайдалана алады. мемлекеттің аса
құпия мағлұматтары бейнеленген құжаттарды оның қауіпсіздігін қорғау
мақсатында пайдалануға шек қойылған. Мұрағат құжаттарымен жұмыс істеуде
арнайы қабылданған ережелерді, яғни ақпаратты іздестіруде анықтамалық
аппаратты пайдалануды, көне мәтіндерді оқи білу қажет.
Тарихи деректерді кеңінен пайдалану мәселесінде барлық мұрағаттардың
ақпараттық қызметі интеграциялануы маңызды болып
табылады. Ақпаратты пайдалану мүмкіндіктерін кеңейтетін осы бағыт кең
көлемді ақпаратты жылдам алуды қамтамасыз етеді. Қоғамның білімге деген
қажеттіліктері қазір жаңа тасушылардағы ақпараттарды қабылдауға мүмкіндік
береді. Мәдени мұра мемлекеттік бағдарламасы аясында шетелдерде Қазақстан
тарихына қатысты жазба деректерді іздестірумен айналысатын археографиялық
комиссиялар нәтижелі жұмыстар атқарды.
Шетелдік мұрағаттар, кітапханалар, ғылыми-зерттеу мекемелерінің сирек
қолжазбалар бөлімдерінен іздеп табылған тарихи құнды құжаттардың біраз
бөлігінің көшірмелері алынды. 2002-2005 жылдар аралығында барлығы 35 мыңнан
аса тарихи құжаттар анықталды. Отандық мұрағаттарда сақтаулы құжаттардың
басым бөлігімен көпшілік және ғылыми орта таныс. Тарихи, мәдени, саяси
маңызға ие құжаттарды түрлі салаларда пайдалану да кеңінен жүргізілуде.
Мұрағат мекемесі құжаттарды мүлтіксіз қорғап, сенімді жерде сақтауды
қамтамасыз етеді және ұлттық тарихи-мәдени мұраны іске пайдаланады.

Орталық мемлекеттік мұрағат ғимараты
Жаңа астанада Ұлттық мұрағат құру идеясы бүгінгі уақыт талабына жауап
Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың қолдауымен 2002 жылы 12 желтоқсандағы № 01- 8.15
тарихи хаттамалық шешімімен Ұлттық мұрағат ғимаратты 2003 жылы Астана
қаласында салынатын мемлекеттік нысандар тізбесіне енгізілді. Бұл
әзірше ТМД-ға елдеріне халықаралық стандарттар мен талаптарға сай жоғары
технологиялық мұрағаттық құралдармен жабдықталған бірден – бір мекеме болып
табылады.
Электронды тасымалдаушылардағы мұрағаттың құжаттар қоймасы. Бұл
қазіргі заман талабына сай көркем де әсем ғимарат, оның тоғыз қабатты, көк
тіреген күмбезді қоймасы шығыстық стилдегі шексіздік пен тұрақтылықты
бейнелейді, ал әкімшілік бөлігінің еуропалық стилі Есіл өзенінің сол
жағалауындағы жаңа әкімшілік елорда орталығын толықтырып тұрғандай. Егерде
Министрліктер ғимаратын аспанда қалықтап жүрген құстың бейнесіне ұқсатсақ,
Ұлттық мұрағат ғимараты өткеннен болашаққа көз салған көз жанарына ұқсайды.
Жалпы аумағы 12725 шаршы метрді алып жатқан ғимарат дәстүрлі түрдегі және
электронды тасымалдаушылардағы мұрағаттың құжаттарды сақтауға арналған екі
блоктан тұрады: 1 блок – 9 қабатты мұрағат сақтау қоймасы (тік доминантты
күмбез пішінінде); 2 блок – 4 қабатты доға пішініндегі әкімшілік-басқару
және зерттеу үшін қолданылады.
Бірнеше оқу
залдары, синхронды аудармамен қамтылған конференц–зал, кино, көрме және
интернет залдары, Ұлттық мұрағат қорларға арналған экспозициялық холлдар
бар. Құжаттарды консервациялау, өңдеу, микрофильмдеу және көшірме жасау
лабораториялары орналасқан. Ғимарат ішкі ылғалдылығын бақылау үшін, өрт
дабылы, газдық өрт сөндіру құралдары, бейнебақылау камералары, электронды
рұқсат жүйесі және т.б. құралдармен жабдықталған. Жалпы алғанда, мұнда
халықтың құжаттық естеліктерін сақтаушы және жинақтаушы – мұрағатшылар
қызмет атқаруға және құнды құжаттарды алдағы жүзжылдыққа сақтап жеткізуге
жағдайлар жасалған. мұрағат ісін дамытудың 2001-2005 жылдарға арналған
бағдарламасын жүзеге асыруда мұрағат ісі, басқару қызметін құжаттамалық
қамтамасыз ету және құжаттама жүйесін дамыту мәселелері бойынша 70-тен аса
нормативтік-құқықтық кесімдер мен әдістемелік құжаттар дайындалды.
Орталық мемлекеттік ғылыми-техникалық құжаттама мұрағаты өз
қызметін 1974 жылдың 1 наурызынан бастады. Қазақстан мұрағаттары өзінің
қоймалары қойнауында көлемі мен мазмұны бойынша бірегей, аса
бай ақпараттықәлеуетке ие қорларды сақтайды. Бұл құжаттар Қазақстан тарихын
зерттеу үшін өте құнды дереккөз материалдарыболып табылады.
Қазіргі таңда Қазақстан Республикасы Байланыс және ақпарат министрлігі
Ақпарат және мұрағаттар комитетінің Орталық мемлекеттік ғылыми-техникалық
құжаттама мұрағаты ХІХ ғасырдың соңынан бүгінгі күнге дейінгі Қазақстанның
ғылымы мен техникасының қалыптасуы және дамуы тарихы бойынша құжаттарды
сақтайтын аса ірі мекеме.
Орталық мемлекеттік ғылыми-техникалық құжаттама мұрағатында Алматы
қаласының аумағына орналасқан республикалық және бұрынғы одақтық
бағыныштылықтағы ғылыми-зерттеу, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.