Мүгедектерді әлеуметтік қорғаудың әлеуметтік шаралары

I.Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 4.6

II.Негізгі бөлім

2.1. Мүгедектің ұғымы және оның топтары ... ... ...7.9

2.2. Мүгедектермен әлеуметтік жұмыстың психологиялық ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10.11

2.3. ҚР. Мүгедектерді әлеуметтік қорғаудың мемлекеттік саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2.15

2.4. Мүгедектік мәселелерін шешу аспектісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 16.17

III.Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 18

Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19

Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... 24

Елдің реформалану жағдайларында, нарықтық қатынастардың қалыптасуы кезінде мллиондаған адамдар (зейнеткерлер, мүгедектер, жетім балалар, босқындар, т.б.) жедел әлеуметтік көмекті және қорғауды қажет етеді. Әлемде әлеуметтік жұмыстың, соның ішінде халықтың бөлектенген топтарымен әлеуметтік жұмыстың үлкен тәжірибесі жинақталды. Біздің елімізде де аз тәжірибе жинақталған жоқ. Қазіргі кезде еліміздегі әлеуметтік жағдай күрт өзгеріске ұшырады, әлеуметтік қатынастардың шиеленісу үрдістері мағына беруді және талдап қорытындылауды талап етеді. Халықпен әлеуметтік жұмыстың ғылыми негізделген тұжырымын, сонымен қатар әлеуметтік жұмысты ұйымдастыру мен жүргізудің түсінікті де сенімді тәсілдерін, әлеуметтік технолгияларын жасау қажет.
Әлеуметтік саясат қоғамдағы әлеуметтік жұмысқа әсер ететін және адамдардың, топтар мен бөліктердің қызығушылықтарын, олардың құқықтары мен еркіндіктерін қорғайтын маңызды факторлардың бірі болып табылады.
Қазақстан Республикасының әлеуметтік саясаты қазіргі кезде экономикалық қиын жағдайларға байланысы халықтың аз бөлігінің ғана қызығушылықтарын қанағаттандырады. Сондықтан әлеуметтік қорғауды теңдестірудің қажеті жоқ. Әлеуметтік қорғауды қазіргі кезде халықтың көптеген бөлігі қажет етеді және де ол халықтың көп бөлігіне қатысты нақты жүзеге асады немесе әлеуметтік қорғау қоғамның аз қорғалған «әлсіз» бөліктеріне ұсынылады.
Жоғарыда аталғандай әлеуметтік аясаттың, әлеуметтік қызметтің және әлеуметтік қорғаудың ең басты объектілерінің бірі болып мүгедектік мәселесі саналады.
Қазақстанда 368,2 мың барлық санаттағы мүгедектер тұрады, оның ішінде әйелдер 211 мың, 16 жасқа дейінгі мүгедек балалар 49,8 мың, бала күнінен мүгедектер 58,8 мың. Мүгедектік және мүгедектер мәселесінің тиімді шешілуі «мүгедек» және «мүгедектік» ұғымдарына көзқарастар бірлігінің қалыптасуын талап етеді.
Әрбір елдегі еңбекке қабілетсіз азаматтар мемлекеттің қорғау субъектісін құрайды, ал әлеуметтік саясатты өз қызметінің басты бұрышына қоятын мемлекеттер тән.
Мемлекеттің мүгедектерге қатысты негізігі міндетіне оларды материалды қолдау( зейнетақы, жәрдемақы, жеңілдіктер т.б.) жатады.Алайда еңбекке жарамсыз азаматтар тек материалдық қолдауды ғана қажет етпейді. Оларға физикалық, психологиялық, ұйымдық және тағы басқа көмектерді көрсету де маңызды рөл атқарады.

1. Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 17 шілдедегі «Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмегі туралы» №246-II ҚР3 Заңы

2. Сансызбаева Г.Н. Халықты әлеуметтік қорғау жүйесі және оның проблемалары/ Оқу құралы.-Алматы: Экономика,1998

3. Адам дамуы: әлеуметтік-экономикалық прогрестің жаңа өлшемі/Колесов В. және Маккинли ред. М.: Адам құқықтары ( Права человека),2000

4. Қазақстандағы халықтың тұрмыс деңгейі / А.А. Смайыловтың редакциясымен шыққан статистикалық жинақ.-Алматы ҚР статистика жөніндегі Агенттігі,2001

5. Межибовская И.В. Қазақстан Республикасындағы мүгедегектерді әлеуметтік-еңбек тұрғысында қатарға қосу: теориялық-құқықтық аспект.-Алматы,1997

6. Интернет көздері www.google.kz

7. www.rambler.ru

8. Әлеуметтік статистика: Оқулық / корреспондент-мүшесі И.И. Елисееваның ред.-М: Қаржы және статистика,1997. 270-2890-бб.

9. Жұмағұлов Ғ.Б. Ахметов А. Ахметова г. «Әлеуметтік қамсыздандыру құқығы» Алматы,2005

10. «Балалы отбасыларға берілетін мемлекеттік жәрдемақы» туралы Заңы 2005ж 28 маусым

11. «Қазақстан Республикасында Зейнетақымен қамсыздандыру туралы»Қазақстан республикасының 1997жылғы 20 маусымдағы №136-1Заңы

12. Қазақстан Республикасында « Мүгедектігі бойынша, Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша және жасына байланысты берілетін мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар туралы» Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 16 маусымдағы №126-1

13. Әлеуметтік кепілдіктерді реттеу жөніндегі шаралар туралы Қазақстан Республткасы Президентінің Заң күші бар Жарлығы 1996 жылғы 23 қаңтар №2788

14. Әлібаев А.Б. Қазақстанның зейнетақы реформасы: Алматы .

15. Сансызбаева Г.Н. Халықты әлеуметтік қорғау жүйесі және оның проблемалары/ Оқу құралы.-Алматы: Экономика,1998

16. Адам дамуы: әлеуметтік-экономикалық прогрестің жаңа өлшемі/Колесов В. және Маккинли ред. М.: Адам құқықтары ( Права человека),2000

17. Жұмағұлов Ғ.Б. Ахметов А. Ахметова г. «Әлеуметтік қамсыздандыру құқығы» Алматы,2005

18. “Егеменді Қазақстан” 2006 жыл, 16 тамыз.

19. “Халықты әлеуметтік қамсыздандыру” Жұмақұлов Г. Б, Ахметов, Ахметова, Алматы – 2005

20. “Социальная работа: теория и пркатика”, Холостова. Москва 2004 г.

21. 2005-2007 жылдардағы Қазақстан жинақтаушы зейнетақы жүйесін дамыту Бағдарламасы

22. ҚР «Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек туралы Заңы”– 2001 жыл, 17 шілде

23. Әлібаев А.Б. Қазақстанның зейнетақы реформасы: Алматы, 1998

24. Межибовская И.В. Қазақстан Республикасындағы мүгедегектерді әлеуметтік-еңбек тұрғысында қатарға қосу: теориялық-құқықтық аспект.-Алматы,1997

25. Сансызбаева Г.Н. Халықты әлеуметтік қорғау жүйесі және оның проблемалары/ Оқу құралы.-Алматы: Экономика,1998

26. Халықаралық актілер жинағы/Адам құқықтары, негізгі еркіндіктерін қамтамасыз ету, еңбекті қорғау, көшу-қон саясаты саласындағы Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттар. Т.1.Т.2:/Құраст: Межибовская И.В., Мұхамеджанов Э.Б.-Алматы: Жеті жарғы,2000

27. Төлепбаев К. Жинақтаушы зейнетақы қорларының инвестициялық ресурстарын жасау көздері мен әдістер//Қазақстандағы еңбек.2001. №6

28. Адам дамуы: әлеуметтік-экономикалық прогрестің жаңа өлшемі/Колесов В. және Маккинли ред. М.: Адам құқықтары ( Права человека),2000

29. Қазақстандағы халықтың тұрмыс деңгейі / А.А. Смайыловтың редакциясымен шыққан статистикалық жинақ.-Алматы ҚР статистика жөніндегі Агенттігі,2001

30. Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 17 шілдедегі «Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмегі туралы» №246-II ҚР3 Заңы

31. Қазақстан Республикасының « Қазақстан Республикасындағы еңбек туралы» Заңы// Казахстанская правда 24.12.1999

32. «Егенмен Қазақстан» 2007 жыл №28 14- сәуір.

33. Қазақстан Республикасында мүгедектерді қорғау туралы Заң. 2005 жыл 3-сәуір №39.

34. «Егемен Қазақстан» 2006 жыл №18. 1-қазан.

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

ТҰРАР РЫСҚҰЛОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Экономиканы мемлекеттік
реттеу

кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Мүгедектерді әлеуметтік қорғаудың әлеуметтік шаралары

Оқытушы:
Бердімұратова К.К.
аға оқытушы
Студент: Мағауина Е.К.

Мамандығы: Әлеуметтік жұмыс
Тобы: 212

Алматы 2007

Жоспар

I.Кіріспе ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
4-6

II.Негізгі бөлім

2.1. Мүгедектің ұғымы және оның топтары ... ... ...7-9

2.2. Мүгедектермен әлеуметтік жұмыстың психологиялық
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... . 10-
11

2.3. ҚР. Мүгедектерді әлеуметтік қорғаудың мемлекеттік саясаты
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 2-15

2.4. Мүгедектік мәселелерін шешу
аспектісі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
16-17

III.Қорытынды ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... 18

Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19

Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... 24

Кіріспе
Елдің реформалану жағдайларында, нарықтық қатынастардың қалыптасуы
кезінде мллиондаған адамдар (зейнеткерлер, мүгедектер, жетім балалар,
босқындар, т.б.) жедел әлеуметтік көмекті және қорғауды қажет етеді. Әлемде
әлеуметтік жұмыстың, соның ішінде халықтың бөлектенген топтарымен
әлеуметтік жұмыстың үлкен тәжірибесі жинақталды. Біздің елімізде де аз
тәжірибе жинақталған жоқ. Қазіргі кезде еліміздегі әлеуметтік жағдай күрт
өзгеріске ұшырады, әлеуметтік қатынастардың шиеленісу үрдістері мағына
беруді және талдап қорытындылауды талап етеді. Халықпен әлеуметтік жұмыстың
ғылыми негізделген тұжырымын, сонымен қатар әлеуметтік жұмысты ұйымдастыру
мен жүргізудің түсінікті де сенімді тәсілдерін, әлеуметтік технолгияларын
жасау қажет.
Әлеуметтік саясат қоғамдағы әлеуметтік жұмысқа әсер ететін және
адамдардың, топтар мен бөліктердің қызығушылықтарын, олардың құқықтары мен
еркіндіктерін қорғайтын маңызды факторлардың бірі болып табылады.
Қазақстан Республикасының әлеуметтік саясаты қазіргі кезде
экономикалық қиын жағдайларға байланысы халықтың аз бөлігінің ғана
қызығушылықтарын қанағаттандырады. Сондықтан әлеуметтік қорғауды
теңдестірудің қажеті жоқ. Әлеуметтік қорғауды қазіргі кезде халықтың
көптеген бөлігі қажет етеді және де ол халықтың көп бөлігіне қатысты нақты
жүзеге асады немесе әлеуметтік қорғау қоғамның аз қорғалған әлсіз
бөліктеріне ұсынылады.
Жоғарыда аталғандай әлеуметтік аясаттың, әлеуметтік қызметтің және
әлеуметтік қорғаудың ең басты объектілерінің бірі болып мүгедектік мәселесі
саналады.
Қазақстанда 368,2 мың барлық санаттағы мүгедектер тұрады, оның
ішінде әйелдер 211 мың, 16 жасқа дейінгі мүгедек балалар 49,8 мың, бала
күнінен мүгедектер 58,8 мың. Мүгедектік және мүгедектер мәселесінің тиімді
шешілуі мүгедек және мүгедектік ұғымдарына көзқарастар бірлігінің
қалыптасуын талап етеді.
Әрбір елдегі еңбекке қабілетсіз азаматтар мемлекеттің қорғау
субъектісін құрайды, ал әлеуметтік саясатты өз қызметінің басты бұрышына
қоятын мемлекеттер тән.
Мемлекеттің мүгедектерге қатысты негізігі міндетіне оларды
материалды қолдау( зейнетақы, жәрдемақы, жеңілдіктер т.б.) жатады.Алайда
еңбекке жарамсыз азаматтар тек материалдық қолдауды ғана қажет етпейді.
Оларға физикалық, психологиялық, ұйымдық және тағы басқа көмектерді көрсету
де маңызды рөл атқарады.
Осы уақытта дейін Қазақстан Республикасында мүгедектерге әлеуметтік
көмек көбінесе интернат үйлерінде көрсетілді.Еңбекке жарамсыз азаматтарға
көрсетілетін медико-әлеуметтік көмектің мұндай қалыптасқан дәстүрлі түрінің
жағымды жақтарымен қатар теріс жақтары да бар (бірсарынды өмір салты,
ересек мүгедек үшін өмір стереотипін өзгерту қажеттілігі және т.б.( Осындай
жағдайлар интернат үйлерін мүгедектер үшін аз тартымды етеді, сондықтан
олар интернат үйіне көшуге асықпайды. Ал үйреншікті үй жағдайында көп
уақытқа қалу мүмкіндігі әлеуметтік қорғау мекемесінің жүйесіндегі
әлеуметтік жұмысшы қызметінің пайда болуымен туындады. Дәл осы нақты
тұлғалар еңбекке жарамсыз азаматтар әрдайым қажет ететін әлеуметтік-
тұрмыстық қызмет көрсетеді. Мүгедектерге әлеуметтік көмек дамуының
бастапқы кезеңдерінде үйде қызмет көрсетуге көп көңіл бөлінді. Осы
жағдайлармен байланысты әлеуметтік жұмысшының мамандандырылған сипаттамасы
жасалды, оның лауазымдық міндеттері анықталды. Сонымен бірге нақты
әлеуметтік көмекті интернат үйінде тұратын мүгедектерде қажет етеді. Соңғы
уақытқа дейін бұл мекемелердегі медико- әлеуметтік көмекті ұйымдастыру
тікелей медицина жұмысшыларына жүктелді, олар медициналық қызмет көрсету
ұйымына зиян келтіретін, интернат үйлерінде мүгедектердің әлеуметтік-
тұрмыстық, әлеуметтік-психологиялық және әлеуметтік-жағдайлық бейімделуі
бойынша қызметтер атқарады. Көрсетілген жағдайларға байланысты интернат
үйлеріндегі әлеуметтік қызметкерлердің қызмет аясын бейнелеу және соның
негізінде осы сала қызметкерлерін Қазақстан Республикасы еңбек және
әлеуметтік қорғау министрлігінің стационарлы мекемелеріне енгізудің
мақсатқа сәйкестілігін көрсету қажеттілігі туындады.
Стационарлы мекемелерде тұрмайтын еңбекке қабілетсіз азаматтарға
әлеуметтік көмек көрсетудің қазіргі даму кезеңінде әлеуметтік жұмысшылардың
қызметі әлеуметтік-тұрмыстық қызмет көрсетуге негізделеді. Соның арасында
олардың қызметтері анағұрлым кең әлеуметтік қызметкерлердің арнайы білім
беру институттарын құру өлшемі бойынша еңбекке қабілетсіз азаматтар
едәуір мамандандырылған және түрліше әлеуметтік көмек пен қолдау алуына
мүмкіндігі жоғары.
Мүгедектігі бар адам қоғам өмірінің барлық салаларын қатысуға
теңдей құқық алады. Тең құқық әлеуметтік қызмет жүйелерімен қамтамасыз
етілуі тиіс. Ал әлеуметтік қызмет жүйелері шектелген мүмкіндіктерді
теңестіреді және олар физикалық, психологиялық, сенсорлы, мәдени,
заңдылықты және тағы басқа кедергілерге негізделген. Мұндай кедергілер
мүгедектігі бар адамға, қоғамның басқа мүшелері сияқты негіздерде, қоғамда
өз орнын табуға мүмкіндік бермейді. Мүгедектік- бұл соншалықты медициналық
мәселе емес, ең алдымен-теңсіз мүмкіндіктер мәселесі.

2.1. Мүгедектің ұғымы және оның топтары
Мүгедектік мәселесі, ал жайлы ұғым социология және әлеуметтік
жұмыста басты зерттелу және талқылану тақырыбы болып табылады. Мүгедектік
сырқатпен, зақымданумен, жарақатпен байланысты пайда болады, бұл мүгедек
деп танылған адамның қабілетсіздігін түсіндіреді. Осыған байланысты қандай
да бір жалпы-қабылданған әрекеттер орындалуы керек, яғни халыққа әлеуметтік
қызмет көрсетуші мемлекеттік және мемлекеттік емес ұйымдар мен мекемелер
тарапынан мүгедек деп танылған балалар мен азаматтарға әлеуметтік қорғау
көрсетіледі.
Мүгедек -Қазақстан Республикасы Мүгедектердің әлеуметтік
қорғалғандығы туралы заңында айтылғандай-сырқат, жарақат, зақымдану
салдарынан пайда болған, өмір сүру шектелуіне әкеліп соқтырған, оны
әлеуметтік қорғау қажеттілігін туындататын, ағза қызметінің күшті
бұзылуынан денсаулығы бұзылған адам.
Өмір сүру шектеулігі-бұл адамның өзіне-өзі қызмет көрсету, өзіндік
қозғалу, бағдарлау, басқалармен қатынасу, өз әрекетін бақылау, білім алу
және еңбек қызметімен айналысу қабілеттілігімен мүмкіндігін жартылай немесе
толық жоғалтуы.
Соқыр, саңырау, мылқау, қозғалу координациясы бұзылған, жартылай
немесе толық сал болған адамдар адамның қалыпты физикалық жағдайынан күшті
ауытқуымен айқындау нәтижесінде мүгедек болып танылады. Сонымен қатар
мүгедек болып кәдімгі адамнан сыртқы келбетімен айырмасы жоқ, бірақ сау
адам істейтін әртүрлі салада еңбек етуге мүмкіндік бермейтін сырқаты бар
адамдар да танылады. Мысалы, жүрек ауруымен ауыратын адам ауыр физикалық
жұмысты орындай алмайды, бірақ ми қызметі жақсы жұмыс істейді.
Өркениетті қоғамның қалыптасуы жолында мүгедектік ұғымы айрықша
өзгереді:экономикалық дамуы және тарихи- ұлттық дәстүрлеріне байланысты
әрбір мемлекеттің заңдылықтары мен ұғымдарында әр түрлі болуы жалғасып
келеді.Алайда бір ұғым барлық елде және әрқашаннан сақталып келеді- мүгедек-
қосымша әлеуметтік назарды қажет ететін азамат.
Егер мүгедекті барлық көзқарастан қарастырсақ, онда оның басым жағы-
бұл мүгедектігі бар адамға әлеуметтік көмек көрсету қажеттілігі.
Мүгедектер және мүгедектік мәселесінің практикалық жағын қарастыру
негізінде, берілген анықтама азаматтық-құқықтық қатынастарда қабылданған
түсінік болып табылатынын еске алу қажет. Мүгедек термині заңдылықты
актілерде бекітілген, оның заңдық анықтамасы берілген, және оның басқамен
ауыстыру құқық көз қарасынан алғанда сыпайылыққа жатпайды.
Барлық мүгедектер әртүрлі негіздер бойынша бірнеше топқа
бөлінеді.Жасы бойынша –мүгедек бала, ересек мүгедектер. Мүгедектіктің пайда
болуы бойынша: -бала кезінен мүгедек, соғыс мүгедегі, еңбек мүгедегі, жалпы
сырқаттар мүгедегі. Еңбекке қабілеттілігі деңгейі бойынша-еңбекке жарамды
және жарамды емес мүгедектер, I топ мүгедектері (еңбекке жарамсыз), II топ
мүгедектері (уақытша еңбекке жарамсыз немесе шектелген сфераларда еңбекке
жарамды), III топ мүгедектері (сақтандырылған еңбек жағдайларында еңбекке
жарамсыз).
Сырқат сипаты бойынша-қозғала алатын, аз қозғалатын және қозғала
алмайтын топтағы мүгедектер.
Қазақстан Республикасында мүгедектікті өмір сүру шектеулігіне сәйкес
үш топқа бөледі.
I топ мүгедектігі ағза қызметінің және өмір сүру шектеулігінің ең
жоғарғы дәрежесі анықталған тұлғаларға беріледі.
II топ мүгедектігі ағза қызметінің және өмір сүру шектеулігінің
орташа дәрежесі анықталғанда беріледі.
III топ мүгедектігі жеңіл шектеулер анықталғанда беріледі.
Топтардың сандық анықтамаларының әлеуметтік рөлі мүгедектерді
қорғау өлшемінің әртүрлі қажеттілік деңгейінде тұрады. Топтардың
анықтамасына сәйкес мүгедектерге жеңілдіктер бекітіледі және заңды
белгіленеді. Жеңілдіктер зейнетақының әртүрлі көлемімен, мүгедектіктің ауыр
тобындағы мүгедектерге жоғары мөлшердегі жәрдемақымен, компенсациямен,
дәрімен қамсыздандырумен және т.б. көрсетіледі. Реформалық кезеңге дейін
еңбекке қабілетті және еңбекке қабілетсіз деген түрлерге де бөлінген.
Мүгедектік бойынша мемлекеттік әлеуметтік тегін көмектің көлемін,
түрін және оның қаржылану көзін анықтау үшін өмір сүру шектеулігінің көріну
дәрежесінен қатар мүгедектікке әкелуші себептер де маңызды орын алады.
Мүгедектік себептері жағдайдың тууына негізгі жауапкершілікпен кім
көтеретінін көрсетеді, алайда мұны заңгерлік жауапкершілік деп атауға
болмайды. Әлеуметтік қорғау органдары мүгедектіктің тобын ғана емес,
сонымен қатар оның себептерін де тіркейді. Мемлекеттік қайнар көздерден
қаржыландыру көлемін есептеу үшін көп жағдайда негіз болатын статистикалық
формаларда мүгедектер саны туралы ақпараттар мүгедектік себептері
тұрғысынан келтіріледі.
Ережеге сәйкес барлық мүгедектер келесі түрлерге бөлінеді:
♦ еңбектік міндеттерді орындау барысында мүгедектік алған, еңбек
зақымы және кәсіби ауру мүгедектері;
♦ туылғанда және 18 жасқа дейін мүгедектік алған бала кезінен болған
мүгедек;
♦ әскери қызмет және әскери міндеттерді орындау кезінде мүгедектік
алған әскери қызмет мүгедегі;
♦ жалпы аурудан немесе жарақаттан мүгедек болған, жалпы ауру
мүгедектері.
Ресми бекітілген мүгедектік себептері:
- жалпы ауру;
- еңбектік зақым;
- кәсіби ауру;
- бала кезден туған мүгедектік;
- жарақат негізінен болған мүгедектік;
- әскери жарақат және ауру.
Кейбір жағдайларда Қазақстан Республикасы заңдылығымен басқа да
себептер бекітілуі мүмкін.
Жалпы аурулар негізінде туған мүгедектік еңбектік қызмет немесе
жұмыстан, оқудан кеткен кезде әртүрлі аурулар мен зақымдардың негізінде
туған, бірақ кәсіби ауруға, өндірістегі зақымға, Қарулы Күштерде өткізілген
кезеңдегі ауруларға тікелей тәуелділікте тұрмаған кезде туған мүгедектік
кезінде белгіленеді.
Осындай жағдайда мүгедектік кезінде жауапкершіліктің көп бөлігі
ересек жастағы, өз өмірінің жағдайын өз бетінше анықтайтын, өз денсаулығын
күтетін және сәйкес әрекет пен өмір көрінісін таңдайтын, азаматтың өзінде
болады.
Бұл мемлекет немесе қоғам тарапынан ең төменгі көлемде тегін
әлеуметтік көмек, әлеуметтік төлемдер, әлеуметтік жеңілдіктер алуға
мүмкіндік береді.
Бала кезінде пайда болған мүгедектік ауру немесе зақымдану әсерінен
бала кезінде,18 жасқа дейін пайда болған кезде белгіленеді. Бала кезінде
пайда болған мүгедектік көрсетілген жастан жоғарыларға да белгіленуі
мүмкін, сонымен қатар бала кезінде немесе туылған кезде әртүрлі себептермен
пайда болған еңбекке қабілеттілігін жоғалту белгілері бар мүгедектерге
белгіленеді.

2.2. Мүгедектермен әлеуметтік жұмыстың психологиялық ерекшеліктері
Психологиялық құбылыс мүгедектің тұлғалық-психологиялық бейімделуі
ретінде, сонымен қатар қоғамның мүгедектік мәселесін эмоционалды-
психологиялық қабылдауы ретінде де бейнеленеді. Мүгедектер мен зейнеткерлер
халықтың аз ынталанған тобына жатады және қоғамның аз қорғалған, әлеуметтік
әлсіз бөлігі болып табылады. Бұл, ең алдымен, мүгедектікке әкелген, аурумен
шақырылған, олардың физикалық жағдайының кемшіліктеріне байланысты. Одан
басқа, бұл топтардың әлеуметтік қорғалмағандығы, көп мөлшерде, олардың
қоғамға қарым-қатынасын қалыптастыратын және олармен байланысты қиындататын
психологиялық фактордың бар болуымен байланысты. Психологиялық мәселелер
мүгедектердің сыртқы әлемнен алшақтауы кезінде пайда болады.
Мүгедектер әлемі өз алдына бейнелі. Бұл жердің өз белгілері, өз
бағалауы, өз заңдары бар. Мүгедекке көмектесу-бұл ең алдымен оның әлемін,
назар аудару және жүрек қарым-қатынастарын қажет ететін адам әлемін түсіну
және қабылдау.
Әлеуметтік жұмыстың мазмұны мен технологиясы ғана емес, оның
психологиялық көрнекілігі де маңызды. Көмекші кәсіптер (әлеуметік жұмыс
және кеңестік психология сияқты) үшін ең дәл келетін, жарияланған болып
адамгершілік тәсіл болып табылады.Осы тәсілге сәйкес, адамның қалыпты өмір
сүруі және оның жоғары бағалануын қалыптастыру үшін тұлғаның позитивті
дамуының ішкі ресурстарының белсенденуі, адамгершілік және таңдау
мүмкіндігі қажет.
Мүгедек адамның кәсіби өзін-өзі анықтауындағы қиындықтар өз күшіне
сенімсіздік және жасқаншақтықпен шақырылса, олардың кәсіби мағыналылығы
тұрғысынан өз ерекшеліктерін дұрыс бағалау мен саналауға көмек көрсету
ерекше мағына алады. Дұрыс нәтиже болып мүгедек адамда өзінің жеке кәсіби
жолын сапалы және өз бетімен жоспарлау қабілетін, сонымен қатар оның жүзеге
асу жолдарын анықтау қабілетін қалыптастыру саналады.
Психологиялық көзқарастан мүгедек адамдарға отбасында жие кездесетін
екі шектеуді бейтараптандыру өте маңызды:
Бірі, оны, өмір сүруін күрделендіретін және жеке тірі қалуын
қиындықтатын, мысал ретінде қабылдау, екіншісі, отбасының барлық
мүшелерінің назары аударылады және ол үлкен қамқоршылыққа тап болады.
Әлеуметтік жұмысшы әртүрлі рөлдерде шыға отырып (яғни кеңесші,
қызығушылықтарды қорғаушы, көмекші және т.б.) туындаған мәселелерді шешуге,
қабілетсіз туысқанына дұрыс қарым-қатынасты қалыптастыру және толығымен,
отбасының ішкі қарым-қытнасын бір қалыпқа келтіруге көмек бере алады.
Отбасымен жеке жұмыс жүргізумен қатар, топтық жиналыстар өткізе отырып,
көмек бере алады.
Осындай, мемлекет тарапынан жүргізіліп отырған шаралардың бірі
Қазақстан Республикасы мүгедектерін реабилитациялаудың (оңалту) 2002-2005
жылдарға арналған Бағдарламасы.Бұл Бағдарлама ҚР Үкімет жарлығымен 2001 ж.
29 желтоқсанда 1758-ші нөмірде қабылданды.
Бағдарламаны негізгі мақсаты- мүгедектерді оңалту жүйесін жасау,
олардың қоғаммен жан-жақты араласуы үшін мүмкіндіктер жасау, тәуелсіз өмір
салты үшін жағдайды қамтамасыз ету, мүгедектік деңгейін төмендету.
Бағдарлама міндеттері:
● мүгедектік төмендеуін қамтамасыз ететін жағдай тудыру:
●мүгедектерді оңалтудың жеке бағдарламасын өңдеу және жүзеге асыруды
қамтамасыз ету, онымен қоса оларды медициналық, әлеуметтік және кәсіби
оңалту бойынша кепілдендірілген оңалту және басқа да техникалық құралдар
және қызметтермен қамтамасыз ету;
● мүгедектердің кешенді оңалту дамуы, тордың дамуы және оңалту
мекемелердің материалды-техникалық негізін бекіту бойынша тәжірибелік іс-
шараларды ұйымдастыру;
● денсаулық сақтау, білім беру, еңбек және халықты әлеуметтік қорғау,
денешынықтыру және спорт жүйелерінде мүгедектер үшін іс-шаралар мен
қызметтер қатары мен көлемін кеңейту;
● мүгедектерді оңалту сұрақтары бойынша білім беру, денсаулық сақтау,
еңбек және халықты әлеуметтік қорғау, денешынықтыру және спорт жүйелерін
ұйымдастыру жұмысының түрі мен әдісін дамыту.
● мүгедектерге өз шығармашылық потенциялын қолдануға, әнмен,
әдебиетпен, театрмен және басқа да өнер түрлерімен айналысуға мүмкіндіктер
беру мақсатымен оларды кәсіби дайындау іс-шараларын жүзеге асыру.
Сонымен, мүмкіншілігі шектеулі адамдармен әлеуметтік жұмыс, оларды
қайта қапына келтірудегі мемлекеттің рөлі өз мақсатында физикалық және ең
бастысы, әлеуметтік және психолгиялық игіліктерді қамтиды.

2.3. ҚР. Мүгедектерді әлеуметтік қорғаудың мемлекеттік саясаты

Әлеуметтік-экономикалық мәселелер микроәлеуметтік ортамен (отбасы,
еңбек тобы, тұрғын үйі, жұмыс орны және т.б.) және макроәлеуметтік ортамен
(ақпараттық орта, әлеуметтік топтар, еңбек нарығы және т.б.)байланысты
сұрақтарды қамтиды.
Мүгедек адам бар отбасымен жұмысты ұйымдастыру кезінде мемлекеттің
әлеуметтік бөлімдері берілген отбасының әлеуметтік тобын анықтауы керек,
оның құрылымын белгілеуі қажет(толық, толық емес). Көрсетілген факторлар
мағынасы белгілі, олармен отбасымен жұмыстың әдістемесі байланысты, олардан
отбасы қажеттіліктерінің әртүрлі сипаты көрінеді.
200 зерттелген отбасынан 45,5% -толық, 28,5% -толық емес, 26%
–жалғызбастылар, оның ішінде әйел адамдар ғана (84,6 %) болды.
Сонымен, осындай отбасылары үшін мемлекеттің ұйымдастырушы,
орындаушы ретінде рөлі өте маңызды, мысалы, рухани-психологиялық қолдау,
медициналық көмек, әлеуметтік-тұрмыстық қызметі көрсету.
Мүгедек адам бар отбасыларында келіспеушілік жағдайларды
қысқартылуы және психологты-педагогикалық қолдауды қажет етеді. (35% )
Медициналық қызмет көрсету ұйымын қажет ету талдауы кезінде 71%
мүгедектер кезекші дәрігердің бақылауын 49,5% мүгедектер мамандандардың
кеңес беруін, 17,5% -диспансерлік бақылауды қажет етеді.
Мүгедектердің әлеуметтік-тұрмыстық қамтамасыз етуді ұйымдастыруға
қажеттілігі келесідей көрініс тапты. Зерттелген мүгедектердің көп бөлігі
кір жууға (88,5% ), химиялық тазалауға (82,5% ), аяқ киім жөндеуге (64,6 %)
қажеттілік танытты. Сонымен қатар пәтер тазалау (27%), тұрғын үйді жөндеу
(24,5% ), тең деңгейде (20,5% )- азық-түлік және дәрі-дәрмек жеткізуге
қажеттілік танытты.

Медико-әлеуметтік зерттеу кезіндегі қатынастар.

Соңғы жағдайдағы мемлекеттің рөлі тек әлеуметтік қызмет көрсету
орталығының көмегін қажет ететіндердің санын анықтау ғана емес, сонымен
қатар мүгедектің және оның отбасының материалдық жағдайына сүйене отырып,
мүгедекті белгілі мекемеге орналастыру немесе тіркеу еселігін анықтау. Бұл
жағдайлармен тек мемлекеттің әлеуметтік қызметі ғана емес, сонымен қатар
оның беделдігі де анықталады.
Сонымен барлық зерттелген мүгедектердің әлеуметтік қорғауды ең көп
қажет етуі, негізінен, қазіргі кезде, әлеуметтік-тұрмыстық мәселелер
төңірегінде тұр.
Мүгедектік халықтың әлеуметтік игіліксіздігінің маңызды
көрсеткіштерінің бірі болып табылады, әлеуметтік көргенділікті,
экономикалық ауқаттылықты, қоғамның өнегелі толық мәнділігін шектейді,
мүгедек-адам және қоғам арасындағы өзара байланыстың бұзылуын сипаттайды.
Мүгедектер ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.