Айналым қаражатының негізділігі
Жоспар:
Негізгі бөлім:
1. 1. Айналым қаражатының негізділігі . . .
1. 2. Айналым қаражатының құрылы мен өлшемі, құрамы . . .
1. 3. Кәсіпорынның айналым қаражатының қажеттіліктерін анықтау . . .
1. 1. Айналым қаражатының негізділігі
Кәсіпорын өнімді өндіру үшін шикі заттын, материалдын, сатып алынатын жартылай фабрикаттардын, құралдардын, түйіндердін, жарналардын, ыдыстардын, қосалқы бөлшектердін, құрылыс материалдардын қорлары болуы керек. Бұл қорлар, сонымен қатар аяқталмаған өндірістін шығындары кәсіпорынның өндірістік айналым қорларын құрылуы.
Өндірілген өнімді сату үшін дайын өнім қоймалары болуы тиіс. Өнімдердін бір бөлігін тұтынушыға тиеп жіберіп ол жолда болса, бір бөлігі тұтынушыға жетіп ақшасы әлі төленген жоқ. (дебиторлық қарыз)
Өндірістік- шаруашылық іс-әрекетті жүзеге асыру үшін кәсіпорында шикі затқа, материалдарға, жалақы төлеуге ақша қаражаттары болуы керек
Дайын өнім, дебиторлық қарыз тиелген тауарлар және ақша қаражаттары кәсіпорынның айналым қорын көрсетеді.
Кәсіпорынның айналым қаражаты - бұл өндірістін айналым қорлары қалыптастыруға жұмсалған қаражат құны. Баланыс активінде байқалады.
Айналым капиталы - Кәсіпорынның айналым қаражатын қалыптасатың қаржылық көздердін сумасы баланыстын пассивінде байқалады.
1. 2. Айналым қаражатының құрылы мен өлшемі, құрамы.
Кәсіпорынның айналым активтері келесі түрлерден құралады.
Кесте 18
Кәсіпорынның айналым активінің құрамы .
Қорлар
Белгілі құндылыққа қосылған бағаның салығы.
Дебитор қарыздылығы.
Қаржылық айналым.
Ақшалай айналым.
Металдар және басқа да аналогиялық құндылықтар.
Аяқталмаған өндірістегі шығындар.
Дайын өнім тиелген тауар мен қайта сатуға арналған тауарлар.
Болашақ кезеңнің шығыны.
Тұтынушылар мен тапсырыс берушілер.
Тұтынудағы векселдер.
Жарғылық капитал төлемшілерінің қарыздары.
Бөлінген төлемдер.
Басқа да дебиторлар.
Ұйымдарға 12 айға арналған зайымдар.
Акционерлерден сатып алынған өзіндік акциялар.
Басқа да қаржылық айналымдар.
Есеп- айырысу шоттары
Валюталық шоттар.
Басқа да ақшалай айналымдар.
Өндірістін өнеркәсіптердің айналым қаражат құрылымдары.
19- кестеде берілген
Кесте 19
1994ж, 1998ж, 2000ж, 2002ж, Өндірістін өнеркәсіптердің айналым активтерінің құрылымдары
Айналым активтері- барлығы
Соның ішінде:
Қорлар
Қысқа мерзімді қаржылық айналымдары
Дебиторлық қарыздар.
Дебиторлық қарыздар.
Белгілеген құндылық бойынша ҚҚС
Басқа да айналым активтері.
100
80, 1
-
5, 9
5, 1
-
8, 9
100
26, 5
6, 7
2, 6
56, 9
5, 2
2, 1
100
31, 7
10, 0
3, 7
48, 6
4, 9
1, 1
100
33, 0
10, 8
4, 6
45, 0
5, 9
0, 7
100
32, 7
6, 8
6, 8
42, 8
7, 1
3, 8
Жалпы алғанда өндірістін өнеркәсіптердің айналым қаражаттарының көлемін көбіне өнім қорлары құрайды. ( 20 кестеде көрсетілген. )
Кесте 20
19988ж 2000-2002жж Өндірістін өнеркәсіптердің тауарлы материалды құндылықтары шығындарының айналым қаржыларының құрылымы .
Барлық- қорлар
Соның ішінде:
шикі зат, материалдар және басқа аналогиялық құндылықтар.
аяқталмаған өнеркәсіптегі шығындар
дайын өнім
тиелген тауарлар
болашаққа кезендегі шығындар
басқада шығындар мен қорлар
100
47, 5
21, 5
20, 4
7, 5
2, 6
0, 5
100
52, 7
19, 5
20, 8
4, 1
2, 4
0, 5
100
52, 6
20, 8
19, 6
2, 6
3, 9
0, 2
100
48, 3
23, 6
19, 0
3, 3
5, 6
0, 2
1984 жылы тауарлы материалдардын құндылықтардағы айналым қаражаттары 80, 1 пайызды құрады. 2000 жылы 31, 7 % экономикалық тоқырау жылдары өндіріс өнімдерін өндіру көлемі азайды, сәйкесінше өндірістін қорларда азайды. Көптеген кәсәпорынға жалақы төлеуге, салық төлеуге табыстар жетпегендіктен айналым қаражаттарының қажеттіліктерін қанағаттандыра алмады. Нәтежесінде 1999 жылы КАМАЗдын айналым қаражаттары тек 12 мың жүк көлігін шығаруға жетті, ал бұл кездегі ең аз деген онтайлы көрсеткіш 25 мың.
Жалпы көлемінде дебиторлық қарыздың мөлшері күрт өзгеріп кетті: сәйкесінше 5, 1 % - 48, 6% дейін.
Дебиторлық қарыз - тұтынушылармен тапсырыс берушілермен қызмет көрсетушілермен есеп айырылсатын қарыз; тәуелді ұйымдармен есеп айырылсатын қарыз; келісілінген шарттарға байланысы төлемдердің қарызы; басқа дебиторға сонын ішіндегі қаржы және салық оргондарына төленетін қарызы; жеткізушілердің материалдық тауарлық құндылықтардың жетіспеушілігін төлейтін қорлар. Мемлекеттік тапсырыс
берушінің көрсетілген жұмысқа төлейтін қарызы, сонымен қатар айыппұлдар және пенилар.
Дебиторлық қарыздын көптігі - көптеген кәсіпорынның қаржылық жағдайының нашарлығының себебі. Дебиторлық қарыз - айналым қаражаттарының ерекше түрі. Бұл кәсіпорынның айналмаған ақшасы. Оларды тұтынушылардан алу керек. Бұл қаражаттарды айналымына кәсіпорынның шикізаттың жаңа партиясын материалын ала алмайды, демек өндірістің жаңа циклі басталмайды. Дебиторлық қарыз үшін тұрақты түрде көп болса кәсіпорын тоқырауға ұшырауы мүмкін. Мұның себебі тұтынушыларда болады.
Дебиторлық қарыздың бір бөлігін күмәнді қаржылар құрауы мүмкін - жойылған, тоқырауға ұшыраған, жоғалғалып кеткен кәсіпорынмен ұйымдармен қарызы. АҚШ- та дебиторлық айналым қаражаттарының құрамында күмәнді қарыздарсыз ескеріледі.
Дебиторлық реттеудің тәсілдері - кәсіпорын маркетинк қызметтерінің сенімді тұтынушыларын іздеуі, өнімді алдын ала ақша төлеу арқылы өткізуі.
1. 3. Кәсіпорынның айналым қаражатының қажеттіліктерін
анықтау .
Нарықтық экономика кәсіпорының айналым қаражатына қажеттілігін өзі анықтайды. Анықтау тәсілдері Г5 блогнда қарастырылады.
Айналым қаражатының роциональды өлшемін анықтаудың және қайталану- кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының және тиімді іс-әрекеттінің бірден бір шарты. Егер қолда бар айналым құралдары роциональды өлшемнен кейін болса, онда өндіріс тоқтайды. Кәсіпорынның айналым қаражаттарына қажеттілігін анықтайтын мынандай тәсілдер қолданады: тікелей есеп, нормативті аналитикалық тәсілдер, тапсырысты оңайландыру тәсілі. Тауарлы материалдықұндылықтар бойынша айналым қаражатын қажетін анықтау . Өз ішінен мыналарды біріктіреді; ішкі зат қорларың, негізгі материалын, сатып алнатын жартылай фабрикаттың қосалқы материалын жанармайдын, ыдыстын, қосалқы бөлшектермен құралдың аяқталмаған өндірістің көлемінің қоймадағы дайын өнімінің есебі.
Тікелей есеп тәсілі. Шикі зат және материалдар бойынша айналым қаражатының қажеттілігінің есебі. Шикі заттың және материалдың, сатып алынатын жартылай фабрикаттың әрбір түрі бойынша әр күнге қор есептеліп, бір күндік шығын есептеледі.
Күндер бойыншажалпы қор көлікті дайындалу техникасының ағымдағы және сақтандыру қорлардың ұзақтығына тең.
Көлікті қор - шикізаттардың, материалдардың жолда өткізген уақыты.
Дайындау қоры - шикізатпен материалдарды қабылдауға, түсіруге, үйуге қажет уақыты.
Техникалық қоры - шикізатпен материалдарды өндіріске дайындауға қажет уақыт
Ағымдағы қор - қамтамасыздандыру циклі, жеткізудегі аралық. Егер, мысалы: күндік шығын тұрақты болып 1 жыл да 60- қа тең болса ағымдағы қор 6 күнге жасалады.
Сақтандыру қоры - шикізаттармен материалдарды жеткізудегі ақауларға байланысты жасалады. Оны ағымдағы қордың 50% тең қылып жасайды. Шикізаттармен материалдың 1 күндік шығыны шикізаттар мен материалдың шығынының өндірістік бағдарламасы мен нормасына сәйкестелініп толықтырылады. Шикізаттармен материалдың әр бір түрі бойынша айналым қорларына қажеттілік 1 күндік шығынның өндірілуіне және күндер бойынша жалпы қорға тен.
Шикізаттармен материалдар бойынша айналым қаражаттарына қажеттілік әрбір түрге байланысты қажеттіліктерді қосу арқылы анықталады.
Жанармай бойынша айналым қорына қажеттілік шикізаттармен материалдар сияқты есептеледі.
Ыдыс бойынша айналым қаражаттарына қажеттілік әр бір ыдыс айналым қаражаттарын қосындысына тең.
Қосалқы бөлшектер бойынша айналым қаражаттарына қажеттілік 1 мың рублге тең. Меншікті нормативті қосалқы бөлшектердің қорларына, бөлшек машиналармен бұйымдардың құнына тең. Аяқталмаған өндірістін айналым қорына қажеттілігі өнім түрі бойынша 1 күндік өнім шығаруға және аяқталмаған өндірістің қорларының ұзақтығына тең.
Аяқталмаған өндірістің өнім түріндегі айналым қаражатындағы қажеттілік бір күндік өнімге және аяқталмаған өндірістің қорларына тиісті болады. аяқталмаған өндірістің қор жинағы- шығын өсімінің коэффициенті мен өндірістің циклдің ұзақтығы.
Шығын өсімінің коэффициенті нақты өнімдегі шығынның аяқталмаған өндірістегі нақты өнім түрінде көрінеді.
Дайын өнімдегі айналым қаражатының қажеттілігі қоймадағы және бір күндік дайын өнімнің ұзақтығымен анықталады.
Айнымалы қаражаттың қажеттілігі алдағы кезеңнің шығынына бойынша көрінеді. Бұл шығынға: орын жайға төленетін аванс төлем ақы, мезгілге байланысты ауылшаруашылық өнімдердін дайындаудағы шығындар және тағы басқалары жатады. Әр алдағы кезең шығынына жылдық жоспар сметасы дайындалады. Айналым қаражатының қажеттілігінің шығындары (П рбп ) мына формула бойынша анықталады:
П рбп = РБП н + РБП п - РБП вкл ,
РБП н - жылдық жоспардың басымдағы болашақ шығындар кезеңі.
РБП п - жылдық жоспарға болашақ шығындар кезеңі.
РБП вкл - жылдық жоспардағы өндірістегі өнім шығындарына қосылатын болашақ шығындар кезеңі.
Айналым қаражатының қажеттіліктерін материалды- тауардың құндылығы бойынша жалпы қажеттілігін тікелей есеп әдісімен табамыз.
Нормативтік әдіс. (блок Д5) Кәсіпорын тұрақты өндірістін бағдарлама,, шикізат сатып алудағы тұрақты жүйе, жанар -жағар май, энергия, дайын өнімді сату, өнімді шығару жүйесі, материалдар, олардын құны көп өзгермейді. Кәсіпорын тікелей есеп әдісін қойып айналым қаражаттарын қажеттілігін анықтауда нормативті әдісті қолданылуына болады. Кәсіпорын өзіне норматив қаржы әр тауар- материалды құндылық бойынша дайындайды және айналым -қаражатының қажеттілігін өндірістін бағдарламаның тауарлы-материалды құндылықтардың орташа бір күндік шығынның көбейту нормасымен анықталады.
Мысалы: Жоспарлы кезең-90 күн, шикізатты тасымалдау аралығы-10 күн. Жоспарлы кезең кезінде тоғыз айналым
қаражатты жүзеге асады. Шығын сметасы 21-кестеде көрсетілген.
Кесте 21
Өнеркәсіптегі және тауар өндірудегі шығын сметасы.
Шикізат қорының нормативі - 1300: 90 * 10 = 144, 4 мың руб.
Шикізат қорының материалдары - 50: 90 * 5 =2, 8 мың руб.
Шикізат қорының біртұтастық - 2200: 90 * 20 =44, 4 мың руб.
Шикізат қорының жанаржағар май - 100 : 90 * 20 = 22, 2 мың руб.
Қайтарылмайтын ыдыстық нормативі - 50: 90 * 30=16, 7 мың руб.
Смета бойынша жалпы материалдық шығын -
1300 + 50 + 200 + 100 + 50 =1700 мың руб.
Аяқталмаған өндірістің нормативі ( өзіндік құнымен материал шығының алғанда) -0, 5(4857+1700) : 90 *15 =546, 4 мың руб.
Дайын өнім қорының нормативі -4857: 90 * 5=269, 8 мың руб.
Тиелген бірақ ақысы төленбеген өнімнің нормативі - 4857 : 90 * 30 =1619 мың руб.
Дебиторлық қарыздың нормативі - 5500 : 90 * 20 =1222, 2 мың руб.
Ақшалай айналым нормативі ( матириалдық шығындар мен ұйымдар келісімінің өзіндік құны бойынша) -(1700+500) : 90 *30 =733, 3 мың руб.
Айналым копиталының есептері 22 кестеде көрсетілген.
Кесте 22
Айналым копиталының есебі.
... жалғасыСіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz