Қазіргі кездегі кәсіпкерліктің даму кезеңі туралы

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Кәсіпкерліктің мәні. Маңызы. Ерекшеліктері.
Кәсіпкерліктің экономикадағы орны.

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе

Менің тақырыбының аты «Қазіргі кездегі кәсіпкерліктің даму кезеңі». Бұл тақырыпты таңдау себебім: дамыған елдердегі кәсіпкерліктің ұйымдастыруы, оның нысандары, қызмет ерекшеліктері; Қазақстан жеріндегі шағын кәсіпкерліктің маңызы мен мәні туралы түсіндіру.

Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік белсенді дамып келеді. Экономикалық жүйенің кәсіпкерлік түрі кәсіпкерді ең маңызды тұлға санына-экономикалық процесс субъектісіне айналдырды. Өз қызығушылығымен әрекет ете отырып, кәсіпкер біздің қажеттілігімізді қанағаттандырады, біздің өмірімізді гүлдендіреді, оны қолайлы жасайды. Біз кәсіпкерді құрметтеуіміз қажет: ол біз қызығушылық білдірген тауарларды өндіреді, ол бізге оларды жеткізеді, біздің көпшілігімізге көмек береді.

Кәсіпкерлік жеке меншік, еркін экономикалық қызмет сияқты қажетті жағдайлар болған кезде күшіне енеді, ол табысты дамиды.

Қазақстан Республикасында кәсіпкерлікті дамытудың барлық алғы шарттары қарқынды жасануда, осы қызмет түрін реттеу және әрі қарай қалыптастыруға бағыттылған заңдар мен басқа нормативтік-құқықтық актілер қабылданды және қызмет етуде. Олар кәсіпкерлікті дамытудың барлық негізгі сұрақтарын қамтуда: шаруашылық қызметтің еркіндігі, жеке кәсіпкерді қорғау және қолдау, шаруашылық серіктестікті, акционерлік қоғамды, өндірістік кооперативті, мемлекеттік кәсіпорынды, жеке кәсіпкерлікті, шаруа (фермер) шаруашылығын, шағын бизнесті мемлекеттік қолдау, кәсіпкерлік қызметпен айналысатын азаматтар мен заңды тұлғалардың құқығын қорғау және т. б.

Ал американдықтар ынтасы зор, шешімді, ұтымды ой пікірлерге бай әрбір адам өз кәсібін бастап, оны дамытуға мүмкіндігі мол мемлекетте тұратындығына қашан да сенімді болған. Іс жүзінде кәсіпкерлікке деген бұл сенім жеке кәсіппен шұғылданатын адамнан бастап ғаламдық конгломератқа дейінгі көптеген көріністерді қамтыды.

19-шы ғасырдың екінші жартысында бастау алып, 20-шы ғасырда жалғасуын тапқан бұл тенденция ақыраяғы үлкен өзгеріске және экономикалық әрекеттің күрделенуіне әкелді. Көптеген салаларда шағын кәсіпорындар талғампаз және ауқатты халық қажет ететін тауарларды тиімді өндіруге мүмыкіндік берді қаржы табуда және өндіріс көлемін ұлғайтуда көптеген қиыншылықтарды бастан кешірді. Осындай жағдайда көбінесе жүздеген тіпті мыңдаған жұмысшыларды жалдай алатын қазіргі заманғы корпорациялардың маңызы тұрақта түрде өсе түсті.

Қазіргі кезде Америка экономикасында жекеменшік кәсіпорындардан бастап әлемдегі ірі корпорацияларға дейінгі кәсіпорындардың алуан түрлері бар.

Кәсіпкерліктің мәні. Маңызы. Ерекшеліктері.

“Кәсіп ету” - қандай да бір жаңа істі бастау, орындауға шешім қабылдау, қандай да бір маңызды істі орындауға кірісу.

Әкімшілік - бюрократтық үлгінің орнына келген шаруашылықтың нарықтық жүйесі мемлекет қолындағы реттеуші қызметтерді сақтай отырып, экономикалық жүйенің кәсіпкерлік түріне негізделген.

Соңғы уақыттарында Қазақстанда кәсіпкерлік дамуда. Кәсіпкерлік жеке және заңды тұлғалардың пайда, табыс алуға бағытталған өзінің тәуәкеліне, өзінің мүліктік жауапкершілігіне, өз атынан жүзеге асатын бастамалық, еркін қызметі.

Кәсіпкерлік мәнін “іскерлік” сөзі, оның мазмұнын жақсы ашады. Іскерлік барлық жерде, өмірдің барлық ауқымында - тек қана экономикалық қызметте ғана емес, шоу-бизнесте, киноиндустрияда, спортта, әскерде де қажет.

Кәсіпкерлік - іскерлік белсенділік өнері.

Кәсіпкерлік - бұл алдымен ойлау процесі. Біз әр қайсымыз жеке ойлау иесі болғандықтан, осы іскерлік белсенділіктің нақты ауқымындағы әрбір кәсіпкердің табыстары да әртүрлі.

Табыс деңгейі ойлау деңгейін көрсетеді, бірақ бұнын өзі жеткіліксіз көбіне жолы болғыштық та үлкен роль атқарады. Бірақ “жолы болғыштық” ойлай алатындарға, үйренгендерге ғана көмек көрсетеді.

Оқытудың негізгі міндеті - әрбір адамға көмек көрсетуге тырысу.

Кәсіпкерліктегі ойлау, нақты іскерлікті жобалау - кәсіпкердің кез-келген жоспарлаған іскерлік операциялары немесе белсенділігінің бастапқы нүктесі түрінде көрінеді.

Философиялық көзқарас тұрғысынан кәсіпкерлік - жанның ерекше қалауы, іскерлік романтика түрі, адамның өзіне тән мүмкіндігін жүзеге асыру құралы ретінде сипатталуы мүмкін.

Кәсіби мағынада кәсіпкерлік өзінің бизнесін ұйымдастыра алуы және оған байланысты функцияларды жеткілікті, табысты жүзеге асыра алуы ретінде қарастырылады.

Кәсіпкер үнемі болашақ туралы ойлайды, сондықтан бұл жерде ұлы ағылшын жазушысы Джон Голсуорсидің (1867 - 1933) мына сөзі орынды : “Егер сіз болашаќ туралы ойламасаңыз, ол сізде болмайды”.

Кәсіпкерлік іскерлік белсендікке ыңғайы бар, өз күшін салатын жаңа сфераларды іздестіретін адам ќызметінің түрі.

Біраќ кез-келген бизнесменді кәсіпкер деп атауға болмайды. Кәсіпкер деп мысалы жыл сайын бір тауарды өндіретін және бір ғана ќызметті көрсететін кәсіпорын иесін санауға болмайды. Ол кәсіпкерлік емес репродуктивті функцияларды орындайды.

Күнделікте өмірде кәсіпкерлерге бизнеспен айналысатындардың барлығын жатќызады, біраќ бұл сөз мағынасы, тек нарыќтағы мінез-ќұлығы ізденуші сипатымен ерекшеленетін іскер адамдарға арналған. Кәсіпкер жаңа нарыќты игерумен, жаңа тауарларды ќызметтерді өндіруге көшумен т. б. өзі жеке айналысуы міндетті емес. Ең бастысы - ұйымдастыру, іскерлік, ұжымда, шығармашылыќ атмосфера жасау, сондыќтан кәсіпкерлікті шаруашылыќ мінез-ќұлыќ түрі ретінде түсіну керек. Оған тән сипаттама:

Ең жоғары пайдаға ұмтылу;
Тәуекелге баруға дайын;
Жаңаға ұмтылу ұйымдастыру - шаруашылыќ жаңашылдыќ.

Ќазіргі жағдайда кәсіпкерлік бәсекелестік күресті ынталандыратын жаңашылдыќсыз, шығармашылыќ ізденіссіз, ойға сыймайды. өз өнімінің үнемі жаңалуынан және жоғары сапасын ќамтамасыз ететін кәсіпорын ғана өмір сүре алады.

өндіріс сферасындағы кәсіпкерліктің басты мазмұны өнімдерге (орындалатын жұмысќа, көрсетілетін ќызметке) сұранымды табу және ќалыптастыру және оны дайындау (жасау) жолымен ќанағаттандыру, тауарды ретінде өнімдерді (орындалған жұмысты, көрсетілетін ќызметті) сату.

ЌР Азаматтыќ кодексіне сәйкес кәсіпкер - заңды немесе жеке тұлға, өз бастамасымен барлыќ шешімдерді ќабылдап, заң негізінде өзінің ќарауындағы мүлігін ќолдануда кез келген ќызметті жүзеге асыра алады уаќыттың шаруашылыќ кеңістігінен әрбір кәсіпкер өзінің шаруашылыќ тауашасын (нишасын) табуы керек.

“Кәсіпкерлік” және “бизнес” түсінігі бір ќатарда тұрады және оларды синоним ретінде жиі ќолданды. Бұл расында да туыс категориялар.

Бизнес жеке кәсіпорындарда және акционерлік компанияларда (мемлекеттік ќалыптастырусыз) істі коммериялыќ жүргізу. Шетелде шағын бизнес деп жеке кәсіпкерлікті түсінеді.

Кәсіпкерлікті кейде өндірістің төртінші факторы деп те атайды. Өндірістің үш басты факторы: жер, еңбек, капитал екендігі белгілі.

Кәсіпкерлікті барлыќ үш негізгі факторлар әсерін күшейтетін белсендіруге ќабілетті ќозғаушы күш көзќарасы тұрғысынан жеке фактор деп санауға болады.

Кәсіпкерлер мен кәсіпкерліктің маңызды ќасиеттері ұтќырлыќ, ќимылға бай, бастамалыќ, ізденіс болып табылады.

Кәсіпкерлікке ұйќышылдыќ, тыныштыќ тоќырау жат. “Кәсіпкерлік” атауына толыќ сәйкес ол жүзеге асыратын істің табысын ќамтамасыз етуге бағытталған, ойдағы маќсатќа жетуге, пайдалануға күші мен шараларын кәсіп етеді.

Ол шығындардың және пайданы жоғалтудың алдын алуды ќарастырады. Осылайша кәсіпкерлік - бұл тірі, үнемі жаңарып отыратын, тұраќты жұмыс көзі.

Кәсіпкерліктің жүздеген аныќтамасы бар. Кәсіпкердің энциклопедиялыќ аныќтамасында “кәсіпкерлікке” мынадай аныќтама беріледі.

“Кәсіпкерлік” - пайда немесе жеке табыс алуға бағытталған азаматтардың бастамалыќ еркін ќызметі, өзінің атынан өзінің мүліктік жауапкершілігімен немесе заңды тұлғалардың атынан, заңды тұлғанын жауапкершілігімен жүзеге асады. Кәсіпкер - заңмен тыйым салынбаған кез келген шаруашылыќ ќызмет түрлерімен: коммерциялыќ; делдалдыќ, сату-сатып алу, кеңестік және басќа ќызметпен, ќұнды ќағаздармен жасалатын операциялармен айналыса алады.

Кәсіпкерлік теориясының негіздерін 18-19-ғасырда Ф. Кенэ, А. Смит, Ж. Б. Сэй, одан кейін Шумпетер, Ф. Хайек, А. Чаянов және т. б. салған.

А. Смит кәсіпкер ролі туралы былай жазады: “Ол өз ќызығушылығын ойлайды, өзінің жеке табысын іздейді, біраќ бұл жағдайда ол еріксіз, өзінің ойына мүлдем кірмеген маќсаттарға бағытталады. өзінің ќызығушылығының артына түсіп, ќоғамға саналы ќызмет етуге ұмтылмаса да ќоғам ќызығушылығына ќызмет етеді”.

Сонымен, кәсіпкерлік - пайда алу маќсатында ќаржы салу, жеке тиімді ќоғамдыќ көмекпен үйлестіру негізіндегі ќызмет болып табылады.

Кәсіпкерлік субъектілері жеке тұлғалар немесе әріптестердің бірігуі болуы мүмкін. Кәсіпкерлік субъектілер ретінде жеке тұлғалар және жанұялыќ кәсіпорындарды ұйымдастыру жолымен шығады. Мұндай кәсіпорындар өз еңбектерінің шығындарымен шектелуі немесе жалдамалы еңбекті ќолдануы мүмкін.

Кәсіпкерлік субъектілері ретінде әріптестерді біріктіру әртүрлі шаруашылыќ ассоциациялар, жалдамалы ұжымдар, ашыќ және жабыќ түрдегі акционерлік ќоғамдар, әртүрлі серіктестіктер т. б. түрінде шығады. Кәсіпкердің бастапќы шешімі дегеніміз негізін ќалаушы, ұзаќ мерзімді шешімдер. Бұл бір-аќ рет ќабылданатын шешімдер, әрі ќарай оны түзеуге болмайды, өйткені бұл біршама ќұќыќтыќ мәселелер мен материалдыќ шығындармен байланысты. Мұндай шешімдерге жатады:

А) ұзаќ мерзімді кәсіпкерлік шешімдерді аныќтау;

Б) өндірісті орналастыру үшін орын таңдау.

Кәсіпкерлік маќсат - бұл белгілі уаќыт ішінде жету, ќажет ќалайтын жағдай.

Маќсатты ќалыптастыру кезінде келесі үш элементті дәл аныќтау ќажет:

А) маќсаттың мазмұны, ќандай жағдайға жету ќажет және маќсатќа жету деңгейін аныќтау, белгілеу.

Б) ќалаған маќсат көлемі, маќсат шексіз немесе шекті ќалыптаса ма?

В) маќсаттың уаќыт факторы. Әрбір маќсат үшін сұраќ анќтау ќажет, ќойылған маќсат ќандай кезеңге дейін немесе ќандай уаќыт ішінде жету керек.

өндірісті орналастыру орнын таңдау туралы шешімді, тек жаңа ұйымдастырылатын кәсіпорын үшін емес, жекелеген өндірісті кеңейту кезінде ќабылдау ќажет. өндірісті орналастыру орнын таңдау кәсіпорынды ќұру кезіндегі негізгі шешімдерге жатады. Орынды дұрыс таңдамаса болашаќта орынды ауыстырып жөндеу де ќиын, шаруасы көп және үлкен шығындармен байланысты. Орналастыру орынын таңдау кезінде кәсіпорын басшылығы өндірісті орналастыруға болатын әртүрлі орындардағы шығындар мен пайданы салыстыру кезіндегі рентабельдіктің жалпы принципы шешуші болып табылады.

Кәсіпкерліктің маңызды белгілері.

Шаруашылыќ субъектілердің еркіндігі және тәуелсіздігі, кез келген кәсіпкер кез келген сұраќ бойынша ќұќыќтыќ норма шегінде шешім ќабылдауда еркін.
Экономикалыќ ќызығушылыќ. Кәсіпкердің басты маќсаты ең үлкен мүмкін пайданы алу.
Шаруашылыќ тәуекел және жауапкершілік. Кез келген дәл есептеулерінде де тәуекелді аныќтау мүмкін емес.

Кәсіпкердің көрсетілген маңызды белгілері өзара байланысты және бір уаќытта әрекет етеді. Кәсіпкерлік үнемі жаңалыќтармен байланысты. Экономикалыќ ќызметтің бұл жағына И. Шумпетер және А. Маршал назар аударды. Егер И. Шумпетер кәсіпкерлік пен жаңашылдыќтың теңдігін көрсетті, ал А. Маршал ќоғамдағы кәсіпкердің наќты ролі, олар өздерінің жаңалыќтарымен тек жаңа тәртіп ќұрып ќана ќоймайды. Ќоғамдағы конструкциялыќ жетілген процестерді жылдамдатуын да, - деді.

Шумпетер кәсіпкерге берген бағасы дұрысыраќ деп саналады. Кәсіпкер - өндірістің және ќоғамның өмірін ұйымдастырудың бұрыңғы нысандарын табанды түрде бұзады. Экономикадағы революционер әлеуметтік және саяси революцияның бастаушысы. Кәсіпкер ќоғамның экономикалыќ дамуындағы басты тұлға бола отырып, үнемі “бүлінгенді ќалпына келтіруді” жүзеге асырады. Ќоғамда кәсіпкерлік пен жаңашылдыќ өзара бір тұтасты ќұрайды деп ќорытынды жасауға болады.

Кәсіпкерлікті ќалыптастыру үшін белгілі жағадайлар ќажет:

Экономикалыќ;
Ќұќыќтыќ;
Әлеуметтік және басќа.

Экономикалыќ жағдай ең алдымен тұтынушылар сатып ала алатын тауар түрлері, тауарды ұсыну және оларға сұраным, аќша ќаржыларының көлемі, жұмыс орындарының көп болуы немесе жетіспеуі, жұмысшы күші, ќызметкерлердің еңбек аќы деңгейі.

Кәсіпкерлікті ќалыптастырудың әлеуметтік жағдайлары экономикалыќпен тығыз ќосылады. Алдымен тұтынушылардың белгілі талғам мен сәнге сәйкес тауарларды алуға ұмтылуы. Әртүрлі кезеңдерде бұл ќажеттіліктер өзгеруі мүмкін.

Әлеуметтік-мәдени ортаға тәуелді адамгершілік және діни нормалар біршама роль атќарады.

Әлеуметтік жағдайлар жеке тұлғаның жұмысќа ќатынасына әсер етеді. Ол өз кезегінде оның бизнестің ұсынған еңбек аќы шамасына, еңбек жағдайларына ќатынасына әсер етеді.

Кез келген кәсіпкерлік ќызмет сәйкес ќұќыќтыќ орта шеңберінде ќызмет атќарады. Сондыќтан ќажетті ќұќыќтыќ жағдайды жасаудың маңызы зор. Бірінші орында кәсіпкерлік ќызметті реттейтін, кәсіпкерлікті дамыту үшін ең ќолайлы жағдай жасайтын заңдардың болуы:

Кәсіпорынды ашу және тіркеудің ќарпайымдылығы мен жылдамдығы;
Кәсіпкерлікті мемлекеттік бюрократизмнен ќорғау;
өндірістік кәсіпкерлік ќызметті ынталандыру бағытында салыќтыќ заңдылыќтарды жетілдіру;
Ќазаќстан кәсіпкерлерінің шет елдермен бірлескен ќызметінің дамуы.

Кәсіпкерліктің экономикадағы орны.

Қазақстанда жүргізілген экономикалық реформа кәсіпкерлікті дамыту үшін жаңа болашақты ашты.

Кәсіпкерліктің әлеуметтік-экономикалық маңызы:

Ол нарықтық экономикаға икемділік береді;
Халықтың қаржы және өндірістік ресурстарын тартуға әсер етеді;
Монополияға қарсы әлеуеті бар;
Ғылыми - техниалық прогреске бағытталған алғы шарттарды жасайды;
Нарықтық шаруашылықтың еңбекпен қамту және басқа әлеуметтік мәселерін шешеді.

Кәсіпкерлікті қалыптастыру және кәсіпкерді тәрбиелеу нарықтық экономиканың даму негізі.

Бұл міндетті шешуде біршама қиыншылықтар мен психологиялық бөгеулерді жеңу оңайға түспейді.

Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қызметті дамытудың барлық алғы шарттары жасалған, соның ішінде меншікті жекешелендіру бойынша үлкен жұмыс жүзеге асты. Сол арқылы кәсіпкерлікті дамыту үшін мықты экономикалық негіз жасалды.

Қазақстанда меншік иесіне өз мүлкін иелену, пайдалану және басқару құқығын берілген, заңмен бекітілген (ҚР азаматтық кодексі) .

Меншіктің үш құқығы бар.

Бірінші құқық мүлікті іс жүзінде иеленуді жүзеге асыру мүмкіндігін заңдақ қамтамасыз ету.

Екінші құқық пайдалы қасиеттерді алу, сонымен қатар одан пайда алу мүмкіндігін береді.

Үшінші құқық мүліктің заңдық тағдырын анықтау мүмкіндігін заңмен қамтамасыз етеді.

Меншік құқығы мен экономикалық тиімділік арасында нақты байланыс бар. Экономикалық ғалымдар төрт маңызды тиімді бөліп көрсетеді:

Ынталандырушы;
Капиталды жинау;
Икемділік;
Мақтаныш.

Заңдар жүйесі меншікті ең жоғары өнімді пайдалану үшін ынтамен қамтамасыз ету қажет. Меншікті жеткілікті қорғау кезінде, табыстың қандай-да бір бөлігі міндетті түрде жинау мақсатына арналады. Меншік иелеріне ресурстарды қолданудағы икемділік әрбір жекелеген жағдайда олардың қызығушылықтарына максималды сәйкес ресурстарды алуға мүмкіндік береді.

Меншікті иелену және басқару меншік иесінің өз жетістіктеріне, өзінің кәсіпкерлік қызметінің тиімділігіне мақтаныш тудырады.

Өзіндік жеке меншік меншіктік немесе (жалға алынған) өндіріс құралдарын қолданып, жеке (жанұялық) еңбекпен жасалған материалдық және рухани құндылықтар болып табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.