Өндірістік іс-тәжірибе есебі. «ALMALY-LTD» ЖШС-нің экономикалық сипаттамасы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
І. «ALMALY.LTD» ЖШС.нің экономикалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.1.«ALMALY.LTD» ЖШС.нің сипаттамасы және бөлімдерінің қызметіне сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
ІІ. Кәсіпорынның өндірістік қызметі мен қаржы қызметін ұйымдастыру ... ... 7
ІІІ. «ALMALY.LTD» ЖШС.нің есеп саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
VI. «ALMALY.LTD» ЖШС.нің бухгалтерлік есепті жүргізу ерекшеліктері.13
4.1 Ақша қаражаттарының есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
4.2 ТМҚ есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
4.3 Дебиторлық борыштар есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
4.4 Негізгі құралдардың есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
4.5 Еңбекақы есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21
4.6 Кәсіпорынның қаржылық есептілікті ұсынуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
4.7 «ALMALY.LTD» ЖШС негізінде баланс активінің және құрастырылу көздерінің динамикасын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
4.8 «ALMALY.LTD» ЖШС.нің қызметін экономикалық талдау ... ... ... ... ...29
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
Қосымшалар
І. «ALMALY.LTD» ЖШС.нің экономикалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.1.«ALMALY.LTD» ЖШС.нің сипаттамасы және бөлімдерінің қызметіне сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
ІІ. Кәсіпорынның өндірістік қызметі мен қаржы қызметін ұйымдастыру ... ... 7
ІІІ. «ALMALY.LTD» ЖШС.нің есеп саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
VI. «ALMALY.LTD» ЖШС.нің бухгалтерлік есепті жүргізу ерекшеліктері.13
4.1 Ақша қаражаттарының есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
4.2 ТМҚ есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
4.3 Дебиторлық борыштар есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
4.4 Негізгі құралдардың есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
4.5 Еңбекақы есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21
4.6 Кәсіпорынның қаржылық есептілікті ұсынуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
4.7 «ALMALY.LTD» ЖШС негізінде баланс активінің және құрастырылу көздерінің динамикасын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
4.8 «ALMALY.LTD» ЖШС.нің қызметін экономикалық талдау ... ... ... ... ...29
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
Қосымшалар
«ALMALY-LTD» ЖШС-гі тіркеуден өткеннен кейін Алматы облыстық Әділет басқармасы органында заңды тұлғасына ие болды. Серіктестік дербес баланс, банкте шот, өз атауы жазылған мөрі бар. Өзінің атына мәміле, мүліктік және өзіндік мүліктік емес құқық, сот алдында жауапты болуына міндетті. Серіктестік Қазақстан Республикасында, және шетелдерде сәйкес филиалдар құрып өкілдер ашуға құқылы. Міндеттемелері бойынша өзінің барлық мүлкімен жауап береді. Мемлекет серіктестіктің алдында қарыздарына жауап бермейді. Серіктестік мемлекет алдында жауап бермейді. Серіктестікке қатысушылар оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және серіктестіктің қызметіне байланысты зияндарға өздерінің қосқан салымдарының құны шегінде тәуекел етеді. «ALMALY-LTD» ЖШС-де бір жылда орташа есеппен саны 50 ден аспайтын шағын кәсіпкерлік субъектісі болып келеді және активінің құны бір жылда орташа есеппен алпыс мың есептік көрсеткіштен аспауы қажет. «ALMALY-LTD» ЖШС қызметінің мақсаты – қатысушы мен еңбек ұжымдарын үстеме қаржы түсірудегі кәсіпкерлік қызмет түрлерін іске асыру арқылы таза пайда табу болып табылады. Серіктестіктің қызметінің нысаны:
-коммерциялық, делдалдық, хабарлау, жарнама қызметі;
-алкогольді және алкогольсіз сусындардың көтерме және бөлшек саудасы;
-құйылмалы сыра өнімдерінің бөлшек және көтерме саудасы;
-сауда нүктелерін ашу;
Серіктестік мүлкін негізгі және айналымдық қаржылар, сондай – ақ құны серіктестіктің дербес балансында көрсетілген басқа мүліктер құрайды. Мүлік серіктестіктің меншік құқында. Серіктестік мүлкін қалыптастыру көздері мыналар:
- жарғылық капиталға салынған салымдар;
- оның қызметіне алынған кірістер;
- заңдылық актілермен тыйым салынбаған басқа көздер.
-коммерциялық, делдалдық, хабарлау, жарнама қызметі;
-алкогольді және алкогольсіз сусындардың көтерме және бөлшек саудасы;
-құйылмалы сыра өнімдерінің бөлшек және көтерме саудасы;
-сауда нүктелерін ашу;
Серіктестік мүлкін негізгі және айналымдық қаржылар, сондай – ақ құны серіктестіктің дербес балансында көрсетілген басқа мүліктер құрайды. Мүлік серіктестіктің меншік құқында. Серіктестік мүлкін қалыптастыру көздері мыналар:
- жарғылық капиталға салынған салымдар;
- оның қызметіне алынған кірістер;
- заңдылық актілермен тыйым салынбаған басқа көздер.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
І. ALMALY-LTD ЖШС-нің экономикалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.1.ALMALY-LTD ЖШС-нің сипаттамасы және бөлімдерінің қызметіне сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
ІІ. Кәсіпорынның өндірістік қызметі мен қаржы қызметін ұйымдастыру ... ... 7
ІІІ. ALMALY-LTD ЖШС-нің есеп саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
VI. ALMALY-LTD ЖШС-нің бухгалтерлік есепті жүргізу ерекшеліктері.13
4.1 Ақша қаражаттарының есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
4.2 ТМҚ есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
4.3 Дебиторлық борыштар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
4.4 Негізгі құралдардың есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
4.5 Еңбекақы есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
4.6 Кәсіпорынның қаржылық есептілікті ұсынуы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... 25
4.7 ALMALY-LTD ЖШС негізінде баланс активінің және құрастырылу көздерінің динамикасын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 26
4.8 ALMALY-LTD ЖШС-нің қызметін экономикалық талдау ... ... ... ... ...29
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
Қосымшалар
І. ALMALY-LTD ЖШС-нің экономикалық сипаттамасы
0.1. ALMALY-LTD ЖШС-нің сипаттамасы және бөлімдерінің қызметіне сипаттама
ALMALY-LTD ЖШС-гі тіркеуден өткеннен кейін Алматы облыстық Әділет басқармасы органында заңды тұлғасына ие болды. Серіктестік дербес баланс, банкте шот, өз атауы жазылған мөрі бар. Өзінің атына мәміле, мүліктік және өзіндік мүліктік емес құқық, сот алдында жауапты болуына міндетті. Серіктестік Қазақстан Республикасында, және шетелдерде сәйкес филиалдар құрып өкілдер ашуға құқылы. Міндеттемелері бойынша өзінің барлық мүлкімен жауап береді. Мемлекет серіктестіктің алдында қарыздарына жауап бермейді. Серіктестік мемлекет алдында жауап бермейді. Серіктестікке қатысушылар оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және серіктестіктің қызметіне байланысты зияндарға өздерінің қосқан салымдарының құны шегінде тәуекел етеді. ALMALY-LTD ЖШС-де бір жылда орташа есеппен саны 50 ден аспайтын шағын кәсіпкерлік субъектісі болып келеді және активінің құны бір жылда орташа есеппен алпыс мың есептік көрсеткіштен аспауы қажет. ALMALY-LTD ЖШС қызметінің мақсаты - қатысушы мен еңбек ұжымдарын үстеме қаржы түсірудегі кәсіпкерлік қызмет түрлерін іске асыру арқылы таза пайда табу болып табылады. Серіктестіктің қызметінің нысаны:
-коммерциялық, делдалдық, хабарлау, жарнама қызметі;
-алкогольді және алкогольсіз сусындардың көтерме және бөлшек саудасы;
-құйылмалы сыра өнімдерінің бөлшек және көтерме саудасы;
-сауда нүктелерін ашу;
Серіктестік мүлкін негізгі және айналымдық қаржылар, сондай - ақ құны серіктестіктің дербес балансында көрсетілген басқа мүліктер құрайды. Мүлік серіктестіктің меншік құқында. Серіктестік мүлкін қалыптастыру көздері мыналар:
- жарғылық капиталға салынған салымдар;
- оның қызметіне алынған кірістер;
- заңдылық актілермен тыйым салынбаған басқа көздер.
Қатысушылардың серіктестік мүлкіне қосқан қосымша салымдарды оның жарғылық капиталының көлемін және қатысушылар үлесін өзгертпейді. Серіктестік құрылтайшылары 5 жылдық шамасында кредиторлардың алдында, осының құқы шегінде ортақ жауапты болады, осы бағасынан салымы көтерілген.
ALMALY-LTD ЖШС-нің құрылымы
ALMALY-LTD ЖШС-гінің құрылымын келесі кестеден көріге болады:
Құрылтайшылар кеңесі
Қойма
Сату орындары
Кадрларды қабылдау бөлімі
Директор
Директордың орынбасары
Сату және маркетинг болімі
Есеп және қаржы бөлімі
1-сурет. ALMALY-LTD ЖШС-нің құрылымы.
Серіктестіктің жарғылық капиталы құрылтайшы салымынан, серіктестік алған кірістер мен заңмен тиым салынбаған көздерден кірістер есебінен құрылады. Серіктестіктің жарғылық капиталының салымы ақша қаражат-тары, құнды қағаздар, мүліктік құқықтар, соның ішінде жер пайдалану құқығыжәне өзге де мүліктер бола алады.
Серіктестік қатысушының ерекше құзіреті:
1) Серіктестік жарғысын өзгерту, соның ішінде жарғы капиталының көлемінің өзгеруін қоса алғандағы, тұрған жерін және фирмалық атауын өзгерту немесе серіктестік жарғысын жаңа редакцияда бекіту;
2)Серіктестіктің атқарушы органдарын құру және оның өкілетін тоқтату, сондай-ақ серіктестікті немесе мүлікті оралымды басқаруға беру;
Бақылау кеңесі мен тексеру комиссиясын сайлау және олардың өкілет-тілігін ерте тоқтату, сондай-ақ серіктестіктің тексеру комиссиясының есептерін және қорытындыларын бекіту.
3)Серіктестіктің жылдық қаржылық есептерін бекіту,таза кірістерді бөлу;
4)Серіктестіктің ішкі қызметтерін реттейтін ережелер, құжаттарды бекіту;
5)Серіктестіктің басқа да шаруашылық серіктестіктерге, сондай-ақ коммерциялық ұйымдарға қатысуы туралы шешім қабылдау;
6)Серіктестікті тоқтату және қайта құру;
7)Тарату комиссиясын тағайындау және тарату балансын бекіту;
Серіктестіктің ағымдағы қызметіне басшылық жасаушы, серіктестіктің атқарушы органы болып директор табылады. Серіктестіктің директоры:
-Серіктестіктің өкілі болуға құқық беретін сенімхат береді;
-Қызметкерлерге қатысты оларды қызметке тағайындау және босатуға бұйрық шығарады, еңбек төлемдерінің жүйесін, қосымша ақы белгілейді, сыйақы беру мәселесін шешеді, тәртіптік шаралар қолданады;
-Қатысушы немесе байқау органдарының құзіретіне жатпайтын өзге де өкілдіктерді жүзеге асырады.
Серіктестіктің жыл ішіндегі қызметінің нәтижелері бойынша алған таза пайдасы, серіктестік қатысушының шешіміне сәйкес бөлінеді.
Серіктестікте резерв капиталға құрылған жағдайда серіктестіктің ықтимал шығындары осы қордың есебінен жабылады. Резерв капиталдың қаражаты жетіспеген кезде немесе резерв капитал болмаған жағдайда шығындарды жабудың көздері туралы шешім қатысушымен қабылданады.
Серіктестіктің жұмыс тәртібі Қазақстан Республикасының Еңбек туралы заңына сәйкес жасалынады.
Серітестіктің Жарғысына өзгертулер мен толықтырулар енгізуі Қазақстан Республикасының заңдарымен белгіленген тәртіпте қатысушының шешімі бойынша жүзеге асырылады.
Серіктестіктің мүлкін құрайтындар: негізгі қорлар және айналымдағы қорлар, сонымен қатар серіктестіктің қаржылық есебінде көрсетілген өзге де мүліктер болып табылады.
Мүлік серіктестікке жеке меншік түрінде жатады.
Серіктестіктің мүлкін қалыптастыру көздері:
-қатысушының жарғылық капиталға салған салымы;
-серіктестік қызметінен түскен табыс;
-ҚР заңдарымен тыйым салынбаған басқа да табыс көздері болып табылады.
ІІ. Кәсіпорынның өндірістік қызметі мен қаржы қызметін ұйымдастыру.
Есеп бөлімінің сипаттамасы және қызметтері
ALMALY-LTD ЖШС-де есеп бөлімі бухгалтерлік есеп бас бухгалтерімен басқарылатын бухгалтериямен жүзеге асырылады.Егер кәсіпорында бухгалтерлік қызмет болмаса, басшы есеп пен есеп беру жүргізуді арнайы мамандандырылған ұйымдарға келісімшарт ( көбінесе ол шағын кәсіпорындарға қатысты) негіздерінд тапсыруына құқығы бар.
Кәсіпорынның есеп бөліміндегі жұмыс ереже бойынша бухгалтерлік жұмыстың мөлшеріне қарай мынадай негізгі топтарға бөлінеді:
-Есеп айырысу;
-Материалдық, алғашқы құжаттар;
-Қаржылық. Бас бухгалтер қызметіне кәсіпорын басшысы тағайындайды немесе қызметінен босатады және оған бағынады. Бас бухгалтер есеп саясатын құруға жауапты, бухгалтерлік есепшоттарда шаруашылық әрекерттерді бейнелеуді және бақылауды,ақпараттарды ұсынуды, Бекітілген мерзімде бухгалтерлік есеп беруді құруды, кәсіпорынның ішкі шаруашылық резервтерін анықтау және мобилизациялау мақсатында қаржы- шаруашылық қызметтің экономикалық талдауын жүргізуді басқа қызметтермен бірге қамтамасыз етеді. Бас бухгалтер кәсіпорынның басшысымен бірге тауарлы- материалдық құндылықтар мен ақша қаражаттарын қабылдау және беру, сонымен қатар есеп айырысу, несиелік және қаржылық міндеттемелер мен шаруашылық келісімшарттар үшін негіздеме болып табылатын құжаттарға қол қояды.
Аталған құжаттар бас бухгалтердің қолынсыз жарамсыз болып табылады және орындауға қабылданбайды. Қолтаңба қою құқығы кәсіпорын басшысының жазбаша үкімімен осыған өкілетті тұлғаларға берілуі мүмкін. Бас бухгалтерге келісімшарт және қаржылық тәртіпті бұзатын және заңдылыққа қайшы келетін әрекеттер бойынша құжаттарды орындауға және ресімдеуге болмайды. Осындай құжаттар туралы бас бухгалтер кәсіпорын басшысына жазбаша хабарлайды , ол жазбаша үкіммен осы құжаттарды есепке алады. Осы сәттен бастап орындалған әрекеттердің заңсыздығына кәсіпорын басшысы жауапкершілік атқарады.
Бас бухгалтерге тікелей ақша қаражаты және материалдық құндылықтармен байланысты жауапкершілік жүктелуі мүмкін. Оған чектер мен басқа құжаттар бойынша кәсіпорын үшін ақша қаражаттары мен тауарлы- материалдық құндылықтарды алуға рұқсат етілмейді.Бас бухгалтерді орнынан босатқан кезде қайтадан тағайындалған бас бухгалтерге істерді тапсыру жүргізіледі. Сонымен бір уақытта кәсіпорын басшсымен бекітілген актінің құрылуымен бухгалтерлік есептің жағдайы мен дұрыс ақпараттарды тексеру жүргізіледі.
Кассирдың қызметтері
ALMALY-LTD ЖШС - де кассалық операцияларды арнайы тағайындалған кассир жүргізеді. Ол кассадағы ақшалардың сақталуы үшін материалды - жауапты тұлға болып саналады. Және ақшаларды қабылдау, сақтау, өткізу мен беруді жүргізеді.Ұйымда кассирдің материалдық жауапкершілігі жөніндегі ұйым төрағасымен кассир арасында келісім шарт жасасқан. Онда кассир мен төрағаның міндеттері мен жауапкершіліктері көрсетіліп, екі данада толтырылған. Және тараптардың қолдары қойылған. Осы келісім шарттың негізінде ұйымның кассирі Кассирдің міндеттемесін қабылдайды, онда кассалық операцияларды жүргізу ережелерін орындауға, оны бұзған жағдайда жауапкершілікті өз мойнына алуға міндеттенеді. Сондай - ақ кассалық операцияларды жүргізу тәртібімен танысқандығын растап, қолын қояды.Ұйымның кассирі ауысатындай болса, онда кассаны және құндылықтарды өткізу - беру актісі бойынша рәсімдейді. Бухгалтердің міндеттері ALMALY-LTD ЖШС-де бухгалтер мүліктің, міндеттемелердің және шаруашылық операцияларының бухгалтерлік есебін (негізгі құрал-жабдықтардың, тауар-материалдық құндылықтардың, өндіріс, өнім өткізу шығындарын, шаруашылық-қаржы нәтижелерінің есебін жүргізу, жеткізушілермен және тапсырыс берушілермен, сондай-ақ көрсетілген қызметтер үшін есеп айырысу) жүргізу жөніндегі жұмысты орындайды. Қаржылық тәртіпті сақтауға және ресурстарды ұтымды пайдалануға бағытталған іс-шараларды әзірлеуге және жүзеге асыруға қатысады. Бухгалтерлік есептің тиісті учаскелері бойынша бастапқы құжаттарды қабылдауды және бақылауды жүзеге асырады және оларды санап өңдеуге дайындайды. Негізгі құрал-жабдықтардың, тауар-материалдық құндылықтардың және ақша қаражатының қозғалысына байланысты операцияларды бухгалтерлік есеп шоттарында көрсетеді. Өнімнің (жұмыстың, қызметтің) өзіндік құнының есептік калькуляциясын жасайды, шығындардың және көзделмеген шығындардың пайда болуы көздерін анықтайды, олардың алдын алу жөнінде ұсыныстар дайындайды. Есептілікті жасау үшін бухгалтерлік есептің тиісті учаскелері бойынша деректер дайындайды, бухгалтерлік құжаттардың сақталуын қадағалайды, оларды мұрағатқа өткізу үшін белгіленген тәртіпке сәйкес ресімдейді. Бухгалтерлік ақпараттың деректер базасын қалыптастыру, жүргізу және сақтау бойынша жұмыстар жүргізеді, деректерді өңдеу кезінде пайдаланылатын анықтамалық және нормативтік ақпаратқа өзгертулер енгізеді. Сату және маркетинг бөлмінің қызметтері Кәсіпорында сату және маркетинг бөлімі ерекше орын алыды. Сату және маркетинг бөлімінің басты мақсаты- нарықтық экономика жағдайында, тауарлар мен қызметтерге ұсыныс пен сұраныстың нәтижелі сәйкестілігін қамтамасыз ету, бәсекелестікті бағалау және тауарлар мен қызметтерді сатудың ерекше стратегияларын ойлап табу болып табылады. ALMALY-LTD ЖШС-нің сату және маркетинг бөлімінде сату бөлімінің басшысы, сату бөлімінің менеджерлері және маркетолог қызмет етеді. Сату және маркетинг бөлімінің басты атқаратын қызметтерін келесі сызбадан көруге болады.
Нарықты зерттеу
Сервистық қызмет көрсету
Жарнама және тауар өтімін ынталандыру
Өнім ассортиментін жоспарлау
Сату және маркетинг бөлімінің негізгі функциялары
Тауарлар мен қызметтерді өткізу
2-сурет. Кәсіпорындағы сату және маркетинг бөлімінің қызметтері.
Осылайша сату және маркетинг бөлімінің қызметкерлері кәсіпорынның тауарлары мен қызметтерінің барынша сұранысқа ие болып, өтімді болуын қадағалап отырады. Тауарға сұранысты қалыптастыру мақсатында көптеген іс-шалалар жүргізіледі.
ІІІ. ALMALY-LTD ЖШС-нің есеп саясаты
Қазақстан Республикасының Салықтар мен бюджетке төленетін міндетті төлемдер жайлы Кодексіне сәйкес (Салық Кодексі) кәсіпорында барлық салық түрлерін және жинамдарды есептейді және төлейді.
Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру жүйесі келесі нормативтік құқықтық құжаттардағы талаптарға сәйкес жүргізіледі;
1)Бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiк туралы Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 28 ақпандағы Заңы;
2) Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп стандарттары;
3) Қазақстан Республикасында қолданысқа ие қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттары;
5) Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің бухгалтерлік есеп пен аудит әдістемесі Департаментінің №237-111 2007 жылы бұйрығымен бекітілген шаруашылық операциялардың типтік корреспонденциясы;
6) Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беруді реттейтін басқа да нормативтік-құқықтық құжаттары.
Сонымен қатар бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілікті жүргізу барысында ALMALY-LTD ЖШС-нің директоры бекіткен есеп саясатының қағидалары мен негіздеріне сүйенеді.
ALMALY-LTD ЖШС-нің есеп саясаты 2009 жылдың 5 қаңтарында №8 хаттамамен қабылданған және ол 1995 жылғы 26 желтоқсандағы №2432 Бухгалтерлік есеп туралы заң негізіндегі ҚР Президентінің қаулысы мен ҚР БЕС №1-20; ҚР Қаржы министрлігінің 21 мамыр 1997 жылғы бұйрықтарының және басқа да заң күші бар нормативтік актілерде көрсетілген кәсіпорын қызметінің өндірістік-экономикалық талаптарына сай жасалған.
Бұл есеп саясатына сәйкес негізгі құралдарға жұмыс істеу кезінде қолданатын құралдар, қолдану мерзімі 12 айдан кем емес, құнына байланыссыз. Кәсіпорынның есеп саясаты анықталған нормативтер негізінде өз бетінше шаруашылықтың ұйымдық құқықтық түрінен, салалық ерекшеліктерінен, айналыс әдіснамасынан және істің сипаты және т.б. есеп және бақылаудың ұйымдастырылуының нақты қалпы мен әдістерін анықталуына құқық береді.
ТМҚ иемденуінің есебі мен оның бағалануының ережесі мен тәртібі, өндіріс шығындары мен өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау есебі, оның бағалануы, өткізілуі және т.б. есеп саясатымен анықталған. Есеп саясатындағы сонымен қатар бухгалтерлік есептің шоттар жүйесінің құрылымын анықтауы енген.
Есеп саясатының қалыптасуы кезінде мүліктік ерекшелік пен ұйымдық ісінің үздіксіздікті қарастырылады, сонымен қатар есеп саясатының қолданылу кезектілігі, шаруашылық қызмет фактілерінің уақытша анықталғандығын қарастырады.Есеп саясаты толықтылық, байқаушылық, қарама-қайшылық және орнықтылық талаптарына сәйкес келеді.
Есеп саясатында есептің қағидалары мен әдістерін қолдана отырып шаруашылық іс-әрекет туралы нақты және оперативті ақпарат алуға мүмкіндік береді.
Кәсіпорынның есеп саясаты ретінде онымен сатып алынған бухгалтерлік есепті жүргізу болып табылады. Ағымдағы топтастыру мен шаруашылық қызметтің барлық фактілерінің жиыстыруының бастапқы барлауы, бағалық өлшемі.
ALMALY-LTD ЖШС-нің есеп саясаты толық түрде қолданылады және кәсіпорынды төмендегілермен қамтамасыз етеді:
-қаржы-шаруашылық қызметтің барлық операцияларының бухгалтерлік есепте толық көрініс табуын;
-жасырын қор жасалуына жол бермей, ықтимал кіріс пен активтерге қарағанда шығыстар мен міндеттемелер бухгалтерлік есебіне үлкен дәрежедегі дайындығын;
-қаржылық-шаруашылық қызметінің фактілерінің бухгалтерлік есепте көрініс табуы тек құқықтық түрден ғана емес, сонымен қатар шаруашылық жүргізудің фактілері мен шарттарының экономикалық мазмұңынан көрініс табылуын;
-аналитикалық есептің мәліметтерінің есептін шоттары бойынша айналым мен қалдықтарына теңдігі, сонымен қатар бухгалтерлік есептіліктің ағымдағы есептілікке мәліметтеріне теңдігін;
-шаруашылық қызметпен кәсіпорын көлемі жағдайына байланысты бухгалтерлік есепті ұқыпты және үнемді жүргізілуін.
Амортизацияны есептеу біркелкі есептеу әдісімен жүргізіледі, яғни құнынан келе және амортизация нормасы келесідей орнатылады:
-ғимараттар мен құрылыстар - 5%; Транспорттар - 25%; -негізгі құралдардың басқа да объектілері - 15%.
Материалды-өндірістік қорлар 1300 шотында есептеледі, өндіріске жіберілгендер орташа құны бойынша бағаланады.
Түгендеу жүргізіледі:
-Негізгі құралдар мен материалды-өндірістік қорлар - есептілік жыл біткеннен кейін жылына 1 рет;
-Кассадағы ақша қаражаттары - есептілік жыл біткеннен кейін айына 1 рет;
- Несиелік қарыздар - есептілік жыл біткеннен кейін жылына 1 рет;
Міндетті түрде мүлік және міндеттемелердің түгендеуі жүргізіледі:
- Жылдың есептілік жасау алдына есептік жылдың 1қазанынан кеш емес, түгендеу жүргізілген мүліктен басқасы;
- Материалды жауапты адамдардың ауысуы кезінде;
- Ұрлық, қасақана зиян жасау, сонымен қатар құндылықтарды бүлдіру болған кезде;
- Экстремальді жағдайдармен байланысты табиғт апаттар жағдайында; - Ұйымның қайта құрылуы немесе жабылуы кезінде.
Есеп саясатының орындалуына бақылау жасайтын тұлға бас бухгалтер болып табылады. Бухгалтерлік есепке қатысты мағлұматтар коммерциялық құпия ретінде жасырын сақталады. Есептік-бухгалтерлік құжаттар Мемлекеттік комитеттер мен министрліктер іс-әрекеті нәтижесінде пайда болатын типтік құжаттар тізіміне сәйкес сақталады.
Есептік кезең біткеннен кейін, бухгалтерияда тұрған құжаттар, мұражайға өткізіледі, ол есептік саясатта көрсетілген. Мұражайға өткізілген құжаттардың сақталу мерзімі төмендегі 1 кестеде көрсетілген.
1-кесте. Сақталу мерзімі бойынша құжаттар тізімі
№
Құжат атауы
Сақталу мерзімі
1
Қаржылық есеп беру мен оған тіркелетін түсініктеме жазу:
а) жылдық
әрдайым
б) тоқсандық
5 жыл
2
Жеке, ликвидациялық, өткізу баланстары мен оған қосымшалар, түсініктемелер
5 жыл
3
Бастапқы құжаттар (кассалық, банктік құжаттар, банк үзінділері, жұмыс нарядтары, табель, қабылдау, тапсыру және мүлік пен материалдарды есептен шығару актілері, аванстық есеп беру т.б.)
5 жыл
4
Есеп айырысу шоттары
А) Жұмыскерлер мен қызметкерлердің
75 жыл
Б) Мемлекеттік жәрдемақы мен зейнет ақы алушылар
75 жыл
5
Есептік ( есептік-төлем ведомостері)
5 жыл
6
ТМҚ және ақша қаражаттарын алуға берілетін сенімхаттар
5 жыл
7
Көмекші бақылау кітаптары, кассалық кітап айналым ведомостері
5 жыл
8
Депонерленген еңбек ақы есеп кітабы, орындау парақтарын тіркеу журналдары
5 жыл
9
Шоттарды тіркеу, кассалық ордерлер, сенімхаттар, төлем тапсырмалар кітаптары, журналдары
5 жыл
10
Еңбек ақы бойынша берешек, еңбек ақыдан ұсталымдар, демалыс ақы төлеу жөнінде мәлімет
75 жыл
11
Түгендеу құжаттары (инвентарлық карточкалар)
5 жыл
VI. ALMALY-LTD ЖШС-нің бухгалтерлік есепті жүргізу ерекшеліктері
4.1 Ақша қаражаттарының есебі
ALMALY-LTD ЖШС-де қолма қол ақшамен есеп айырысуды жүргізу үшін кассасы бар. Касса - бұл қол ақша қабылдауға, беруге және уақытша сақтауға арналған, арнайы жабдықталған және оқшауланған бөлме. Субъекті жетекшілері кассаны жабдықтауға және касса бөлмесінде ақшаның сақталуын қамтамасыз етуге, сондай-ақ оларды банк мекемесінен әкелу және банк мекемесіне тапсыру кезінде оның сақтығын қамтамасыз етуге және олардың кінәсінен сақтау және тасымалдау кезінде ақша қаражатының сақталуын қамтамасыз ететін қажетті жағдайлар жасалмаған жағдайларда белгіленген заң тәртібінде жауапкершілік көтереді. Ақша қаражаты - кәсіпорын кассасындағы қолма-қол және ағымдағы банктік шоттағы ақша қаражаттары. Ақша қаражаттарының баламалары (эквиваленті) - бұл ақшалай қаражаттың белгілі бір сомасына айналатын және құндылықтар өзгеруінің аздаған тәуекеліне салынатын қысқа мерзімді, жоғары өтімді салымдар.Кассаға қолма - қол ақшалар есеп айырысу шотынан ақшалай чек бойынша келіп түседі. Кассаға ақша бас бухгалтер қол қойған кассалық кіріс ордерлері (КО-1 үлгіде) бойынша қабылданады. Кассаға ақша салған адамға бас бухгалтер және кассир қол қойған түбіртек (ордердің жыртылатын бөлігі) беріледі. Кассалық кіріс ордері бойынша ақшаны қабылдау тек қана оларды толтырған күні жүргізіледі. ALMALY-LTD ЖШС - де кассадан ақша кассалық шығыс ордері (КО - 2 үлгі) арқылы, бас бухгалтер мен төраға қол қойған тиісінше рәсімделген төлем ведомостері арқылы беріледі. ALMALY-LTD ЖШС ақша қаражаттарының қозғалысын есепке алу үшін 1000 Ақша қаражаты кіші бөлімі арналған. Кассадағы ақша қаражаттарының қозғалысы бойынша операцияларды келесі кестеден көруге болады: 2-кесте. Ақша қаражаттарының қозғалысы бойынша шаруашылық операциялары
№
Шаруашылық операцияларының мазмұны
Дебет
Кредит
1
Есеп беруге тиісті тұлғаларға кассадан ақша қаражаты берілді
1251
1010
2
Кассадан еңбекақы берілді
3350
1010
3
Кассадан ағымдағы шотқа ақша аударылды
1030
1010
4
Кассаға сатып алушылардан тауарлар мен қызметтер үшін ақша қаражаты келіп түсті
1010
1210
5
Кассадан жеткізушілер мен мен мердігердердің қарызы төленді
3310
1010
ALMALY-LTD ЖШС-де ағымдық шоттағы ақша қаражаттарының есебі 1030 шотында жүргізіледі. Есеп айырысу шотындағы ақша қаражаттар есебі кәсіпорынға банктен келген Банк көшірмесі деген құжатнамада толық көрсетіледі. Ондғы ақша қаражаттарымен келесі құжаттар арқылы ғана қолданысқа енгізуге болады.
- төлем тапсырмасы;
- чек кітапшасы
- банк клиент бағдарламасы.
Төлем тапсырмасы есеп айрйысу шотынан басқа да тұлғалармен есеп айырысу үшін қолданылады. Онда бенефициардың барлық реквизиттері және не үшін төлеп жатқаны көрсетіледі. Оның қорытындысы Выписка банка хабарландыру құжатында көрініс табады. Жалпы банк белгілі бір уақыт мерзімі сайын есеп айырысу шотындағы қозғалыстарды тұтынушыға есеп беріп отырады. Сол есепте есеп айырысу шотына келген және кеткен ақша қаражаттарының толық сипаттамасы баяндалады. Ағымдық шоттан ақша қаражаттарын алу чек кітапшасы арқылы жүзеге асырылады. Чек-кәсіпорынның жауапты тұлғаларының қолында болатын, есеп айырысу шотынан қолма-қол ақша қаражатын алу үшін негіз болатын бірден бір құжат. 1030 шоты бойынша ақша қаражаттарының қозғалысы бойынша бухгалтерлік жазбаларды келесі кестеден көреміз.
2-кесте. Есеп айырысу шотындағы ақша қаражаттарының қозғалысы бойынша шаруашылық операциялары
№
Шаруашылық операцияларының мазмұны
Дебет
Кредит
1
Кассадан ағымдағы шотқа ақша аударылды
1030
1010
2
Ағымдағы шоттан жұмыскердердің карт-шоттарына еңбекақысы аударылды
3350
1030
3
Ағымдық шотқа сатып алушылардан тауарлар мен қызметтер үшін ақша қаражаты келіп түсті
1030
1210
4
Ағымдық шоттан жеткізушілер мен мен мердігердердің қарызы төленді
3310
1030
5
Ағымдық шоттан бюджетке салықтар төленді
3130,3120,3150
1030
6
Ағымдық шоттан зейнетақы қорына әлеуметтік қамсыздандыру жарналары мен зейнетақы қорына жарналар аударылды
3220, 3210
1030
4.2 ТМҚ есебі
Тауарлы материалдық өнім өндіру барысында өзінің өзіндік құнын бірден өндірілетін өнімге немесе өзіндік құнын бірден жоятын кәсіпорынның мүлкін - тауарлы материалдық қорлар деп атаймыз.
Тауарлы-материалдық қорлар өзіне активтерді мына түрде ұсынады:
- шикізат және материалдар, отын, ыдыс және ыдыстық заттар, қосалқы бөлшектер;
- улы химикаттар, медикаменттер;
- дайын өнім;
- сатуға арналған тауарлар.
Тауарлы-материалдық қорлар мыналарға бөлінеді:
а)Негізгі - бұл дайындалатын өнімнің құрамына заттай кіретін және материалдың негізін қалайтын материалдар.
ә)Қосалқы - бұл өндірілетін өнімнің құрамына кіретін, бірақ негізгіден айырмашылығы олар өндірістік өнімнің заттай негізін құрамайды.
в)Тауарлы-материалдық қорларды уақытында қолданғанда оның нақты құнына тауарлы-материалдық қорларды қолдануына байланысты (сатып алу құны, тасымалдау құны, көлікті дайындауға кеткен шығындар және т.б.) шығындар кіреді.
Кәсіпорындарда инвентарлық тексеру (инвентаризация) жылына бір рет болып тұрады. Инвентарлық тексеру мына жағдайларда жүргізіледі:
- ұрланған фактілер болған жағдайда;
- төтенше жағдайларда (өрт, табиғат апаттары);
- материалды-жауапты тұлғаны ауыстырған жағдайда;
- кәсіпорынның құлауы немесе тарауы кезінде.
Материалдардың есебі ұйымның қоймасында және бухгалтериясында жүргізіледі. Қоймада материалдық қорлардың сандық есебі ғана жүргізіледі. Материалдың әрбір номенклатуралық нөмірі бойынша бөлек-бөлек М-17 үлгідегі карточка ашылады. Бұл карточкада материалдық қорлардың аты, мөлшері, көлемі, сорты, өлшем бірлігі, номенклатуралық нөмірі және есептеу бағасы көрсетіледі. Оны бухгалтерияда жаңа кіріске алынған материалға жартылай толтырып, кіріс ету ордерімен қоса материалды-жауапкершілікті тұлғаға (қоймашыға) қолхат арқылы береді. Қоймашы кіріс және шығыс құжаттары негізінде материалдардың кіріске алыну және есептен шығарылу операцияларын, олардың іске асырылған күнін осы есеп карточкасына жазып, сол күннің соңындағы қалдығын шығарып отыруы керек.
Бухгалтерия қызметкері жиі-жиі (апта сайын, 10 күнде) қоймашымен қоймадағы операцияларды жүргізуге негіз болған алғашқы құжаттардың дұрыс жазылуын, қоймалық сорттық карточканың дұрыс жүргізілуін және карточкадағы материалдар қалдығының дұрыс шығарылуын тексеріп отыруы қажет. Бухгалтерия қызметкері карточкадағы жазылған операцияларды тексергені және оның дұрыстығы жайлы есеп карточкасының тиісті жеріне қол қояды. Ай соңында қоймаға Материалдар қалдығы кітабы кітабы тапсырылады, оған карточкадан материалдық қорлар қалдығы көшіріледі. Осылай қоймадағы есеп заттай, ал бухгалтерияда заттай және ақшалай көрсетіледі. Қорлардың барлық түрлерінің есебі 1300 - Қорлар бөлімшесіні негізгі, активтік, инвентарлық шоттарында жүргізіледі. 1310 - Шикізаттар мен материалдар 1320 - Дайын өнім 1330 - Тауарлар 1340 - Аяқталмаған құрылыс. ТМҚ-дың қозғалысы бойынша шаруашылық операциялары келесі кестеде көрсетілген: 3-кесте. ТМҚ қозғалысы бойынша шаруашылық операциялары
№
Шаруашылық операцияларының мазмұны
Дебет
Кредит
1
Жабдықтаушылар мен мердігерлерден ТМҚ келіп түсті
1310,1330
3310
2
Түгендеу кезінде артық шыққан
ТМҚ кіріске алынды
1310,1330
6280
3
Ай соңында шаруашылық қажеттіліктегі ТМҚ есептен шығарылды
7110, 7210
1310,1330
4
Есеп беруге тиісті тұлға ТМҚ-ды сатып алғанда
1310,1330
1251
5
ТМҚ-ды жеткізген мердігерлермен есеп айырысқанда
3310
1030,1010
4.3 Дебиторлық борыштар есебі
Белгілі бір қарым-қатынасқа байланысты заңды және жеке тұлғалардың шаруашылық субъектісінің алдындағы сатып алған тауарлары, субъектінің оларға көрсеткен қызметтері үшін, сондай-ақ жұмысшылар мен қызметкерлердің субъектіден аванс ретінде алған немесе несиеге, қарызға алған тауарлары мен материалдары үшін қайтаруға тиісті борыштарын -дебиторлық берешек деп айтады.
ALMALY-LTD ЖШС-де сатып алушылар мен тапсырыс берушілермен есеп айырысу есебі бухгалтерлік есептің мынандай шоттарында жүргізіледі:
1200 Қысқа мерзімді дебиторлық берешек
1210 Сатып алушылар мен тапсырысшылардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
1220 Еншілес ұйымдардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
1230 Қауымдастырылған және бірлескен ұйымдардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
1240 Филиалдар мен құрылымдық бөлімшелердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі.
1250 Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
1260 Жалдау бойынша қысқа мерзімді дебиторлық берешек
1270 Алуға арналған қысқа мерзімді сыйақылар
1280 Басқа да қысқа мерзімді дебеторлық берешек шоты;
1290 Күмәнді талаптар бойынша резерв
Осы шоттар бойынша жасалатын есептің ұйымдастырылуын қарас-тырайық.1210 Сатып алушылар мен тапсырысшылардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі шотында жөнелтілген өнім (тауарлар), орындалған жұмыстар және көрсетілген қызметтер үшін төлеуге банк қабылдаған есептесу құжаттарын есепке алады. Алынуға тиісті дебиторлық берешек ағымдағы (немесе қысқа мерзімдегі) дебиторлық берешектер, яғни бір есептік кезеңнің ішіндегі болып және ұзақ мерзімдік дебиторлық берешектер, яғни бірнеше есептік кезеңді қамтитын болып екіге бөлінеді.
Сатып алушылармен және тапсырыс берушілермен есеп айырысу бойынша бухгалтерлік есепте келесі жазулар жазылады:
4-Кесте. Дебиторлық берешектердің операциялары бойынша шоттар корреспонденциясы
Рет
Шаруашылық
Шоттар корреспонденциясы
дебет
кредит
1
Тауарлар, жұмыстар, қызметтер сатылды: -- ҚҚСсомасына (12%)
7010,
1210
1330,
3130,6010
2
Сатылған тауарларға, жұмыстарға, қызметтерге вексель алынды
1130
1210
3
Кассаға сатып алушылардан тауарлар үшін төлемдер келіп түсті
1010
1210
4
Есеп айырысу шотына сатып алушалардан төлемдер келіп түсті
1030
1210
4.4 Негізгі құралдардың есебі
Негізгі құралдар дегеніміз - материалдық активтер, оларды ұйым өндірісте пайдалану немесе тауарларды болмаса көрсетілетін қызметтерді беру үшін, басқа тұлғаларға жалға беру немесе әкімшілік мақсаттар үшін ұстап тұрады және бір кезеңнен көп пайдалану болжанады.
Негізгі құралдар түрлері бойынша бөлшектенеді. Негізгі құралдардың түрі - бұл ұйымның қызметінде сипаты және пайдаланылуы жағынан бірдей активтердің бірігуі. ALMALY-LTD ЖШС-де негізгі құралдарының жекелеген түрлердің мысалдары мыналар болып табылады:
-жер;
-жер және ғимараттар;
-машина жабдығы;
-автокөліктік құралдары;
-жылжымайтын мүлікпен біріктірілген жиһаз бен жылжымалы мүлік;
-кеңсе жабдығы.
Негізгі құралдардың түрлері бойынша бөлшектеуге байланысты синтетикалық шоттар ашылады.
Негізгі құралдардың бухгалтерлік есебінде негізгі құралдардың келіп түсуін, кәсіпорын ішінде орын ауыстыруын және шығуын, дұрыс құжаттық рәсімделуін және бухгалтерлік есепте уақытылы көрсетілуін; олардың материалдық жауапты адамдарға бекітілуін және сақталуы мен ұтымды пайдаланылуын бақыланады; негізгі құралдардың есептелген амортизациясы мен тозу сомасының есепте дұрыс көрсетілуін, сондай-ақ есептелген амортизация сомасының есепте дұрыс көрсетіледі және негізгі құралдардың қор қайтарымын анықталып, жаңа техниканың және оны қолданудың жаңа әдістерінің тиімділігі негізгі құралдарды жөндеу бойынша шығындардың сенімді есебін құрастырылады. Негізгі құралдарды түгендеуді және қайта бағалауды мезгілінде жасайды және олардың нәтижесін сонымен қатар негізгі құралдарды сату және олардың басқаша шығу нәтижелерін есепте нақты көрсетілуін қамтамасыз етеді.
2400 Негізгі құралдар кіші бөлімі негізгі құралдарды есепке алуға арналған.Осы бөлім мынадай шоттардың топтарын қамтиды: 2410, 2420, 2430.
Негізгі құралдардың келіп түсуі мен оның қозғалысынв 2410 - Негізгі құралдар шоты арналған.
Актив ретінде бастапқы танығаннан кейін жылжымайтын мүлік барлық жинақталғанамортизацияны және құнсызданудан пайда болған барлық жинақталған шығындарды қоспай оның ... жалғасы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
І. ALMALY-LTD ЖШС-нің экономикалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.1.ALMALY-LTD ЖШС-нің сипаттамасы және бөлімдерінің қызметіне сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
ІІ. Кәсіпорынның өндірістік қызметі мен қаржы қызметін ұйымдастыру ... ... 7
ІІІ. ALMALY-LTD ЖШС-нің есеп саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
VI. ALMALY-LTD ЖШС-нің бухгалтерлік есепті жүргізу ерекшеліктері.13
4.1 Ақша қаражаттарының есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
4.2 ТМҚ есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
4.3 Дебиторлық борыштар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
4.4 Негізгі құралдардың есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
4.5 Еңбекақы есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
4.6 Кәсіпорынның қаржылық есептілікті ұсынуы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... 25
4.7 ALMALY-LTD ЖШС негізінде баланс активінің және құрастырылу көздерінің динамикасын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 26
4.8 ALMALY-LTD ЖШС-нің қызметін экономикалық талдау ... ... ... ... ...29
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
Қосымшалар
І. ALMALY-LTD ЖШС-нің экономикалық сипаттамасы
0.1. ALMALY-LTD ЖШС-нің сипаттамасы және бөлімдерінің қызметіне сипаттама
ALMALY-LTD ЖШС-гі тіркеуден өткеннен кейін Алматы облыстық Әділет басқармасы органында заңды тұлғасына ие болды. Серіктестік дербес баланс, банкте шот, өз атауы жазылған мөрі бар. Өзінің атына мәміле, мүліктік және өзіндік мүліктік емес құқық, сот алдында жауапты болуына міндетті. Серіктестік Қазақстан Республикасында, және шетелдерде сәйкес филиалдар құрып өкілдер ашуға құқылы. Міндеттемелері бойынша өзінің барлық мүлкімен жауап береді. Мемлекет серіктестіктің алдында қарыздарына жауап бермейді. Серіктестік мемлекет алдында жауап бермейді. Серіктестікке қатысушылар оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және серіктестіктің қызметіне байланысты зияндарға өздерінің қосқан салымдарының құны шегінде тәуекел етеді. ALMALY-LTD ЖШС-де бір жылда орташа есеппен саны 50 ден аспайтын шағын кәсіпкерлік субъектісі болып келеді және активінің құны бір жылда орташа есеппен алпыс мың есептік көрсеткіштен аспауы қажет. ALMALY-LTD ЖШС қызметінің мақсаты - қатысушы мен еңбек ұжымдарын үстеме қаржы түсірудегі кәсіпкерлік қызмет түрлерін іске асыру арқылы таза пайда табу болып табылады. Серіктестіктің қызметінің нысаны:
-коммерциялық, делдалдық, хабарлау, жарнама қызметі;
-алкогольді және алкогольсіз сусындардың көтерме және бөлшек саудасы;
-құйылмалы сыра өнімдерінің бөлшек және көтерме саудасы;
-сауда нүктелерін ашу;
Серіктестік мүлкін негізгі және айналымдық қаржылар, сондай - ақ құны серіктестіктің дербес балансында көрсетілген басқа мүліктер құрайды. Мүлік серіктестіктің меншік құқында. Серіктестік мүлкін қалыптастыру көздері мыналар:
- жарғылық капиталға салынған салымдар;
- оның қызметіне алынған кірістер;
- заңдылық актілермен тыйым салынбаған басқа көздер.
Қатысушылардың серіктестік мүлкіне қосқан қосымша салымдарды оның жарғылық капиталының көлемін және қатысушылар үлесін өзгертпейді. Серіктестік құрылтайшылары 5 жылдық шамасында кредиторлардың алдында, осының құқы шегінде ортақ жауапты болады, осы бағасынан салымы көтерілген.
ALMALY-LTD ЖШС-нің құрылымы
ALMALY-LTD ЖШС-гінің құрылымын келесі кестеден көріге болады:
Құрылтайшылар кеңесі
Қойма
Сату орындары
Кадрларды қабылдау бөлімі
Директор
Директордың орынбасары
Сату және маркетинг болімі
Есеп және қаржы бөлімі
1-сурет. ALMALY-LTD ЖШС-нің құрылымы.
Серіктестіктің жарғылық капиталы құрылтайшы салымынан, серіктестік алған кірістер мен заңмен тиым салынбаған көздерден кірістер есебінен құрылады. Серіктестіктің жарғылық капиталының салымы ақша қаражат-тары, құнды қағаздар, мүліктік құқықтар, соның ішінде жер пайдалану құқығыжәне өзге де мүліктер бола алады.
Серіктестік қатысушының ерекше құзіреті:
1) Серіктестік жарғысын өзгерту, соның ішінде жарғы капиталының көлемінің өзгеруін қоса алғандағы, тұрған жерін және фирмалық атауын өзгерту немесе серіктестік жарғысын жаңа редакцияда бекіту;
2)Серіктестіктің атқарушы органдарын құру және оның өкілетін тоқтату, сондай-ақ серіктестікті немесе мүлікті оралымды басқаруға беру;
Бақылау кеңесі мен тексеру комиссиясын сайлау және олардың өкілет-тілігін ерте тоқтату, сондай-ақ серіктестіктің тексеру комиссиясының есептерін және қорытындыларын бекіту.
3)Серіктестіктің жылдық қаржылық есептерін бекіту,таза кірістерді бөлу;
4)Серіктестіктің ішкі қызметтерін реттейтін ережелер, құжаттарды бекіту;
5)Серіктестіктің басқа да шаруашылық серіктестіктерге, сондай-ақ коммерциялық ұйымдарға қатысуы туралы шешім қабылдау;
6)Серіктестікті тоқтату және қайта құру;
7)Тарату комиссиясын тағайындау және тарату балансын бекіту;
Серіктестіктің ағымдағы қызметіне басшылық жасаушы, серіктестіктің атқарушы органы болып директор табылады. Серіктестіктің директоры:
-Серіктестіктің өкілі болуға құқық беретін сенімхат береді;
-Қызметкерлерге қатысты оларды қызметке тағайындау және босатуға бұйрық шығарады, еңбек төлемдерінің жүйесін, қосымша ақы белгілейді, сыйақы беру мәселесін шешеді, тәртіптік шаралар қолданады;
-Қатысушы немесе байқау органдарының құзіретіне жатпайтын өзге де өкілдіктерді жүзеге асырады.
Серіктестіктің жыл ішіндегі қызметінің нәтижелері бойынша алған таза пайдасы, серіктестік қатысушының шешіміне сәйкес бөлінеді.
Серіктестікте резерв капиталға құрылған жағдайда серіктестіктің ықтимал шығындары осы қордың есебінен жабылады. Резерв капиталдың қаражаты жетіспеген кезде немесе резерв капитал болмаған жағдайда шығындарды жабудың көздері туралы шешім қатысушымен қабылданады.
Серіктестіктің жұмыс тәртібі Қазақстан Республикасының Еңбек туралы заңына сәйкес жасалынады.
Серітестіктің Жарғысына өзгертулер мен толықтырулар енгізуі Қазақстан Республикасының заңдарымен белгіленген тәртіпте қатысушының шешімі бойынша жүзеге асырылады.
Серіктестіктің мүлкін құрайтындар: негізгі қорлар және айналымдағы қорлар, сонымен қатар серіктестіктің қаржылық есебінде көрсетілген өзге де мүліктер болып табылады.
Мүлік серіктестікке жеке меншік түрінде жатады.
Серіктестіктің мүлкін қалыптастыру көздері:
-қатысушының жарғылық капиталға салған салымы;
-серіктестік қызметінен түскен табыс;
-ҚР заңдарымен тыйым салынбаған басқа да табыс көздері болып табылады.
ІІ. Кәсіпорынның өндірістік қызметі мен қаржы қызметін ұйымдастыру.
Есеп бөлімінің сипаттамасы және қызметтері
ALMALY-LTD ЖШС-де есеп бөлімі бухгалтерлік есеп бас бухгалтерімен басқарылатын бухгалтериямен жүзеге асырылады.Егер кәсіпорында бухгалтерлік қызмет болмаса, басшы есеп пен есеп беру жүргізуді арнайы мамандандырылған ұйымдарға келісімшарт ( көбінесе ол шағын кәсіпорындарға қатысты) негіздерінд тапсыруына құқығы бар.
Кәсіпорынның есеп бөліміндегі жұмыс ереже бойынша бухгалтерлік жұмыстың мөлшеріне қарай мынадай негізгі топтарға бөлінеді:
-Есеп айырысу;
-Материалдық, алғашқы құжаттар;
-Қаржылық. Бас бухгалтер қызметіне кәсіпорын басшысы тағайындайды немесе қызметінен босатады және оған бағынады. Бас бухгалтер есеп саясатын құруға жауапты, бухгалтерлік есепшоттарда шаруашылық әрекерттерді бейнелеуді және бақылауды,ақпараттарды ұсынуды, Бекітілген мерзімде бухгалтерлік есеп беруді құруды, кәсіпорынның ішкі шаруашылық резервтерін анықтау және мобилизациялау мақсатында қаржы- шаруашылық қызметтің экономикалық талдауын жүргізуді басқа қызметтермен бірге қамтамасыз етеді. Бас бухгалтер кәсіпорынның басшысымен бірге тауарлы- материалдық құндылықтар мен ақша қаражаттарын қабылдау және беру, сонымен қатар есеп айырысу, несиелік және қаржылық міндеттемелер мен шаруашылық келісімшарттар үшін негіздеме болып табылатын құжаттарға қол қояды.
Аталған құжаттар бас бухгалтердің қолынсыз жарамсыз болып табылады және орындауға қабылданбайды. Қолтаңба қою құқығы кәсіпорын басшысының жазбаша үкімімен осыған өкілетті тұлғаларға берілуі мүмкін. Бас бухгалтерге келісімшарт және қаржылық тәртіпті бұзатын және заңдылыққа қайшы келетін әрекеттер бойынша құжаттарды орындауға және ресімдеуге болмайды. Осындай құжаттар туралы бас бухгалтер кәсіпорын басшысына жазбаша хабарлайды , ол жазбаша үкіммен осы құжаттарды есепке алады. Осы сәттен бастап орындалған әрекеттердің заңсыздығына кәсіпорын басшысы жауапкершілік атқарады.
Бас бухгалтерге тікелей ақша қаражаты және материалдық құндылықтармен байланысты жауапкершілік жүктелуі мүмкін. Оған чектер мен басқа құжаттар бойынша кәсіпорын үшін ақша қаражаттары мен тауарлы- материалдық құндылықтарды алуға рұқсат етілмейді.Бас бухгалтерді орнынан босатқан кезде қайтадан тағайындалған бас бухгалтерге істерді тапсыру жүргізіледі. Сонымен бір уақытта кәсіпорын басшсымен бекітілген актінің құрылуымен бухгалтерлік есептің жағдайы мен дұрыс ақпараттарды тексеру жүргізіледі.
Кассирдың қызметтері
ALMALY-LTD ЖШС - де кассалық операцияларды арнайы тағайындалған кассир жүргізеді. Ол кассадағы ақшалардың сақталуы үшін материалды - жауапты тұлға болып саналады. Және ақшаларды қабылдау, сақтау, өткізу мен беруді жүргізеді.Ұйымда кассирдің материалдық жауапкершілігі жөніндегі ұйым төрағасымен кассир арасында келісім шарт жасасқан. Онда кассир мен төрағаның міндеттері мен жауапкершіліктері көрсетіліп, екі данада толтырылған. Және тараптардың қолдары қойылған. Осы келісім шарттың негізінде ұйымның кассирі Кассирдің міндеттемесін қабылдайды, онда кассалық операцияларды жүргізу ережелерін орындауға, оны бұзған жағдайда жауапкершілікті өз мойнына алуға міндеттенеді. Сондай - ақ кассалық операцияларды жүргізу тәртібімен танысқандығын растап, қолын қояды.Ұйымның кассирі ауысатындай болса, онда кассаны және құндылықтарды өткізу - беру актісі бойынша рәсімдейді. Бухгалтердің міндеттері ALMALY-LTD ЖШС-де бухгалтер мүліктің, міндеттемелердің және шаруашылық операцияларының бухгалтерлік есебін (негізгі құрал-жабдықтардың, тауар-материалдық құндылықтардың, өндіріс, өнім өткізу шығындарын, шаруашылық-қаржы нәтижелерінің есебін жүргізу, жеткізушілермен және тапсырыс берушілермен, сондай-ақ көрсетілген қызметтер үшін есеп айырысу) жүргізу жөніндегі жұмысты орындайды. Қаржылық тәртіпті сақтауға және ресурстарды ұтымды пайдалануға бағытталған іс-шараларды әзірлеуге және жүзеге асыруға қатысады. Бухгалтерлік есептің тиісті учаскелері бойынша бастапқы құжаттарды қабылдауды және бақылауды жүзеге асырады және оларды санап өңдеуге дайындайды. Негізгі құрал-жабдықтардың, тауар-материалдық құндылықтардың және ақша қаражатының қозғалысына байланысты операцияларды бухгалтерлік есеп шоттарында көрсетеді. Өнімнің (жұмыстың, қызметтің) өзіндік құнының есептік калькуляциясын жасайды, шығындардың және көзделмеген шығындардың пайда болуы көздерін анықтайды, олардың алдын алу жөнінде ұсыныстар дайындайды. Есептілікті жасау үшін бухгалтерлік есептің тиісті учаскелері бойынша деректер дайындайды, бухгалтерлік құжаттардың сақталуын қадағалайды, оларды мұрағатқа өткізу үшін белгіленген тәртіпке сәйкес ресімдейді. Бухгалтерлік ақпараттың деректер базасын қалыптастыру, жүргізу және сақтау бойынша жұмыстар жүргізеді, деректерді өңдеу кезінде пайдаланылатын анықтамалық және нормативтік ақпаратқа өзгертулер енгізеді. Сату және маркетинг бөлмінің қызметтері Кәсіпорында сату және маркетинг бөлімі ерекше орын алыды. Сату және маркетинг бөлімінің басты мақсаты- нарықтық экономика жағдайында, тауарлар мен қызметтерге ұсыныс пен сұраныстың нәтижелі сәйкестілігін қамтамасыз ету, бәсекелестікті бағалау және тауарлар мен қызметтерді сатудың ерекше стратегияларын ойлап табу болып табылады. ALMALY-LTD ЖШС-нің сату және маркетинг бөлімінде сату бөлімінің басшысы, сату бөлімінің менеджерлері және маркетолог қызмет етеді. Сату және маркетинг бөлімінің басты атқаратын қызметтерін келесі сызбадан көруге болады.
Нарықты зерттеу
Сервистық қызмет көрсету
Жарнама және тауар өтімін ынталандыру
Өнім ассортиментін жоспарлау
Сату және маркетинг бөлімінің негізгі функциялары
Тауарлар мен қызметтерді өткізу
2-сурет. Кәсіпорындағы сату және маркетинг бөлімінің қызметтері.
Осылайша сату және маркетинг бөлімінің қызметкерлері кәсіпорынның тауарлары мен қызметтерінің барынша сұранысқа ие болып, өтімді болуын қадағалап отырады. Тауарға сұранысты қалыптастыру мақсатында көптеген іс-шалалар жүргізіледі.
ІІІ. ALMALY-LTD ЖШС-нің есеп саясаты
Қазақстан Республикасының Салықтар мен бюджетке төленетін міндетті төлемдер жайлы Кодексіне сәйкес (Салық Кодексі) кәсіпорында барлық салық түрлерін және жинамдарды есептейді және төлейді.
Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру жүйесі келесі нормативтік құқықтық құжаттардағы талаптарға сәйкес жүргізіледі;
1)Бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiк туралы Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 28 ақпандағы Заңы;
2) Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп стандарттары;
3) Қазақстан Республикасында қолданысқа ие қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттары;
5) Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің бухгалтерлік есеп пен аудит әдістемесі Департаментінің №237-111 2007 жылы бұйрығымен бекітілген шаруашылық операциялардың типтік корреспонденциясы;
6) Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беруді реттейтін басқа да нормативтік-құқықтық құжаттары.
Сонымен қатар бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілікті жүргізу барысында ALMALY-LTD ЖШС-нің директоры бекіткен есеп саясатының қағидалары мен негіздеріне сүйенеді.
ALMALY-LTD ЖШС-нің есеп саясаты 2009 жылдың 5 қаңтарында №8 хаттамамен қабылданған және ол 1995 жылғы 26 желтоқсандағы №2432 Бухгалтерлік есеп туралы заң негізіндегі ҚР Президентінің қаулысы мен ҚР БЕС №1-20; ҚР Қаржы министрлігінің 21 мамыр 1997 жылғы бұйрықтарының және басқа да заң күші бар нормативтік актілерде көрсетілген кәсіпорын қызметінің өндірістік-экономикалық талаптарына сай жасалған.
Бұл есеп саясатына сәйкес негізгі құралдарға жұмыс істеу кезінде қолданатын құралдар, қолдану мерзімі 12 айдан кем емес, құнына байланыссыз. Кәсіпорынның есеп саясаты анықталған нормативтер негізінде өз бетінше шаруашылықтың ұйымдық құқықтық түрінен, салалық ерекшеліктерінен, айналыс әдіснамасынан және істің сипаты және т.б. есеп және бақылаудың ұйымдастырылуының нақты қалпы мен әдістерін анықталуына құқық береді.
ТМҚ иемденуінің есебі мен оның бағалануының ережесі мен тәртібі, өндіріс шығындары мен өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау есебі, оның бағалануы, өткізілуі және т.б. есеп саясатымен анықталған. Есеп саясатындағы сонымен қатар бухгалтерлік есептің шоттар жүйесінің құрылымын анықтауы енген.
Есеп саясатының қалыптасуы кезінде мүліктік ерекшелік пен ұйымдық ісінің үздіксіздікті қарастырылады, сонымен қатар есеп саясатының қолданылу кезектілігі, шаруашылық қызмет фактілерінің уақытша анықталғандығын қарастырады.Есеп саясаты толықтылық, байқаушылық, қарама-қайшылық және орнықтылық талаптарына сәйкес келеді.
Есеп саясатында есептің қағидалары мен әдістерін қолдана отырып шаруашылық іс-әрекет туралы нақты және оперативті ақпарат алуға мүмкіндік береді.
Кәсіпорынның есеп саясаты ретінде онымен сатып алынған бухгалтерлік есепті жүргізу болып табылады. Ағымдағы топтастыру мен шаруашылық қызметтің барлық фактілерінің жиыстыруының бастапқы барлауы, бағалық өлшемі.
ALMALY-LTD ЖШС-нің есеп саясаты толық түрде қолданылады және кәсіпорынды төмендегілермен қамтамасыз етеді:
-қаржы-шаруашылық қызметтің барлық операцияларының бухгалтерлік есепте толық көрініс табуын;
-жасырын қор жасалуына жол бермей, ықтимал кіріс пен активтерге қарағанда шығыстар мен міндеттемелер бухгалтерлік есебіне үлкен дәрежедегі дайындығын;
-қаржылық-шаруашылық қызметінің фактілерінің бухгалтерлік есепте көрініс табуы тек құқықтық түрден ғана емес, сонымен қатар шаруашылық жүргізудің фактілері мен шарттарының экономикалық мазмұңынан көрініс табылуын;
-аналитикалық есептің мәліметтерінің есептін шоттары бойынша айналым мен қалдықтарына теңдігі, сонымен қатар бухгалтерлік есептіліктің ағымдағы есептілікке мәліметтеріне теңдігін;
-шаруашылық қызметпен кәсіпорын көлемі жағдайына байланысты бухгалтерлік есепті ұқыпты және үнемді жүргізілуін.
Амортизацияны есептеу біркелкі есептеу әдісімен жүргізіледі, яғни құнынан келе және амортизация нормасы келесідей орнатылады:
-ғимараттар мен құрылыстар - 5%; Транспорттар - 25%; -негізгі құралдардың басқа да объектілері - 15%.
Материалды-өндірістік қорлар 1300 шотында есептеледі, өндіріске жіберілгендер орташа құны бойынша бағаланады.
Түгендеу жүргізіледі:
-Негізгі құралдар мен материалды-өндірістік қорлар - есептілік жыл біткеннен кейін жылына 1 рет;
-Кассадағы ақша қаражаттары - есептілік жыл біткеннен кейін айына 1 рет;
- Несиелік қарыздар - есептілік жыл біткеннен кейін жылына 1 рет;
Міндетті түрде мүлік және міндеттемелердің түгендеуі жүргізіледі:
- Жылдың есептілік жасау алдына есептік жылдың 1қазанынан кеш емес, түгендеу жүргізілген мүліктен басқасы;
- Материалды жауапты адамдардың ауысуы кезінде;
- Ұрлық, қасақана зиян жасау, сонымен қатар құндылықтарды бүлдіру болған кезде;
- Экстремальді жағдайдармен байланысты табиғт апаттар жағдайында; - Ұйымның қайта құрылуы немесе жабылуы кезінде.
Есеп саясатының орындалуына бақылау жасайтын тұлға бас бухгалтер болып табылады. Бухгалтерлік есепке қатысты мағлұматтар коммерциялық құпия ретінде жасырын сақталады. Есептік-бухгалтерлік құжаттар Мемлекеттік комитеттер мен министрліктер іс-әрекеті нәтижесінде пайда болатын типтік құжаттар тізіміне сәйкес сақталады.
Есептік кезең біткеннен кейін, бухгалтерияда тұрған құжаттар, мұражайға өткізіледі, ол есептік саясатта көрсетілген. Мұражайға өткізілген құжаттардың сақталу мерзімі төмендегі 1 кестеде көрсетілген.
1-кесте. Сақталу мерзімі бойынша құжаттар тізімі
№
Құжат атауы
Сақталу мерзімі
1
Қаржылық есеп беру мен оған тіркелетін түсініктеме жазу:
а) жылдық
әрдайым
б) тоқсандық
5 жыл
2
Жеке, ликвидациялық, өткізу баланстары мен оған қосымшалар, түсініктемелер
5 жыл
3
Бастапқы құжаттар (кассалық, банктік құжаттар, банк үзінділері, жұмыс нарядтары, табель, қабылдау, тапсыру және мүлік пен материалдарды есептен шығару актілері, аванстық есеп беру т.б.)
5 жыл
4
Есеп айырысу шоттары
А) Жұмыскерлер мен қызметкерлердің
75 жыл
Б) Мемлекеттік жәрдемақы мен зейнет ақы алушылар
75 жыл
5
Есептік ( есептік-төлем ведомостері)
5 жыл
6
ТМҚ және ақша қаражаттарын алуға берілетін сенімхаттар
5 жыл
7
Көмекші бақылау кітаптары, кассалық кітап айналым ведомостері
5 жыл
8
Депонерленген еңбек ақы есеп кітабы, орындау парақтарын тіркеу журналдары
5 жыл
9
Шоттарды тіркеу, кассалық ордерлер, сенімхаттар, төлем тапсырмалар кітаптары, журналдары
5 жыл
10
Еңбек ақы бойынша берешек, еңбек ақыдан ұсталымдар, демалыс ақы төлеу жөнінде мәлімет
75 жыл
11
Түгендеу құжаттары (инвентарлық карточкалар)
5 жыл
VI. ALMALY-LTD ЖШС-нің бухгалтерлік есепті жүргізу ерекшеліктері
4.1 Ақша қаражаттарының есебі
ALMALY-LTD ЖШС-де қолма қол ақшамен есеп айырысуды жүргізу үшін кассасы бар. Касса - бұл қол ақша қабылдауға, беруге және уақытша сақтауға арналған, арнайы жабдықталған және оқшауланған бөлме. Субъекті жетекшілері кассаны жабдықтауға және касса бөлмесінде ақшаның сақталуын қамтамасыз етуге, сондай-ақ оларды банк мекемесінен әкелу және банк мекемесіне тапсыру кезінде оның сақтығын қамтамасыз етуге және олардың кінәсінен сақтау және тасымалдау кезінде ақша қаражатының сақталуын қамтамасыз ететін қажетті жағдайлар жасалмаған жағдайларда белгіленген заң тәртібінде жауапкершілік көтереді. Ақша қаражаты - кәсіпорын кассасындағы қолма-қол және ағымдағы банктік шоттағы ақша қаражаттары. Ақша қаражаттарының баламалары (эквиваленті) - бұл ақшалай қаражаттың белгілі бір сомасына айналатын және құндылықтар өзгеруінің аздаған тәуекеліне салынатын қысқа мерзімді, жоғары өтімді салымдар.Кассаға қолма - қол ақшалар есеп айырысу шотынан ақшалай чек бойынша келіп түседі. Кассаға ақша бас бухгалтер қол қойған кассалық кіріс ордерлері (КО-1 үлгіде) бойынша қабылданады. Кассаға ақша салған адамға бас бухгалтер және кассир қол қойған түбіртек (ордердің жыртылатын бөлігі) беріледі. Кассалық кіріс ордері бойынша ақшаны қабылдау тек қана оларды толтырған күні жүргізіледі. ALMALY-LTD ЖШС - де кассадан ақша кассалық шығыс ордері (КО - 2 үлгі) арқылы, бас бухгалтер мен төраға қол қойған тиісінше рәсімделген төлем ведомостері арқылы беріледі. ALMALY-LTD ЖШС ақша қаражаттарының қозғалысын есепке алу үшін 1000 Ақша қаражаты кіші бөлімі арналған. Кассадағы ақша қаражаттарының қозғалысы бойынша операцияларды келесі кестеден көруге болады: 2-кесте. Ақша қаражаттарының қозғалысы бойынша шаруашылық операциялары
№
Шаруашылық операцияларының мазмұны
Дебет
Кредит
1
Есеп беруге тиісті тұлғаларға кассадан ақша қаражаты берілді
1251
1010
2
Кассадан еңбекақы берілді
3350
1010
3
Кассадан ағымдағы шотқа ақша аударылды
1030
1010
4
Кассаға сатып алушылардан тауарлар мен қызметтер үшін ақша қаражаты келіп түсті
1010
1210
5
Кассадан жеткізушілер мен мен мердігердердің қарызы төленді
3310
1010
ALMALY-LTD ЖШС-де ағымдық шоттағы ақша қаражаттарының есебі 1030 шотында жүргізіледі. Есеп айырысу шотындағы ақша қаражаттар есебі кәсіпорынға банктен келген Банк көшірмесі деген құжатнамада толық көрсетіледі. Ондғы ақша қаражаттарымен келесі құжаттар арқылы ғана қолданысқа енгізуге болады.
- төлем тапсырмасы;
- чек кітапшасы
- банк клиент бағдарламасы.
Төлем тапсырмасы есеп айрйысу шотынан басқа да тұлғалармен есеп айырысу үшін қолданылады. Онда бенефициардың барлық реквизиттері және не үшін төлеп жатқаны көрсетіледі. Оның қорытындысы Выписка банка хабарландыру құжатында көрініс табады. Жалпы банк белгілі бір уақыт мерзімі сайын есеп айырысу шотындағы қозғалыстарды тұтынушыға есеп беріп отырады. Сол есепте есеп айырысу шотына келген және кеткен ақша қаражаттарының толық сипаттамасы баяндалады. Ағымдық шоттан ақша қаражаттарын алу чек кітапшасы арқылы жүзеге асырылады. Чек-кәсіпорынның жауапты тұлғаларының қолында болатын, есеп айырысу шотынан қолма-қол ақша қаражатын алу үшін негіз болатын бірден бір құжат. 1030 шоты бойынша ақша қаражаттарының қозғалысы бойынша бухгалтерлік жазбаларды келесі кестеден көреміз.
2-кесте. Есеп айырысу шотындағы ақша қаражаттарының қозғалысы бойынша шаруашылық операциялары
№
Шаруашылық операцияларының мазмұны
Дебет
Кредит
1
Кассадан ағымдағы шотқа ақша аударылды
1030
1010
2
Ағымдағы шоттан жұмыскердердің карт-шоттарына еңбекақысы аударылды
3350
1030
3
Ағымдық шотқа сатып алушылардан тауарлар мен қызметтер үшін ақша қаражаты келіп түсті
1030
1210
4
Ағымдық шоттан жеткізушілер мен мен мердігердердің қарызы төленді
3310
1030
5
Ағымдық шоттан бюджетке салықтар төленді
3130,3120,3150
1030
6
Ағымдық шоттан зейнетақы қорына әлеуметтік қамсыздандыру жарналары мен зейнетақы қорына жарналар аударылды
3220, 3210
1030
4.2 ТМҚ есебі
Тауарлы материалдық өнім өндіру барысында өзінің өзіндік құнын бірден өндірілетін өнімге немесе өзіндік құнын бірден жоятын кәсіпорынның мүлкін - тауарлы материалдық қорлар деп атаймыз.
Тауарлы-материалдық қорлар өзіне активтерді мына түрде ұсынады:
- шикізат және материалдар, отын, ыдыс және ыдыстық заттар, қосалқы бөлшектер;
- улы химикаттар, медикаменттер;
- дайын өнім;
- сатуға арналған тауарлар.
Тауарлы-материалдық қорлар мыналарға бөлінеді:
а)Негізгі - бұл дайындалатын өнімнің құрамына заттай кіретін және материалдың негізін қалайтын материалдар.
ә)Қосалқы - бұл өндірілетін өнімнің құрамына кіретін, бірақ негізгіден айырмашылығы олар өндірістік өнімнің заттай негізін құрамайды.
в)Тауарлы-материалдық қорларды уақытында қолданғанда оның нақты құнына тауарлы-материалдық қорларды қолдануына байланысты (сатып алу құны, тасымалдау құны, көлікті дайындауға кеткен шығындар және т.б.) шығындар кіреді.
Кәсіпорындарда инвентарлық тексеру (инвентаризация) жылына бір рет болып тұрады. Инвентарлық тексеру мына жағдайларда жүргізіледі:
- ұрланған фактілер болған жағдайда;
- төтенше жағдайларда (өрт, табиғат апаттары);
- материалды-жауапты тұлғаны ауыстырған жағдайда;
- кәсіпорынның құлауы немесе тарауы кезінде.
Материалдардың есебі ұйымның қоймасында және бухгалтериясында жүргізіледі. Қоймада материалдық қорлардың сандық есебі ғана жүргізіледі. Материалдың әрбір номенклатуралық нөмірі бойынша бөлек-бөлек М-17 үлгідегі карточка ашылады. Бұл карточкада материалдық қорлардың аты, мөлшері, көлемі, сорты, өлшем бірлігі, номенклатуралық нөмірі және есептеу бағасы көрсетіледі. Оны бухгалтерияда жаңа кіріске алынған материалға жартылай толтырып, кіріс ету ордерімен қоса материалды-жауапкершілікті тұлғаға (қоймашыға) қолхат арқылы береді. Қоймашы кіріс және шығыс құжаттары негізінде материалдардың кіріске алыну және есептен шығарылу операцияларын, олардың іске асырылған күнін осы есеп карточкасына жазып, сол күннің соңындағы қалдығын шығарып отыруы керек.
Бухгалтерия қызметкері жиі-жиі (апта сайын, 10 күнде) қоймашымен қоймадағы операцияларды жүргізуге негіз болған алғашқы құжаттардың дұрыс жазылуын, қоймалық сорттық карточканың дұрыс жүргізілуін және карточкадағы материалдар қалдығының дұрыс шығарылуын тексеріп отыруы қажет. Бухгалтерия қызметкері карточкадағы жазылған операцияларды тексергені және оның дұрыстығы жайлы есеп карточкасының тиісті жеріне қол қояды. Ай соңында қоймаға Материалдар қалдығы кітабы кітабы тапсырылады, оған карточкадан материалдық қорлар қалдығы көшіріледі. Осылай қоймадағы есеп заттай, ал бухгалтерияда заттай және ақшалай көрсетіледі. Қорлардың барлық түрлерінің есебі 1300 - Қорлар бөлімшесіні негізгі, активтік, инвентарлық шоттарында жүргізіледі. 1310 - Шикізаттар мен материалдар 1320 - Дайын өнім 1330 - Тауарлар 1340 - Аяқталмаған құрылыс. ТМҚ-дың қозғалысы бойынша шаруашылық операциялары келесі кестеде көрсетілген: 3-кесте. ТМҚ қозғалысы бойынша шаруашылық операциялары
№
Шаруашылық операцияларының мазмұны
Дебет
Кредит
1
Жабдықтаушылар мен мердігерлерден ТМҚ келіп түсті
1310,1330
3310
2
Түгендеу кезінде артық шыққан
ТМҚ кіріске алынды
1310,1330
6280
3
Ай соңында шаруашылық қажеттіліктегі ТМҚ есептен шығарылды
7110, 7210
1310,1330
4
Есеп беруге тиісті тұлға ТМҚ-ды сатып алғанда
1310,1330
1251
5
ТМҚ-ды жеткізген мердігерлермен есеп айырысқанда
3310
1030,1010
4.3 Дебиторлық борыштар есебі
Белгілі бір қарым-қатынасқа байланысты заңды және жеке тұлғалардың шаруашылық субъектісінің алдындағы сатып алған тауарлары, субъектінің оларға көрсеткен қызметтері үшін, сондай-ақ жұмысшылар мен қызметкерлердің субъектіден аванс ретінде алған немесе несиеге, қарызға алған тауарлары мен материалдары үшін қайтаруға тиісті борыштарын -дебиторлық берешек деп айтады.
ALMALY-LTD ЖШС-де сатып алушылар мен тапсырыс берушілермен есеп айырысу есебі бухгалтерлік есептің мынандай шоттарында жүргізіледі:
1200 Қысқа мерзімді дебиторлық берешек
1210 Сатып алушылар мен тапсырысшылардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
1220 Еншілес ұйымдардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
1230 Қауымдастырылған және бірлескен ұйымдардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
1240 Филиалдар мен құрылымдық бөлімшелердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі.
1250 Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
1260 Жалдау бойынша қысқа мерзімді дебиторлық берешек
1270 Алуға арналған қысқа мерзімді сыйақылар
1280 Басқа да қысқа мерзімді дебеторлық берешек шоты;
1290 Күмәнді талаптар бойынша резерв
Осы шоттар бойынша жасалатын есептің ұйымдастырылуын қарас-тырайық.1210 Сатып алушылар мен тапсырысшылардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі шотында жөнелтілген өнім (тауарлар), орындалған жұмыстар және көрсетілген қызметтер үшін төлеуге банк қабылдаған есептесу құжаттарын есепке алады. Алынуға тиісті дебиторлық берешек ағымдағы (немесе қысқа мерзімдегі) дебиторлық берешектер, яғни бір есептік кезеңнің ішіндегі болып және ұзақ мерзімдік дебиторлық берешектер, яғни бірнеше есептік кезеңді қамтитын болып екіге бөлінеді.
Сатып алушылармен және тапсырыс берушілермен есеп айырысу бойынша бухгалтерлік есепте келесі жазулар жазылады:
4-Кесте. Дебиторлық берешектердің операциялары бойынша шоттар корреспонденциясы
Рет
Шаруашылық
Шоттар корреспонденциясы
дебет
кредит
1
Тауарлар, жұмыстар, қызметтер сатылды: -- ҚҚСсомасына (12%)
7010,
1210
1330,
3130,6010
2
Сатылған тауарларға, жұмыстарға, қызметтерге вексель алынды
1130
1210
3
Кассаға сатып алушылардан тауарлар үшін төлемдер келіп түсті
1010
1210
4
Есеп айырысу шотына сатып алушалардан төлемдер келіп түсті
1030
1210
4.4 Негізгі құралдардың есебі
Негізгі құралдар дегеніміз - материалдық активтер, оларды ұйым өндірісте пайдалану немесе тауарларды болмаса көрсетілетін қызметтерді беру үшін, басқа тұлғаларға жалға беру немесе әкімшілік мақсаттар үшін ұстап тұрады және бір кезеңнен көп пайдалану болжанады.
Негізгі құралдар түрлері бойынша бөлшектенеді. Негізгі құралдардың түрі - бұл ұйымның қызметінде сипаты және пайдаланылуы жағынан бірдей активтердің бірігуі. ALMALY-LTD ЖШС-де негізгі құралдарының жекелеген түрлердің мысалдары мыналар болып табылады:
-жер;
-жер және ғимараттар;
-машина жабдығы;
-автокөліктік құралдары;
-жылжымайтын мүлікпен біріктірілген жиһаз бен жылжымалы мүлік;
-кеңсе жабдығы.
Негізгі құралдардың түрлері бойынша бөлшектеуге байланысты синтетикалық шоттар ашылады.
Негізгі құралдардың бухгалтерлік есебінде негізгі құралдардың келіп түсуін, кәсіпорын ішінде орын ауыстыруын және шығуын, дұрыс құжаттық рәсімделуін және бухгалтерлік есепте уақытылы көрсетілуін; олардың материалдық жауапты адамдарға бекітілуін және сақталуы мен ұтымды пайдаланылуын бақыланады; негізгі құралдардың есептелген амортизациясы мен тозу сомасының есепте дұрыс көрсетілуін, сондай-ақ есептелген амортизация сомасының есепте дұрыс көрсетіледі және негізгі құралдардың қор қайтарымын анықталып, жаңа техниканың және оны қолданудың жаңа әдістерінің тиімділігі негізгі құралдарды жөндеу бойынша шығындардың сенімді есебін құрастырылады. Негізгі құралдарды түгендеуді және қайта бағалауды мезгілінде жасайды және олардың нәтижесін сонымен қатар негізгі құралдарды сату және олардың басқаша шығу нәтижелерін есепте нақты көрсетілуін қамтамасыз етеді.
2400 Негізгі құралдар кіші бөлімі негізгі құралдарды есепке алуға арналған.Осы бөлім мынадай шоттардың топтарын қамтиды: 2410, 2420, 2430.
Негізгі құралдардың келіп түсуі мен оның қозғалысынв 2410 - Негізгі құралдар шоты арналған.
Актив ретінде бастапқы танығаннан кейін жылжымайтын мүлік барлық жинақталғанамортизацияны және құнсызданудан пайда болған барлық жинақталған шығындарды қоспай оның ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz