Аналықтардың бедеулігі

І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Аналықтардың бедеулігі
2. Аталықтардың белсіздігі.
3. Туғаннан кейінгі кезең аурулары
ІІІ. Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Ғылыми әдебиеттегі мәліметтерге сүйенетін болсақ мал бедеулігінің алдын алуда ең алдымен бедеулікке әкелетін факторларды және бедеулік түрлерін анықтап алған дұрыс деп есептейміз. Бүгінгі таңда теориялық және тәжрибелік тұрғыдан алғанда профессор А.П.Студенцовтың мал бедеулігі туралы ілімі негізге алынады. Профессор А.П. Студенцов бедеулікке байланысты төмендегі ұғымдарды ұсынады және ол туралы жақсы мәлімет бере білген:
1.Төлшендік-малдың үнемі тұқым беру қаблеті.
2.Бедеулік-өсіп-өну қызметінің бұзылуы.
3.Аналық малдың төлшендігі-бір буаздық кезіндегі аналық жатырындағы дамып,туған төл саны.
Бедеулік - дегеніміз малдың уақытша ұрықтанбай,төл береалмай қалуы, бағып –күтудің нашарлығынан, жыныс мүшелерінің ауру салдарынан туындайтын күрделі биологиялық құбылыс.
Қысыр қалу - дегеніміз экономикалық тұрғыдан алғанда келесі есеп беру жыл басындағы аналық мал басына шаққандағы алынған төл басының саны. Мысалы есептегі 100 бас сиырдың 80 басы тірі өміршең төл берсе, 20 пайызы қысыр қалды деп есептеледі.
А.Ю. Тарасевич бедеуліктің төменгі себептерін анықтаған:
1.Экстрогениталдық - малдың жасының ұлғайуы, эндокриндік безінің қызметінің бұзылуы, жүйке және сүт безі қызметінің бұзылуы,инвазиялық және індетті аурулар.
2.Интрогениталды-аналық безінің күлдіреуігі,персистенттік сары дене,эндометриттер,анофродезия,нимфомания,ұрықтану және зиготаның теліну кезіндегі жатыр қызметінің бұзылуы.
3.Экзогендік-алиментарлық факторлар- моционның болмауы,күн сәулесінің жетіспеуінен туындайды.
Н.Ф.Мышкиннің айтуынша бедеуліктің негізгі себебі аналық және аталық малдың жыныс мүшелерінің аурулары. Ал П.А. Волосков малшарушылығындағы қолдан ұрықтандыру кезіндегі кемшіліктер деп есептейді. А.П. Студенцовтың айтуынша бедеулік себептері өткінші,брақ мал организмінде морфологиялық,қызметтік өзгерістерге әкеліп соқтырады.
Туа біткен бедеулік - бедеуліктің бұл түрі атадан балаға берілетін тұқым қуалау,эндокриндік бездердің қызметінің бұзылуы, экологиялық факторлар,туысқандық будандастыру, зат алмасуының бұзылуы, тағы басқа себептер салдарынан туындайды.
Ірі қара малында туа біткен бедеуліктің төменгі түрлері кездеседі: инфантилизм,фримартинизм, гермофродитизм,туа біткен жыныс мүшелерінің кемтарлығы.

1. Н. И. Полянцев, В. В. Подберезный. "Ветеринарное акушерство и
биотехника репродукции животных". Ростов – на Дону. 2001 ж. Э.Қ
2. А. П. Студенцов, В. С. Шипилов, В. Я. Никитин, М. Г. Миролюбов и др. "Ветеринарное акушерство, гинекология и биотехнология размножения". М. Колос, 2006 ж. Э.Қ
3 Х. Ж. Қажиев, М. Н. Абанова "Ауылшаруашылық малының –өсіп-өну биотехнологиясының практикумы". Семей, 2001 ж.
4. Мағаш Аятқанұлы Мал акушерлігі және көбею биотехнологиясы Павлодар, 2006 ж.
5. Мағаш Аятқанұлы Kөбею биотехнологиясы. Павлодар, 2011 ж.
И.Т.Жақыпов Т.Ж.Әбдрахманов, А.Н.Ахметов. Акушерлік. гинекология және жануарларды көбейту биотехнологиясы. Астана, С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті. 2012 ж -231б.
6. Н. И. Полянцев, В. В. Подберезный. "Ветеринарное акушерство и
биотехника репродукции животных". Ростов – на Дону. 2001 ж.