Ғылыми-таным кезеңдері мен деңгейлері – схема акселерация және жеке тұлғаның әлеуметтік жетілу мәселесі – сараптама жайлы ақпарат

Тұлға туралы ұғым, «индивид», «тұлға», «даралық». «Тұлғаны дамыту», «тәрбиелеу», «қалыптастыру» ұғымдарна сипаттама. Тұлғаның дамуы туралы тұжырымдамалар. Тұлға дамуна әсер ететін факторлар. Тұлға дамуында іс-әрекет пен қарым-қатынастың алатын орны. Тұлға дамуцның қозғаушы күштері.
Тұлғаның әлеуметтік негізі. Тұлға қалыптасу және даму теориясы. Жеке адамның даму процесі, оның заңдылықтары және қозғаушы күштері, іс-әрекет пен қарым-қатынастың жеке адамды дамытудағы ролі. Тәрбие жеке адамды дамыту мен қалыптастырудаң шешуші факторы. Тұқым қуалаушылық пен ортаның жеке адамды дамытудағы және қалыптасуындағы ролі.
Санадағы, әрекеттегі, дүниеге көзқарастағы сапалық өзгерістер, жеке адам дамуының көрсеткіштері. Жеке адамды қалыптастыру түсінігі. Тәрбие, білім беру – жеке адамды дамыту мен қалыптастырудың шешуші факторы.
Оқытушының белсенді тұлға ретінде дамуының ролі білім алуда. Оқушының дамуындағы ерекшелігіне байланысты мінездеме. Акселерация және жеке адамның әлеуметтік есею мәселелері, оларды тәрбие процесінде есепке алу. Оқушылардың іс-әрекетіне коррекция жасау және диагностикалау. Балаларды психологиялық зерттеу әдістері.
Ақыл парасат, сана – сезім иесі ретінде адамның ең басты қасиеттерінің бірі - өзін қоршаған ортаны танып – білуге деген ерекше ұмтылыс. Адам айналасындағы әлеуметтік дүниені, табиғи әлемді танып білу барысында олардың ішкі құпиясына үнілнді, қасиеттерін анықтайды, даму заңдылықтарын біледі, өзінің орнын, басқа адамдармен қарым – қатынасын белгілейді.
Басқашаайтқанда, таным барысында адам өзін қоршаған ортаны игереді, ол туралы білім кеңейіп, тереңдей түседі; адамның заттар мен құбылыстар туралы жалпы мәлімет ңшкі мәнге қарай ұмтылып, жүйелі, шынайы білімге айналады. Ендеше, танымды адамның жаңа әрі тың білімді игеріп, рухани баюы деп есептеуге болады.
Философиядағы тиянақты идеалистік ағым жалпы алғанда дүниені танып – білуге болатындығын мойындайды.
Диалектикалық материализмнің таным теориясының метафизикалық материализмінің таным теориясының ең басты екі айырмашылығы бар: ол, біріншіден, таным теориясына практика жайындағы ілімнің енгізілуі, екіншіден, таным теориясына диалектиканың қолданылуы.
Диалектикалық материализмнің таным теориясы қоғамдық практиканың негізінде дамитын және шындықты қоғам мүдделері үшін практикада қайта құру мақсатын көздейтін таным процесінің заңдылықтарын зерттейді.
Сонымен диалектикалық материализм таным процесінде бейнелеу принципін басшылыққа алады. Ал бейнелеу дегеніміз айнаның бетінен шағылысқан көру емес, оған механикалық тұрғыдан да қарауға болмайды. Бейнелеу – таным – білуге тиіс объекті мен танушы субъектінің арасындағы күрделі қарым – қатынас процесі.
Сөйтіп, танымның субъектісі деп жеке адамдарды, таптар мен әлеуметтік топтарды, кең мағынада алғанда, тұтас тарихи нақтылы қоғамды айтуға болады. Сонда – ақ, субъект өз болмысын, өзінің ішкі дүниесін таным объектісі ретінде қарай алады. Табиғатты, қоғамдық қатынайтарды таным объектісі ретінде қарастыру қажет. Олар субъектінің өндірістік, әлеуметтік және ғылыми қызметі арқылы таным объектісіне айлады. Бақаша айтқанда, таным объектісі дегеніміз материалдық және рухани дүниенің қоғаммен практикалық және теориялық тұрғыдан қарым – қатынасқа түсетін, нақты тарихи іс - әрекет барысында субъекті игерген бөлігі.