Қазақстаңдағы көппартиялықтық жүйенің қалыптасуы

І. КІРІСПЕ
Қазақстаңдағы көппартиялықтық жүйенің қалыптасуы
ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1. Ұлттық.демократиялық "Желтоқсан" партиясы
2. Қазакстанныц республикалық "Азат" партиясы
3. Қазақстанның социал.демократиялық партиясы
4. Қазақстанның социалистік партиясы
5. "Казакстанның Халық конгресі" партиясы
6. "Қазақстанның Халық бірлігі" одағы
Қолданылған әдебиеттер

XX ғасырдың басында Қазақстанның экономикалык, саяси және өлеуметтік жағдайы ауырлап кетті. Ресейдің отаршылдык езгісі күшейе берді, одан қоныс аударған қоныс аударушылар қазақтың шұрайлы жерлерін тартып алуын көбейтті, халықтың жағдайы төмендей түсті. Сондықтан қазақтың зиялылары тығырықтан шығудың жолын іздеді. Алғашында олар үміттерін Ресейдің кадет партиясына артты. 1905 жылдың желтоқсанында Орал қаласында А. Бөкейхановтың бастауымен Қазақстанның 5 облысының "делегаттар съезі" шақырыды. Онда кадет партиясының бөлімі (филиалы) қүрылып, сол партияның бағдарламасын қабылдады. Бірақ кадеттер болсын, Уақытша үкімет болсын 1917 жылдың ақпан революциясынан кейін де біздің өңіріміздегі ұлттық, аграрлық және т.б. мәселелерді шешуге тырыспады. Ал қазақтардың өзін-өзі билеуі немесе автономиясы туралы сөз де қозғалмады. Осының бәрі А. Бөкейхановты кадет партиясынан шығып, жаңа "Алаш" партиясын құруға мөжбүр етгі. Ол туралы "Қазақ" газетінің 1917 жылғы 256-санында арнайы мақала шықты.
Бірінші бүкіл қазақтық съезд Орынборда 1917 ж. шілденің 21 -26 арасында өтті. Күн тәртібінде 14 мәселе қаралды. Бірақ делегаттар басты назарды ұлттық автономия, жер, Құрылтай жиналысын дайындау және қазақтың саяси партиясын құру мәселелелеріне аударды.

1. Сыдықов « Саясаттану » жоғарғы оқу орнына арналған оқу құралы.
2. Қуандық Б. С. «Саясаттану негіздері оқу құралы»
3. «Саясаттануға кіріспе оқу құралы» Мустафин Т. Алматы 1994ж.

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР
І. КІРІСПЕ
Қазақстаңдағы көппартиялықтық жүйенің қалыптасуы
ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1. Ұлттық-демократиялық "Желтоқсан" партиясы
2. Қазакстанныц республикалық "Азат" партиясы
3. Қазақстанның социал-демократиялық партиясы
4. Қазақстанның социалистік партиясы
5. "Казакстанның Халық конгресі" партиясы
6. "Қазақстанның Халық бірлігі" одағы
Қолданылған әдебиеттер

КІРІСПЕ
Қазақстаңдағы көппартиялықтық жүйенің қалыптасуы
XX ғасырдың басында Қазақстанның экономикалык, саяси және өлеуметтік
жағдайы ауырлап кетті. Ресейдің отаршылдык езгісі күшейе берді, одан қоныс
аударған қоныс аударушылар қазақтың шұрайлы жерлерін тартып алуын көбейтті,
халықтың жағдайы төмендей түсті. Сондықтан қазақтың зиялылары тығырықтан
шығудың жолын іздеді. Алғашында олар үміттерін Ресейдің кадет партиясына
артты. 1905 жылдың желтоқсанында Орал қаласында А. Бөкейхановтың бастауымен
Қазақстанның 5 облысының "делегаттар съезі" шақырыды. Онда кадет
партиясының бөлімі (филиалы) қүрылып, сол партияның бағдарламасын
қабылдады. Бірақ кадеттер болсын, Уақытша үкімет болсын 1917 жылдың ақпан
революциясынан кейін де біздің өңіріміздегі ұлттық, аграрлық және т.б.
мәселелерді шешуге тырыспады. Ал қазақтардың өзін-өзі билеуі немесе
автономиясы туралы сөз де қозғалмады. Осының бәрі А. Бөкейхановты кадет
партиясынан шығып, жаңа "Алаш" партиясын құруға мөжбүр етгі. Ол туралы
"Қазақ" газетінің 1917 жылғы 256-санында арнайы мақала шықты.
Бірінші бүкіл қазақтық съезд Орынборда 1917 ж. шілденің 21 -26
арасында өтті. Күн тәртібінде 14 мәселе қаралды. Бірақ делегаттар басты
назарды ұлттық автономия, жер, Құрылтай жиналысын дайындау және қазақтың
саяси партиясын құру мәселелелеріне аударды.
1917 жылы 21 казанца "Қазақ" газетінде "Алаш" партиясы бағдарламасының
жобасы басылып шықты. Оның ең маңызды баптарына мыналар жатады: Ресей
демократиялық федеративтік республика, ал оған кіретін мемлекеттер тәуелсіз
болуы керек; Ресей республикасында дініне, шыққан тегіне, жынысына қарамай
бәрі де тең; онда теңдік, жеке адамның дербес құқылығы, сөз, баспасөз,
одақтар еркіндігі қолданылады; дін мемлекеттен бөлінеді, барлық діндер тең,
қазақтардың өзіндік муфтияты болуы керек; билік пен сот әр халықтың
ерекшелігіне сай құрылуы, би мен қазы жергілікті халықтың тілін білуі тиіс,
барлық оқу орындарында ақысыз білім және ол барлық адамдардың игілігі болуы
керек және басқалар.
1917 жылы желтоқсан айының бас кезінде Орынборда екінші жалпықазақтың
съезі шақырылды. Онда Алашорда үкіметі қүрылды. Басшысы болып А. Бекейханов
сайланды. Бірақ ол үкіметтің өмірі қысқа болды да, мақсатына жете алмады.
1918 жылы карашада Алашорда үкіметі кеңестік әскерлердің күшімен
талқандалды, "Алаш" партиясының басшылары мен мүшелері репрессияға ұшырады.
"Алаш" партиясы жөнінде ғалымдар арасында екі түрлі көзқарас бар.
Біреулері (В. Григорьев, П. Пахмурный, А. Сармурзин) бұрынғы коммунистік
идеологияның тұрғысынан оны буржуазиялық-ұлтшыл партия ретінде қарайды.
Екіншілері (М, Қозыбаев, М. Қойгелдиев) оны ұлттық-демократиялық партия деп
санайды. Шынында да, алаштықтар капитализмді құру немесе тек таза ұлттық
мемлекетті орнатуды өздеріне бағдарламалық мұрат етіп қойған жоқ. Олар
саяси еркіндікті аңсады, өркениетті адамгершілікті қоғам құрғылары келді.
Бүл буржулзиялық-ұлтшылдық емес, жалпы демоқратиялық мақсатқа жатады.
"Алаш" теориясы сияқты 1917 жылдың күзінде Қазакстанда Үш жүз деген
партия құрылды. Оның басшысы Қ. Тоғысов деген болатын. Ол большевиктерге
бағдар ұстап, "Алаш" партиясының басты оппоненті болды.
1918 жылы 1 каңтарда Семейде большевиктердің партия ұйымы құрылды. Ал
Кеңес өкіметі кезінде, көпшілікке белгілі, жалғыз басқарушы партия СОКП
болды.
Қазақстан тарихында шұғыл бетбұрыс болып, өшпес із қалдырған
Алматыдағы 1986 жылғы желтоқсан оқиғасы. Ол жалғыз біздің елді ғана емес,
бұрынғы Кеңес Одағына кірген едердің барлығын дүр сілкіндірді. Қазақ
жастары бірінші болып "орталықтың" отаршыл саясаты мен әкімшіл-әміршіл
жүйесіне ашық қарсылық білдіріп, тайсалмастан, батыл шеруге шықты. Бұл
көтеріліс азаттық жолындағы күреске, жаңа саяси ұйымдар мен қозғалыстардың
пайда болуына түрткі болды. 1987 жылы шідцеде СОКП Орталық Комитетінің
қазақ халқын ұлтшыл деп кінәлаған қаулысы жағдайды одан әрі асқындырып
жіберді Қазақтың ұлттық санасын дамыту, өзінін шыққан тегіне бет бұру,
тілін, дінін, ұлттық мәдениетін дамыту керектігін дәлелдеп, алға тартып
бастамашы топтар пайда бола бастады. Осы мәселелерді бірінші болып көтерген
"Желтоқсан" қозғалысы дүниеге келді, кейін (1990 ж. мамырда) соның
негізінде осы аттас партия кұрылды.
Республиканың саяси өміріңде "Қазақ ССР-іңдегі қоғамдык бірлестіктер
туралы" заңы айтарлықтай рөл атқарды. Ол азаматтарға қоғамдық ұйымдар құру
ерқіндігіне кепілдік берді. Бейресми саяси партиялар мен бірлестіктер заңды
жұмыс істеуіне мәртебе алды. Олар тіркеуден еткеннен кейін халық
депутаттығына талапкерлерді ұсынуға құқылы.
Республикадағы алғашқы қоғамдық-саяси құрылымдар Коммунистік партияға
оппозиция ретінде пайда болды. Кейінірек, тәуелсіздіқті алып, жаңа
конституцияға дайындыққа байланысты саяси күрестің басты мәселелері болып
азаматгық, мемлекеттік тіл, жердің жеке меншікке сатылуы және т.б. қойылды.
Егер Республика аумағында белді рөл атқарған (көбі әлі де атқарып
жүрген) бірнеше партиялардың бағыт-бағдарламаларына, іс-әрекеттеріне
тоқталсақ, олар мыналар.
Ұлттық-демократиялық "Желтоқсан" партиясы. Жоғарыда айтылғандай, бұл
қозғалыстың тууына түрткі болған 1986 жылғы желтоқсан оқиғалары болды.
Ұйымдасуы жағынан бұл қозғалыс 1989 жылдың көктемінде қалыптасты. 1990 ж.
мамырда "Әділет", "Азамат", "Жерұйық", "Кәусар бұлақ", "Форум" сияқты
қоғамдық ұйымдардың бастамасымен құрылтай съезі шақырылды. Сонда
"Желтоқсан" қоғамдық комитетінің негізінде осы аттас партияның құрылғаны
туралы декларация қабыданды. Партияның бағдарламасында республиканың
саяси және экономиқалық егемендігі ушін, мемлеқетгік тіл қазақ тілі болуын,
1986 жылғы Желтоқсан оқиғалары құрбандарын орынсыз тағылған кінәдан толық
ақтау, оларға саяси құрбандар мәртебесін беру, Қазақстаннан тыс жерлерде
тұратын отандықтармен тығыз байланыс ұйымдастыру, ислам дінінің қайта
өркендеуі жолында күрес жүргізу керсетілген.
Қазакстанныц республикалық "Азат" партиясы. Ол өзінің тарихын 1990 ж.
шілдеде болған Казақстанның азаматтық "Азат" қозғалысының құрылтай
конференциясынан бастайды. 1991 ж. 4 қыркүйекте "Азат" қозғалысының
құрылтай конференциясында парламент тұрпатындағы Қазақстанның республикалық
"Азат" партиясының пайда болғаны туралы шешім қабыдданды. Ол
бағдарламасында Қазақстанның шын мәніндегі егемендігін қамтамасыз етуді,
аумақтық тұтастығын сақтауды, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.