Нарықтық қатынастар және бөлшек сауда нарығы туралы жалпы түсінік

І. Кіріспе: Нарықтық қатынастар және бөлшек сауда нарығы туралы жалпы түсінік

ІІ. Негізгі бөлім: 1. Бөлшек сауданың табиғаты және маңызы
2. Бөлшек сауда кәсіпорындарының түрлері
3. Статистикалық мәліметтер
ІІІ. Қорытынды

Нарық – өз мағынасында айырбас сферасында жүретіндігін анықтайды. Екінші жағынан «нарық» дегеніміз өндіру, бөлу, айырбас, тұтыну процестерін қамтитын адамдар арасындағы экономикалық қатынастар жүйесі. Сонымен нарық - өндіріс пен қызмет көрсету нәтижелерін айырбастаумен байланысты қатынастар жүйесі, ал нарықтық қатынастар дегеніміз адамдардың сатушы және сатып алушы болып бір-бірін тауып кездесетін орны. Осындай анықтамадан кейін айырбастың еркіндігі мен бағаның белгіленуі нарықтың басты критериі болып табылады.
Ағылшын экономисі У.Джевонс (1835-1882 жж.) нарықтың критериі деп сатушылар мен сатып алушылардың арасындағы өзара қатынастардың «тығыздығына» назар аударады. Бұның айтуы бойынша, тығыз іскерлік қатынасқа түскен және қандай болмасын сондай тауарлар туралы келісім жасасқан кез-келген адамдардың тобы, нарық болады.
Нарықтық қатынастарға мыналар жатады:
1. Екі субъекттің өзара байланыстары нарық негізінде болғанда кәсіпорындарынды және экономикалық басқа құрылымдарды жалға алумен байланысты қатынастар;
2. Еңбек биржасы арқылы жұмыс күшін жалдап пайдалану процесі;
3. Шетел фирмалары мен бірлескен кәсіпорындардың айырбас процестері;
4. Белгілі процентке несие берудегі несие қатынастары;
5. Тауар, қор, валюта биржалары мен басқа құрылымдардан тұратын, нарықтық инфрақұрылымдардың іс- әрекет процестері.
Бөлшек сауда дегеніміз не? «Сирс» корпорациясы бөлшек сауда фирмасы екені жұрттың бәріне белгілі. Ал мына есікті қағып тұрған «Эйвон дамасы» туралы, үйді жөндеу қызметін телефон арқылы ұсынған мердігер туралы, пациентке келген дәрігер туралы, демалыс күні демалуды жарнамалайтын қонақ үй туралы, не айтуымызға болады. Ия, ия, осының бәрі бөлшек сауда. Біздер бөлшек саудаға былай деп анықтама береміз:
Бөлшек сауда – тауар не қызметкерді тікелей соңғы тұтынушының жеке коммерциялық түрде емес пайдалануына әрбір сату әрекеттері. Осымен айналысатын әрбір мекеме бөлшек саудамен айналысады деуге болады. Оның үстіне, тауардың не қызметтің дәл қалай (жеке қолдан сатылуы ма, пошта арқылы көшеде не тұтынушының үйінде) сатылатынына мән беріле қоймайды.
Бөлшек сауда, Құрама Штаттарда ең ірі жұмыс салаларының бірі. Бөлшек сауда дүкендері жалпы коммерциялық кәсіпорындардың, шамамен алғанда 25% құрып, елдегі жұмыс орны көздері бойынша үшінші орынға шығып, оның жұмысшыларымен, қызметкерлерінің штаты 16 млн. адамға жетеді. Бөлшек сауда, құрамына 1,5 млн. астам бір орынды және 340 мыңнан астам кәсіпорынды сауда кәсіпорындарынан құралып, олардың жалпы сауда айналымы 1981 ж.1038000000 мың. долл. болған.

1. Котлер Ф. «Маркетинг негіздері» Профессор М.Ізбасаровтың жалпы редакциялауымен ағылшын тілінен тәжімеленген – Алматы: «Жазушы», 2000
2. Нысанбаев, Садықанова «Маркетинг негіздері».
3. Қазақстан Республикасының статистикалық жинағы – Астана 2009
4. «Экономикалық теория» оқу құралы. С. Әкімбеков, А.С. Баймұхаметова,
У.А. Жанайдаров
5. «Экономикалық теория бойынша практикалық оқу құралы» Е.Б. Жатқанбаев