Бастауыш сыныпта хор өнерін үйретудің мақсаты мен міндеттері

Жоспар
Кіріспе

1 Хордың даму тарихы. «Анадай асыл мектебім» И.Нүсіпбаев
2 Ресейдегі ХVІІІ ғасырдың бсаына дейінгі ән айту өнері
3 ХІХ ғасырдың ІІ жартысы ХХ ғасырдың басындағы әуесқой хорлар мен хор бірлестіктері
4 Хор түралы түсінік. Академиялық хорлар мен халық хорлары
5 Опералық хорлар «Сұр қоян» К.Қуатбаев
6 Тенор парнтиясы. Бас партиясы
7 Балалар хоры. «Косманавтар жұлдыздар» К.Қуатбаев
8 Хор әншілерінің орналасу тәртібі.
9 Әнді бастау кезеңі
10 Хордағы үн құрылымы . ән айтудагы таза дауыс ырғағы /интонация/.
11 Хорды дирижерлық әдіспен басқару
12 Дирижер қолының кескіндері

Жалпы білім беретін мектептегі тәрбие салаларының бірі -эстетикалық тәрбие. Оқушылардың өнерге құштарлығы мен қабілетін дамытуда эстетикалық тәрбиенің . жүйелі жолға қойылып, дүрыс ұйымдастырылуының маңызы айрықша.
Эстетикалық тәрбие өнер құралдарымен (музыкада-дыбыс, суретте-бояу, әдебиетте-сөз) жасалған көркем бейне арқылы оқушылардың дүниетанымын- кеңейтіп, өмір шындығын, әсемдікті сезіне білу қабілетін дамытуға жағдай жасайды.
Адамдардың дыбыс арқылы табиғаттың түрлі қүбылыстарын беруге үмтылу әрекетінен музыка пайда болды. Музыканың әсер етушілік қаблеті музыкалық шығарманың жазылу сапасына, қоршаған әлеуметтік жағдайға,оқушының психофизиологиялық ерекшелігіне байланысты.
І.Музыкалық шығарманың сапасы — оның қабылдауға қолайлы әрі түсінікті болып келуімен өлшенеді.
2.Әлеуметтік жағдай — окушының қоршаған ортадағы музыкамен қарым-қатынас жасауына қажетті жағдай, мүмкіндік, мысалы: қалада ауылмен салыстырғанда оқушылардың операға концерттер мен театрға баруға мүмкіндігі мол, ал ауыл балаларында мүндай мүмкіндік көп бола бермейді. Дегенмен қазіргі жедел күрт даму кезеңінде окушылардың музыкалық талғамы мен ой-өрісі әлдеқайда жоғары. Қазіргі окушылардың музыкалық тәрбиесіне тек қана мектеп емес, қоршаған орта айырықша ықпал етуде.

Пән: Өнер, музыка
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Бастауыш сыныпта хор өнерін үйретудің мақсаты мен міндеттері. Хордың даму
тарихы. Анадай асыл мектебім И.Нүсіпбаев

Жоспары: 1. Музыкалық тәрбиенің мақсаты мен міндеттері
2. Музыкалық тәрбие салаларының бірі - эстетикалық
тәрбие.
3. Балалардың музыкалық шығарманы қабылдауына басты
әсер етуші фактор - музыкалық тәрбие.
Лабораториялық сабақтың маќсаты: Студенттерге музыка бағдарламасындағы
әндерді үйрету арқылы эстетикалық тәрбие беру, мәдени-рухани дүниесін
байыту. Музыкалық сауаттарын ашу арқылы әннің, музыкалық шығарманың мәнін
ашып, тарихы мен тағлымын терең түсінуге баулу.

Музыкалық тәрбие берудің негізгі мәселелері
Жалпы білім беретін мектептегі тәрбие салаларының бірі -эстетикалық тәрбие.
Оқушылардың өнерге құштарлығы мен қабілетін дамытуда эстетикалық тәрбиенің
. жүйелі жолға қойылып, дүрыс ұйымдастырылуының маңызы айрықша.
Эстетикалық тәрбие өнер құралдарымен (музыкада-дыбыс, суретте-бояу,
әдебиетте-сөз) жасалған көркем бейне арқылы оқушылардың дүниетанымын-
кеңейтіп, өмір шындығын, әсемдікті сезіне білу қабілетін дамытуға жағдай
жасайды.
Адамдардың дыбыс арқылы табиғаттың түрлі қүбылыстарын беруге үмтылу
әрекетінен музыка пайда болды. Музыканың әсер етушілік қаблеті музыкалық
шығарманың жазылу сапасына, қоршаған әлеуметтік жағдайға,оқушының
психофизиологиялық ерекшелігіне байланысты.
І.Музыкалық шығарманың сапасы — оның қабылдауға қолайлы әрі түсінікті болып
келуімен өлшенеді.
2.Әлеуметтік жағдай — окушының қоршаған ортадағы музыкамен қарым-қатынас
жасауына қажетті жағдай, мүмкіндік, мысалы: қалада ауылмен салыстырғанда
оқушылардың операға концерттер мен театрға баруға мүмкіндігі мол, ал ауыл
балаларында мүндай мүмкіндік көп бола бермейді. Дегенмен қазіргі жедел күрт
даму кезеңінде окушылардың музыкалық талғамы мен ой-өрісі әлдеқайда жоғары.
Қазіргі окушылардың музыкалық тәрбиесіне тек қана мектеп емес, қоршаған
орта айырықша ықпал етуде.
З.Оқушы бойындағы психофизиологиялық ерекшелік — музыка әуені арқылы
берілетін музыкалық бейнелерді қиялдай сезініп, жан дүниесімен толғанып,
түсіне білу қабілеті.
Окушының музыкалық шығарманы қабылдауына басты әсер етуші фактор -
музыкалық тәрбие. Тәрбиенің негізгі мәні, мақсаты — сапалық жағынан жеке
адамның жан дүниесін қалыптастыру. Музыка сабағына нақгы мақсат қою арқылы
музыкалық тәрбиенің міндеттері жүзеге асырылады.
І.Музыкалық іс-әрекеттер арқылы оқушының сезімін ояту. Сезімді ояту үшін
қабылдауды активтендіру мақсаты қойылады. Бүл мақсат: а)музыкалық
шығарманың мазмүнын оқушылармен бірге талдау; ә)музыкалық дидактикалық
ойындар үйымдастыру; б)тиімді әдісті тандап ала білу; в)окушылардың жас
ерекшеліктері мен музыкалық даму ерекшелігін ескере отырып, музыкалық
шығарма таңдау арқылы жүзеге асырылады.
2.Музыканы саналы түсінуге баулу. Саналы түсіну үшін белгілі-бір деңгейде
музыкалық білімі болуы керек. Сондықган бүл міндетті жүзеге асыру үшін нота
сауатын меңгерту мақсаты қойылған. Нота сауаты: а)музыканың көркемдік
құралдарының (екпін, саз, ырғақ, әуен, тембр, гармония, өлшем т.б.)
музыкалық шығарма мазмұнын жасаудағы ерекшеліктерін түсіндіру. ә)әнді
нотамен орындау; б)түрлі көрнекіліқгер пайдалану; в)ырғақгы қимылдар жасау;
З.Музыкалық шығарманы өз шама-шарқынша орындауға үйрету барысында
орындаушылық дағдыларды меңгерту. Орындаушылық дағдыларды меңгерту арқылы
көркемдік білім беру мақсаты қойылады. Бүл мақсат: а)вокалдық хор
дағдыларын; ә)аспапты орындау дағдысын; б)ырғақгық би дағдыларын;
в)шығарманы талдап, талдай алу дағдысын меңгерту арқылы жүзеге асырылады; 3-
ші міндеттегі мақсат — окушының шығармашылық қиялын дамыту: а)ладтық
сезімін дамыту үшін басталған әнді аяқгауға; ә)музыка характеріне сай қимыл
ойлап табуға; б)музыканың әсеріне байланысты сурет салуға; в)суырып салып
айтуға (импровизациялау) баулу арқылы жүзеге асырылады.
Осы 3 міндет жүзеге асырылу арқылы окушылардың музыкалық талғамы
қалыптасады. Әр түрлі жанрдағы музыканы талдай отырып, оның сапасын ажырата
білуге үйренеді. Осы мақсаттар мен міндеттерді жүзеге асырушы басты түлға —
музыка пәнінің мүғалімі.

Баќылау с±раќтары:
1. Музыкалық тәрбиенің мақсаты мен міндеттері.
2. Эстетикалық тәрбие – тәрбиенің негізі.
3. Тәрбиенің негізгі мәні, мақсаты-сапалық жағынан жеке адамның жан
дүниесін қалыптастыру.

3-4 лабораториялық сабақ. Таќырыбы: Ресейдегі ХVІІІ ғасырдың бсаына
дейінгі ән айту өнері. ХVІІІ ғасыр және ХІХ ғасырдың басындағы профеесионал
хорлар. Синодальді хор.

Жоспары: 1. Музыкалық тәрбие берудің негізгі принциптері.
2. Оқыту — тәрбие мен дамудың бірлігі.
3. Музыканы оқытудың оңтайландыру (оптималдык) принципі.

Лабораториялық сабақтың маќсаты: Студенттерге музыка арқылы эстетикалық
тәрбие беру, мәдени-рухани дүниесін байыту. Музыкалық сауаттарын ашу арқылы
әннің, музыкалық шығарманың мәнін ашып, тарихы мен тағлымын терең түсінуге
баулу.

Бастауыш мектепте музыкалық тәрбие берудің негізгі
принциптері.
Оқыту — тәрбие мен дамудың бірлігі. Педагогикада оқытуды — даму мен
тәрбиені бір-бірінен бөліп жармай, бірге қарастырады. Оқытудый; барлық
жүйелері — принциптері, мазмүны, әдістері, үйымдастыру тәсілдерінің бәрі
алдымен балаға тәрбие беруді көздейді. Білім, білік дағдыларын меңгерту
үстінде тәрбие беру міндетін іске асыру мүғалімнің біліміне, шеберлігіне,
тәжірибесіне, сабақгың дүрыс үйымдастырылуына тікелей байланысты.
Балаға әрбір сабақгың үстіде белгілі бір білім көлемі меңгертіледі., сол
арқылы окушы бойында жаңа музыкалық дағды қалыптасып, бүрынғы алған
дағдылары дамытылып, бекітіледі,олардың қоршаған орта, өмір қүбылыстары
жөніндегі түсінігі терендейді.
Бүл — музыка сабағындағы тәрбие мен оқытудың тығыз байланысының айғағы.
Егер оқушылар сыныпта музыканы барынша зейін қойып тыйаса, онда мүғалімнің
тәрбие мен білім беруді кдтар жүзеге асыра" білгені. Ал сыныпта жағдай
керісінше сипатта өтсе, тәрбиенің дүрыс берілмегені. Мүндай жағдайда
оқушылар бойында музыка өнеріне қүштарлық болмайды. Сондықган мүғалім
окушылар алдына үнемі өз шама-шарқына қарай мақсат қоя білуі керек. Ол
мақсат оқышалардың зейін қоя білуін үйымдастырып, музыканың ішкі мазмұнын
түсінуге бағыттайды. Музыка тәрбиесі — оқушылардың әсерленуі мен сезінуі
арқылы жүзеге асатын өте күрделі тәрбие. Окушы музыка тывдап, оны сабақ
тақьгрыбынф сай талдайды. Бүл кезде оның музыкалық есту қабілеті, музыкалық
еөздік қоры, шығармашылық ойлау кдбілеті жетіле түседі. Ал хормен ән айту
барысывда дыбыстау аппараттары, интонациалық естуі, ырғақгы сезінуі,
бейнелі ойлау қабілеті, музыкалық талғамы, нотамен ән айту дағдысы дамиды.

Музыканы оқытудың оңтайландыру (оптималдык) принципі.

Бір ғана принципті бөліп алып, сол принцип бойынша сабақ өткізу мүмкін
емес. Окушыларға тек дайын білімді, мағлүматтарды ғана емес, сабақга
проблемалар тудыру арқылы өтілетін материалдарды өз бетінше меңгерту
мақсаты қойылуы тиіс. Мүвдай мақсатты жүзеге асыруға жол ашатын басты
принциптердің бірі — музыканы окытудың тиімділік принципі.Бүл оқытудың
бірнеше принципіне сүйене отырып, бірнеше әдісін қатар пайдаланып, соның ең
үтымды, қойылып отырған мақсаты тиімді шеше алатын, ең оңтайлы жолын тавдап
алу деген сөз. Бүл принцип аз уақытта көп нәрсені меңгерту мақсатын
көздейді. Бүл принципті қолдану төмевдегі сәттерден түрады:
1. Жиынтықгы (комплексті) нақгылық жиынтықгы (музыканы тавдап, тывдамастан
бүрын, өтілетін тақырыпқа байланысты мақсат қою);
2. Генераризация (музыканың кейбір көркемдік қүралдарын жеке-жеке^бөліп
алып, соған назар аударып, бақылау);
3. Пән аралық байланыс;
4. Окушының қызметін салыстырмалы бағалау негізівде басты мәселеге
бағыттау;
5. Оқытудағы диференцияация (жіктеу) және ивдивидаулизация;
6. Шешімді дүрыс табуға қажетті жағдай жасау;
7. Басқару мен окушының өзін-өзі басқару арасывдағы тиімді бірлік;
8. Жағдайды пгұғыл реттеу және өвдеу.

Музыканы оқытудың ғылымилық принципі. Ғылымилық принципке сүйене оку
берілген пәвді үғымдар, нақгы дәлелдемелер мен завдылықгар негізівде оқыту
болып табылады. Музыкалық білім беру барысывда окушының психикалық даму
деңгейіне қарай, оның физиологиялық мүмківдігі ол мүмківдік деңгейі
ескеріле отырып, өтілетін шығармалар, әвдер талданады. Шығарманы талдау
жолдары біртівдеп күрделене түседі.
Сабактың жүйелі өтілу принципі. Жүиелілік пәннің тақырыптық қүрылымынан
көрінеді. Бір-бірімен тығыз байланысты өтілген тақырыптар бала
білімінің жүйелілігін қамтамасыз етеді. Әрбір оку жылы өзара байланысты
тақырыптарға күрыла отырып, жылдық тақырып — тоқсандық, ал тоқсандық
тақырып басты тақырыппен тікелей б^йланысты үсақ тақырыптарға бөлінген.
Бағдарламаның мүндай к^рылымы материалдарды оқушылардың терең меңгеруіне
жол ашады. Мүнымен бірге жүйелілік пәнаралық байланыста да көрінеді.
Мектептегі окушьшың әр пәннен алған білімі бірін-бірі толыктырыгі отырса
ғана білім тиянақгылығы қамтамасыз етіледі.
Түсініктілік пен көрнекілік принциптері. Музыканың мазмүнын айқындайтын
көрнекіліктер балалардың сезім органдары арқылы қабылданады. Сондай
көрнекіліктің бірі — иллюстративті (суретті) материалдар. Оған
компазитордың орындаушы артистің шығарма мазмүнын ашатын суреттер мен
кестелер, музыкалық аспаптың суреттері жатады. Музыкалық дыбыс биіктігін
көру арқылы сезінуге мүмкіндік беретін әннің ноталық текстісі де көрнекілік
бола алады.
Білімнің берік болу принципі. Сабақга өтілетін материалдар жоғарыда
қарастырылған тиімділік, жүйелілік, көрнекілік, саналылық пен эмоциалық
принциптеріне негізделе түсіндірілсе ғана, білім берік болады, есте
сакталады. Бүл принцип бойынша, ең алдымен, өтілген музыкалық материалдарды
есте сакталуы қарастырылады. Окушы сабакта музыканы жәй тыңцап, талдаумен
ғана шектелмей, белгілі-бір қимылдар жасаса, сол музыкамен ойындар ойнаса,
күрделі музыкадан күрделі музыкадан үзінді әуенді дауыспен орындаса, өз
шама-шарқынша музыка мазмүнына байланысты суреттер салса, жеңіл әндерді
өздері домбырада орындаса, мүндай сәттерде меңгерілетін музыканың әсері
мол.
Білім берудің шамаға сай келуі принципі. Бүл принцип сабақта өтілетін
музыкалық материалды тындауда көрінеді. Әсіресе үйретілетін ән мен музыканы
тандауда мүғалім окушылардың шама-шарқын әркез ескергені жөн. Окушылардың
жан дүниесі мен сезімтаддығына, саналы түрде меңгере алу шамасына қарай әр
оқушының мүмкіңдігі ескеріле отырып, сынып окушыларының көпшілігі орындауға
немесе талдаута шамасы жететін музыка тандалып алынады. Сабақга әр оқушының
мүмкіндігі ескеріліп өз шамасына қарай тапсырма алуы қажет.
Баќылау с±раќтары:
1. Музыкалық тәрбиенің мақсаты мен міндеттері.
2. Эстетикалық тәрбие – тәрбиенің негізі.
3. Тәрбиенің негізгі мәні, мақсаты-сапалық жағынан жеке адамның жан
дүниесін қалыптастыру.

5-7 лабораториялық сабақ. Таќырыбы: ХІХ ғасырдың ІІ жартысы ХХ ғасырдың
басындағы әуесқой хорлар мен хор бірлестіктері. Балдырғандар әні
Ш.Қалдаяқов. Қазақтың профессионалдық хор өнерінің қалыптасуы мен дамуы.
Б.Байқадамовтың шеберлігі. Бақа Ш.Қалдаяқов

Жоспары: 1. Сабақ - тәрбие процестерін үйымдастырудың негізгі формасы.
2. Музыка сабағында тәрбие және білім беру
3. Музыка сабағының басқа пәндерден айырмашылығы.

Лабораториялық сабақтың маќсаты: Студенттерге музыка арқылы
эстетикалық тәрбие беру, мәдени-рухани дүниесін байыту. Музыкалық
сауаттарын ашу арқылы әннің, музыкалық шығарманың мәнін ашып, тарихы мен
тағлымын терең түсінуге баулу.

Бастауыш мектепте музыка сабағы және оның
ерекшеліктері.

Сабақ - тәрбие процестерін үйымдастырудың негізгі формасы. Музыканы
оқытудың негізгі формасы, сабақтық жүйеге негізделеді. Ол оқушыларды жас
шамаларына қарай топтап, белгілі уақыт аралығында өтіле отырып, оқу тәрбие
процесінің негізгі талаптарын жүзеге асыруды көздейді.
Сабактың дүрыс үйымдастырылуы - оның нәтижелі болуының алғышарты. Соңдықган
да оның үйымдастырылуына жоғары талап қойылады:
І.Сабақтың тақырыбын жан-жақты түсіндіруді негізге ала отырып, оның
өткізілуін жоспарлау. Сабақга талданатын музыканы тақырып мазмүнына сай
тандап алу, іс-әрекеттердің арасындағы сабақгастықты ескеру.
2. Сабақта уақытты барынша орынды пайдалана отырып, оны үнемдеу жолында
тиімді әдісті тандап алу, оқушыларға қойылатын сүрақтардың жүйелілігі мен
нақтылығын қарастыру: а) Сабаққа бөлінген уақыт негізгі тақырыпты түсіндіру
үшін жүмсалғаны жөн. Сондықтан үйымдастыруға кететін уақыт барынша
үнемделуге тиіс.
ә) Жеке дара ауызша сүрауға бөлінетін уақытты қысқарту. Сигналдық қиықша
әріптер арқылы оқушылармен кері байланыс жасау.
Көрнекілікті орнымен, тиімді пайдалану. Қазіргі музыка сабағы арнайы
жабдыкталған кабинетте өтілуі тиіс. Оның жақсы жабдықталуы сабақтың жоғары
деңгейде өтілуіне жағдай жасайды. 1) Сабақга пайдаланатын балаларға
арналған музыка аспабы көрнекілік қызмет атқарумен катар, әрбір аспаптың
дыбыс бояуын (тембрін) көрнекі түрде естуге мүмкіндік береді.
2) Диапозитивті, киноүзіндіні орынды пайдалану окушыларға музыканың
эмоционалдық әсерін күшейтеді.
3) Күйтабақтан магнитофон таспасынан музыка. тындалып, түрлі шығармалардан
үзінді тындауға болады.

Музыка сабағында тәрбие және білім беру

Музыка сабағы окушыларға музыкалы-эстетикалық тәрбие берудегі міндеттерді
жүзеге асыратын, оқытудың негізгі формасы. Мүнда төмендегідей талаптар
қойылады:
1. Сабақтағы тәрбие мен білім беру мақсаты. Бүл мақсат сабақтың әрбір
бөлігінде сақтала отырып, сабақта түтас жүзеге асырылады. Музыка сабағы
көптеген іс-әрекеттің түрлерін қамтиды. Олар: музыка тыңдау, хормен ән
салу, музыкалы-ырғақты қимылдар жасау және балаларға арналған музыкалық
аспапта ойнау. Осының барлығы бала бойындағы есту, ән салу, қимыл жасау,
аспапта ойнап үйрену сияқты өзіндік мақсаттарын жүзеге асырады.
2. Музыка бағдарламасының талаптарына сай сабақ мазмүнын анықтау. Мүны
анықтауды оқушылардың дайындық деңгейі, іскерлігі мен дағдысы, эстетикалық
талғамының өсіп, жоғары имандылық қасиетінің қалыптасуы, нота сауатындағы
белгілі бір үғымдармен таныстыруға дайындық дей-гейі ескеріледі.
3. Оқыту мен тәр^бие берудің үтымды жолдары мен әдіс тәсілдерін тиімді
түрде бірлестіре отырып тандап алу арқылы оқушылардың ой өрісін дамыту.
Оқушылардың физиологиялық даму ерекшеліктерін ескере отырып, шамадан тыс
күш түсірмей, сергек қалпын сабақ аяғына дейін сақтау жағын қарастыру.
4. Музыка сабағын дидактикалық принциптерге сай қүрып, пән аралық
байланысты жүзеге асыру. Дидиактикалық принциптерге сүйене отырып,
оқушылардың ойлауы мен дамуы, есте сақтауы, қиялдауы, түсінігі мен
эмоциялық сезімі жан-жақгы дамытылады.

Музыка сабағының басқа пәндерден айырмашылығы

1. Музыка өнері — шындықгы бейнелеудің ерекше формасы.
2. Музыка адамның психологиясына, (ой-сана) кимылына,
физиологиялық жағдайына жан-жақты әсер етеді.
3. Эмоциялылық пен саналылықтың бірлігі.
4. Көркемдік пен шеберлік бірлігі.
5. Сабақта үйымдасқан іс-әрекеттің басымдығы.

Музыка сабағының турлері

І.Кіріспе сабақ - оқушыларға сабақта берілетін белгілі бір көлемдегі
материалды жалпылама шолып, бағыт бағдар беруді мақсат етіп қояды.
Музыка сабағы бағдарламасында кіріспе сабақтың үш түрі көрсетілген:
1. Жылдық тақырыпқа кіріспе сабақ
II. Жарты жылдық тақырыпқа кіріспе сабақ
III. Тоқсандық тақырыпқа кіріспе сабақ
2. Тақырып мазмұнын терендететін, жан-жақты кеңейтетін сабақ.
Бұл сабақтарда оқушыларға тоқсан немесе жыл бойы берілетін жалпы мағлұмат
бөлшектеніп, әрбір бөлшегі терең түсіңдірілу арқылы өтіледі.
3. Қорытыңды сабақ немесе концерт-сабақ.
Сабақтың бұл түрі оқушылардың тоқсан бойы немесе жыл бойы алған білімін
жинақтауға, үиренген музыкалық ұғымдарды дүрыс қолдана білуін, өткен
материалдарды қандай дәрежеде меңгергеңдігін тексеруге бағытталады. Бүл
сабақга міндетті түрде дауыс жаттығуы ретінде бір ән, тындауға арналған екі-
үш музыкалық шығарма, орындауға арналған бірнеше ән алынады және бүл
сабақта оқушылардың барлық іс-әрекеттері енгізілсе оның оларға берер әсері
мол (музыка тыңдау, ән салу, ырғақты қимыл, аспапта ойнау, дидактикалық
ойындар).
Сабақтың бүл түріне оқушылардың ата-аналары шақырылса, біріншідеш ата-
аналар музыка сабағында өз балаларының алдына қойылатын талап дейгейімен
танысады, екіншіден, балалардың қаншалықты білім көлемін меңгеретінін
біледі, үшіншіден, окушылардың үйымшылдығы мен жауапкершілігін арттырады.

Музыка сабағының басқа пәндермен байланысы.

Музыка сабағының басқа пәндермен байланысы оқушының бүрыннан меңгерген
білімі мен дағдысына сүйене отырып, жаңа білімді меңгеруіне мүмкіңдік
береді. Білім — ойлау әрекетінің жемісі және соның нәтижесі. Сонымен бірге
ол танымның негізі болып табылады.
Мектепте оқытылатын өнер сабақтарының бірден бір мақсаты — оқушылардың
эстетикалық талғамын қалыптастыру, әсемдікті сезінуге және оны бағалай
білуге тәрбиелеу. Сондықтан бүл пәндер бір-бірімен байланыстырыла
жүргізілсе, оқушылардың танымы кеңейіп, талғамы жетіле түседі. Бұл байланыс
олардың әр пәннен алған білімін бір жүйеге түсіреді
Ана тілі сабағымен байланысы. Ән мәтіні - өлёң. Егер өлең болмаса ән
вокализге айналады. Мәтін сөз болмаса музыканың хор жанрыда болмас еді.
Күрделі музыкалық шығармалардың да негізі – әдеби көркем шығармалар болып
келетіні мәлім. Көркем әдебиет үлгілері күрделі музыкалық шығармаларға
айналуы үшін, жазылу барысында олар өңделеді,көпшілігі өлең түріне енеді,
яғни либреттоға айналады. Үйретілетін әннің сөз мәтінін түсіндіру — музыка
сабағыныіі негізгі міндеттерінің бірі.
Классикалық әдебиетіміз бен өнеріміздің Махамбет Өтемісүлы, Абай Қүнанбаев,
Біржан сал, Ақан сері т.б. кім екенін окушыға таныту үшщ олардың әдеби
мүрасына арнайы тоқгалып өту қажет.
Бейнелеу өнерімен байланысы. Музыка сабағының бүл пәнмен де өнердің бір
саласы ретінде байланысы бар. Тындаған музыкалық шығарманың әсерінен пайда
болған ой мен көңіл- күйін қарапайым сурет салу арқылы бейнелей білуге
тәрбиелеу өз нәтижесін беруде. Себебі бала қоршаған ортаны, әсер алған
заттарын қағаз бетінде бейнелеуге қүмар. Олардың осы бейімділігін бейнелеу
өнерімен үштастыру үлттық мәдениетіміздің рухани байлығын меңгеуге жол
ашады.
Қазақ тілі сабағымен байланысы. Музыка сабағында өлең-әннің ішкі сырын
ашуға жетелейтін ерекше күш. Өлең жолдары мен фразаның сәйкестігі мағыналық
жағынан түжырымдалып жекізілуіне сәйкес келіп отырады. Музыканың мәнерлік
жағынан түрленуін өлеңнің мағыналық жағын аша түсіп отырады. Мәселен, әр
бір музыканың интонациялық ерекшілігін ашып көрсетуге мүмкіндік әперетін —
оның көркемдік қүралдары десек, көп реттерде бүл қүралдар ортақ болып
отырады. Қуанышта адам дауысының жарқын шығуы, ал музыкада әуеннің
көтеріңкі шаттана орындалуы. Тілде сөздің мағынасына байланысы болса,
музыкада тондық арақатынастарда, ырғағы мен екпініне қарай түрленеді.
Баќылау с±раќтары:
1. Музыка сабағы және оның ерекшеліктері.
2. Музыка сабағының басқа пәндерден айырмашылығы
3. Музыка сабағының басқа пәндермен байланысы.
8-10 лабораториялық сабақ. Таќырыбы: Хор түралы түсінік. Академиялық
хорлар мен халық хорлары. Апорт деген тәтті алма Д.Ботбаев. А.Капелла. Ән
және би ансамблі

Жоспары: 1. Мүғалімнің үйымдастырушылық кабілеті.
2. Мүғалімнің шығармашылық қиялы.
3. Мұғалімнің музыкалық аспаптың бірін жақсы меңгеруі.

Лабораториялық сабақтың маќсаты: Студенттерге музыка арқылы эстетикалық
тәрбие беру, мәдени-рухани дүниесін байыту. Музыкалық сауаттарын ашу арқылы
әннің, музыкалық шығарманың мәнін ашып, тарихы мен тағлымын терең түсінуге
баулу.

Музыкалық тәрбие берудегі мүғалімнің дайындық дәрежесі.

Музыка пәнінің мүғалімі — жалпыға бірдей білім беретін мектепте музыканы
оқыту барысында окушы бойында музыка мәдениетін қалыптастырушы маман.
Мүғалім оқу мен тәрбиені мектептерде қойылатын талаптарды басшылыққа ала
(Зырып береді Ол музыка бағдарламасы бойынша сабақ жүргізу барысында оқу
мен т^биелеудің тиімді әдісін таңдап ала отырып, оқу жоспарын орындайды.
Мүғалімнің педагогикалық даярлығы — окушыларға музыкалық тәрбие беру
міндетін шешу жолындағы қажетті шарт болып табылады.
Мүғалімнің үйымдастырушылық кабілеті. Мектептегі бала музыкамен үнемі
қатынаста болып, онымен бірге, қатар өмір сүргенде ғана музыкалық тәрбие өз
мақсатына жете алады. Егер бала сабақга ғана музыкамен қатысты болуымен
шектеліп қалса, онда музыкалық тәрбиенің бір жақгы жүргізілгені. Сондықган
да, мектептің тәрбие жұмысындағы музыканың ролі тиісінше бағаланып,
мектептің күнделікті өмірінде музыка мәдениетінің қалыптасуына үйірмелер,
мектепте ұйымдастырылған концерттер, кештер, жас ұландар жиындары^ елеулі
орын алуы тиіс. Мұндай жұмыстарды жүзеге асыруда музыка мұғалімі басты
түлға болғандықган, оның ұйымдастырушылық қабілеті шешуші роль атқарады.
Мұғалім — сыныптан тыс жүмыстармен бірге ең алдымен сабақта оқушыға жүйелі
білім мен эстетикалық тәрбие үйымдастырушы. Бастауыш сыныптың мүғалімі
шағын балалар хорына ән үйрету, балаларға арналған аспаптардан оркестр
үйымдастыра отырып, шағын әуендер үйрету дағдысын меңгертуі сыныптан тыс
жүмыста да, музыка сабағында да өте қажет.
Мүғалімнің шығармашылық қиялы.
Мүғалім бойында қалыптасқан бұл қасиет — оқушы қызығушылығын арттыратын
бірден бір қүрал. Сабақта, музыка апталығында, сыныптан тыс музыкалық
мерекелерде үйымдастырылған музыкалық дидактикалық ойындар, ребустар мен
викториналық сүрақтар оқушының музыкалық қабілетін арттырып, дүниетанымын
кеңейтеді.
Музыкалық аспаптың бірін жақсы меңгеру.
Д.Б. Кабалевский бүл жөнінде Мүғалім игеретін барлық дағдының ішінен
аспапта ойнауды айрықша атауға болады. Хор, оркестр, опералық көріністен
т.б. алынған үзінділерді әрине механикалық жазбасыз (күйтабақ, магнитофон
таспасы) тындату мүмкін емес. Бірақ, бүл мүғалімнің аспапта тікелей
орындауын толыктыру ретінде ғана қолданылуы керек. Мүның кемінде үш бағытты
маңызы бар: 1-ші бағыты, аспапта тікелей орындау - эмоционалдық атмоссфера
туғызады. 2-бағыты, аспапта орындалған шығарманы кез-келген сәт токтатуға,
кез-келген бөлігін, тіптен жекелеген тактісін бөліп алып қайталауға
мүмкіндік алады. 3-ші бағыты, музыкалық аспапта орындаудың маңызды әрі
қызықты екенін іс жүзінде көрсетуі өз шәкіртіне үлгі өнеге болады деп
көрсетеді.
Баќылау с±раќтары:
1. Музыкалық тәрбие беру.
2. Музыка сабағының басқа пәндерден айырмашылығы
3. Музыка сабағының басқа пәндермен байланысы.

11-13 лабораториялық сабақ. Таќырыбы: Опералық хорлар Сұр қоян
К.Қуатбаев. Хор партиялары және оны құрайтын дауыстар. Сопрано партиясы.
Альт партиясы. Елка жыры Л.Хамиди

Жоспары: 1. Оқыту процесіндегі әдістер мен тәсілдер.
2. Проблемалы — іздену жағдайын жасау арқылы
оқушылардың ой-қиялын өрістету.
3. Мектепке дейінгі мекеме балаларының музыкалық іс-
әрекет түрлері.

Лабораториялық сабақтың маќсаты: Студенттерге музыка арқылы эстетикалық
тәрбие беру, мәдени-рухани дүниесін байыту. Музыкалық сауаттарын ашу арқылы
әннің, музыкалық шығарманың мәнін ашып, тарихы мен тағлымын терең түсінуге
баулу.

Музыка сабағындағы оқытудың негізгі әдістері.
Музыканы оқыту процесі — оның мазмүнының, әдістері мен үйымдастырылу
амалдарының біртұтастығы болып табылады. Музыканы оқыту әдісін —
оқушылардың танымдық қызметіне басшылық ету жолындағы мұғалімнің қолданатын
іс-шарасы деп түсіну қажет. Оқыту әдісі оқыту тәсілімен мағыналас
болғанымен айырмашылығы бар. Тәсіл -әдістің бір саласы, соңдықтан Тәсіл
үғымы әдіс ұғымына қарағанда жалқы түсінік.
Сөздік әдіс. Бүған әңгімелеу, түсіңдіру, әңгімелесу әдістері жатады. Бұл
әдістер тақырыптың мазмұнын, мәнін ашуға, оқушыны музыка мазмұнын түсінуге,
дүрыс орындауға үйрету үшін қодданылады.
Түсіндіру әдісі. Бүл әдіс көрнекілік пен әңгімелеу жеткіліксіз болған
кездерде қолданылады. Мысалы, нота сауаты бойынша белгілі бір кестені іліп
қойып, ол арқылы оқушыдан қолма-қол жауап алу мүмкін емес. Сондыктан
түсіндіруге тура келеді. Баланы аспап түрлерімен таныстырғанда, оған
аспапты көрсете салу жеткіліксіз, ойнағанда дыбыс қалай шығатыны, оның
құрылысы жөніңде қосымша мағлұмат беріледі.
Әңгіме әдісі. Әңгіменің мазмұны баланың жас шамасымен түсінігіне сай
қүрылады. Бастауыш сыныптың оқушыларына айтылған әңгіменің балаға әсері,
оның көлемінің шағын, қызғылықты оқиғаға құрылуына да байланысты.
Баяндалған оқиғаны өз басынан кешіргендей, дауыс интонациясын құбылта
әңгімелеген жөн. Бұл оқушы сезіміне сөзсіз әсер етеді.
Әңгімелесу әдісі. Әңгімелесу әдісі — оқытудың сұрақ төсілі. Ол музыка
сабағының барлық кезеңдерінде проблемалық мәселені шешуге бағыттау үшін
кеңінен пайдаланылады. Әңгімелесу жаңа тақырыпты меңгерту
мақсатында, музыкалық шығарманы
оқушылардың бұрынғы біліміне негіздей отырып түсіндіруге тура келген
жағдайда жүргізіледі. Бүл жағдайда мүғалім тындалған жаңа материал бойынша
әңғіме бастап, окушылардың өздері табуға немесе түсінуге болатын жаңа
үғымдарды аңғаруын үйымдастырады.
Көрнекілік әдісі. Қазіргі педагогикада • оку материалын меңгертуді көрсету
арқылы жақсартуға мүмкіңдік беретін оку құралы
— көрнекі күрал деп аталады. Оған: сурет, портрет, сызба, диафильм,
кинофильм, нота тексті, әннің сөздік тексті, аспаптарды көрсету т.б.
жатады. Көрнекілікті пайдалану арқылы баланың музыкалы-
сенсорлық мүмкіндігі сонымен бірге музыкалық қабілеттері дамиды.
Көрнекі кұралдың көмегімен орындалған музыкалық тапсырма
баланың ойлау әрекетін барынша белсенді етеді, оны өз бетінше іс-
әрекет жасауға баулиды, яғни, бүл жүмыс ой-толғаныс тудырарлық
сипат алады.
Музыкалық шығарманы талдау. Бала күнделікті өмірінде музыкамен етене
араласта. Мүны салыстырмалы түрде алғаңда үш жүйеге бөлуге болады:
Музыка үйымдасырылған түрде қатысы. (Оқушының мектептегі музыка сабағында,
лекция - концертте, музыкалық қойылым мен концерттерге топтасып баруы
кезінде музыка тындауы жатады). Үйымдастырушы - музыка мүғалімі, музыка
жетекшісі, яғни білікті мамандар.
Өз бетінше қатысуы. (Оқушы музыканы өзі тандап, үнатып тындайды. Мүнда
шешуші рольді окушының талғамы аткарады).
3. Музыканы кездейсоқ тындауы. (Күнделікті
радиоқабылдағыштан, телевизордан, т.б. тындайды).
Бұл ретте баланың қоршаған ортасы шешуші рөл атқарады. Осы үш жүйенің де
музыканы қабылдау қабілетінің қалыптасуына әсері болғанымен, ең басты жүйе
— алғашқысы болып табылады. Музыканы үйымдастыру арқылы тындау, қабылдаудың
дүрыс бағытта болуына мүмкіндік туғызады.
Музыкалық шығарманы талдау әңгімелесу әдісі арқылы жүргізіледі. Көркемдеу
қүралын, көркем бейнелердің жасалу жолдарын сабақгың тақырыбы ретіңде
алынған белгілі бір мәселе төңірегінде талдау оқушы танымын кеңейтіп,
сөздік қорының молаюына жол ашады. Талдау үшін музыкалық қүбылыстарға тән
үғымдардың қалай аталатынын білу қажеттігі туындайтындықтан, бүларды
түсіндіріп отыруды мүғалім басты мақсат етіп қояды. Бүл ретте оқушылардың
сөздік дәптері болғаны жөн. Себебі окушы бүл үғымдарды күнделікті өмірде
аса көп пайдалана бермейтіндіктен, тез үмытуы мүмкін. Сөздік дәптер арқылы
әр сабақ сайын окушының сөздік қоры молайып, талдау мүмкіншілігі кеңейе
түседі.
Талдау, үйретудің алғашқы сатысында музыкалық екі шығарманы салыстыру
балаға өз ойын айтып беру үшін жеңілдік тудырады. Мысалы, марш оның түрлері
жөнінде өтілетін сабақга окушылармен бірге марш жанрының ортақ белгілері
(нық, жігерлі, екпінді) талданумен қатар, тиісті айырмашылығы (бірі
жеңілдеу, екіншісі ауырлау болса, бірі жоғары, екіншісі төмен регистрде
орындалуы) арқылы тындаушылардың белгілі бір тобына арналатындығы
анықталады. Бала осының бәрін өсерлене тындап, талқылауға белсене қатысады.
Баќылау с±раќтары:
1. Оқыту процесіндегі әдістер мен тәсілдер.
2. Проблемалы — іздену арқылы оқушылардың ой-қиялын өрістету жолдары.
3. Мектепке дейінгі мекеме балаларының музыкалық іс-әрекет түрлері.

14-15 лабораториялық сабақ. Таќырыбы: Тенор парнтиясы. Бас партиясы.
Төлдер Б.Ғизатов. Хордың типтері. Әйелдер хоры.

Жоспары: 1. Мұғалімнің кіріспе әңгімесі.
2. Музыкалық шығарманы талдау.
3. Тындатудың екінші жағы - музыканы ойнап көрсету.

Лабораториялық сабақтың маќсаты: Студенттерге музыка арқылы эстетикалық
тәрбие беру, мәдени-рухани дүниесін байыту. Музыкалық сауаттарын ашу арқылы
әннің, музыкалық шығарманың мәнін ашып, тарихы мен тағлымын терең түсінуге
баулу.

Мұғалімнің кіріспе әңгімесі.
Сабақта музыканы талдап, тындау екі түрлі іс-.өрекетті қамтиды.
1. Музыка жөніндегі мүғалім мен окушының әңгімесі. (Оның мазмүны әртүрлі
болуы мүмкін):
а) әртүрлі музыкалық аспаптар төңірегінде қүрылған әңгіме;
ә) музыка мазмүнын түсінуге жетелейтін өңгіме;
б) тындататын шығарманың шығу тарихына негізделген әңгіме.
Әңгіменің мазмүны қайткенде де оқушының тыңдайтын
музыкаға қызығушылығын арттыратындай болуы шарт. Мүғалім әртүрлі мағлүмат
беруі арқылы оқушылардың музыкалық дүниетанымын кеңейте түседі. Мүғалім
тыңдатар алдыңда аспапты сипаттап, ойнау ерекшелігіне тоқгалса, суретін,
мүмкіндікке қарай аспаптың өзін көрсетсе, оның ойналған кездегі үні окушыға
анағүрлым әсерлі болады.
Музыкалық шығарманы ойнап көрсету.
Музыкалық шығарманы талдап, тындатудың екінші жағы - музыканы ойнап
көрсету. Мүғалім шығарманы өзі орындайды немесе күитабақган тындатады.
Бастауыш сыныптарда музыкалық шығарманы мүғалім өзі орындап көрсеткені
тиімді. Оны аспапты шебер меңгеріп, даусымен қосылып мәнерлі өн сала білуі
шығарма мазмүнын өз қалпында тындауға, сонымен қатар талдау барысында
кейбір бөлшектерін бөлек алып қарстыруға мүмкіндік береді. Аспаптарда
ойнауға мүғалімнің мүмкіндігі жетпеген жағдайда музыкалық шығарма
күйтабактан тындатылады. Ондай музыкалар күрделі шығармалардан үзінділер:
оратория, кантата, опера т.б.
Музыкалық шығарманы талдау жолдары.
Шығарма мазмүны тыңдап болғаннан кейін оның мазмүнын түсінуге бағытталған
сүрақгар жүйесін сабақтан бүрын жан-жақты ойластырып алу қажет. Бүл
мәселеде мүғалім белгілі бір материалды талдау арқылы оқушыларға нені
меңгертетінін өзі анықтап алады. Қойылатын сүрақгар жүйесін дайындауда тағы
бір ескеретін мәселе - сабақ өтілетін сыныптың жалпы музыкалық мүмкіндігі
жабдықгалу деңгейі. Осы екеуін ескере отырып накты сүрақгар жүйесі
дайындалады.
Музыкалық шығарманы төмендегідей жүйемен талдауға болады.
Сабақтың тақырыбы: музыкалық шығарма екпінінің (интонациясының) негізі.
Талданатын шығарма: К. Әзірбаевтың Бесік жыры әні.
Проблемалы ізденіс тудыру әдісі.
Бұл әдісті осы аталған әннің мазмүны бойынша салынған суретке сүйене отырып
қолдануға болады.
Мүғалім: Ана өз сәбиін тербете отырып, жандүниесін жарып шыққан белгілі бір
әуенді әндетеді. Бұл әннің қаңдай характерде немесе қандай сипатта болуы
тиіс деп ойлайсыңцар? (Бала бірден сүраққа жауап бере алмаған сүрақты
жеңілдетіп қоюға болады).
-Қандай екпінде орындалуы керек? (Баяу).
- Нюансы ше? (Пиано).
-Неге баяу орындалып, жай айтылуы керек? (Себебі, ана бесікті тербетіп
сәбиін үйықтатады).
-Ал, дыбыс биіктігі қандай болуы тиіс? (Бірде түсіп, бірде көтеріле,
тербеле орындалады).
-Қандай регистрде орындалуы тиіс? (Орташа регистрде).
-Неге олай болуы керек? (Себебі, дыбыс өте төмен немесе өте жіңішке болса,
бала үйыктамауы мүмкін).
-Дүрыс балалар. Орташа регистр баланы тыныштандырып, үйықгатуға ең қолайлы
регистр болып табылады.
- Қазір музыка тындап көрейік. Музыканың орыңдалу сипатына
қарай оған ат қоюға дайындалындар. Неше бөлімді екенін табамыз.
Бүгінгі сабактағы жаңалық - осы тыңдаған музыкаларыңның ең
негізгі бөлшегін табу керек.
Аты — Бесік жыры деп аталады. -Себеп?
Себебі, ән баяу, жай дыбыпен тербеле орындалып түр.
Неше бөлімнен түрады? Неге?
- Бір бөлімді, басынан аяғына дейін бір ғана екпін (интонация)
сақгалады.
- Әуеннің есіңде ақталған бөлігін айтып бере аласың ба?
Бүл Бесік жыры әнінің интонациясы біректес, тербелмелі.
Түсіндіру әдісі.
Интонациялық негізі. дегеніміз – музыкалық шығарманың ең негізгі
бөлшегі. Осы кішкене бөлшек бір ғана екі тактіден қүрала отырып, үшқын
тәріздес, кейде түтас, ал кейде бөлшектене қайталанады. Негіз әртүрлі
жолмен дамытыла отырып, күрделі шығармаға айналады. Мүны әдеби шығармадағы
басты кейіпкермен салыстыруға болады. Онда да басты түлға біреу, бүкіл
шығарма бойында оның сөйлеген сөзінен әрекеті арқылы белгілі бір бейне
жасалады. Мүнда да негіз біреу, шығармадан өн бойында ол өзгерістерге
үшырау арқылы бір музыкалық бейне түзеді.
Сыныптың музыкалық дайындығы жақсы болса, оқушылардың өздеріне
қорытындылатуға болады.
Интонацияның қайталанатынын оқушылармен бірге отырып, бір әріппен
белгілеуге болады.
Баќылау с±раќтары:
1. Музыкалық шығарманы талдау жолдары.
2. Музыкалық шығарманы ойнап көрсету.
3. Түсіндіру әдістері.

16-17 лабораториялық сабақ. Таќырыбы: Балалар хоры. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.