G N Garant сақтандыру компаниясының web-сайтын құру
7
8
9
10
Аннотация
Целью данной дипломной работы является создание web-сайта
страховой компании G&N Garant. Созданный web-сайт позволяет получить
полную информацию о компании, выбрать и заказать страховой полис.
Пользователь имеет возможность расчитать полную сумму и в on-line режиме
заполнить анкету.
Дипломная работа состоит из трех глав. В первой главе произведен
обзор и анализ современного состояния интернет технологии, методы
создания web-сайта. Во второй главе приведены обоснования выбора языка,
структурная схема сайта. В третьей главе рассматривается описание
программного обеспечения, а также описание функционирования
приложения.
При разработке веб-сайта были использованы языки разметки HTML и
язык программирования PHP с использованием базы данных MySQL и
технология Drupal.
Аңдатпа
Бұл дипломдық жұмыстың мақсаты G&N Garant сақтандыру
компаниясының web-сайтын құру болып табылады. Құрылған web-сайт
компанияның іс-әрекеті жайлы ақпаратпен толық қамтамасыз етуге,
сақтандыру полистерінің түрін таңдауға және тапсырыс беруге мүмкіндік
береді. Web-сайтта сақтандыруға қажетті толық соманы есептеу
қарастырылған. Қолданушы берілген мәлеметтерді on-line режімде толтырып
өз уақытын унемдеуге мүмкіндік алады.
Дипломдық жұмыс үш бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімде web сайттың
қазіргі замандағы рөлі,пәндік облысқа толық талдау қарастырылған. Екінші
бөлімде сайтты құру кезеңдері, web-сайтты құру барысында қолданылған
программалық тілдерді таңдау негіздемелері келтірілген және web-сайт
құрылымы, қолданушыларға берілетін нұсқаулықтар сипатталған. Үшінші
бөлімде программалық қамтаманың сипатталуы келтірілген.
Web-сайт беттері динамикалық интернет-сайттарды құру аймағында
танымал болған Drupal технологиясын қолдану арқылы HTML-парақтары
түрінде жасалынған. Php және javascript тілдерінің көмегімен сайттың
жұмысын автоматтандыруға, web-парақ элементтерін бір-бірімен
байланыстыруға, безендіруге қолданылды. Ақпаратты тиімді түрде сақтауға,
іздеуге, сұрыптауға mysql деректер қорының сервері пайдаланылды.
Мазмұны
11
Кіріспе
1 Пәндік салаға талдау жасау
1.1 Қазақстандғы интернет
1.2 Қазақстандағы интернет-сақтандыру жүйесі
1.3 CMS жүйелерінің рейтингісі
1.4 Веб - программалау тілдері
1.5 Мәліметтер қоры
1.6 Есептің қойылымы
2 G&N Garant сақтандыру компаниясының web сайтын құру
2.1 Сайтты құру кезеңдері
2.2 Сайтты құру құралдары
2.3 Сайттың құрылымы
3 Программалық қамтаманы сипаттау
3.1 Функционалдық қолданылуы
3.2 Техникалық құралдарға қойылытын талаптар
3.3 Программаның логикалық құрылымын сипаттау
3.4 Шақыру және жүктеу
3.5 Енгізілетін мәліметтер
3.6 Қолданушыға нұсқаулық
4 Экономикалық бөлім
4.1 Тиімділігін бағалау
4.2 Техникалық тиімділікьі бағалау
4.3 Әлеуметтік тиімділіті бағалау
4.4 Экономикалық тиімділікті бағалау
5 Өміртіршілік қауіпсіздігі
5.1 Өміртіршілік қауіпсіздіг бөлімінің мақсаты
5.2 Жарықтандыруды есептеу
5.3 Электроқауіпсіздік
5.4 Өміртіршілік қауіпсіздік бөлімі бойынша қорытынды
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қосымша
12
7
8
8
9
10
12
13
15
16
16
18
40
45
45
45
45
46
46
47
56
56
56
58
58
61
62
62
68
71
72
74
75
Кіріспе
Қазіргі кезде Интернет желісін өз қызметтерін ұсыну мақсатында
қолданатын әртүрлі салада қызмет атқаратын мекемелер саны артуда.
Алғашқылары болып банк және инвестірлік компаниялар болса, ендігі кезекте
олардың қатарына сақтардыру компаниясы қосылды. Интернет-сақтандыру
қазақстандық рынокта бірнеше жыл on-line режімде өз қызметтерін көрсетуде.
Интернет-сақтандыру электронды бизнестің үлгісі ретінде ең алғаш болып
Америка Құрама Штатының нарығында пайда болды. Интернет-сақтандыру
тұтынушыға қолайлы компанияны таңдап, керекті полисті Интернет арқылы
сатып алуға мүмкіндік береді. Соңғы уақытта Қазақстанда да осыған ұқсас
Web-сайттар пайда болуда. Алғашқылары рыноктағы жағдайды сипаттап,
кеңес беріп шектелсе, келесілері үйіңізден шықпай-ақ таңдаған компаниядан
полисті сатып алуға мүмкіндік береді.
Интернет-сақтандыру жайлы сөз қозғамас бұрын дәстүрлі
сақтандырудың жалпы сипаттамасын еске түсіріп кетейік.
Сақтандыру - сақтанушы ( сақтандыру қызметін сатып алушы ) мен
сақтандырушы ( сақтандыру қызметін ұсынушы ұйым ) арасындағы бекітілетін
және кейбір келісім шарт бойынша жалғасатын құқықтық қатынас.
Сақтандырушы ортақ шарттарды және жүргізілу тәртібін айқындайтын
ережелерді дайындап, сақтанушыға ұсынады. Келіскен жағдайда екі жақты
келісім - шарт жасалып, толығымен немесе тұрақты кезеңде төлем төленеді.
Ал сақтандырушы сақтандыру кезеңі келгенде келісім - шартқа негізделе
қаржылай өтемақысын төлейді. Келісім жасалғанда сақтандыру полисі деп
аталатын құжат толтырылады. Полис сақтанушы мен сақтандырушы
компанияның заңды құжаты. Онда сақтындыру объектісі, сақтандыру
жағдайы, басталу және біту уақыты, сақтандыру соммасы, тағы басқа
маңызды тұстары көрсетіліді.
- яғни, интернет-сақтандыру - тұтынушы мен сақтандыру
компаниясының арасындағы жоғарыда келтірілген сақтандыру өнімін сату
мен қызмет жасау кезінде жасадатын әрекетті Интернет желісімен жасау. Ол
үшін компанияның Интернет-өкілдігі виртуалды офис ретінде жұмыс істеу
керек және ол үшін келесідей мүмкіндіктері болуы керек: тұтынушыға
компанияның толық және қаражат жағдайы жайлы мәлемет беру;
- тұтынушыға компанияның қызметі мен мүмкін бөліктері туралы
мәлемет беру;
- сақтандыру қызметінің көлемі мен әр-түрлі шарттарға байланысты
сақтандырудың қаражатын есептеп беру;
- сақтандыру формасы өтінішін толтыру.
Сақтандырушы мен сақтанушы арасындағы мәлемет алмасу. Егер
көрсетілген талаптарға Интернет - өкілдігі сай болса, онда оны толыққанды
виртуалды офис деп айта аламыз. Жалғыз кемшілігі ретінде сақтандыру
полисін жеткізу болып табылады.
13
1 Пәндік салаға талдау жасау
1.1 Қазақстандғы интернет
2010-2012 ж.ж. экономикалық өсім инфрақұрылымның дамуына
байланысты мемлекеттік және жекеменшік кәсіпорындардың инвестициялық
өсімін айқындады. Сонымен қатар, ол жұртшылықтың жоғары білім әлеуетіне
ие болуға әзір болуына мүмкіндік туғызды (Интернетке қол жетімділікке
бағаны кезең-кезеңмен төмендете отырып және ақырғы тұтынушыға берілетін
арналардың өткізгіштік мүмкіндігін кеңейту арқылы). Мемлекеттік уәкілдік
етуші органдардың бүкіл
осы
уақыт аралығында ақпараттық-
коммуникациялық саланың даму басымдығын талай рет қайталай жариялаған
тынымсыз еңбегі процестің ілгерілеуіне белгілі дәрежеде мүмкіндік туғызды.
ҚР республикалық ақпараттандыру және байланыс (АБА) Агенттігінің
мәліметі бойынша 2010 ж. Интернеттің таралу дәрежесі (1,9 млн.) құрады,
2011 -35%, алайда 2012 жылдың қазан айында байланыс операторларының
есебіне сүйене отырып, ақпараттандыру және байланыс Агенттігінің төрағасы
47%
(7,4млн. адам) деген санды көрсетті. Бұл санға кеңтарапты
қолжетімділіктегі 2,2млн. абонент, коммутирлі қолжетімділікте (dial-up)
0,6млн. абонент, сонымен қатар Интернет торына мобильды қолжетімділікте
4,6млн. абонент кірді. Мобильды Интернет қызметін (WAP, GPRS, EDGE)
пайдаланушы ұялы операторлар абоненттер көбінесе тұтынушылардың
алғашқы екі категориясының біріне қатысты болғандықтан бұл көрсеткішті
дұрыс деп санаудың өзі қиындау. Күмәнді десек те, ресми санақ әдістемесінде
абоненттер санының тез өсуінің жағымды фактілерін атауға болады:
кеңтарапты қолжетімділік абоненттері саны - 2010 жылы 981 мыңнан, 2011
жылы 1973 мыңға дейін, яғни бір жарым еседей артық болса, 2012 жылы
қайтадан екі есеге арта түсті. Шетелдік дерек көздері Қазақстан бойынша
аздап жоғарылау санды көрсетеді. Сонымен WorldStat Internet ұйымының
санағы бойынша Интернеттің еніп таралу дәрежесі 12,3%-ды (1,9млн.)
құрайды, әйтсе де республика жұртшылығының Әлемдік ғаламтордағы
қатынасу қарқынының жоғары
екендігі мойындалады: 2000-2012ж.ж.
аралығында қолданушылар саны 29 есеге артты. Ірі Budde Comm Интернет-
компаниясының мәліметіне сәйкес қолданушылар саны 1,5млн. адамды
құрайды, мобильді телефондар арқылы қолжетімділікті есепке алмағанда
таранып ену дәрежесі-9,8%. Hivos Қорының (Нидерланды) Ғаламдық
ақпараттық ұйымының есебінде сарапшылардың пікірі бойынша мұндай
көрсеткіштер қазірше жеткілікті деп санала қоймайды, оның себебі
телекоммуникация секторын либерализациялау қарқынының баяулығы және
бағаның бірте-бірте төмендетілуіне қарамастан, Интернет қызметі тарифы әлі
де жоғары болып отыр. Бұған Интернетті үйде пайдалануға мүмкіндіктері бар
- аса кең тарала қоймаған орта класс қабатын, Қазақстандағы ауыл
тұрғындарының жоғары процентті құрайтындығын және АКТ мәселесінде
көпшіліктің сауатының төмендігін қоса айтуға болады. Сарапшылар тобында
14
бұл факторлар ортасы басқа
да
институционалдық параметрлермен
үйлесімділікте электрондық даярлық дәрежесін атайды. Осыған қарамастан,
пайдаланушылардың көрсетілген әлеуметтік өсімі әрі мемлекеттік және
жекеменшік провайдерлер инвестициясының жалғасуы, алаңда
бәсекелестіктің қыза түсуі, технологиялық инновациялар, жекелеп алғанда,
кейбір өткізгішсіз жүйенің дамуы негіз береді.
1.2 Қазақстандағы интернет-сақтандыру жүйесі
Қазіргі уақытта Қазақстанда қаржылық қызметтің көптеген онлайндық
нұсқасы бар. Интернетте жасалынған биржалық келісімнің саны дәстүрлі
жасалынған келісімнен артып түседі. Банктердің желілік өкілдері өздерінің
тұтынушыларына интернет арқылы өз қаржыларын қашықтықтан басқару
әдісін кеңінен ұсынуда. Интернет-дүкендерде қоғамның бөлінбес бір бөлігіне
айналып баруда. Отандық төлем-ақылырдың сан-түрлі әдістерінің халыққа
ұсынылуы интернет жүйесінің елімізде кеңінен тарап, халықтық қолданысқа
ие болды.
Қазақстанда 50 аса сақтандыру компаниялары интернет желісінде
көрсетілген. Бұл ретте көптеген сақтандыру компаниялардың Web-сайты тек
мәлемет жеткізу мен өз қызметтерімен таныстыру рөлін атқарып отыр.
Осы және өзгеде себептерге байланысты қазақстандық сақтандырушы
компаниялардың Web-сайтын ол компаниялардың Интернет-өкілдігі деп айта
алмаймыз. Қазақстанда полисті тұтынушыға Интернет желісі арқылы беру
туралы арнайы заң болмайына байланысты, сақтандыру полисі сақтанушыға
тек почта арқылы (бұлжағдайда сақтандырушының бір жақты қолы
қойылады), курьерлік қызмет компаниясы арқылы немесе сақтанушы офиске
келіп өзі алып кетеді. Тағы маңызды проблеманың бірі, сақтандырушы мен
сақтанушы арасындағы төлем ақының жүруі. Екі жақты төлем ақы жүргізу
жүйесіне сенімсіздіктің салдарынан интернет жүйесінде пластикалық карта,
цифрлық ақшаны қолданбайды. Әдетте салымды ақша мен қолма-қол төлеу
жүргізіледі.
Яғни, қазақстандық сақтандыру компанияларының негізгі мәселесі
болашақ тұтынушыға компания жайлы және көрсететін қызметі жайлы
жеткілікті дәрежеде мәлемет жеткізу. Компания жайлы мәлеметке келесідей
тармақтар кіру қажет:
- компанияның даму тарихы;
- негізгі қаржылық есептіліклің қысқа нұсқасын ұсыну;
- үлкен, белгілі серіктестер жайлы мәлемет;
- басты офис пен бөлімшелердің мекен-жайы.
Бұл тұста тұтынушы мен сатушының арасындағы сенім маңызды рөл
атқарады. Сол себепті қаншалықты осы мәлеметтер сенімді түрде жеткізілсе,
соншалақты тұтынушының компанияға деген көз-қарасы жақсы болып, соң
кезекте сақтандыру полисіне тапсырысты тап осы сақтандырушыға беретініне
кепіл.
15
1.3 CMS жүйелерінің рейтингісі
Тегін (open-source) CMS
- бұл программаны кез келген мақсатта
пайдалануға; программа кодына қатынауы; программа көшірмелерін тегін
таратуға; программаны жаңа версиясына қарай жаңарту, жақсартуға
мүмкіндік беретін шарттарды сипаттайтын бағдарламалық қамтама.
Қорапты CMS сайт өңдеу бойынша қызметтен бөлек қатынауға
болатын жүйелер, сонымен қатар онымен азғандай web-студиялар қолдануда.
Open source CMS -- ашық кодты тегін таралған өнім. Программаны және
оның шығыс кодтарын кез келген қолданушы жүктеп ала алады.Соңғы 2012-
2013 жылдары Рейтинг Рунета CMS жүйелерінің ішінен тегін CMS
жүйелерге талдау жасалынды.
Рейтинг Рунета -- интернет-маркетинг және web-өңдеу нарығында
алдыңғы қатарлы программалық жүйелерді таңдау үшін интерактивті құрал
болып табылады. Жоба қолданушылар web-студиялар, SEO-компаниялар,
CMS жүйелерінің талдауларын жоба сайтында таныса алады. Жыл сайын
жобада ең жақсы интернет жобаларға, программалық қамтамаларға байқау
жүргізіледі.
Сонымен, осы Рейтинг Рунета жобасы 2012-2013 жылдарда СMS
жүйелерінің арасында Қорапты CMS, Open Source (тегін, ашық кодты)
CMS, Жеке(студиялық) CMS жүйелері бойынша байқау нәтижелері келесідей
(1.1-сурет а,б).
1.1 а cурет - Рейтинг Рунета жобасының 2012 жылға жасалынған CMS
рейтингісі
16
1.1 б cурет - Рейтинг Рунета жобасының 2013 жылға жасалынған CMS
рейтингісі
Соның ішінде Open Source CMS жүйелері ішінде ең оптималды, ең
үздік CMS жүйесінің бірі - Joomla!
I-track компаниясы 2012 жылы қаңтар-маусым айларында Ресей
домендерінде тіркелген CMS жүйелерінің пайыздық көрсеткіштері талдау
ретінде жасалынды(1.2-сурет).
1.2 cурет - Ресей домендерінде тіркелген CMS жүйелер көрсеткіштері
Көрсетілген тегін CMS жүйелері шетел программистерімен құрылған
болатын және қазіргі кезде Қазақстанда да өз орындарын тапты.
Ең үздік CMS өз компоненттері мен даму модельдері бойынша ұқсас.
Жасалынған талдау бойынша бұл рейтинг берілген CMS жүйелері үшін
иә әлде жоқ секілді аргументтер жайлы емес. Тек мынаны ескерген жөн,
17
Батыс Интернетіне қарағанда, Қазақстанда CMS жүйелерін таңдау бойынша
тәуелсіз сарапшылар институты әлі дамымаған. Және арнайы жүйелер
пайдасына қызығушылық танытқан мамандар немесе барлық көз салған
сарапшылар көзқарастарын білдіруі мүмкін. Сондықтан барлық талдауларды
жүзеге асыру үшін Қазақстанда Web-технологияларды өңдеу саласын жүзеге
асыру қажет.
1.4 Веб - программалау тілдері
Веб
-
программалау -
веб косымшаларды құруға бағытталған
программалаудың бөлімі.
Веб - программалау тілдері
- веб технологиялармен жұмыс істеуге
арналған тілдер. Веб - программалау тілдері негізінен екіге топқа бөліп
қарастырамыз: клиенттік және серверлік.
1.4.1 Клиенттік тілдер
Клиенттік программалу тілдері - қолданушы серверінде орындалады,
әдетте оларды браузер орындайды. Бұл клиенттік тілдердің негізгі мәселесін
тудырады, яғни программаның орындалу нәтижесі қолданушының браузеріне
байланысты. Егер де қолданушы клиентік програмаларды орындауға тыйым
салса,онда програмист қанша тырысса да, программа орындалмайды. Кейде
әртүрлі браузерде бір скрипт әртүрлі орындалуы мүмкін. Басқа жағынан
алғанда, егер де программист серверлік программаларды қолданатын болса,
онда жұмысты оңтайландырады және жүктеме азаяды. Ең көп таралған
клиенттік тілдер болып мыналал есептеледі: HTML, CSS, JavaScrit. Java,
VBscript, Actionscriрt және т.б.
1.1 к е с т е - Әлемдегі ең кең таралған клиенттік тілдер
18 Клиенттік
тілдері
Артықшылықтары
Кемшіліктері
HTML
Аз уақыт талап етуі, кодты құру
қарапайымдылығы
Қауіпсіздігі нашар
CSS
Стиль мен кодтарды өзгерту
оңай, браузерлерде тез ашылады
Кейбір браузерлерде
жұмыс істемейді
VBScript
Синтасистер
қарапайымдылығы, компонентер
колдану жеңілдігі
Тек Windows опер.
жүйелерінде жұмыс істейді
Java
Жылдамдығы тез, арзан,
библиотекасы үлкен
ОЖ көп көлемді талап
етеді
Javscript
ВЕб сервердің жұмысын
жеңілдетеді, скпиртар
библиотекасы үлкен,барлық
браузерлерді қамтиды, арзан
JS көмегімен құрылған
скриптар браузерлерде
нащар индекстеледі
1.4.2 Серверлік тілдер
Қолданушы белгілі бір бетке сұраныс жасағанда, шақырылған бет
бірінші файл болып қолданушы жіберіледі. Ол файл мынадай кеңейтулері
болады: HTML, PHP, ASP, ASPX, SSI, XML, DHTML, XHTML.
Программаның жұмыс істеуі сайт орналасқан серверге толығымен тәуелді.
1.2 к е с т е - Әлемдегі ең кең таралған серверлік тілдер
1.5 Мәліметтер қоры
Жалпы тақырыппен немесе міндетімен байланысқан сақталатын
мәліметтердің реттелген жиынтығы мәліметтер қоры (МҚ) деп аталады.
Мәліметтер қорының негізгі міндеті - онда сақталатын мәліметтерді
пайдаланушыға тез тауып беру.
Мәліметтер қорларын басқаратын жүйе (МҚБЖ) - мәліметтер қорын
басқаратын программалық қамтамасызданыру.
Мәліметтер қоры тек қана мәліметтердің жиыны емес. Мәліметтер
қорының өзінен басқа мәліметтермен жұмыс істейтін қолданбалы
программалар, оған сәйкес жабдықтар мен персонал болуы керек.
Мәліметтер банкі (МБ) - дегеніміз арнайы түрде ұйымдастырылған
мәліметтер жүйесі - мәліметтердегі коллективті көп мақсатымен қолдануға
және орталықтандырылған сақтауды қамтамасыздандыруға арналған
мәліметтер қорлары, техникалық, тілдік, ұйымдастыру - нұсқалық құралдар
жиыны.
Мәліметтер қорларын қолданатын ақпараттық жүйе немесе мәліметтер
қорларының жүйесі төрт компоненттен тұрады: жабдықтар, программалық
қамтамасыздандыру (МҚБЖ), мәліметтер (МҚ) және адамдар
0(пайдаланушылар, әкімшілік, қызмет жасайтын персонал).
19 Серверлік
тілдер
Артықшылықтары
Кемшіліктері
ASP
Компоненеттерді қолдану
жеңілдігі
Компоненттері аз,
қымбат
XML
Икемділігі жоғары, оқылымдығы
Көлем үлкен
SSI
Жылдамдығы жоғары
Меңгеру қиындығы
PERL
Мәтінмен жұмыс істеуде зор
мүмкіншіліктері
Жылдамдығы төмен,
библиотекасы аз
PHP
Тегін таратылады, барлық ОЖ
қамтиды,көптеген мәліметтер
қорымен, протоколдармен жұмыс
істейді
Үлкен проекттарды
құруда тиімсіз
Дұрыс өңделіп жұмыс жасайтын жүйеде компонеттердің барлық
төртеуіде қажетті есептерді орындайтын тұтас жүйені құрастырып өзара
байланысады: қызмет жасайтын персонал,пайдаланушылармен ақылдасып
қажетті мәліметтерді анықтап пайдаланушылар қажеттіліктеріне сәйкес
мәліметтер қорының құрылымын анықтайды.
Содан кейін мәліметтер қорының құрылымы мәліметтер сөздігі арқылы
мәліметтер қорын басқару жүйесіне хабарланады. Пайдаланушылар
мәліметтер қорын басқару жүйесіне анықталған процедуралар арқылы өз
мәліметтерін енгізеді. Енгізілген мәліметтерді сақтауын жабдықтар
қамтамасыздандырады. Мәліметтер қорына қол жеткізуіне қызмет жасайтын
программаларды програмистер өңдейді, пайдаланушылар бұл
программаларды өз компьютерлерінде жұмысқа қосады. Бұл программалар
кәсіпорынның басшылар мен клиенттеріне қажетті ақпаратты береді.
Мәліметтер қорларын қолданатын ақпараттық жүйелер файлдың
жүйелелердің кемшіліктерін жоюға мүмкіндік берді. Мәліметтер қорлары
жүйелерінің негізгі мақсаттарының біреуі мәліметтердің тәуелсіздігін, яғни
мәліметтерді сақтау құрылымы мен қол жеткізу стратегиясынан
қолданбалылардың тәуелсіздігін қамтамасыздандыру. Мәліметтер қорында
мәліметтердің бүтіндігі, яғни олардың дәлдігі мен сәйкестігі сүйемелденеді.
1.3 к е с т е - Әлемдегі ең кең таралған мәліметтер қоры
20 Мәліметтер қоры
Артықшылықтары
Кемшіліктері
Oracle Database
Сенімділігі жоғары,
мәліметтерді өңдеу
жылдамдығы жоғары
Қымбат
MSSQL
Барлық ОЖ қолданылады,
қарапайым
Үлкен проектлермен
жұмыс ыңғайсыздығы
Microsoft Access
Жұмыс істеу
қарапайымдылығы, арзан
Тек windows ОЖ
орындалады
Visual FoxPro
Басқа мәліметтер қорымен
жұмыс істеу мүмкіндігі
Қателіктерді түзету мен
қауәпсіздігі төмен
дегейде
MySQL
Тегін, сенімділігі жоғары, көп
функционалды, барлық ОЖ
жұмыс істей алады
Үлкен көлемді МҚ
жұмыс істеу
жылдамдығы төмен
1.6 Есептің қойылымы
Дипломдық жұмыстың мақсаты
сақтандыру компаниясының
қызметтерін on-line режімде қолдануға мүмкіндік беретін web сайтты құру
болып табылады.
Құрылатын сайт арқылы қолданушылар өздеріне қажетті сақтандыру
полистеріне тапсырыс беруге, компанияның қызметтерімен және олардың
бағаларымен танысып, қажетті жұмыстарды
есептегіш арқылы on-line
режімде есептеуге мүмкіндіктері болуы керек.
Дипломдық жұмыстың нәтижесінде келесі негізгі тапсырмалар
орындалуы қажет:
web-қосымшаның құрылымын құру;
программалау тілін таңдау;
мәліметтер қорын таңдау;
тиімді және түсінікті программалық интерфейсті құру;
клиенттердің тіркелуін ұйымдастыру;
сайт бойынша іздеу жүйесін ұйымдастыру;
жобаның экономикалық тиімділігін анықтау;
еңбек қауіпсіздігін талдау.
Web-қосымшаны құру барысында JavaScript,РНР тілі және MySQL
деректер қоры қолданылады және СMS жүйе ретінде Drupal таңдалды.
21
2 G&N Garant сақтандыру компаниясының web cайтын құру
2.1 Сайтты құрудың кезеңдері
Кез келген өнім сияқты web-сайттың өзінің өмірлік циклының кезеңдері
болады (2.1 - сурет).
I. Жобалау мақсаты мен
міндеттері
1. Мақсаты мен міндеттерін анықтау;
2. Мақсатқа жету критерийлерін анықтау;
3. Мақсатты пайдаланушылар сегментін
анықтау;
1.
Жобаның архитектурасы мен дизайнын жасау;
II. Сайтты құру
2.
3.
4.
5.
6.
Технологиялық негізін құру;
Контентпен толтыру;
Дайын шешімдерді тестілеу;
Хостингтік платформаға көшіру;
Жобаны жүзеге асыру.
1. Іздеу жұйелеріне тіркеу және оңтайландыру;
2. Web-қорлар каталогтарында тіркеу;
III. Сайтты жылжыту
IV. Сайттың қызмет
көрсетуі
V. Сайттың жұмыс істеу
тиімділігі
3. Тематикалық қорларда кәсіпорын және сайт
туралы ақпаратты орналастыру;
4. Іздеу жарнамасы;
5. Баннерлік жарнама;
6. Рейтингтік жүйелерде тіркеу.
1. Актуалдылығы және дамуы;
2. Іздеу машиналарына оңтайландыру;
3. Ендіру жұмыстары.
1. Экономикалық тиімділік;
2. Компанияның бизнес жобаларының сайтпен
интегрирленуі;
3. Сайт жұмыс істеу тиімділігінің төмендеуі.
--
2.1 cурет - Web-сайттың өмірлік циклының кезеңдері
Жобалау мақсаты мен міндеттері. Компания жауапкершілігі шектеулі
серіктестік ретінде 2010 жылы ұйымдастырылған. Компанияның толық аты -
G&N Garant жауапкершілігі шектеулі серіктестік. G&N Garant ЖШС ҚР
Конституциясына сай құрылған. G&N Garant ЖШС негізгі мақсаты пайда
табу мақсатында сақтандыру қызметін ұсыну болып табылады. Серіктестіктің
22
ағымдағы қызметін басқару жалғыз атқарушы органмен жүзеге асырылады,
яғни Серіктестіктің бас директоры Ержанова Раушан Зейнуллаевнамен
жүзеге асырылады. G&N Garant ЖШС 2010 жылдың 24 қазанында
тіркелген. Компания көлік түрлерін, мүлік, денсаулық, кепілдіктерді, қаржы
шығындарын сақтандыруды ұсынады.
Серіктестік принциптері. Серіктестік қызметін ҚР қолданыстағы
заңына сүйене отырып жүзеге асырады. Компания жұмысының негізі болып
келесілер табылады: адамгершілік нормаларын ұстану және жақсы бизнес-
репутацияны қолдау.
- кәсіпқойлық және біліктілік;
- құпиялылықты сақтау;
- тапсырыс берушінің мүддесін қорғау;
- әр клиентке жеке дара тіл табу.
Компания қызметтері:
- көлік құралдары иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін
сақтандыру;
- тасымалдаушының жолаушылар алдындағы азаматтық-құқықтық
жауапкершілігін сақтандыру;
- аудиторлардың және аудиторлық ұйымдардың азаматтық-құқықтық
жауапкершілігін сақтандыру;
- қызметкер еңбек міндеттерін атқарған кезде оның өмірі мен
денсаулығына зиян келтіргені үшін жұмыс берушінің азаматтық-құқықтық
жауапкершілігін сақтандыру;
- Жеке нотариустардың азаматтық құқықтық жауапкершілігін
сақтандыру;
- туроператордың және турагенттердің азаматтық құқықтық
жауапкершілігін сақтандыру;
- экологиялық сақтандыру.
Сайтты құру бірнеше кезеңдерді қамтиды:
1) Бастапқы кезең. Бастапқы кезеңнің мақсаты - жобаның дизайны мен
технологиялық негізінің талаптарын анықтау, сонымен қатар ресурстың
мақсаттары мен міндеттерін белгілеп, жобаны құрастырудың жоспарын
бекіту. Жобаның графикалық безендірудің талаптарын қамтитын дизайнның
брифі құрастырылады.
2) Жобаның дизайны мен архитектурасын жасау. Сайттың дизайнымен
байланысты жұмыс келесі кезеңдерді қарастырады:
- пайдаланушы интерфейсіне қойылатын талаптар анализі;
- материалдардың интуитивті түрде түсінікті ұйымдастырылуы мен
ойластырылған өтулер;
- дизайн концепциясының құрастырылуы.
Жобаның барлық
функционалдық мүмкіншіліктерін жақсы жағынан ұсынып, мақсатты
аудиторияның сұраныстарын қанағаттандыруға көмектесу;
- дизайнды бекіту. Жобаның бастапқы дизайн концепциясына қажетті
өзгертулер енгізіп, соңғы шешімге келу.
23
Тапсырыс берушінің қойған негізгі талаптары келесідей:
a) сайттың бірінші бетінде компания жайлы слайд болуы;
b) сайтта іскерлік әдеп сезілуі;
c) сайттағы тустердің кара және сұр тустері болғаны;
d) жоғарғы горизонталь және сол жақ вертикаль мәзірлердің болуы.
3) Технологиялық негізін жасау;
Технологиялық негіздеме мен
бекітілген дизайн концепциясы бойынша мәліметтер қорының оңтайлы
құрылымы жасалады. Сондай-ақ сайт бөлімдерінің шаблондары мен
интерактивті сервистері бапталып өңделеді.
Сайттың қызмет көрсету функциялары мен материалдарын компания
қызметкерлеріне оперативті түрде өзгертуге мүмкіндік беретін сайттың
әкімшілік жүйесінің интерфейсі мен механизмдерін құрастыру жұмыстары
жүргізіледі.
Аталған кезеңде графикалық және мәтіндік материалдарды енгізуге
болатын сайттың жұмыс нұсқасы жасалады.
4) Контентпен толтыру;
Бұл кезеңде сайттың мәліметтер қоры контентпен толтырылады. Тиісті
шаблондар мен механизмдер құрастырылғаннан кейін барлық мәтіндер,
файлдар және қажетті көрсетілімдер енгізіліп немесе әкімшілік интерфейс
арқылы мәліметтер қорына көшіріліп сайтта жарияланады.
5) Дайын шешімді тестілеу;
Жүйені интегрирлеу мен интернет өкілеттіліктің құралдырының
баптаулары аяқталған соң тестілеуге ұсынылады.
6) Құралдарды баптау және хостингтік платформаға көшіру;
Мұнда провайдерді таңдау, хостингті алу, домендік атты таңдау және
сайтты интернетке жүктеу әрекеттері жүргізіледі.
7) Жобаны іске асыру; Барлық процедуралар аяқталғаннан кейін сайтты
тестілеп, жобаны қолдау бойынша мамандардың нұсқауларынан өткеннен
кейін сайт оның кірушілеріне ашылады.
2.2 Сайтты құру құралдары
Интернеттің дамуына орай жасалынған web-беттердің бет-бейнесі
өзгере түсуде. Бастапқыда HTML беттер тек белгілі бір ақпаратты бере отыра,
ешқандай қосымша қызметтерді атқармайтын. Бірте-бірте сұраныстар
күрделене түсті, енді сайтты құруда тек HTML тілін білу жеткіліксіз. Түрлі
технологиялар икемді сайт жасауға ықпалын тигізеді. Қазіргі заманауи
сайттарды құру үшін: HTML, CSS, JavaScript (немесе VBScript), Flash, PHP
(немесе Perl) және MySQL реляциялық мәліметтер қоры пайдаланылады.
Технологиялардың қолданысқа енуіне байланысты web-сайттардың оңтайлы
өзгеруін байқауға болады (2.2-сурет).
24
2.2 cурет - Web-технологиялардың қолданысқа енуі
Клиенттік орта (браузер, мысалы Opera) бағдарламаның сыртқы келбеті
(бір бөлігі) болады. Осы ортада HTML беттер мен қызмет көрсету сеанстары,
ағымдағы сессиялар көрсетіледі. Бетте орналасқан нысандар терезелерді,
оқиғаларды және HTML беттерін (манипуляциялауға) басқаруға мүмкіндігі
болуы міндетті. Ол үшін JavaScript клиенттік тілі керек.
Сервермен жұмыс істеуде PHP тілі (немесе Perl) және MySQL
мәліметтер қоры қажет.
HTML. HTML- бұл бағдарламалау да, құжаттарды басқару тілі де емес.
Бұл ең алдымен гипермәтінді белгілеу тілі. Оның басты мақсаты- мәтінді
орналастыру, құрылымын тегтер арқылы сипаттау: параграф, цитата, тізім,
бөлім.
HTML тілінде көптеген құрамдас элементтері бар. Олар құжатты кез
келген қалау бойынша безендіруге көмектеседі. Браузердің үнсіздік кейпіндегі
қаріп стильдерінің көрінісі ұнамаса, қосымша тегтер арқылы оңай өзгертуге
болады. Егер бұл да көңілден шықпаса CSS стильдер кестесін пайдалануға
болады.
XHTML. XHTML тілі XML және HTML тілдерінің қоспасы, біртіндеп
HTML-ды ығыстырып келеді.
CSS. CSS (Cascading Style Sheets) - каскадты стильдер кестесінің тілі. Ол
web-беттердің мүмкіндіктерін арттыру үшін құрастырылған.
Web - құрастырушыларға беттің сырт келбетін жақсартуға мүмкіндік
береді (қаріптер, түстер, шегіністер, орналасуы, т.б.). CSS құжаттың негізгі
ішкі құрылымын (мысалы, HTML тілінде жазылған) және оны безендіруінен
(CSS-те жазылғанынан) айыру үшін жасалған. Мұндай әрекет құжаттың
сырты көрінісі мен қайталанатын элементтерін безендіруге септігін тигізеді.
HTML мен CSS-ті пайдаланғанда келесілерді ескеру қажет:
25
- HTML-код мәтінді логикалық тұрғыда жазады, яғни web-беттің
құрылымын береді: абзацтардың, графикалық суреттердің, жолдар мен
ұяшықтардың орналасуы мен кезегі;
- CSS стильдер кестесі мәтіндерді физикалық тұрғыда орналастырады,
яғни web-беттің көрінісін береді: абзац мәтәндері қандай қаріппен
терілетіндігі, атаулары қандай түспен көрінетіндігі, кестелердің қалыңдығын
және т.б.
Сонымен қатар, стильдерімен толтырылмаған HTML бет оқылуға
ыңғайлы. Себебі, HTML бетте бір уақытта web-беттерді (форматтаудың)
өңдеудің логикалық және физикалық тегтері болады. Қаріпті қоюл+0атып
ерекшелейтін b және strong тегтері, сонымен қатар курсивті i және
em тегтері бар. Бірақ b және i физикалық өңдеу тегтері мәтінді тек
ерекшелеп қояды (сондықтан олар ескірген және қолданылмайтын тегтер
қатарына жатқызылады), ал strong және em логикалық өңдеу тегтері тек
ерекшелеп қана қоймай, мәтінге маңыздылық дәрежесін береді. Егер web-
бетті мүмкіндігі шектеулі адамдар арнайы браузер арқылы оған дауыстап
оқып берсе, strong және em тегтер арасындағы сөздерге өзге интонация
беріледі.
Flash. Flash бір уақытта бағдарлама (Flash, Adobe Inc.) және файлдық
формат (.swf кеңейтілімде).Adobe Flash-
Adobe компаниясының
мультимедиялық платформасы. Ол мультимедиялық презентацияларды, web-
беттерді, жарнамалық баннерлерді, анимациялық ойындарды, web- беттерде
водео және аудио жазбаларды ойнауда қолданылады. Adobe Flash векторлы,
растрлы және үш өлшемді графикалық суреттермен жұмыс жасайды.
Компиляцияланған flash файлдар .swf кеңейтілімімен сақталады. Flash
файлында видеороликтер .flv кеңейтілімінде болады да, ал swf роликтер тек
контейнер рөлін атқарады. Файлдық жұмыс форматы .fla кеңейтіліміне сәйкес
келеді.
Flash ерекшеліктері:
- платформалық тәуелсіздік, яғни flash арқылы құрылған сайттар түрлі
операциялық жүйелер мен браузерлерде бірдей көрінеді;
- үлестірілген және дизайнерлерге үлкен көлемді құралдардың берілуі;
- дұрыс жасалынған flash сайттар аз орын алып, тез жүктеледі;
Flash кемшіліктері:
- интернет пайдаланушылардың flash ойнатқыштарын жаңарту
ниеттерінің болмауы, сол себепті жаңа flash модульдері жұмыс істемейді;
- интерфейсі мен стандартталуының қиындығы;
-ұзақ жүктелуі
-
графикалық объектілердің көлемді болуына
байланысты.
Flash және DHTML. Web-сайт дизайнерлеріне Flash және DHTML
арасында таңдау көп жағдайда туындайды. Егер DHTML интерактивтілікті
HTML, CSS және JavaScript құралдары арқылы жүргізсе, Flash технологиясы
HTML бетіне ендірілген жеке Internet- технологиясы болып келетін нысан.
26
Таңдау мәселесі тұрса, сайтта қандай ақпарат орналасатындығын
анықтап алу міндетті:
- мультимедия элементтері көп қолданылса, дұрысы- Flash;
- көлемді мәтіндерді қамтитын сайтқа DHTML немесе HTML
қолданылған жөн. Өзінің жетістіктеріне қарамастан Flash HTML беттерді
ығыстыра алмайды.
Интернеттегі бағдарламалау тілдері. Web- сайтты құрастыруда
қолданылатын программалау тілдерін 2 топқа бөліп қарастыруға болады:
Біріншісіне, сайтқа кірушінің компьютерінде, браузерінде, орындалатын
код жатқызылады. Бұлар бәріне таныс JavaScript, VBScrpt, Java-апплеттері.
Осы тілдерде жазылған бағдарламалар, web-беттің кодына ендіріледі, немесе
бөлек файлға жазылып web-беттен шақырылады.
Екінші топқа, web-сервер орналасқан компьютерде орындалатын
бағдарламалар жатқызылады. Бұл топқа PHP жатады, және басқа тілдерге
қарағанда өзінің қарапайымдылығымен ерекшеленеді. Бұл тілде бағдарламаны
құра отырып C++ немесе Perl тілдеріндегі сияқты файл сценарийлеріне
қатынау құқығы туралы, түрлі модульдерге қатынау жолдарын көрсету және
т.б. әрекеттерді ескермеуге болады. PHP бағдарламасын тестілеу үшін хостинг
провайдерде орнатылған операциондық жүйені орнату қажет емес. Сәйкес
web-серверді жүктеп PHP модулін қосса жеткілікті.
Құпиялылығы. JavaScript және VBScript скриптері web-бетке тікелей
орналастырылады да көру кезінде беттің кодында қарап шығуға болады.
Қандай да бір скриптің коды ашық жазылады. Ешқандай құпиялылығы,
қауіпсіздігі не авторлық құқық сақталынбайды, кез келгені алып өз ыңғайына
өзгерте береді. Perl-да жазылған бағдарламалар жеке файлдар түрінде SSI
директивалар, IFRAME және IMG тегтері арқылы шақырылады.
2.2.1 JavaScript негіздері
JavaScript тілінің танымалдылығы web- бет элементтерін бір-бірімен
байланысу және қайта жүктеудің кең мүмкіндіктеріне байланысты. Дизайн
бөліктерін көрсетуге, жасыруға, көшіруге және безендіруге көмектеседі.
Осындай әрекеттер презентациялық эффектілерді жасауға, форма
мәліметтерін өңдеуге және құрамын басқаруға септігін тигізеді.
- қабаттарды қолдау. Бірінің үстіне бірін орналастыруға болатын
HTML бөліктері (пиксельге дейінгі дәлдікпен) ;
- пішіндермен жұмыс. Кез келген мәліметтерді скрипттер арқылы
өңдеу ыңғайлы, ол ақпаратты серверге жіберу алдында дұрысытығына
тексереді. Егер мәтіндік алаңға қандай да бір санды енгізуін сұраса, әріптік
символдардың енгізілу мүмкіндігін ескеру қажет;
- суреттермен жұмыс. Скриптер арқылы суреттің алдын ала жүктелуін
жасауға болады. Суреттерді тікелей көру алдында браузер өзінің жадысында
сақтайды да, қажет болған жағдайда жылдамырақ бейнелейді. Ені, биіктігі,
графикалық файлдың адресі сияқты суреттің негізгі параметрлерін
динамикалық өзгертуге болады. Ол тінтуірдің әрекетіне байланысты жауап
27
береді, ерекшелегенде сурет өлшемі өзгереді. Ұқсас әдіспен суреттер
галереясы жасалады- суреттің өзгеруі бір бет шекарасында жүргізіледі;
- уақыт пен күнді айқындау. Көптеген дизайнерлер өз жобаларында
ағымдағы күн мен уақытты көп қолданады. Арнайы күнмен жұмыс істеуге
арналған Date объектісі пайдаланылады;
- Cookies файлдарымен жұмыс. JavaScript cookie файлдарымен толық
жұмысты қамтамасыз етеді. Cookie- техникалық ақпарат сақталатын локальды
компьютердегі мәтіндік файл. Бұл файлды оқырманның соңғы кіру күнін,
парольдерді, сонымен қатар сайттағы басқа да әрекеттері туралы ақпарат
сақталады. Аталған әрекет сайтты жекешелеп кірушілерге ыңғайлы етіп
жасайды;
- оқиғаларды бақылау. Оқиға ретінде пайдаланушының белгілі бір
әрекеті немесе құжат күйінің өзгеруі айтылады. JavaScript көптеген
оқиғаларды бақылап отырады да оған жасалған әрекеттерді анықтауға
мүмкіндік береді. Мысалы, web-бетті жүктегенде onLoad оқиғасы жүреді.
Егер скриптті құжат жүктелгеннен кейін жүзеге асуы керек болса, онда осы
оқиға басталғандағы болатын функцияны анықтау қажет;
- жаңа терезелерді құру. Скриптер жаңа терезелерді құруға, оларға
сыртқы пішінін және ішкі құрамын өңдеуге мүмкіндік береді. Жасалған
терезелердің адрестік жолын алып тастауға, айналдыру жолағын жасыруға
және экранда орналасу орнын беруге болады;
- браузерді тексеру. Түрлі браузерлерде объектілік модельдерді
бейнелеу стандартталмаған, соңына дейін барлығы қолдамайды. Сол себепті
универсалды құжатты жасау үшін, ағымдағы уақытта қандай браузер
қолданыста екендігіне байланысты сәйкес кодты беру керек;
- математикалық функциялар. JavaScript қажетті арифметикалық
операцияларды қамтиды, барлық стандартты математикалық функцияларды,
бүтін мен үтірі жылжымалы сандарды, қолдайды;
- құжат құрамын басқару. Write() әдісімен кез келген ақпаратты
жасалған құжатқа ендіруге болады, мысалы, бүгінгі күнді. Жаңа құжатты
динамикалық құрастыруға болады. Бұл түрлі браузерлердің, операциялық
жүйелердің ерекшеліктерін ескере, жеке мәтіндерді шығаруға мүмкіндік
береді.
Әрине, мұнда JavaScript тілінің барлық мүмкіншіліктері жазылмаған.
Дегенмен, айтылған мысалдардан web-беттің мүмкіндіктерін арттыратын
универсалды және ыңғайлы құрал екендігін көруге болады [10].
Орыс тілінде екі түрлі жазылуы қарастырылған - Джава және Ява.
Java тiлiндегi программа байт код өңделетiн бағдарламамен (JVM ) Java
виртуалдық машина атқарылатын байтқа хабарландырлайды және жабдыққа
беретiн нұсқау бұл интерпретатор. Орындау тәсiлiн ұқсас қадiр -қасиет байт
толық тәуелсiздiктi болып көрiнедi . Басқару жүйесiнен код және Java -
қосымша үшiн тиiстi виртуалдық машинада болған кез - келген құрылғыда
орындауға рұқсат берген жабдық. Java технологиясының басқа маңызды
ерекшелiгi қауiпсiздiк икемдi жүйе бағдарламаның орындауы, виртуалдық
28
машина толық бақылау арқасында болып көрiнедi. Мысалы, мәлiметтерлерге
рұқсат етiлмеген қол жеткiзудi әрекет бағдарламаның орнатылған
өкiлеттiктерiн асқан кез - келген операциялар немесе басқа компьютермен
қосылуын үзуге шақырады.
Java платформасының классификациясы:
Java SE (Java Standart Edition) негiзгi шығару, компиляторлар, API, Java
Runtime Environment бірнеше рет қолданбалы қосымшалардың жасауын
сақтайды;
- Java EE (Enterprise Edition) кәсiпорынның деңгейiн бағдарламалық
қамтамасыз етудiң жасауы үшiн спецификациялардың теруi болады ;
- Java ME (Java Micro Edition) есептеуiш қуат бойымен шектелген
құрылғыларды пайдалану үшiн құрылған , мысалы, жылжымалы телефондар ,
кiрiктiрме жүйелерде ;
- JavaFX табиғи даму Java келесi қадам болып көрiнетiн технология бұл
Rich Client Platform корпоративтiк және бизнес қосымшалардың графикалық
интерфейстердiң жасауы үшiн арналған.
Java
және
Microsoft.
Microsoft
компаниясымен өзіндік
JVM
реализациясы жарыққа шыққан болатын. MSJVM Sun Java қарағанда
ерекшеліктері болды, әр түрлi тұғырлардың арасындағы тасымалданғыштық
программ көпшiлiгiнде бөлінетiн негiзiн қалайтын тұжырымдамалары:
- алшақ әдiстердi шақырудың программалық интерфейсi қолдаудың
жоқтығы (RMI);
- технология қолдаудың жоқтығы JNI;
- қалыпсыз кеңейтулердiң бар болуы, Java және DCOM ықпалдасу
Windows жұмыс iстейтiн ғана тұғырларында.
shootout.alioth.debian.org сайтының тұжырымдамасы бойынша, Java
CC++ қарағанда жетi әр түрлi тапсырмалар үшiн орындау уақыты орташа бiр
жарым- екi есе көбiрек құрайды, ал кейде Java басқа мағнада тезiрек , кейде 7
есе ақырынырақ. Google компаниясының жүргізілген зерттеулері бойынша,
C++ тiлiндегi программалармен салыстыруда Java тестiлiк мысалдарында
естiң тұтынуы көбiрек. Қосымшалардың әзiрлеуiн Eclipse ортасында хабар
плагин бұл ретте қолдана Android Development Tools немесе IntelliJ IDEA
мүмкiн . JDK версиясы 5.0 және одан жоғары болуы керек.
Кейбір платформалар Java үшін аппаратты қолдауды ұсынады. Мысалы,
JVM бағдарламасының орнына Java кодын оырдайтын микроконтроллерлер.
JavaScript тілінің және jQuery кітапханасының сипаттамасы
JavaScript - HTML беттiң белсендi сценарилердің жазуы үшiн арналған.
JavaScript тiлі Java тiлге ешқандай да қатынасы болмайды. Java SUN
фирмасымен өңделген. JavaScript Netscape Communication Corporation
фирмасымен. Бастапқы атауы LiveScript.
Коммерциялық пiкiрлердi Java тiлдiң бүкiләлемдiк атақ жеңiп алуынан
кейiн LiveScript
атын
JavaScript
деп өзгерттi. JavaScript автономды
қосымшалардың жасауы үшiн арналмаған. JavaScript тiлiндегi программа
HTML- құжат түпнұсқада тiкелей iшiне орнатады және бұл құжатты жүктеудiң
29
өлшемi бойымен браузерлер түсiндiредi. JavaScript көмегiмен жүктелетiн
HTML- құжат мәтiнiн өзгертуге болады, динамикалық және оқиғада құжат
күйiнiң өзгерiстерiмен немесе терезеге келушi әрекеттерге қатысты.
JavaScript маңызды ерекшелiгі - объектiнiң хабарланғандығы. Құжаттар,
гиперсiлтеме, пiшiн, фрейм мұндай сияқтыларды бағдарламалайды. Объект
(қасиеттермен) ақпараттарымен бейнеленеді және мүмкiн әрекеттермен
сипаттамалады. JavaScript сценариі HTML ішінде SCRIPT тег көмегімен
орнатылады. Мысалы, Script type="JavaScript".
AJAX технологиясы. AJAX (Asynchronous JavaScript And XML) веб-
қосымшалардың браузер мәлiметтерлерiн айырбас фон қорытушының
өздiгiнен веб -сервермен қолданбалы интерфейстерiнiң құрылысына тәсiл.
Нәтижеде, мәлiметтерлердi жаңартуда, веб - беттi толық қайта жүктемейдi,
және веб - қосымшаны шапшаң (яғни, ыңғайлы ) ұсақтайды. JavaScript
келушiнiң браузер орындайтын кодқа фон режимiнде сервер асинхрондық
вебпен iлiнiсетiн қосымшалардың әзiрлеу вебi техникасы болып көрiнедi.
Веб - қосымшадан айырмашылығы келесі: кәдiмгi веб -бет сiлтеме немесе
пiшiн сақтайды, басу кезiнде сервер URL вебке жаңа мекен -жайға сауалды
жасайды. Сервер браузер, бiртума бет алмастыра содан соң шығарған HTML
толық жаңа беттi жiбередi. Мұндай тәсiл уақытты көп алады және келушiде
жаман әрекет жасайды, өйткенi бұдан жаңа беттi жүктеу , күтуге болып келедi.
Технология AJAX пайдалануда JavaScript коды сервердегі URL сауал
жасайды . Код сауалмен бірге мәліметтерді жіберуі мүмкін. JavaScript код
содан соң сервердiң жауабын жұмыстанады және тиiстi бейне әрекет жасайды.
AJAX іргелі сәті JavaScript XMLHttpRequest объектісі болып келеді. Ол
әдiстердiң қатарын iлiгедi : open(), send() сондай ақ, серверге AJAX
сауалдарын жiберудiң жанында жұмсала алған onreadystatechange().
JQuery төмен деңгейлi операцияларды үлкен санды жалпылауға рұқсат
берген
AJAX әдiстерiн пайдалануда қолданушыға
бiрнеше
қарапайымдылықты бередi [15].
JQuery кітапханасы. JQuery JavaScript және HTML iс-әрекетерін өзара
шоғырландыратын кiтапхана. JQuery кітапханасы DOM (Document Object
Model) кез келген элементіне рұқсат береді. JQuery 2006 жылы BarCamp
компьютер конференциясында Джон Резингпен Нью - Йоркте таныстырылған
болатын . JQuery келесі қасиеттерге ие: эффектер және анимациялар, CSS
манипуляциясы, DOM (Document Object Model) элементін таңдау, оқиға,
AJAX, кеңейтілу, JavaScript қосымшалар және т.б.
JQuery артықшылығы:
- жұмыста өте жылдам;
- құжаттамасы түсінікті;
- кодының өлшемі аз;
- қазіргі таңда танымал;
- кеңейтілудің кең таңдауы.
30
2.2.2 PHP бағдарламасының негіздері
PHP - сайтты құруға арналған программалау тілі. PHP сайт жұмысын
автоматтандыруға көмектеседі. Бұл серверде орындалатын HTML-ге
ендірілген скрипт. PHP - дің JavaScript- тен айырмашылығы, PHP скрипті
серверде орындалып нәтижені клиентке көрсетеді, ал JavaScript- тің коды
клиенттік машинаға беріліп сол жерде орындалады.
Өткен ғасырда әлемдік деңгейдегі сайт жасау үшін HTML тілін біліп
және көркем стильге ие болу жеткілікті еді. Біраз уақыт өте талаптар
күрделене түсті: JavaScript пен Dynamic HTML-ді қолдану ескіре түсті
(кертартпаға айналды), ал оларды қолданбау web- бет дизайнының көркін
кетіреді. Кейін корпоративті сайттарды жасау үшін C++ және Perl тілдерін
қолдану енді. Бірақ web-дизайнерлер мұндай технологияларды пайдалана
алмағандықтан, скриптер тілінің күрделі мүмкіндіктерін қамтитын және де
қолдануға, үйренуге қарапайым тіл php шықты.
PHP мүмкіндіктері. PHP көмегімен барлығын да жасауға болады:
пішіндерде мәліметтерді өңдеу, динамикалық беттерді генерациялау, куки
(cookies) сеанстарын қабылдау және жіберу. Бұдан басқа, PHP көптеген
мәліметтер қорын (databases) қолдайды. Сонымен қатар, PHP- IMAP, SNMP,
NNTP, POP3 және HTTP хаттамаларын түсінеді де, сокеттермен жұмыс істеу
мүмкіндігі бар, және басқа да хаттамалармен қарым қатынас жасай алады.
PHP-дың айқын ерекшеліктерінің бірі - ол серверлердің мәліметтер
қорымен жұмыс істеу үйлесімділігі. Ол үшін web- серверде мәліметтер
қорымен жұмыс істейтін бағдарламаны орнатып (көбіне қолданылатыны
MySQL), онымен жұмыс істейтін команданы PHP скриптің құрамына қосу
керек. Тілдің мүмкіндіктерін түрлі функциялардан тұратын қосымша
модульдердің көмегімен кеңейтуге болады. Олар PHP- интерпретаторы
(түсіндірушісі) орнатылған жерде болады. Мысалы, Zlib модулі PHP
бағдарламасына
.zip форматындағы мұрағаттармен жұмыс істеуге
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
8
9
10
Аннотация
Целью данной дипломной работы является создание web-сайта
страховой компании G&N Garant. Созданный web-сайт позволяет получить
полную информацию о компании, выбрать и заказать страховой полис.
Пользователь имеет возможность расчитать полную сумму и в on-line режиме
заполнить анкету.
Дипломная работа состоит из трех глав. В первой главе произведен
обзор и анализ современного состояния интернет технологии, методы
создания web-сайта. Во второй главе приведены обоснования выбора языка,
структурная схема сайта. В третьей главе рассматривается описание
программного обеспечения, а также описание функционирования
приложения.
При разработке веб-сайта были использованы языки разметки HTML и
язык программирования PHP с использованием базы данных MySQL и
технология Drupal.
Аңдатпа
Бұл дипломдық жұмыстың мақсаты G&N Garant сақтандыру
компаниясының web-сайтын құру болып табылады. Құрылған web-сайт
компанияның іс-әрекеті жайлы ақпаратпен толық қамтамасыз етуге,
сақтандыру полистерінің түрін таңдауға және тапсырыс беруге мүмкіндік
береді. Web-сайтта сақтандыруға қажетті толық соманы есептеу
қарастырылған. Қолданушы берілген мәлеметтерді on-line режімде толтырып
өз уақытын унемдеуге мүмкіндік алады.
Дипломдық жұмыс үш бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімде web сайттың
қазіргі замандағы рөлі,пәндік облысқа толық талдау қарастырылған. Екінші
бөлімде сайтты құру кезеңдері, web-сайтты құру барысында қолданылған
программалық тілдерді таңдау негіздемелері келтірілген және web-сайт
құрылымы, қолданушыларға берілетін нұсқаулықтар сипатталған. Үшінші
бөлімде программалық қамтаманың сипатталуы келтірілген.
Web-сайт беттері динамикалық интернет-сайттарды құру аймағында
танымал болған Drupal технологиясын қолдану арқылы HTML-парақтары
түрінде жасалынған. Php және javascript тілдерінің көмегімен сайттың
жұмысын автоматтандыруға, web-парақ элементтерін бір-бірімен
байланыстыруға, безендіруге қолданылды. Ақпаратты тиімді түрде сақтауға,
іздеуге, сұрыптауға mysql деректер қорының сервері пайдаланылды.
Мазмұны
11
Кіріспе
1 Пәндік салаға талдау жасау
1.1 Қазақстандғы интернет
1.2 Қазақстандағы интернет-сақтандыру жүйесі
1.3 CMS жүйелерінің рейтингісі
1.4 Веб - программалау тілдері
1.5 Мәліметтер қоры
1.6 Есептің қойылымы
2 G&N Garant сақтандыру компаниясының web сайтын құру
2.1 Сайтты құру кезеңдері
2.2 Сайтты құру құралдары
2.3 Сайттың құрылымы
3 Программалық қамтаманы сипаттау
3.1 Функционалдық қолданылуы
3.2 Техникалық құралдарға қойылытын талаптар
3.3 Программаның логикалық құрылымын сипаттау
3.4 Шақыру және жүктеу
3.5 Енгізілетін мәліметтер
3.6 Қолданушыға нұсқаулық
4 Экономикалық бөлім
4.1 Тиімділігін бағалау
4.2 Техникалық тиімділікьі бағалау
4.3 Әлеуметтік тиімділіті бағалау
4.4 Экономикалық тиімділікті бағалау
5 Өміртіршілік қауіпсіздігі
5.1 Өміртіршілік қауіпсіздіг бөлімінің мақсаты
5.2 Жарықтандыруды есептеу
5.3 Электроқауіпсіздік
5.4 Өміртіршілік қауіпсіздік бөлімі бойынша қорытынды
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қосымша
12
7
8
8
9
10
12
13
15
16
16
18
40
45
45
45
45
46
46
47
56
56
56
58
58
61
62
62
68
71
72
74
75
Кіріспе
Қазіргі кезде Интернет желісін өз қызметтерін ұсыну мақсатында
қолданатын әртүрлі салада қызмет атқаратын мекемелер саны артуда.
Алғашқылары болып банк және инвестірлік компаниялар болса, ендігі кезекте
олардың қатарына сақтардыру компаниясы қосылды. Интернет-сақтандыру
қазақстандық рынокта бірнеше жыл on-line режімде өз қызметтерін көрсетуде.
Интернет-сақтандыру электронды бизнестің үлгісі ретінде ең алғаш болып
Америка Құрама Штатының нарығында пайда болды. Интернет-сақтандыру
тұтынушыға қолайлы компанияны таңдап, керекті полисті Интернет арқылы
сатып алуға мүмкіндік береді. Соңғы уақытта Қазақстанда да осыған ұқсас
Web-сайттар пайда болуда. Алғашқылары рыноктағы жағдайды сипаттап,
кеңес беріп шектелсе, келесілері үйіңізден шықпай-ақ таңдаған компаниядан
полисті сатып алуға мүмкіндік береді.
Интернет-сақтандыру жайлы сөз қозғамас бұрын дәстүрлі
сақтандырудың жалпы сипаттамасын еске түсіріп кетейік.
Сақтандыру - сақтанушы ( сақтандыру қызметін сатып алушы ) мен
сақтандырушы ( сақтандыру қызметін ұсынушы ұйым ) арасындағы бекітілетін
және кейбір келісім шарт бойынша жалғасатын құқықтық қатынас.
Сақтандырушы ортақ шарттарды және жүргізілу тәртібін айқындайтын
ережелерді дайындап, сақтанушыға ұсынады. Келіскен жағдайда екі жақты
келісім - шарт жасалып, толығымен немесе тұрақты кезеңде төлем төленеді.
Ал сақтандырушы сақтандыру кезеңі келгенде келісім - шартқа негізделе
қаржылай өтемақысын төлейді. Келісім жасалғанда сақтандыру полисі деп
аталатын құжат толтырылады. Полис сақтанушы мен сақтандырушы
компанияның заңды құжаты. Онда сақтындыру объектісі, сақтандыру
жағдайы, басталу және біту уақыты, сақтандыру соммасы, тағы басқа
маңызды тұстары көрсетіліді.
- яғни, интернет-сақтандыру - тұтынушы мен сақтандыру
компаниясының арасындағы жоғарыда келтірілген сақтандыру өнімін сату
мен қызмет жасау кезінде жасадатын әрекетті Интернет желісімен жасау. Ол
үшін компанияның Интернет-өкілдігі виртуалды офис ретінде жұмыс істеу
керек және ол үшін келесідей мүмкіндіктері болуы керек: тұтынушыға
компанияның толық және қаражат жағдайы жайлы мәлемет беру;
- тұтынушыға компанияның қызметі мен мүмкін бөліктері туралы
мәлемет беру;
- сақтандыру қызметінің көлемі мен әр-түрлі шарттарға байланысты
сақтандырудың қаражатын есептеп беру;
- сақтандыру формасы өтінішін толтыру.
Сақтандырушы мен сақтанушы арасындағы мәлемет алмасу. Егер
көрсетілген талаптарға Интернет - өкілдігі сай болса, онда оны толыққанды
виртуалды офис деп айта аламыз. Жалғыз кемшілігі ретінде сақтандыру
полисін жеткізу болып табылады.
13
1 Пәндік салаға талдау жасау
1.1 Қазақстандғы интернет
2010-2012 ж.ж. экономикалық өсім инфрақұрылымның дамуына
байланысты мемлекеттік және жекеменшік кәсіпорындардың инвестициялық
өсімін айқындады. Сонымен қатар, ол жұртшылықтың жоғары білім әлеуетіне
ие болуға әзір болуына мүмкіндік туғызды (Интернетке қол жетімділікке
бағаны кезең-кезеңмен төмендете отырып және ақырғы тұтынушыға берілетін
арналардың өткізгіштік мүмкіндігін кеңейту арқылы). Мемлекеттік уәкілдік
етуші органдардың бүкіл
осы
уақыт аралығында ақпараттық-
коммуникациялық саланың даму басымдығын талай рет қайталай жариялаған
тынымсыз еңбегі процестің ілгерілеуіне белгілі дәрежеде мүмкіндік туғызды.
ҚР республикалық ақпараттандыру және байланыс (АБА) Агенттігінің
мәліметі бойынша 2010 ж. Интернеттің таралу дәрежесі (1,9 млн.) құрады,
2011 -35%, алайда 2012 жылдың қазан айында байланыс операторларының
есебіне сүйене отырып, ақпараттандыру және байланыс Агенттігінің төрағасы
47%
(7,4млн. адам) деген санды көрсетті. Бұл санға кеңтарапты
қолжетімділіктегі 2,2млн. абонент, коммутирлі қолжетімділікте (dial-up)
0,6млн. абонент, сонымен қатар Интернет торына мобильды қолжетімділікте
4,6млн. абонент кірді. Мобильды Интернет қызметін (WAP, GPRS, EDGE)
пайдаланушы ұялы операторлар абоненттер көбінесе тұтынушылардың
алғашқы екі категориясының біріне қатысты болғандықтан бұл көрсеткішті
дұрыс деп санаудың өзі қиындау. Күмәнді десек те, ресми санақ әдістемесінде
абоненттер санының тез өсуінің жағымды фактілерін атауға болады:
кеңтарапты қолжетімділік абоненттері саны - 2010 жылы 981 мыңнан, 2011
жылы 1973 мыңға дейін, яғни бір жарым еседей артық болса, 2012 жылы
қайтадан екі есеге арта түсті. Шетелдік дерек көздері Қазақстан бойынша
аздап жоғарылау санды көрсетеді. Сонымен WorldStat Internet ұйымының
санағы бойынша Интернеттің еніп таралу дәрежесі 12,3%-ды (1,9млн.)
құрайды, әйтсе де республика жұртшылығының Әлемдік ғаламтордағы
қатынасу қарқынының жоғары
екендігі мойындалады: 2000-2012ж.ж.
аралығында қолданушылар саны 29 есеге артты. Ірі Budde Comm Интернет-
компаниясының мәліметіне сәйкес қолданушылар саны 1,5млн. адамды
құрайды, мобильді телефондар арқылы қолжетімділікті есепке алмағанда
таранып ену дәрежесі-9,8%. Hivos Қорының (Нидерланды) Ғаламдық
ақпараттық ұйымының есебінде сарапшылардың пікірі бойынша мұндай
көрсеткіштер қазірше жеткілікті деп санала қоймайды, оның себебі
телекоммуникация секторын либерализациялау қарқынының баяулығы және
бағаның бірте-бірте төмендетілуіне қарамастан, Интернет қызметі тарифы әлі
де жоғары болып отыр. Бұған Интернетті үйде пайдалануға мүмкіндіктері бар
- аса кең тарала қоймаған орта класс қабатын, Қазақстандағы ауыл
тұрғындарының жоғары процентті құрайтындығын және АКТ мәселесінде
көпшіліктің сауатының төмендігін қоса айтуға болады. Сарапшылар тобында
14
бұл факторлар ортасы басқа
да
институционалдық параметрлермен
үйлесімділікте электрондық даярлық дәрежесін атайды. Осыған қарамастан,
пайдаланушылардың көрсетілген әлеуметтік өсімі әрі мемлекеттік және
жекеменшік провайдерлер инвестициясының жалғасуы, алаңда
бәсекелестіктің қыза түсуі, технологиялық инновациялар, жекелеп алғанда,
кейбір өткізгішсіз жүйенің дамуы негіз береді.
1.2 Қазақстандағы интернет-сақтандыру жүйесі
Қазіргі уақытта Қазақстанда қаржылық қызметтің көптеген онлайндық
нұсқасы бар. Интернетте жасалынған биржалық келісімнің саны дәстүрлі
жасалынған келісімнен артып түседі. Банктердің желілік өкілдері өздерінің
тұтынушыларына интернет арқылы өз қаржыларын қашықтықтан басқару
әдісін кеңінен ұсынуда. Интернет-дүкендерде қоғамның бөлінбес бір бөлігіне
айналып баруда. Отандық төлем-ақылырдың сан-түрлі әдістерінің халыққа
ұсынылуы интернет жүйесінің елімізде кеңінен тарап, халықтық қолданысқа
ие болды.
Қазақстанда 50 аса сақтандыру компаниялары интернет желісінде
көрсетілген. Бұл ретте көптеген сақтандыру компаниялардың Web-сайты тек
мәлемет жеткізу мен өз қызметтерімен таныстыру рөлін атқарып отыр.
Осы және өзгеде себептерге байланысты қазақстандық сақтандырушы
компаниялардың Web-сайтын ол компаниялардың Интернет-өкілдігі деп айта
алмаймыз. Қазақстанда полисті тұтынушыға Интернет желісі арқылы беру
туралы арнайы заң болмайына байланысты, сақтандыру полисі сақтанушыға
тек почта арқылы (бұлжағдайда сақтандырушының бір жақты қолы
қойылады), курьерлік қызмет компаниясы арқылы немесе сақтанушы офиске
келіп өзі алып кетеді. Тағы маңызды проблеманың бірі, сақтандырушы мен
сақтанушы арасындағы төлем ақының жүруі. Екі жақты төлем ақы жүргізу
жүйесіне сенімсіздіктің салдарынан интернет жүйесінде пластикалық карта,
цифрлық ақшаны қолданбайды. Әдетте салымды ақша мен қолма-қол төлеу
жүргізіледі.
Яғни, қазақстандық сақтандыру компанияларының негізгі мәселесі
болашақ тұтынушыға компания жайлы және көрсететін қызметі жайлы
жеткілікті дәрежеде мәлемет жеткізу. Компания жайлы мәлеметке келесідей
тармақтар кіру қажет:
- компанияның даму тарихы;
- негізгі қаржылық есептіліклің қысқа нұсқасын ұсыну;
- үлкен, белгілі серіктестер жайлы мәлемет;
- басты офис пен бөлімшелердің мекен-жайы.
Бұл тұста тұтынушы мен сатушының арасындағы сенім маңызды рөл
атқарады. Сол себепті қаншалықты осы мәлеметтер сенімді түрде жеткізілсе,
соншалақты тұтынушының компанияға деген көз-қарасы жақсы болып, соң
кезекте сақтандыру полисіне тапсырысты тап осы сақтандырушыға беретініне
кепіл.
15
1.3 CMS жүйелерінің рейтингісі
Тегін (open-source) CMS
- бұл программаны кез келген мақсатта
пайдалануға; программа кодына қатынауы; программа көшірмелерін тегін
таратуға; программаны жаңа версиясына қарай жаңарту, жақсартуға
мүмкіндік беретін шарттарды сипаттайтын бағдарламалық қамтама.
Қорапты CMS сайт өңдеу бойынша қызметтен бөлек қатынауға
болатын жүйелер, сонымен қатар онымен азғандай web-студиялар қолдануда.
Open source CMS -- ашық кодты тегін таралған өнім. Программаны және
оның шығыс кодтарын кез келген қолданушы жүктеп ала алады.Соңғы 2012-
2013 жылдары Рейтинг Рунета CMS жүйелерінің ішінен тегін CMS
жүйелерге талдау жасалынды.
Рейтинг Рунета -- интернет-маркетинг және web-өңдеу нарығында
алдыңғы қатарлы программалық жүйелерді таңдау үшін интерактивті құрал
болып табылады. Жоба қолданушылар web-студиялар, SEO-компаниялар,
CMS жүйелерінің талдауларын жоба сайтында таныса алады. Жыл сайын
жобада ең жақсы интернет жобаларға, программалық қамтамаларға байқау
жүргізіледі.
Сонымен, осы Рейтинг Рунета жобасы 2012-2013 жылдарда СMS
жүйелерінің арасында Қорапты CMS, Open Source (тегін, ашық кодты)
CMS, Жеке(студиялық) CMS жүйелері бойынша байқау нәтижелері келесідей
(1.1-сурет а,б).
1.1 а cурет - Рейтинг Рунета жобасының 2012 жылға жасалынған CMS
рейтингісі
16
1.1 б cурет - Рейтинг Рунета жобасының 2013 жылға жасалынған CMS
рейтингісі
Соның ішінде Open Source CMS жүйелері ішінде ең оптималды, ең
үздік CMS жүйесінің бірі - Joomla!
I-track компаниясы 2012 жылы қаңтар-маусым айларында Ресей
домендерінде тіркелген CMS жүйелерінің пайыздық көрсеткіштері талдау
ретінде жасалынды(1.2-сурет).
1.2 cурет - Ресей домендерінде тіркелген CMS жүйелер көрсеткіштері
Көрсетілген тегін CMS жүйелері шетел программистерімен құрылған
болатын және қазіргі кезде Қазақстанда да өз орындарын тапты.
Ең үздік CMS өз компоненттері мен даму модельдері бойынша ұқсас.
Жасалынған талдау бойынша бұл рейтинг берілген CMS жүйелері үшін
иә әлде жоқ секілді аргументтер жайлы емес. Тек мынаны ескерген жөн,
17
Батыс Интернетіне қарағанда, Қазақстанда CMS жүйелерін таңдау бойынша
тәуелсіз сарапшылар институты әлі дамымаған. Және арнайы жүйелер
пайдасына қызығушылық танытқан мамандар немесе барлық көз салған
сарапшылар көзқарастарын білдіруі мүмкін. Сондықтан барлық талдауларды
жүзеге асыру үшін Қазақстанда Web-технологияларды өңдеу саласын жүзеге
асыру қажет.
1.4 Веб - программалау тілдері
Веб
-
программалау -
веб косымшаларды құруға бағытталған
программалаудың бөлімі.
Веб - программалау тілдері
- веб технологиялармен жұмыс істеуге
арналған тілдер. Веб - программалау тілдері негізінен екіге топқа бөліп
қарастырамыз: клиенттік және серверлік.
1.4.1 Клиенттік тілдер
Клиенттік программалу тілдері - қолданушы серверінде орындалады,
әдетте оларды браузер орындайды. Бұл клиенттік тілдердің негізгі мәселесін
тудырады, яғни программаның орындалу нәтижесі қолданушының браузеріне
байланысты. Егер де қолданушы клиентік програмаларды орындауға тыйым
салса,онда програмист қанша тырысса да, программа орындалмайды. Кейде
әртүрлі браузерде бір скрипт әртүрлі орындалуы мүмкін. Басқа жағынан
алғанда, егер де программист серверлік программаларды қолданатын болса,
онда жұмысты оңтайландырады және жүктеме азаяды. Ең көп таралған
клиенттік тілдер болып мыналал есептеледі: HTML, CSS, JavaScrit. Java,
VBscript, Actionscriрt және т.б.
1.1 к е с т е - Әлемдегі ең кең таралған клиенттік тілдер
18 Клиенттік
тілдері
Артықшылықтары
Кемшіліктері
HTML
Аз уақыт талап етуі, кодты құру
қарапайымдылығы
Қауіпсіздігі нашар
CSS
Стиль мен кодтарды өзгерту
оңай, браузерлерде тез ашылады
Кейбір браузерлерде
жұмыс істемейді
VBScript
Синтасистер
қарапайымдылығы, компонентер
колдану жеңілдігі
Тек Windows опер.
жүйелерінде жұмыс істейді
Java
Жылдамдығы тез, арзан,
библиотекасы үлкен
ОЖ көп көлемді талап
етеді
Javscript
ВЕб сервердің жұмысын
жеңілдетеді, скпиртар
библиотекасы үлкен,барлық
браузерлерді қамтиды, арзан
JS көмегімен құрылған
скриптар браузерлерде
нащар индекстеледі
1.4.2 Серверлік тілдер
Қолданушы белгілі бір бетке сұраныс жасағанда, шақырылған бет
бірінші файл болып қолданушы жіберіледі. Ол файл мынадай кеңейтулері
болады: HTML, PHP, ASP, ASPX, SSI, XML, DHTML, XHTML.
Программаның жұмыс істеуі сайт орналасқан серверге толығымен тәуелді.
1.2 к е с т е - Әлемдегі ең кең таралған серверлік тілдер
1.5 Мәліметтер қоры
Жалпы тақырыппен немесе міндетімен байланысқан сақталатын
мәліметтердің реттелген жиынтығы мәліметтер қоры (МҚ) деп аталады.
Мәліметтер қорының негізгі міндеті - онда сақталатын мәліметтерді
пайдаланушыға тез тауып беру.
Мәліметтер қорларын басқаратын жүйе (МҚБЖ) - мәліметтер қорын
басқаратын программалық қамтамасызданыру.
Мәліметтер қоры тек қана мәліметтердің жиыны емес. Мәліметтер
қорының өзінен басқа мәліметтермен жұмыс істейтін қолданбалы
программалар, оған сәйкес жабдықтар мен персонал болуы керек.
Мәліметтер банкі (МБ) - дегеніміз арнайы түрде ұйымдастырылған
мәліметтер жүйесі - мәліметтердегі коллективті көп мақсатымен қолдануға
және орталықтандырылған сақтауды қамтамасыздандыруға арналған
мәліметтер қорлары, техникалық, тілдік, ұйымдастыру - нұсқалық құралдар
жиыны.
Мәліметтер қорларын қолданатын ақпараттық жүйе немесе мәліметтер
қорларының жүйесі төрт компоненттен тұрады: жабдықтар, программалық
қамтамасыздандыру (МҚБЖ), мәліметтер (МҚ) және адамдар
0(пайдаланушылар, әкімшілік, қызмет жасайтын персонал).
19 Серверлік
тілдер
Артықшылықтары
Кемшіліктері
ASP
Компоненеттерді қолдану
жеңілдігі
Компоненттері аз,
қымбат
XML
Икемділігі жоғары, оқылымдығы
Көлем үлкен
SSI
Жылдамдығы жоғары
Меңгеру қиындығы
PERL
Мәтінмен жұмыс істеуде зор
мүмкіншіліктері
Жылдамдығы төмен,
библиотекасы аз
PHP
Тегін таратылады, барлық ОЖ
қамтиды,көптеген мәліметтер
қорымен, протоколдармен жұмыс
істейді
Үлкен проекттарды
құруда тиімсіз
Дұрыс өңделіп жұмыс жасайтын жүйеде компонеттердің барлық
төртеуіде қажетті есептерді орындайтын тұтас жүйені құрастырып өзара
байланысады: қызмет жасайтын персонал,пайдаланушылармен ақылдасып
қажетті мәліметтерді анықтап пайдаланушылар қажеттіліктеріне сәйкес
мәліметтер қорының құрылымын анықтайды.
Содан кейін мәліметтер қорының құрылымы мәліметтер сөздігі арқылы
мәліметтер қорын басқару жүйесіне хабарланады. Пайдаланушылар
мәліметтер қорын басқару жүйесіне анықталған процедуралар арқылы өз
мәліметтерін енгізеді. Енгізілген мәліметтерді сақтауын жабдықтар
қамтамасыздандырады. Мәліметтер қорына қол жеткізуіне қызмет жасайтын
программаларды програмистер өңдейді, пайдаланушылар бұл
программаларды өз компьютерлерінде жұмысқа қосады. Бұл программалар
кәсіпорынның басшылар мен клиенттеріне қажетті ақпаратты береді.
Мәліметтер қорларын қолданатын ақпараттық жүйелер файлдың
жүйелелердің кемшіліктерін жоюға мүмкіндік берді. Мәліметтер қорлары
жүйелерінің негізгі мақсаттарының біреуі мәліметтердің тәуелсіздігін, яғни
мәліметтерді сақтау құрылымы мен қол жеткізу стратегиясынан
қолданбалылардың тәуелсіздігін қамтамасыздандыру. Мәліметтер қорында
мәліметтердің бүтіндігі, яғни олардың дәлдігі мен сәйкестігі сүйемелденеді.
1.3 к е с т е - Әлемдегі ең кең таралған мәліметтер қоры
20 Мәліметтер қоры
Артықшылықтары
Кемшіліктері
Oracle Database
Сенімділігі жоғары,
мәліметтерді өңдеу
жылдамдығы жоғары
Қымбат
MSSQL
Барлық ОЖ қолданылады,
қарапайым
Үлкен проектлермен
жұмыс ыңғайсыздығы
Microsoft Access
Жұмыс істеу
қарапайымдылығы, арзан
Тек windows ОЖ
орындалады
Visual FoxPro
Басқа мәліметтер қорымен
жұмыс істеу мүмкіндігі
Қателіктерді түзету мен
қауәпсіздігі төмен
дегейде
MySQL
Тегін, сенімділігі жоғары, көп
функционалды, барлық ОЖ
жұмыс істей алады
Үлкен көлемді МҚ
жұмыс істеу
жылдамдығы төмен
1.6 Есептің қойылымы
Дипломдық жұмыстың мақсаты
сақтандыру компаниясының
қызметтерін on-line режімде қолдануға мүмкіндік беретін web сайтты құру
болып табылады.
Құрылатын сайт арқылы қолданушылар өздеріне қажетті сақтандыру
полистеріне тапсырыс беруге, компанияның қызметтерімен және олардың
бағаларымен танысып, қажетті жұмыстарды
есептегіш арқылы on-line
режімде есептеуге мүмкіндіктері болуы керек.
Дипломдық жұмыстың нәтижесінде келесі негізгі тапсырмалар
орындалуы қажет:
web-қосымшаның құрылымын құру;
программалау тілін таңдау;
мәліметтер қорын таңдау;
тиімді және түсінікті программалық интерфейсті құру;
клиенттердің тіркелуін ұйымдастыру;
сайт бойынша іздеу жүйесін ұйымдастыру;
жобаның экономикалық тиімділігін анықтау;
еңбек қауіпсіздігін талдау.
Web-қосымшаны құру барысында JavaScript,РНР тілі және MySQL
деректер қоры қолданылады және СMS жүйе ретінде Drupal таңдалды.
21
2 G&N Garant сақтандыру компаниясының web cайтын құру
2.1 Сайтты құрудың кезеңдері
Кез келген өнім сияқты web-сайттың өзінің өмірлік циклының кезеңдері
болады (2.1 - сурет).
I. Жобалау мақсаты мен
міндеттері
1. Мақсаты мен міндеттерін анықтау;
2. Мақсатқа жету критерийлерін анықтау;
3. Мақсатты пайдаланушылар сегментін
анықтау;
1.
Жобаның архитектурасы мен дизайнын жасау;
II. Сайтты құру
2.
3.
4.
5.
6.
Технологиялық негізін құру;
Контентпен толтыру;
Дайын шешімдерді тестілеу;
Хостингтік платформаға көшіру;
Жобаны жүзеге асыру.
1. Іздеу жұйелеріне тіркеу және оңтайландыру;
2. Web-қорлар каталогтарында тіркеу;
III. Сайтты жылжыту
IV. Сайттың қызмет
көрсетуі
V. Сайттың жұмыс істеу
тиімділігі
3. Тематикалық қорларда кәсіпорын және сайт
туралы ақпаратты орналастыру;
4. Іздеу жарнамасы;
5. Баннерлік жарнама;
6. Рейтингтік жүйелерде тіркеу.
1. Актуалдылығы және дамуы;
2. Іздеу машиналарына оңтайландыру;
3. Ендіру жұмыстары.
1. Экономикалық тиімділік;
2. Компанияның бизнес жобаларының сайтпен
интегрирленуі;
3. Сайт жұмыс істеу тиімділігінің төмендеуі.
--
2.1 cурет - Web-сайттың өмірлік циклының кезеңдері
Жобалау мақсаты мен міндеттері. Компания жауапкершілігі шектеулі
серіктестік ретінде 2010 жылы ұйымдастырылған. Компанияның толық аты -
G&N Garant жауапкершілігі шектеулі серіктестік. G&N Garant ЖШС ҚР
Конституциясына сай құрылған. G&N Garant ЖШС негізгі мақсаты пайда
табу мақсатында сақтандыру қызметін ұсыну болып табылады. Серіктестіктің
22
ағымдағы қызметін басқару жалғыз атқарушы органмен жүзеге асырылады,
яғни Серіктестіктің бас директоры Ержанова Раушан Зейнуллаевнамен
жүзеге асырылады. G&N Garant ЖШС 2010 жылдың 24 қазанында
тіркелген. Компания көлік түрлерін, мүлік, денсаулық, кепілдіктерді, қаржы
шығындарын сақтандыруды ұсынады.
Серіктестік принциптері. Серіктестік қызметін ҚР қолданыстағы
заңына сүйене отырып жүзеге асырады. Компания жұмысының негізі болып
келесілер табылады: адамгершілік нормаларын ұстану және жақсы бизнес-
репутацияны қолдау.
- кәсіпқойлық және біліктілік;
- құпиялылықты сақтау;
- тапсырыс берушінің мүддесін қорғау;
- әр клиентке жеке дара тіл табу.
Компания қызметтері:
- көлік құралдары иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін
сақтандыру;
- тасымалдаушының жолаушылар алдындағы азаматтық-құқықтық
жауапкершілігін сақтандыру;
- аудиторлардың және аудиторлық ұйымдардың азаматтық-құқықтық
жауапкершілігін сақтандыру;
- қызметкер еңбек міндеттерін атқарған кезде оның өмірі мен
денсаулығына зиян келтіргені үшін жұмыс берушінің азаматтық-құқықтық
жауапкершілігін сақтандыру;
- Жеке нотариустардың азаматтық құқықтық жауапкершілігін
сақтандыру;
- туроператордың және турагенттердің азаматтық құқықтық
жауапкершілігін сақтандыру;
- экологиялық сақтандыру.
Сайтты құру бірнеше кезеңдерді қамтиды:
1) Бастапқы кезең. Бастапқы кезеңнің мақсаты - жобаның дизайны мен
технологиялық негізінің талаптарын анықтау, сонымен қатар ресурстың
мақсаттары мен міндеттерін белгілеп, жобаны құрастырудың жоспарын
бекіту. Жобаның графикалық безендірудің талаптарын қамтитын дизайнның
брифі құрастырылады.
2) Жобаның дизайны мен архитектурасын жасау. Сайттың дизайнымен
байланысты жұмыс келесі кезеңдерді қарастырады:
- пайдаланушы интерфейсіне қойылатын талаптар анализі;
- материалдардың интуитивті түрде түсінікті ұйымдастырылуы мен
ойластырылған өтулер;
- дизайн концепциясының құрастырылуы.
Жобаның барлық
функционалдық мүмкіншіліктерін жақсы жағынан ұсынып, мақсатты
аудиторияның сұраныстарын қанағаттандыруға көмектесу;
- дизайнды бекіту. Жобаның бастапқы дизайн концепциясына қажетті
өзгертулер енгізіп, соңғы шешімге келу.
23
Тапсырыс берушінің қойған негізгі талаптары келесідей:
a) сайттың бірінші бетінде компания жайлы слайд болуы;
b) сайтта іскерлік әдеп сезілуі;
c) сайттағы тустердің кара және сұр тустері болғаны;
d) жоғарғы горизонталь және сол жақ вертикаль мәзірлердің болуы.
3) Технологиялық негізін жасау;
Технологиялық негіздеме мен
бекітілген дизайн концепциясы бойынша мәліметтер қорының оңтайлы
құрылымы жасалады. Сондай-ақ сайт бөлімдерінің шаблондары мен
интерактивті сервистері бапталып өңделеді.
Сайттың қызмет көрсету функциялары мен материалдарын компания
қызметкерлеріне оперативті түрде өзгертуге мүмкіндік беретін сайттың
әкімшілік жүйесінің интерфейсі мен механизмдерін құрастыру жұмыстары
жүргізіледі.
Аталған кезеңде графикалық және мәтіндік материалдарды енгізуге
болатын сайттың жұмыс нұсқасы жасалады.
4) Контентпен толтыру;
Бұл кезеңде сайттың мәліметтер қоры контентпен толтырылады. Тиісті
шаблондар мен механизмдер құрастырылғаннан кейін барлық мәтіндер,
файлдар және қажетті көрсетілімдер енгізіліп немесе әкімшілік интерфейс
арқылы мәліметтер қорына көшіріліп сайтта жарияланады.
5) Дайын шешімді тестілеу;
Жүйені интегрирлеу мен интернет өкілеттіліктің құралдырының
баптаулары аяқталған соң тестілеуге ұсынылады.
6) Құралдарды баптау және хостингтік платформаға көшіру;
Мұнда провайдерді таңдау, хостингті алу, домендік атты таңдау және
сайтты интернетке жүктеу әрекеттері жүргізіледі.
7) Жобаны іске асыру; Барлық процедуралар аяқталғаннан кейін сайтты
тестілеп, жобаны қолдау бойынша мамандардың нұсқауларынан өткеннен
кейін сайт оның кірушілеріне ашылады.
2.2 Сайтты құру құралдары
Интернеттің дамуына орай жасалынған web-беттердің бет-бейнесі
өзгере түсуде. Бастапқыда HTML беттер тек белгілі бір ақпаратты бере отыра,
ешқандай қосымша қызметтерді атқармайтын. Бірте-бірте сұраныстар
күрделене түсті, енді сайтты құруда тек HTML тілін білу жеткіліксіз. Түрлі
технологиялар икемді сайт жасауға ықпалын тигізеді. Қазіргі заманауи
сайттарды құру үшін: HTML, CSS, JavaScript (немесе VBScript), Flash, PHP
(немесе Perl) және MySQL реляциялық мәліметтер қоры пайдаланылады.
Технологиялардың қолданысқа енуіне байланысты web-сайттардың оңтайлы
өзгеруін байқауға болады (2.2-сурет).
24
2.2 cурет - Web-технологиялардың қолданысқа енуі
Клиенттік орта (браузер, мысалы Opera) бағдарламаның сыртқы келбеті
(бір бөлігі) болады. Осы ортада HTML беттер мен қызмет көрсету сеанстары,
ағымдағы сессиялар көрсетіледі. Бетте орналасқан нысандар терезелерді,
оқиғаларды және HTML беттерін (манипуляциялауға) басқаруға мүмкіндігі
болуы міндетті. Ол үшін JavaScript клиенттік тілі керек.
Сервермен жұмыс істеуде PHP тілі (немесе Perl) және MySQL
мәліметтер қоры қажет.
HTML. HTML- бұл бағдарламалау да, құжаттарды басқару тілі де емес.
Бұл ең алдымен гипермәтінді белгілеу тілі. Оның басты мақсаты- мәтінді
орналастыру, құрылымын тегтер арқылы сипаттау: параграф, цитата, тізім,
бөлім.
HTML тілінде көптеген құрамдас элементтері бар. Олар құжатты кез
келген қалау бойынша безендіруге көмектеседі. Браузердің үнсіздік кейпіндегі
қаріп стильдерінің көрінісі ұнамаса, қосымша тегтер арқылы оңай өзгертуге
болады. Егер бұл да көңілден шықпаса CSS стильдер кестесін пайдалануға
болады.
XHTML. XHTML тілі XML және HTML тілдерінің қоспасы, біртіндеп
HTML-ды ығыстырып келеді.
CSS. CSS (Cascading Style Sheets) - каскадты стильдер кестесінің тілі. Ол
web-беттердің мүмкіндіктерін арттыру үшін құрастырылған.
Web - құрастырушыларға беттің сырт келбетін жақсартуға мүмкіндік
береді (қаріптер, түстер, шегіністер, орналасуы, т.б.). CSS құжаттың негізгі
ішкі құрылымын (мысалы, HTML тілінде жазылған) және оны безендіруінен
(CSS-те жазылғанынан) айыру үшін жасалған. Мұндай әрекет құжаттың
сырты көрінісі мен қайталанатын элементтерін безендіруге септігін тигізеді.
HTML мен CSS-ті пайдаланғанда келесілерді ескеру қажет:
25
- HTML-код мәтінді логикалық тұрғыда жазады, яғни web-беттің
құрылымын береді: абзацтардың, графикалық суреттердің, жолдар мен
ұяшықтардың орналасуы мен кезегі;
- CSS стильдер кестесі мәтіндерді физикалық тұрғыда орналастырады,
яғни web-беттің көрінісін береді: абзац мәтәндері қандай қаріппен
терілетіндігі, атаулары қандай түспен көрінетіндігі, кестелердің қалыңдығын
және т.б.
Сонымен қатар, стильдерімен толтырылмаған HTML бет оқылуға
ыңғайлы. Себебі, HTML бетте бір уақытта web-беттерді (форматтаудың)
өңдеудің логикалық және физикалық тегтері болады. Қаріпті қоюл+0атып
ерекшелейтін b және strong тегтері, сонымен қатар курсивті i және
em тегтері бар. Бірақ b және i физикалық өңдеу тегтері мәтінді тек
ерекшелеп қояды (сондықтан олар ескірген және қолданылмайтын тегтер
қатарына жатқызылады), ал strong және em логикалық өңдеу тегтері тек
ерекшелеп қана қоймай, мәтінге маңыздылық дәрежесін береді. Егер web-
бетті мүмкіндігі шектеулі адамдар арнайы браузер арқылы оған дауыстап
оқып берсе, strong және em тегтер арасындағы сөздерге өзге интонация
беріледі.
Flash. Flash бір уақытта бағдарлама (Flash, Adobe Inc.) және файлдық
формат (.swf кеңейтілімде).Adobe Flash-
Adobe компаниясының
мультимедиялық платформасы. Ол мультимедиялық презентацияларды, web-
беттерді, жарнамалық баннерлерді, анимациялық ойындарды, web- беттерде
водео және аудио жазбаларды ойнауда қолданылады. Adobe Flash векторлы,
растрлы және үш өлшемді графикалық суреттермен жұмыс жасайды.
Компиляцияланған flash файлдар .swf кеңейтілімімен сақталады. Flash
файлында видеороликтер .flv кеңейтілімінде болады да, ал swf роликтер тек
контейнер рөлін атқарады. Файлдық жұмыс форматы .fla кеңейтіліміне сәйкес
келеді.
Flash ерекшеліктері:
- платформалық тәуелсіздік, яғни flash арқылы құрылған сайттар түрлі
операциялық жүйелер мен браузерлерде бірдей көрінеді;
- үлестірілген және дизайнерлерге үлкен көлемді құралдардың берілуі;
- дұрыс жасалынған flash сайттар аз орын алып, тез жүктеледі;
Flash кемшіліктері:
- интернет пайдаланушылардың flash ойнатқыштарын жаңарту
ниеттерінің болмауы, сол себепті жаңа flash модульдері жұмыс істемейді;
- интерфейсі мен стандартталуының қиындығы;
-ұзақ жүктелуі
-
графикалық объектілердің көлемді болуына
байланысты.
Flash және DHTML. Web-сайт дизайнерлеріне Flash және DHTML
арасында таңдау көп жағдайда туындайды. Егер DHTML интерактивтілікті
HTML, CSS және JavaScript құралдары арқылы жүргізсе, Flash технологиясы
HTML бетіне ендірілген жеке Internet- технологиясы болып келетін нысан.
26
Таңдау мәселесі тұрса, сайтта қандай ақпарат орналасатындығын
анықтап алу міндетті:
- мультимедия элементтері көп қолданылса, дұрысы- Flash;
- көлемді мәтіндерді қамтитын сайтқа DHTML немесе HTML
қолданылған жөн. Өзінің жетістіктеріне қарамастан Flash HTML беттерді
ығыстыра алмайды.
Интернеттегі бағдарламалау тілдері. Web- сайтты құрастыруда
қолданылатын программалау тілдерін 2 топқа бөліп қарастыруға болады:
Біріншісіне, сайтқа кірушінің компьютерінде, браузерінде, орындалатын
код жатқызылады. Бұлар бәріне таныс JavaScript, VBScrpt, Java-апплеттері.
Осы тілдерде жазылған бағдарламалар, web-беттің кодына ендіріледі, немесе
бөлек файлға жазылып web-беттен шақырылады.
Екінші топқа, web-сервер орналасқан компьютерде орындалатын
бағдарламалар жатқызылады. Бұл топқа PHP жатады, және басқа тілдерге
қарағанда өзінің қарапайымдылығымен ерекшеленеді. Бұл тілде бағдарламаны
құра отырып C++ немесе Perl тілдеріндегі сияқты файл сценарийлеріне
қатынау құқығы туралы, түрлі модульдерге қатынау жолдарын көрсету және
т.б. әрекеттерді ескермеуге болады. PHP бағдарламасын тестілеу үшін хостинг
провайдерде орнатылған операциондық жүйені орнату қажет емес. Сәйкес
web-серверді жүктеп PHP модулін қосса жеткілікті.
Құпиялылығы. JavaScript және VBScript скриптері web-бетке тікелей
орналастырылады да көру кезінде беттің кодында қарап шығуға болады.
Қандай да бір скриптің коды ашық жазылады. Ешқандай құпиялылығы,
қауіпсіздігі не авторлық құқық сақталынбайды, кез келгені алып өз ыңғайына
өзгерте береді. Perl-да жазылған бағдарламалар жеке файлдар түрінде SSI
директивалар, IFRAME және IMG тегтері арқылы шақырылады.
2.2.1 JavaScript негіздері
JavaScript тілінің танымалдылығы web- бет элементтерін бір-бірімен
байланысу және қайта жүктеудің кең мүмкіндіктеріне байланысты. Дизайн
бөліктерін көрсетуге, жасыруға, көшіруге және безендіруге көмектеседі.
Осындай әрекеттер презентациялық эффектілерді жасауға, форма
мәліметтерін өңдеуге және құрамын басқаруға септігін тигізеді.
- қабаттарды қолдау. Бірінің үстіне бірін орналастыруға болатын
HTML бөліктері (пиксельге дейінгі дәлдікпен) ;
- пішіндермен жұмыс. Кез келген мәліметтерді скрипттер арқылы
өңдеу ыңғайлы, ол ақпаратты серверге жіберу алдында дұрысытығына
тексереді. Егер мәтіндік алаңға қандай да бір санды енгізуін сұраса, әріптік
символдардың енгізілу мүмкіндігін ескеру қажет;
- суреттермен жұмыс. Скриптер арқылы суреттің алдын ала жүктелуін
жасауға болады. Суреттерді тікелей көру алдында браузер өзінің жадысында
сақтайды да, қажет болған жағдайда жылдамырақ бейнелейді. Ені, биіктігі,
графикалық файлдың адресі сияқты суреттің негізгі параметрлерін
динамикалық өзгертуге болады. Ол тінтуірдің әрекетіне байланысты жауап
27
береді, ерекшелегенде сурет өлшемі өзгереді. Ұқсас әдіспен суреттер
галереясы жасалады- суреттің өзгеруі бір бет шекарасында жүргізіледі;
- уақыт пен күнді айқындау. Көптеген дизайнерлер өз жобаларында
ағымдағы күн мен уақытты көп қолданады. Арнайы күнмен жұмыс істеуге
арналған Date объектісі пайдаланылады;
- Cookies файлдарымен жұмыс. JavaScript cookie файлдарымен толық
жұмысты қамтамасыз етеді. Cookie- техникалық ақпарат сақталатын локальды
компьютердегі мәтіндік файл. Бұл файлды оқырманның соңғы кіру күнін,
парольдерді, сонымен қатар сайттағы басқа да әрекеттері туралы ақпарат
сақталады. Аталған әрекет сайтты жекешелеп кірушілерге ыңғайлы етіп
жасайды;
- оқиғаларды бақылау. Оқиға ретінде пайдаланушының белгілі бір
әрекеті немесе құжат күйінің өзгеруі айтылады. JavaScript көптеген
оқиғаларды бақылап отырады да оған жасалған әрекеттерді анықтауға
мүмкіндік береді. Мысалы, web-бетті жүктегенде onLoad оқиғасы жүреді.
Егер скриптті құжат жүктелгеннен кейін жүзеге асуы керек болса, онда осы
оқиға басталғандағы болатын функцияны анықтау қажет;
- жаңа терезелерді құру. Скриптер жаңа терезелерді құруға, оларға
сыртқы пішінін және ішкі құрамын өңдеуге мүмкіндік береді. Жасалған
терезелердің адрестік жолын алып тастауға, айналдыру жолағын жасыруға
және экранда орналасу орнын беруге болады;
- браузерді тексеру. Түрлі браузерлерде объектілік модельдерді
бейнелеу стандартталмаған, соңына дейін барлығы қолдамайды. Сол себепті
универсалды құжатты жасау үшін, ағымдағы уақытта қандай браузер
қолданыста екендігіне байланысты сәйкес кодты беру керек;
- математикалық функциялар. JavaScript қажетті арифметикалық
операцияларды қамтиды, барлық стандартты математикалық функцияларды,
бүтін мен үтірі жылжымалы сандарды, қолдайды;
- құжат құрамын басқару. Write() әдісімен кез келген ақпаратты
жасалған құжатқа ендіруге болады, мысалы, бүгінгі күнді. Жаңа құжатты
динамикалық құрастыруға болады. Бұл түрлі браузерлердің, операциялық
жүйелердің ерекшеліктерін ескере, жеке мәтіндерді шығаруға мүмкіндік
береді.
Әрине, мұнда JavaScript тілінің барлық мүмкіншіліктері жазылмаған.
Дегенмен, айтылған мысалдардан web-беттің мүмкіндіктерін арттыратын
универсалды және ыңғайлы құрал екендігін көруге болады [10].
Орыс тілінде екі түрлі жазылуы қарастырылған - Джава және Ява.
Java тiлiндегi программа байт код өңделетiн бағдарламамен (JVM ) Java
виртуалдық машина атқарылатын байтқа хабарландырлайды және жабдыққа
беретiн нұсқау бұл интерпретатор. Орындау тәсiлiн ұқсас қадiр -қасиет байт
толық тәуелсiздiктi болып көрiнедi . Басқару жүйесiнен код және Java -
қосымша үшiн тиiстi виртуалдық машинада болған кез - келген құрылғыда
орындауға рұқсат берген жабдық. Java технологиясының басқа маңызды
ерекшелiгi қауiпсiздiк икемдi жүйе бағдарламаның орындауы, виртуалдық
28
машина толық бақылау арқасында болып көрiнедi. Мысалы, мәлiметтерлерге
рұқсат етiлмеген қол жеткiзудi әрекет бағдарламаның орнатылған
өкiлеттiктерiн асқан кез - келген операциялар немесе басқа компьютермен
қосылуын үзуге шақырады.
Java платформасының классификациясы:
Java SE (Java Standart Edition) негiзгi шығару, компиляторлар, API, Java
Runtime Environment бірнеше рет қолданбалы қосымшалардың жасауын
сақтайды;
- Java EE (Enterprise Edition) кәсiпорынның деңгейiн бағдарламалық
қамтамасыз етудiң жасауы үшiн спецификациялардың теруi болады ;
- Java ME (Java Micro Edition) есептеуiш қуат бойымен шектелген
құрылғыларды пайдалану үшiн құрылған , мысалы, жылжымалы телефондар ,
кiрiктiрме жүйелерде ;
- JavaFX табиғи даму Java келесi қадам болып көрiнетiн технология бұл
Rich Client Platform корпоративтiк және бизнес қосымшалардың графикалық
интерфейстердiң жасауы үшiн арналған.
Java
және
Microsoft.
Microsoft
компаниясымен өзіндік
JVM
реализациясы жарыққа шыққан болатын. MSJVM Sun Java қарағанда
ерекшеліктері болды, әр түрлi тұғырлардың арасындағы тасымалданғыштық
программ көпшiлiгiнде бөлінетiн негiзiн қалайтын тұжырымдамалары:
- алшақ әдiстердi шақырудың программалық интерфейсi қолдаудың
жоқтығы (RMI);
- технология қолдаудың жоқтығы JNI;
- қалыпсыз кеңейтулердiң бар болуы, Java және DCOM ықпалдасу
Windows жұмыс iстейтiн ғана тұғырларында.
shootout.alioth.debian.org сайтының тұжырымдамасы бойынша, Java
CC++ қарағанда жетi әр түрлi тапсырмалар үшiн орындау уақыты орташа бiр
жарым- екi есе көбiрек құрайды, ал кейде Java басқа мағнада тезiрек , кейде 7
есе ақырынырақ. Google компаниясының жүргізілген зерттеулері бойынша,
C++ тiлiндегi программалармен салыстыруда Java тестiлiк мысалдарында
естiң тұтынуы көбiрек. Қосымшалардың әзiрлеуiн Eclipse ортасында хабар
плагин бұл ретте қолдана Android Development Tools немесе IntelliJ IDEA
мүмкiн . JDK версиясы 5.0 және одан жоғары болуы керек.
Кейбір платформалар Java үшін аппаратты қолдауды ұсынады. Мысалы,
JVM бағдарламасының орнына Java кодын оырдайтын микроконтроллерлер.
JavaScript тілінің және jQuery кітапханасының сипаттамасы
JavaScript - HTML беттiң белсендi сценарилердің жазуы үшiн арналған.
JavaScript тiлі Java тiлге ешқандай да қатынасы болмайды. Java SUN
фирмасымен өңделген. JavaScript Netscape Communication Corporation
фирмасымен. Бастапқы атауы LiveScript.
Коммерциялық пiкiрлердi Java тiлдiң бүкiләлемдiк атақ жеңiп алуынан
кейiн LiveScript
атын
JavaScript
деп өзгерттi. JavaScript автономды
қосымшалардың жасауы үшiн арналмаған. JavaScript тiлiндегi программа
HTML- құжат түпнұсқада тiкелей iшiне орнатады және бұл құжатты жүктеудiң
29
өлшемi бойымен браузерлер түсiндiредi. JavaScript көмегiмен жүктелетiн
HTML- құжат мәтiнiн өзгертуге болады, динамикалық және оқиғада құжат
күйiнiң өзгерiстерiмен немесе терезеге келушi әрекеттерге қатысты.
JavaScript маңызды ерекшелiгі - объектiнiң хабарланғандығы. Құжаттар,
гиперсiлтеме, пiшiн, фрейм мұндай сияқтыларды бағдарламалайды. Объект
(қасиеттермен) ақпараттарымен бейнеленеді және мүмкiн әрекеттермен
сипаттамалады. JavaScript сценариі HTML ішінде SCRIPT тег көмегімен
орнатылады. Мысалы, Script type="JavaScript".
AJAX технологиясы. AJAX (Asynchronous JavaScript And XML) веб-
қосымшалардың браузер мәлiметтерлерiн айырбас фон қорытушының
өздiгiнен веб -сервермен қолданбалы интерфейстерiнiң құрылысына тәсiл.
Нәтижеде, мәлiметтерлердi жаңартуда, веб - беттi толық қайта жүктемейдi,
және веб - қосымшаны шапшаң (яғни, ыңғайлы ) ұсақтайды. JavaScript
келушiнiң браузер орындайтын кодқа фон режимiнде сервер асинхрондық
вебпен iлiнiсетiн қосымшалардың әзiрлеу вебi техникасы болып көрiнедi.
Веб - қосымшадан айырмашылығы келесі: кәдiмгi веб -бет сiлтеме немесе
пiшiн сақтайды, басу кезiнде сервер URL вебке жаңа мекен -жайға сауалды
жасайды. Сервер браузер, бiртума бет алмастыра содан соң шығарған HTML
толық жаңа беттi жiбередi. Мұндай тәсiл уақытты көп алады және келушiде
жаман әрекет жасайды, өйткенi бұдан жаңа беттi жүктеу , күтуге болып келедi.
Технология AJAX пайдалануда JavaScript коды сервердегі URL сауал
жасайды . Код сауалмен бірге мәліметтерді жіберуі мүмкін. JavaScript код
содан соң сервердiң жауабын жұмыстанады және тиiстi бейне әрекет жасайды.
AJAX іргелі сәті JavaScript XMLHttpRequest объектісі болып келеді. Ол
әдiстердiң қатарын iлiгедi : open(), send() сондай ақ, серверге AJAX
сауалдарын жiберудiң жанында жұмсала алған onreadystatechange().
JQuery төмен деңгейлi операцияларды үлкен санды жалпылауға рұқсат
берген
AJAX әдiстерiн пайдалануда қолданушыға
бiрнеше
қарапайымдылықты бередi [15].
JQuery кітапханасы. JQuery JavaScript және HTML iс-әрекетерін өзара
шоғырландыратын кiтапхана. JQuery кітапханасы DOM (Document Object
Model) кез келген элементіне рұқсат береді. JQuery 2006 жылы BarCamp
компьютер конференциясында Джон Резингпен Нью - Йоркте таныстырылған
болатын . JQuery келесі қасиеттерге ие: эффектер және анимациялар, CSS
манипуляциясы, DOM (Document Object Model) элементін таңдау, оқиға,
AJAX, кеңейтілу, JavaScript қосымшалар және т.б.
JQuery артықшылығы:
- жұмыста өте жылдам;
- құжаттамасы түсінікті;
- кодының өлшемі аз;
- қазіргі таңда танымал;
- кеңейтілудің кең таңдауы.
30
2.2.2 PHP бағдарламасының негіздері
PHP - сайтты құруға арналған программалау тілі. PHP сайт жұмысын
автоматтандыруға көмектеседі. Бұл серверде орындалатын HTML-ге
ендірілген скрипт. PHP - дің JavaScript- тен айырмашылығы, PHP скрипті
серверде орындалып нәтижені клиентке көрсетеді, ал JavaScript- тің коды
клиенттік машинаға беріліп сол жерде орындалады.
Өткен ғасырда әлемдік деңгейдегі сайт жасау үшін HTML тілін біліп
және көркем стильге ие болу жеткілікті еді. Біраз уақыт өте талаптар
күрделене түсті: JavaScript пен Dynamic HTML-ді қолдану ескіре түсті
(кертартпаға айналды), ал оларды қолданбау web- бет дизайнының көркін
кетіреді. Кейін корпоративті сайттарды жасау үшін C++ және Perl тілдерін
қолдану енді. Бірақ web-дизайнерлер мұндай технологияларды пайдалана
алмағандықтан, скриптер тілінің күрделі мүмкіндіктерін қамтитын және де
қолдануға, үйренуге қарапайым тіл php шықты.
PHP мүмкіндіктері. PHP көмегімен барлығын да жасауға болады:
пішіндерде мәліметтерді өңдеу, динамикалық беттерді генерациялау, куки
(cookies) сеанстарын қабылдау және жіберу. Бұдан басқа, PHP көптеген
мәліметтер қорын (databases) қолдайды. Сонымен қатар, PHP- IMAP, SNMP,
NNTP, POP3 және HTTP хаттамаларын түсінеді де, сокеттермен жұмыс істеу
мүмкіндігі бар, және басқа да хаттамалармен қарым қатынас жасай алады.
PHP-дың айқын ерекшеліктерінің бірі - ол серверлердің мәліметтер
қорымен жұмыс істеу үйлесімділігі. Ол үшін web- серверде мәліметтер
қорымен жұмыс істейтін бағдарламаны орнатып (көбіне қолданылатыны
MySQL), онымен жұмыс істейтін команданы PHP скриптің құрамына қосу
керек. Тілдің мүмкіндіктерін түрлі функциялардан тұратын қосымша
модульдердің көмегімен кеңейтуге болады. Олар PHP- интерпретаторы
(түсіндірушісі) орнатылған жерде болады. Мысалы, Zlib модулі PHP
бағдарламасына
.zip форматындағы мұрағаттармен жұмыс істеуге
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz