Тақырып Ғарыш әлемі

Тақырыбы: Ғарыш әлемі.
Мақсаты: а)Білімділік: Ғарыш әлемі жайлы және 12 сәуір -- ғарышкерлер күні туралы
мағлұмат беру.Тұңғыш ғарышкермен және Қазақстан
ғарышкерлерімен таныстыру.
ә)Тәрбиелік:Экологиялық сана қалыптастыру және дамыту.Адамзаттың
ортақ үйі -- Жер планетасына, ғарыш әлеміне сүйіспеншілікке
тәрбиелеу.
б)Дамытушылық:Оқушылардың сөздік қорын жетілдіріп , тіл байлығын
молайтып,ойлауға,армандауға баулу.
Көрнекілігі:слайд,суреттер,ұшақ ,тікұшақ ,жұлдыздар,
күн ,ай,планеталар,шарлар,сөзжұмбақтар,ребустар,
Әдісі:сұрақ-жауап , баяндау,көрнекілік, ойын, слайд.
Түрі:саяхат сабақ.
Сабақтың барысы:
І.Ұйымдастыру бөлімі.
Құрметті ұстаздар,оқушылар,ата-аналар!
Бүгінгі өткелі отырған << Ғарыш әлемі>>атты ашық тәрбие сағатымызға
қош келдініздер.
ІІ.Тренинг. <<Жылулық шеңбері>>
Балалар шеңбер бойына тұрып, бір-біріне әдемі айдың пішінін ұсына
отырып, ғарышкерлерге тән қасиеттерді атайды.
ІІІ.Ой шақыру.
- Балалар, біз қай планетада өмір сүріп жатырмыз?
- Айға ұшу үшін ғарышкерлердің бойында қандай қасиеттер болу керек деп ойлайсыңдар?
ІҮ.Жаңа сабақ.
Бізді айнала қоршаған дүниенің бәрін біз бір сөзбен <<бүкіл әлем>> немесе <<бүкіл ғалам>> деп атаймыз.Аспан әлемінің өзі бір ғажайып құбылыс.Онда мыңдаған жұлдыздар ,ғаламшарлар , алыс галактикалар бар.
Жымындаған мың сан жұлдыздардың әрқайсысының өз құпиясы бар.Аспан денелерінің құпиясын ашатын ғалымдарды <<астроном>> деп атайды.Олар аспан әлемінің бүкіл қыр-сырын зерттейді.

Айды көріп,жұлдызбен жүздесіп, басқа да ғаламшарларды бақылағын келсе,обсерваторияға бару керек.Обсерватория - латын тілінен аударғанда <<бақылаушы>> деген ұғымды білдіреді.Онда арнаулы зерттеу құралдары,үлкен телескоптар орналасқан.Ол тек кешкі мезгілде және түнде жұмыс істейді.Өйткені , Ай да,жұлдыздар да тек түнде көрінеді ғой.
Ғарышка ұшу кезінде космонавт киетін киім скафандр деп аталады .
Космос корабльдерінде тамақтар тюбиктерде сақталады.
Ғарышқа адамның алғаш ұшқан күні-12 сәуір 1961 жыл -Дүние жүзінде ғарышкерлер күні болып белгіленді.
1. Алғашқы ғарышкер Ю.Гагарин туралы түсінік беру.
2. Қазақстан ғарышкерлері Тоқтар Әубәкіров, Талғат Мұсабаев туралы әңгімелеу.
Лайка -- ғарышқа сапар шеккен әлемдегі тұңғыш тіршілік иесі.
1957 жылдың 3-қарашасында ғарышқа салмағы алты келі, жасы екі жастан асқан Лайканы <<Спутник-2>> ғарыш кемесімен ғарышқа аттандырып жіберді.
Кеңес Одағының ғалымдары Лайкамен берге тағы екі итті жаттықтарған болатын. Олар: Белка мен Стрелка.
1961 жылы 12-сәуiрде
Юрий Гагарин <<Восток>> кемесiмен ғарышқа ұшты
Тоқтар Оңғарбайұлы Әубәкіров -- Қазақстанның тұңғыш ғарышкер ұшқышы .
Ғарышкердің денсаулығы мықты, өзі батыл, әрі білімді болуы керек.
Орал қаласында 12-сәуір Ғарышкерлер күніне орай Халықаралық ғылыми конференция өтті.
2014ж 16-17 сәуірде ІІІ Байқоңыр инвестициялық форумы өтті.
Қытай астанасы Пекин қаласында Ғарышкерлер күніне орай Ю.Гагаринге ескерткіш орнатылды.

Ү.Жұмбақ.
Құстан аумайды ,
Көкте зулайды. (Ұшақ)
-Ендеше ,балалар Ғарыш кемесіне мініп , аспан әлеміне саяхатқа шығамыз.
ҮІ. <<Космос әлемінде >> атты ойын .
Осы ғарыш әлеміне тікұшақпен саяхатқа шығамыз.Сонымен қатар

1- тапсырма. -Ғарыш дегеніміз не?
-Жерді қоршаған бүкіл дүние әлем немесе ғарыш деп аталады.
Ай-Жердің табиғи серігі , Жерге ең жақын аспан денесі.1966 жылы алғашқы ғарыш
кемесі Айға қонды.
2-тапсырма.- Ғарышты кім зерттейді?
Аспан денелерінің құпиясын ашатын ғалымдарды <<астроном>> деп атайды.
Күн-қызған газды шар.Жерге ең жақын жұлдыз.Күн жерге ең жақын болғандықтан
ғана үлкен болып көрінеді.
2- тапсырма. - Алғашқы ғарышкерді есімізге түсірейік!
Алғашқы ғарышкер Ю.Гагарин.

Жұлдыз-өте күшті қызған газдан тұратын ,өзінен жарық шығаратын және
табиғаты жағынан Күнге ұқсас аспан денелерінің бірі.
Енді ,балалар,планеталардың тапсырмасын орындаймыз.Бұл тапсырмалар күрделірек болып келеді.
4- тапсырма. Алғашқы ғарышқа ұшу ұзақтығы
қанша уақытқа созылды?(108 минут)
Марс-Аңырақай немесе Қызыл жұлдыз деп те атайды.
5- тапсырма. Ғарышқа адамзат ұшқанға дейін не жіберді, аттарын білесіңдер ме?
Иттер: Лайка, Белка, Стрелка.
Меркурий-Күнге ең жақын планета.
6- тапсырма. Таңғы немесе кешкі жарық жұлдыз қандай планетаның аты?
Шолпан - Венера
Шолпан.Бұл планетаны тұтасқан ақ бұлт қоршап жатқандықтан оны бақылау қиын
екен.
7- тапсырма. <<Жұлдыз>> атты сөзжұмбақты шешу.
Сөзжұмбақ.
Ж

ұ

л

д

ы

з

1.Ғаламшарлардың бірі7
2.Әуе көлігі
3.Ұшуға жаттықтырылған ит.
4.Қазақтың ұлттық аспабы.
5.Аспан әлемі
6.Аспанға ұшырылатын көлік.

Сатурн-Қоңырқай.Оны айнала қоршаған сақинаның қалыңдығы бірнеше километрге
созылып жатады екен.
8- тапсырма. <<Тоқтар >> атты сөзжұмбақты шешу.
Сөзжұмбақ.
Т

о

қ

т

а

р

1.Қазақстаннан шыққан ғарышкер.
2.Қазақстандағы ғарыш айлағы.
3Біздің мемлекетіміз.
4.Ұшуға жаттықтырылған ит.
5.Жердің табиғи серігі.
6.Алғашқы ғарышкер.

Плутон - планеталардың ішішдегі ең кішісі.Бұл планетаны ергежейлі планета деп
атап кеткен.
9- тапсырма. Ребус шешу.
<<Әубәкіров >>
Уран-Урандағы 1 жыл Жердегі 84 жылдай уақытқа созылады.
10- тапсырма. Ребус шешу.
<<Мұсабаев>>
Нептун-Бұл плнета 1846 ж телескоптың көмегіиен табылды.
11- тапсырма. Ғарышқа ұшатын ракеталар біздің еліміздің қай ғарыш
айлағынан ұшырылады?
Байқоңыр
Юпитер-Есекқырған.ол көлемі бойынша Жерден 11 есе ,ал салмағы жөнінен 300 есе
артық планета.
Бейне сұрақ. Бұл суретте кім бейнеленген?
12-тапсырма
Жер-Күн жүйесіндегі өмір бар ,тіршілік бар жалғыз планета.

ҮІІ.Поэзия минуты.(Ғарышкерлер туралы өлеңдер оқу)

Тұңғыш қазақ ғарышкер.
Әубәкіров ағаның,
Даңқы көкке самғаған.
Тоқтар аға Гагарин,
Салған жолды жалғаған.
Тоқтар ағам- жан ағам,
Бұрыннан да ер еді.
Менің батыр ағадан
Аумай қалғым келеді.
Арман қуып жасынан,
Көктен көзін алмаған.
Ұшқыш болды жас ұлан,
Аспанда еркін самғаған.
Бабасындай асауға,
Салған құрық-бұғалық,
Ұшақтарды сынауға,
Артқан еді құмарлық.
Жұмбақ әлем,
Жұмбақ жұлдыз,
Олар көп.
Ғарышкерлер,
Біреуіне қонар кеп,
Қонып тұрып,
Адам ойы мазасыз,
Сұрар тағы,
Бұдан әрі не бар?- деп.
Әрқашан ерлікке құштармыз,
Қажымас, дарынды жастармыз.
Жол салып ақмаңдай айға да,
Достарды жұлдызға бастармыз.
Қанат берді еліміз,
Ұлы Отанның ері біз.
Ертең- ақ Марсқа барамыз,
Ұшамыз біз айға да,
Ұшамыз біз ғарышқа,
Ғарышкер де боламыз.
Талай істе ғажап тым,
Құлаш ұрды алысқа.
Туған ұлы қазақтың,
Тұңғыш ұшты ғарышқа.
Би <<Қазақ биі>>.

ҮІІІ.<<Мақалды жалғастыр>> ойыны
Адасқанда - жұлдыз айдай ,
Қарны ашқанда көже - майдай.
Ай жарқырап күн болмас,
Өтірік жарқырап шын болмас.
Күн құлақтанса , күрегіңді сайла,
Ай құлақтанса, азығыңды сайла.
Жұлдыз тумай ай болмас,
Жұрынды болмай бай болмас.

ІХ.Көрініс. <<Тоқтардың ғарыштан әкелген картобы>>

Бір бала картопты әрлі-берлі аударып көріп отырады.
Ермахан:Ой,мына картопты ексең жақсы өнім беретін шығар,қандай ерекшелігі бар екен,ә?
Мәжит:Оның тұқымын ғарыштан әкелген дейді ғой.
Мақсат:Сендер не істеп отырсыңдар?
Ермахан:<<Мына картоптың тұқымын ғарыштан әкелді>> дегенге таңданып отырмыз.
Мәжит:Мен де картоптың аты <<Тоқтар>>деп аталғанын естігенмін.
Мақсат:Онда, жүріндер, апайдан сұрайық!
Үшеуі тездетіп апайына келеді
Ермахан:Мына картоп тұқымынын неліктен <<Тоқтар>> деп аталғанын түсіндіріңізші.Бұның ғарышқа қандай қатысы бар?
Апай:Бұл картоп ғарыштан селекцияланып,бүгінде ауыл шаруашылығында жақсы өнім беріп отыр.Ол картоптың атын тұңғыш ғарышкеріміздің құрметіне <<Тоқтар>> деп атаған.
Х.Ойын <<Ұшқыш>>.

ХІ. Көрініс <<Трактормен тартады>>.
Марат пен Дауыл есік алдында отырған,кенет төбелерінен гүрілдеп өтіп бара жатқан ұшақты көрді.Оған ойлана көз салған Дауыл:
-Аспанды қап-қара бұлт басқанда ұшақ соған тіреліп ,машина сияқты тығылып қалуы мүмкін бе?-деді көктен көз алмаған күйі.
-Кім біліпті ,ондай жағдайлар кездесуі ғажап емес ,-деді алма жеп ,өзімен-өзі болып отырған Марат.
-Солай бола қалса ,оны қалай шығарады?
-Сол да сөз бе екен ,темір арқан байлап ,трактормен тартып шығармай ма?-деді мүдірместен.
ХІІ.Ойын <<Кім көп біледі?>>.
(Ай,Күнге байланысты есімдерді атау.)
ХІІІ.Қорытынды.

Ежелден адамдардың арманы ғарыштың әлі де ашылмаған құпиясын, сырларын зерттеп білу.
Жер бетіндегі барлық тіршілік атаулының тағдырына жауапты -адам.
Біз өзіміздің тұратын Жер планетамызға ұқыптылық-құнттылықпен қарап, қорғауымыз керек.
Ән: <<Көк тудың желбірегені>>

Қадырқұл негізгі жалпы білім беретін мектебі.

Ашық сабақ.

Тақырыбы: Ғарыш әлемі.

3-сынып

Өткізген: Бактигереева Б.С