Ш - С дыбыстарын буында, сөзде,сөйлемде ажырату

Өскемен қаласы әкімдігінің <<Мүмкіндіктері шектеулі
балаларға арналған <<Алтын дән>>
мектеп - балабақша кешені>> КММ

Мұғалім - логопед
Молдаханова Альфия Далеловна

Тақырыбы:
<<Ш>> - <<С>> дыбыстарын буында, сөзде,сөйлемде ажырату. 2 сынып
Мақсаты:
1. Түзету - білімдік:
> С - Ш дыбыстарының артикуляцияларын нақтылау және салыстыру;
> Сөз құрастыру дағдыларын дамыту;
> С- Ш дыбыстарын буында, сөзде,сөйлемде ажырата білуге үйрету;
> Оқу дағдыларын қалыптастыру.
2. Түзету - дамытушылық:
> Есте сақтау қабілетін және зейінін дамыту;
> Фонематикалық қабылдауын жетілдіру;
> Ұсақ қол моторикаларын дамыту;
> Көріп қабылдауын және кеңістікте бағдарлауын жетілдіру.
3. Түзету- тәрбиелеу:
> Табиғатты қорғауға және өз отанын құрметтеуге тәрбиелеу.
4. Көрнекіліктер:
Суреттер, ребустар, буын карточкалары, әріп карточкалары, буындық кестелер, сөздік кестелер, шекемтастар.

Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі:
- Айтылған сөздердің бірінші дыбысын кім айтады, сол отырады.
Мұқият тындаңдар. Қаз, аяз, дәрігер, алма,белдемше,сандық, орамал, жолдас, зымыран, шырша.

2. Артикуляциялық гимнастика:

Ауыз ашты есігін,
Ауа- райы тамаша!
Бізге қарай күлімдеп.
Тіліміз біздің созылды,
Қыдыруға ол шықты,
Баспалдақпен жүреді,
Сылақшыны ол көреді.
Сырлау керек төбені,
Міне бояу қасыңда,
Қашаны да жөндеу керек.
Тіліміз біздің қыдырып,
Көп жаңалық үйреніп,
Үйіне қайтып оралды.
3. Жаңа сабақ:
Жұмбақ шешу:
1. Дымқылдап күнде сен
Қолыңа сүйкесең,
Кетіп кір - ласың,
Тап - таза боласың. ( Сабын)
2.Жасыл ине киемін,
Жайлаймын тау биігін.
Жаңа жылды тойласаң,
Төріңдемін үйіңнің. ( Шырша)
- Бүгін біз сабақта С-Ш дыбыстарын буындарда, сөздерде, сөйлемдерде ажыратуды үйренетін боламыз.
Дыбыстардың артикуляциясын салыстыру.
С-Ш дыбыстарының артикуляциясын салыстырыңдар. Айнамен өзіндік жұмыс.
Ұқсастығы: бұл дыбыстар дауыссыз, ауыздық, қатаң,тілалды.
Тіл - <<С>> дыбысында тілдің ұшы астыңғы тістерге жақындайды.
<<Ш>> дыбысында тілдің ұшы жалпақ ұшы альвеолаға немесе қатты таңдайдың алдыңғы жағына тиіп саңылау құрайды( кәсе тәрізді).
Еріндер - << С>> дыбысында күлімдейді.
<< Ш>> дыбысында еріндер домалаланған сәл алға қарай шығыңқы .
Ауа ағыны - << С>> дыбысында суық.
<< Ш>> дыбысында суық.
Буындық кестені оқу. Әр дұрыс жауапқа шекемтас беріледі.
Буындарды есту арқылы бөлу.( С және Ш дыбыстарында карточканы көтеру)
Шеге, кәсе, сиыр, шырша, қасық, маса, шалбар, ұшқыш, асқабақ, шана, белдемше, ыстық, астық, алаша, сабын, шипа, сандық, шипа, үстел.
Буындарды ажырату. Дұрыс жауапқа шекемтас беріледі.
- Ауызша. Жаттығулар.Қайтала.
Жа - за - жа
Жә - жә - за - за
Жү - зе - жұ - зі
Зы - жи - зә - жі
Әз - өж - аз- уж
Здо - ждо - здо
Өзде - өжде
- Балалар, алдарыңдағы тапсырмаға қараңдар. Сөзді аяқтау үшін буындар жалғау керек.
1 жаттығу. Тиістісін қойып жаз. СА не ША
ала____, шыр_____, ма______,қа_______, айт ______, қайт______, тол_______, бақ_____,бол______, тақтай_______.
Сөзде ажырату. Дұрыс жауапқа шекемтас беріледі.
Логопед <<С>> дыбысында тілдің ұшы астыңғы тістерге жақындайтынын , ал
<<Ш>> дыбысында тілдің ұшы жалпақ ұшы альвеолаға немесе қатты таңдайдың алдыңғы жағына тиіп саңылау құрайтынын( кәсе тәрізді) ескертеді.
Ойын жаттығулар. << Есте сақта және қайтала>> Дұрыс жауапқа шекемтас беріледі.
сақа - шана - сана - шал
сағат - шыны - сабақ - пышақ
дыбыс - қайшы - суық - шар
сыйлық - шәйнек - қасық - күшік
сынық - ұшақ - ыдыс - алаша
Ойын: <<Сөзді өзгерт>>. Дұрыс жауапқа шекемтас беріледі.
Су - шу
Аласа - алаша
Сал - шал
Сана - шана
қасық - қашық
Сара - шара
Асық - ашық
Сала - шала
Ойын: <<Артық сөзді тап>>. Дұрыс жауапқа шекемтас беріледі.
Алғыс, шуақ, қамыс, сәбіз,құс,туыс.
Сақина ,шопан, шара,шаңғы, шалбар, ашық.
Сырға, арша,сабын, саусақ, сөмке, сыйлық.
Шыны, шығыс, шыдам, сыйқыр,шымылдық, шекемтас.
Астық, айтыс, тас, шаш, мысық, соқа.
4. Сергіту сәті
Еркін ұста денеңді,
Тарсылдатпай еденді,
Орнымыздан тұрып ап,
Жүгірейік бір уақ.
Бір,екі,үш,бір,екі,үш.
Аяқты алға созайық,
Тік көтеріп, қозғайық.
Тым сылбыр да болмайық,
Алға қарай озбайық,
Бір, екі,үш,бір,екі,үш.

Сөйлемдерде ажырату.
2 жаттығу.Сөздерден сөйлем құрастырып жазу.С, Ш дыбыстарының астын сызу.
1. Бақша , өсті , алша.
2. Қуыршақ , Самал, алды, сатып.
3. Сызғыш, оқушыға , керек.
4. Айша, шанамен, мен, Сәуле, сырғанады.

3 жаттығу. Ауызша .Үлгі бойынша айту.
Мен шанамен сырғанадым.
Сен ______________
Ол_______________
Олар _____________
Біз ______________
Сіз _______________

- Жарайсыңдар!
4 жаттығу. Тақпақтағы көп нүктенің орнына (С,Ш) тиістісін қойып жаз .
Қызыл көзін а.....қанда,
....ынық ....үйем ба....па алға.
....ары көзін а....қанда,
Қарап қалма а....панға.
Жа...ыл көзін а....қанда,
Өте бергін жа...қанба.
5. Қорытынды.
-Бүгінгі сабақта қандай дыбыстарды салыстырдық?
-Олар қандай дыбыстар?
-Қандай ұқсастығы мен айырмашылығы бар?
Жинаған шекемтастарды санау, бағалау.
6. Үй тапсырмасы. Тақпақ жаттау.