Абайдың он жетінші қарасөзі

Сабақ жоспары

САБАҚ: №23

МЕКТЕП: « №7 орта мектеп» МКМ

САБАҚ:№23: Күні: 08. 12. 2015

МЕКТЕП: «№7 орта мектеп» МКМ: Мұғалімнің есімі: Султанбекова Ш. С

САБАҚ:№23: СЫНЫП:

МЕКТЕП: «№7 орта мектеп» МКМ: Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

САБАҚ:№23: Сабақтың тақырыбы: Абайдың он жетінші қарасөзі

САБАҚ:№23: Сабақ негізделген оқу мақсаты

МЕКТЕП: «№7 орта мектеп» МКМ: Абайдың қарасөздерін оқыту арқылы оқушыларға ақыл, қайрат, жүрек, ғылымының адам өмірінде алатын орнын түсінуге, адамның ішкі жан дүниесін түсінуге, өз бойларында осы қасиеттер болуы үшін күресе білуге, ақынның қарасөздерінің мәнін, ғылыми-философияның ойды түсінулерін;
Мәтіннің танымдық сипатын, құрылымдық бөліктерін өздері байқап алатын, түсіне алатын нәтижеге жеткізу, көркем мәтіннен жұмыс істей білу дағдысын жетілдіру, оқып-түйгендері жайлы ой қорытындысын айтқызып жаттықтыру; бір-біріне түсіндіру арқылы ұжымдық шығармашылық жұмыс жүргізе білуге баулу;

САБАҚ:№23: Сабақ мақсаттары

МЕКТЕП: «№7 орта мектеп» МКМ: Барлық оқушылар:

САБАҚ:№23: Ынтымақтастық атмосферасын құрады. Өз пікірлерін еркін айтуға бейімделеді. Өз-өзін бағалау жүйесі қалыптасады

САБАҚ:№23: Оқушылардың басым бөлігі:

САБАҚ:№23: Қарасөздердің мағынасын аша алады

САБАҚ:№23: Кейбір оқушылар:

САБАҚ:№23: Абай Құнанбайұлы өмірі мен шығармашылығы жайлы құнды мәліметтер тауып, қосымша деректерді айта алады.

САБАҚ:№23: Тілдік мақсат

МЕКТЕП: «№7 орта мектеп» МКМ:

Оқушылар:

Жаңа тақырыптың мазмұнын өз бетімен аша алады, салыстыра біледі, талдай алады, ой қорытуға бейімделеді.

САБАҚ:№23: Негізгі сөздер мен тіркестер:

САБАҚ:№23: Абай өмірі, ақын шығармашылығы, «Қазақтың бас ақыны», ғақлия сөздері, назирағөйлік өлең. т. б

САБАҚ:№23: Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер: (сөздік қорын дамыту), әдеби сөздер, сөздікпен жұмыс, тұрақты тіркестер, теңеулер

САБАҚ:№23: Талқылауға арналған тармақтар:

САБАҚ:№23:

Абай өмірінің кезеңдері қандай?

Абай шығармашылығының ерекшелігі неде?

Абай келер ұрпаққа қандай аманат қалдырды?

САБАҚ:№23: Жазылым бойынша ұсыныстар:

САБАҚ:№23: Абай өміріне хранологиялық кестені сәйкестендіру

САБАҚ:№23:

Алдыңғы оқу

Білу

МЕКТЕП: «№7 орта мектеп» МКМ: Өздері ізденіп, Абай өмірі мен шығармашылығы туралы қосымша мәліметтер тауып келу.

САБАҚ:№23: Жоспар

САБАҚ:№23: Жоспарланған уақыт

МЕКТЕП: «№7 орта мектеп» МКМ: Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған жаттығулармен қатар, ескертпелер жазыңыз)

Бағалау

Ресурстар

САБАҚ:№23: Мұғалімнің іс-әрекеті

МЕКТЕП: «№7 орта мектеп» МКМ:

Оқушының

іс-әрекеті

САБАҚ:№23:

Сабақтың басталуы

Ұйымдастыру:

3минут

МЕКТЕП: «№7 орта мектеп» МКМ:

Оқушылардың назарын сабаққа аударып, үй тапсырмасын сұрау

Оқытушы сөзі: Жаңа тақырыпты бастамас бұрын, біз тек қазақ елі ғана емес, бүкіл дүние жүзі таныған Абай атамыз туралы өткен сабақтарда не білдік, соған мына суреттер мен сандарға сүйене отырып, шолу жасап кетейік.

Шығармашылық тапсырма «Ізденіс жұмысы»

1-тапсырма «Жылдар сөйлейді» ойыны
(Слайд арқылы берілген жылдар бойынша Абай өміріне қатысты мәлімет айту)
1845 жыл 10 тамыз
1855 жыл
1858 жыл
1876-1878 жылдары
1882 жыл
1891 жыл
1904 жыл
1909 жыл

Абай өміріне қосымша деректер

Слайд арқылы таныстыру

Бақылау

Хетти 2009,

Еллиот 1991, Джон Б. Уотсон, Эдвард Л. Торндайк, Мишра, Кёлер2006, Александер-2001

САБАҚ:№23:

Сабақтың ортасы

4минут

Түсіну

6 минут

Талдау

7 минут

МЕКТЕП: «№7 орта мектеп» МКМ:

Тақырыпты ашу

Постермен жұмыс

Постерге берілген тақырыптарды қорғайды

І топ «Ақыл»

ІІ топ «Қайрат»

ІІІ топ «Жүрек»

ІҮ топ «Ғылым»

1. Қасиеті

2. Ерекшелігі

3. Өмірге қажеттілігі

4. Бүгінгі таңда маңыздылығы

5. Абай шығармаларындағы өлең жолы

АКТ-да көрсетілген видеоны көре отырып,

17 қарасөзін тыңдайды, сөздік жұмысын жүргізеді.

«Ой қозғау» сәті:

Абай шығармаларындағы ақыл, жүрек, ғылым, қайрат туралы өлең жолдарын жатқа айтқызу.

Бақылау

От шашу

Бағалау парағын

Толтыру

1 балдық жүйе

https://e. edu. kz /ru/

e-Learning

Кітапханасы

САБАҚ:№23:

Сабақтың аяқталуы

Жинақтау/қолдану баға беру

20 минут

МЕКТЕП: «№7 орта мектеп» МКМ:

3 тапсырма «Ойлан, тап!»
Халық арасында мақал, нақыл сөз болып қалған Абай сөздерінің жалғасын тап.
1. Жұмысы жоқтық, тамағы тоқтық . . . (Аздырар адам баласын)
2. Үш-ақ нәрсе адамның қасиеті . . . (Ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек)
3. Талап, еңбек, терең ой . . . (Қанағат, рахым, ойлап қой, Бес асыл іс, көнсеңіз)
4. Білімдіден шыққан сөз . . . (талаптыға болсын кез)
5. Еңбек етсең ерінбей, . . . (Тояды қарның тіленбей)
6. Ұстаздық еткен жалықпас, . . . (Үйретуден балаға)
7. Пайда ойлама, ар ойла, . . . (Талап қыл артық білуге)
8. Атымды адам қойған соң, . . . (Қайтіп надан болайын)
9. Досы жоқпен сырлас, . . . (Досы көппен сыйлас)
10. Сен де бір кірпіш дүниеге, . . . (Кетігін тап та, бар қалан)
11. Жаман дос - көлеңке, . . .
(Басыңды күн шалса, қашып құтыла алмайсың,
Басыңды бұлт алса, іздеп таба алмайсың)
12. Толғауы тоқсан қызыл тіл . . . (Сөйлеймін десең өзің біл)
13. Ойын - арзан, . . . (күлкі қымбат)
14. Қайратсыз ашу - тұл, . . .
Тұрлаусыз ғашық - тұл,
Шәкіртсіз ғалым - тұл.

4-тапсырма

Тест орындау

Оқушылар топтаманы толтырып тексереді

Кесте толтырады

Он жетінші қарасөз

Тақырыбы: Адам бойындағы адамдық қасиеттер.

Идеясы: ізгілікке, ғылымды меңгерген көкірегі ояу азамат болуға баулу, адам бойынан жақсы қасиеттерінің табылуы; осы үшеуі де адам бойынан табылса, сол қасиетті адам.

Жанры: Көркем әдебиет; мақала, қара сөзбен жазылған еңбек.

Лексикалық сөз қолданысы Ғақлия, ғибадат, мәдмәладқа жету, ахирет, нәпсі, үлкеннен ұят сақтап жаманшылықтан жирену.

Тартыс: үшеуінің тартысы.

Шешім: Ғылымның жүректі жақтауы.

Ғибрат: Ақыл, қайрат, жүректі бірдей ұста

Сонда ғана боларсың елден бөлек.

Порталдан тест орындайды

Табыс критерийі

https://e. edu. kz /ru/

e-Learning

Кітапханасы

САБАҚ:№23:

Кері байланыс

5 минут

МЕКТЕП: «№7 орта мектеп» МКМ:

Еркін жазу стратегиясы: 5 минут.

Абай шығармасы несімен құнды.

САБАҚ:№23: Кейінгі тапсырмалар

МЕКТЕП: «№7 орта мектеп» МКМ: «Абай әлемі-терең, аспалы биік»тақырыбына ойтолғау жазу

− Абай қара сөздері тақырып жағынан бірнеше топқа бөлу:
 Өмірбаяндық: 1 - сөз.
 Халықтарды салыстыру: 2 - сөз.
 Қазақ сахарасын билейтін әкім, тергеуші, соттар жайында: 3 - сөз.
 Күлкі туралы ойлаған ойы, сыны. 4 - сөз.
 Қазақтың мақал - мәтелдері туралы: 5 - сөз, 29, 24 - сөз.
 Ел мінезін суреттеу: 6, 8, 9, 10, 14, 19, 21, 22, 23, 26, 29, 30, 33, 39, 40, 41, 42, 43 - сөздер.
 Жас баланың психологиясын еске алып талдаған сөз: 7 - сөз.
 Білім, ғылым, өнер туралы: 18, 25, 31, 32 - сөздер.
 Дін, мораль, тәрбие жайындағы ойлар: 12, 13, 16, 27, 28, 35, 36, 38, 45.
 Адамгершілік, ар - ұят мәселелері: 11, 15, 17, 18 - сөз.
 Өмір туралы толғаныстары: 20 - сөз, 34 - сөз.
 Нақыл сөздерден ғана тұратын қарасөзі: 37 - сөз.

«Ой қозғау» сәті:

Абай шығармаларындағы ақыл, жүрек, ғылым, қайрат туралы өлең жолдарын жатқа айтқызу.

1. Ақыл, қайрат, жүректі бірдей ұста,

Сонда толық боласын елден ерек.

2. Ғылым таппай мақтанба, орын таппай баптанба.

3. Дүние де өзі, мал да өзі,

Ғылымға көңіл бөлсеңіз.

4. Махаббат ғадауатпен майдандасқан,

Қайран менің жүрегім мұз болмай ма?

Асау жүрек аяғын шалыс басқан,

Жерін тауып артқыға сөз болмай ма?

5. Жүрегіңнің түбіне терең бойла,

Мен бір жұмбақ адаммын оны да ойла.

6. Жүректе қайрат болмаса,

Ұйықтаған ойды кім түртпек?
7. Мал да бар жан мен тән,

Ақыл, сезім болмаса,

Тіршіліктің несі сән,

Тереңге бет қоймаса.

Мұңмен шыққан оралған тәтті күйге,

Жылы жүрек қайда бар қозғаларлық?

9. Ұйықтап жатқан жүректі ән оятар,

Үннің тәтті оралған мәні оятар.

Қайрат пен ақыл жол табар,

Қашқанға да қуғанға.

Неге Абай адамның көп қасиеттері ішінен қайрат, ақыл, жүрек үшеуін ғана таңдап алған ?

Слайд

« Ақыл, қайрат, жүректі бірдей ұста,

Сонда толық боласың елден ерек»

Слайд ( Ұлы Абайдың мынандай сөзі бар . )

« Адам баласы адам баласынан ақыл, ғылым, ар, мінез деген нәрселермен озбақ . Одан басқа нәрселерден оздым ғой демектің бәрі де ақымақтық»

« Нұрлы ақыл, ыстық қайрат және оларға әмірі жүретін жылы жүрек бір кісіден табылса, онда ол «қасиетті адам» болмақ . »

Осының бәрін үйрететін не ? ( ғылым)
Топпен жұмыс ( Әр топ өз кейіпкер жобасын( моделін) жасайды)

І топ - « қайрат» ІІ топ - « ақыл» ІІІ топ - « жүрек»

ІУ топ - адамға тиетін кеселдерді топтастырады.

Слайд ( Әр топ өз кейіпкер моделін талдап болған соң, қасиеттерін « Кемел адам» моделіне енгізеді . )

Абайдың ( үй тапсырмасы ) « Әбдірахман өлгенде» өлеңін жатқа сұрау . Әбіш бейнесін айтқызу . Ақын Абай Әбіш бейнесі арқылы нені армандады, меңзеді, айтпақ ойы не болды? Ер бала қандай болу керек ? ( Ер бала тәрбиесі, ер бала бейнесі )
Әбіштің адамгершілік қасиеттерін « кемел адам» бейнесіне енгізейік .
« Кемел адам» бейнесін толық шығарып, оқу . Осы «кемел адам» моделінен өзіңе керегі бар ма ? Өзіңе қандай сипаттарын енгізер едің ?

« Мен» моделіне өзіне керектісін керектісін жаздырту . ( Дәптер- мен жұмыс )

Қорытынды

Сонымен Абайдың 17- қарасөзінен керегімізге жарарын таптық па ?

« Қарасөз» моделі бойынша сабақты қорытындалау .

17- қарасөздің мәселесі - адамдыққа үйрету ; түрі - айтыс, талас түрінде ; мақсаты - өсиет, ғибрат қалдыру .

Елбасымыз Н. Назарбаев « Абайды таныту арқылы біз Қазақстанды әлемге танытамыз . Абай әрқашан біздің ұлттық ұранымыз болуы тиіс» - деген .

( Қосымшада сабақтың презентациясы, топтар бойынша үлестірілетін сызбалар берілген )

Қосымша -1

Топтар бойынша таратылатын сызбалар

І топ « Қайрат» тобы ( Қайрат қасиеттерін топтастыру )

ІІ топ «Ақыл» тобы (Ақыл қасиеттерін топтастыру )

ІІІ топ « Жүрек» тобы ( Жүрек қасиеттерін топтастыру )

ІУ топ «Ғылым» тобы ( адамға тиетін кеселдерді топтастыру )

Он жетінші қарасөз

Тақырыбы:

Идеясы:

Жанры:

Лексикалық сөз қолданысы:

Тартыс:

Шешім:

Ғибрат:

Он жетінші қарасөз

Тақырыбы:

Идеясы:

Жанры:

Лексикалық сөз қолданысы:

Тартыс:

Шешім:

Ғибрат:

Сәйкестендіріңіз.

Ақыл

Қайрат

Ғылым

Жүрек

: Осы үшеуің бір кісіде менің айтқанымдай табылсаңдар, табанының топырағы көзге сүртерлік қасиетті адам - сол.

Ақыл:

Қайрат:

Ғылым:

Жүрек:

: Мен - адамның денесінің патшасымын, қан менен тарайды, жан менде мекен қылады, менсіз тірлік жоқ.

Ақыл:

Қайрат:

Ғылым:

Жүрек:

: Орынсыз, болымсыз нәрсеге үйір қылмай, бойды таза сақтайтұғын, күнәкәрліктен, көрсеқызар жеңілдіктен, нәфсі шайтанның азғыруынан құтқаратұғын, адасқан жолға бара жатқан бойды қайта жиғызып алатұғын мен емес пе?

Ақыл:

Қайрат:

Ғылым:

Жүрек:

: Не дүниеге, не ахиретке не пайдалы болса, не залалды болса, білетұғын - мен, сенің сөзіңді ұғатұғын - мен, менсіз пайданы іздей алмайды екен, залалдан қаша алмайды екен, ғылымды ұғып үйрене алмайды екен, осы екеуі маған қалай таласады?

Ақыл:

Қайрат:

Ғылым:

Жүрек:

Сатылай талда

Он жетінші қарасөз

Тақырыбы:

Идеясы:

Жанры:

Лексикалық сөз қолданысы:

Тартыс:

Шешім:

Ғибрат:

Үлестірмелі топтамалар

1. Сипаты:

Қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, ақын, ойшыл

1. Сипаты:: 2. Хронологиясы

Қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, ақын, ойшыл: 1845 жыл 22 тамыз 1904жыл

1. Сипаты:: 3. Туған жері:

Қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, ақын, ойшыл: Семей облысы, Шығыстау өңірі(қазіргі Шығыс Қазақстан облысы, Абай ауданы, Қасқабұлақ жайлауында)

1. Сипаты:: 4. Шыққан тегі:

Қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, ақын, ойшыл:

4. 1 Кішік-Әйтек-Олжабай-Қайдос-Ырғызбай-Өскенбай-Құнанбай

Әкесі Құнанбай-тобықты руының старшыны -Қажы(мешіт) - Ескітам»

Анасы- Ұлжан Қаракесектің бошан руынан, Бертік бидің тұқымы Әжесі-Зере(Тоқбала)

1. Сипаты:: 5. Толық аты:

Қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, ақын, ойшыл: Ибраһим (Абай деп анасы атаған)

1. Сипаты:: 6. Білім жолы

Қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, ақын, ойшыл: 6. 1. Алғаш ауыл молдасы Ғабитханнан білім алды. «Ескітам»медресінде

1. Сипаты:: 6. 2. Семейдегі Ахмед Риза медресесі(13жасқа дейін) -араб, парсы тілін меңгерді-«Приходская школа»(3ай) -орысша сауатын ашты-шығыс әдебиетімен танысты. (Низами, Фирдоуси, әл-Фараби, Науаи шығармалары)

Қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, ақын, ойшыл:

1. Сипаты:: 6. 3 Әкесі ел басқару ісіне араластыру үшін елге алып келеді.

Қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, ақын, ойшыл:

1. Сипаты:: 6. 4 Білімін өз бетінше жалғастырады. Семейдегі қоғамдық кітапханадан азаттық қозғалысының өкілдері-орыс танысады, дүниетанымының қалыптасуына ықпал етеді

Қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, ақын, ойшыл:

1. Сипаты:: 6. 5 Алғаш өлеңді 10 жасында жазған. «Кім екен деп келіп ем дүние қуған» Ақындыққа 30 жасында ден қойған. Өлеңдерін Көкпай Жанатаев атымен жариялаған. Өз атымен 1886ж. «Жаз» өлеңін алғаш жариялаған.

Қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, ақын, ойшыл:

1. Сипаты:: 7. Еңбектері

Қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, ақын, ойшыл:

7. 1 Негізгі тақырыбы:өнер-білімге, ғылымға шақырады.

Лирикалары→ саяси-әлеуметтік

→табиғат

→философиялық

→ махаббат, достық

→көңіл-күй оқу-ғылым, өнер

1. Сипаты:: 7. 2 Аудармалары 50-ден асады-ең ірісі Лермонтов «Бородино» (Крылов, Толстой, Байрон, Гете т. б шығармаларын аударған)

Қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, ақын, ойшыл:

1. Сипаты:: 7. 3 Қарасөздері - 45 -46-шы тарихи очерк(1890-1898)