Айналу денелері конус, цилиндр, шар

Ұлан ауданы Қ.Қайсенов кенті Р.Мәрсеков атындағы орта мектеп
Пән мұғалімі: Сапарғалиева Зура Дакенқызы
Математика сабағында Блум таксономиясын қолдану
Сабақтың тақырыбы: <<Айналу денелері: конус, цилиндр, шар>>
Сабақ мақсаты:
* Халықтық педагогика негізінде <<Айналу денелері>> туралы оқушы білімін жинақтау, жүйелеу, тәжірибеде қолдана білу дағдысын қалыптастыру;
* Аса құнды, әрі парасатты тәжірибе - халық түйген тұжырымдар, дамыған даналық дәстүрлер. Өткен мен бүгінгіні салыстырып, зерттеп, зерделей отырып, халықтың рухани мәдениетін жас ұрпаққа жеткізе, оқушылардың ой - өрісін кеңейту, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту, ұжыммен қарым- қатынас жасай білу қабілеттерін кеңейту;
* Алға қойған мақсатқа жете білуге, жауапкершілікті сезіне білуге, өзіне сенімді болуға тәрбиелеу, оқушыны жеке тұлға етіп қалыптастыру. Қазақ халқының баға жетпес асыл мұраларын күнделікті сабақ мазмұнымен байланыстыра, жас ұрпақтың таным дүниесін кеңейтіп, ұлттық тәлім-тәрбие беру.
Сабақ типі: Білім ,білік және дағдыны тексеру сабағы
Сабақ түрі: Аралас сабақ
Сабақтың көрнекілігі: презентация, маркер, бағалау парағы, стикерлер
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылардың сабаққа қатысуын қадағалап, оларды шаттық шеңберіне тұрғызу, 3 топқа бөлу (конус, цилиндр, шар), бағалау парақтарын тарату.(3мин) 1, 2 слайд
Бағалау парағында сабақта орындалатын жұмыстар жазылған, әр жұмыс бойынша оқушылар тиісті ұпай алып отырады, сабақ соңында осы ұпай бойынша бағаланатын болады.
Сабақтың тақырыбы: <<Айналу денелері>> 3 слайд
Мақсаты: Оқушылар айналу денелері цилиндр, конус, шар, сфера ұғымдары мен оның элементтері туралы білімдерін толықтырады;
Оқушылардың конструктивті ойлауы дамиды. 4 слайд
Сабақтың ұстанымы: <<Естігенімді ұмытып қаламын,Көргенімді есімде сақтаймын, Істегенімді түсінемін>> 5 слайд
І. Білім кезеңі: Оқушылар , бүгін біз өз білімімізді сынап көрейік. Еске түсірейік, сендер қандай айналу денелерін білесіңдер? Қайталау сұрақтары(әр топ өздеріне тиесілі айналу денесі бойынша постер қорғайды) 7мин. 6 слайд
Өтілген материалды бекіту.
ІІ. Түсіну кезеңі. Электронд. оқулық бойынша тест тапсырмасын орындаттыру. (5мин)7слайд Топ жетекшісі әр топ мүшесінің есеп шығарудағы білімін қадағалап, бағалайды.
ІІІ. Қолдану кезеңі. Ата бабаларымыз геометриялық фигураларды эстетикалық талғаммен қолданып отырған. (8,9,10 слайд) Практикада бізге фигураларды жазықтықта бұруға қарағанда, фигураларды кеңістікте осьтен айналдыра бұру жиі кездеседі. Біз күнделікті өмірде денелердің өз осінен айналуын бақылап та, куә болып та жүрміз. Мысалы, Жер Күнді айнала қозғала отырып, өз осінен де айналады. Күннің де өз айналу осі бар және ол өз осінен айналады.
Сонымен қатар есікті ашқанда - бұл есіктің (тікбұрышты параллелепипедтің) өз осінен айналуы яғни топсалар орналасқан түзу - оның айналу осі. Осындай мысалдарды техникадан да келтіруге болады. Мысалы: самалеттің ебелектері, турбиналардың айналу валары ,станоктардың айналу тетіктері т.б..
Айналу остері бар , яғни қайсыбір осьтен белгілі бір бұрышқа айналдырғанда өзіне - өзі көшетін фигуралар да кездеседі. Мысалы шахмат фигурасының, вазаның айналу остері бар. Айналу остері, әсіресе дөңгелек фигураларда - сферада, шарда, цилиндрде, конуста болады. Сондықтан оларды кейде айналу денелері деп те атайды.
Айналу денелері күнделікті өмірде көп кездесетін денелер. Қандай мысалдар келтіруге болады? (труба, сым, әр түрлі темір қалбырлар)
Конусқа ұқсайтын қандай заттарды білесіңдер?
Біздің ата бабаларымыз да айналу денелеріне ұқсайтын нәрселерді көп пайдаланған. Мысалы: қыз бала тақиясы(цилиндр), ер бала тақиясы(цилиндр және төбесі конус формалы), киіз үйді алсақ , ата - бабамыздың халқына қалдырған мұрасының бірі,әрі бірегейі - киіз үй.
Киіз үй - халық даналығының, ғасырлар бойғы тәжірибесінің жиынтығы. Олай болса, сол даналықтың қыр-сырына үңілу біз үшін парыз , киіз үйдің
керегесі цилиндр формасында орналасса ал уықтары қиық конус жасаушысын береді.
Бұл бөлімде оқушылар айналу денелері бойынша алған теориялық білімдерін қолдана отырып, ҰБТ есептерін шығарып, ұсынады.(тақтамен жұмыс) 15 мин 11 слайд
Есептерді байқау тестілеріне арналған кітапшалардан орындайды
Сергіту сәті: музыка әуенімен - БОЙ СЕРГІТУ (2 мин) 12,13 слайд
ІV. Талдау кезеңі: Айналу денелері мен көпжақтардың құрамдастығы бойынша олардың белгісіз элементтерін табуда, немесе беттерінің аудандарын, көлемдерін есептеуде нені басты назарда ұстау керек деп ойлайсыңдар? 14, 16,17, 20, 22 слайд арқылы жұмыстар жасау. 7мин
V. Жинақтау кезеңі: 15, 18, 19, 21, 23 слайдтар бойынша жұмыс жасау
VІ. Бағалау кезеңі: жоғары оқу орындарында студенттерге оқытылатын арнайы математикалық пәндердің ішінде геометрияның орны ерекше. Мұндағы негізгі ерекшелік - орта мектептің геометрия курсының мазмұнымен байланыс, бұл орта мектеп пен жоғары оқу орнының сабақтастығын жүзеге асыру қажеттігін анықтайды.
24 ,25, 26, 27, 28 слайд 3 мин

1-кесте - Шеңбер және дөңгелек

7 сынып
Анықтама
O нүктесінен R қашықтықта орналасқан жазықтықтың барлық нүктелерінен тұратын фигура, центрі O және радиусы R болатын шеңбер деп аталады

O нүктесінен R радиустан артпайтын қашықтықта орналасқан жазықтықтың барлық нүктелерінен тұратын фигура центрі О, радиусы R болатын дөңгелек деп аталады
Элементтері - ортақ
Центр, радиус, диаметр, хорда, сектор, сегмент, доға

2-кесте - Шеңбердің теңдеуі

8 сынып
Центрі А0(а;b), радиусы R элементтері мен анықтаманы пайдаланып, шеңбердің теңдеуінқорытып шығарамыз
(х-а)2+(у-b)2=R[2]

3-кесте - Шар және сфера

11 сынып
Анықтама
Шар деп берілген нүктеден берілген қашықтықтан артық емес қашықтықта жататын кеңістіктің барлық нүктелерінен тұратын денені атайды.

Шардың шекарасы шардың беті немесе сфера деп аталады
Элементтері шеңбер элементтерімен ортақ
Центр, радиус, диаметр

4-кесте - Жоғары оқу орны - Аналитикалық геометрия курсы

<<Сфера>> - екінші ретті бет
Анықтама
Берілген нүктеден әрқашанда бірдей қашықтықта жататын кеңістіктегі нүктелердің геометриялық орындарын сфералық немесе шарбеті дейміз
Сфера теңдеуінің қорытылуы - шеңберге ұқсас

немесе

Сонымен, орта мектеп пен жоғары оқу орындарындағы геометриялық курстарының мазмұн сабақтастығын жүзеге асыруда оқушылардың жоғары дәрежеде ойлау қабілетін талап ететін нақты геометриялық мәліметтерге, есептерді шығару әдістеріне назар аударып отыру қажет.

РЕФЛЕКСИЯ 3мин
! - сабақ ұнады, бар мүмкіндігімді пайдаландым.
!? - сабақ ұнады, бар мүмкіндігімше қатыстым.
? - тарау бойынша әлі де жұмыс жасауым керек.