Механикалық тербелістер.Тербелмелі қозғалысты сипаттайтын негізгі шамалар

С. Қозғалысты сипаттайтын негізгі шамалар туралы біледі.

В. Қозғалыстың теңдеуін жазып, сипаттай алады, тербеліс графигін сала алады.

А. Қозғалыс теңдеуін және графигін пайдаланып қажетті шамаларды анықтай алады. (тербеліс үдеуі мен жылдамдығын)

Амандасу. Назарларын сабаққа аудару. (2 минут)

Сынып оқушыларына жағымды ахуал туғызу.

Тренинг «Мен өмірді сүйемін, өйткені . . . »

Тербеліске қатысты суреттер бойынша оқушыларды бөлу. Топ жетекшісін тағайындау. Бағалау парақтарын үлестіру.

Өткен тапсырманы тексеру. «Серпілген сауалдар» әдісі бойынша (3 минут)

1. Энергия, энергия түрлері қандай?
2. Энергия мен жұмыс арасында байланыс қандай?
3. Энергияның сақталу және айналу заңы қалай тұжырымдалады?
4. Реактивті қозғалыс дегеніміз не?
5. Дене импульсі қандай шамаларға байланысты?
6. Күш импульсі қандай шамаларға байланысты?

Интерактивті тақтадан тақырып бойынша бейне ролик көрсетіледі. «Өмірдегі тербелістер» (2 минут)

Сұрақ: Суреттен не байқадыңыз? Осы қозғалыстардың ұқсастығы неде?

Мағынаны тану. (20 минут) . Теория бойынша қысқаша түсінік. Механикада тербелістер деп дененің бірдей уақыт аралығында дәлме-дәл немесе жуықтап қайталанып отыратын қозғалысын айтады.

Тербеліс түрлері: еркін және еріксіз тербелістер.

Тербеліске тән қасиеттер: периодтылығы, күштің сипатына тәуелділігі, энергияның түрленулерінің болатындығы.

Ығысуға пропорционал және оған қарама-қарсы бағытталған күштің әрекетінен болатын механикалық тербелістер гармоникалық тербелістер деп атайды. Тербеліс теңдеуі: х=Х _max sinωt

Тербелісті сипаттайтын шамалар:

Период-Т, жиілік- ν, амплитуда-А.

Топтық жұмыс «Зерттеушілік әңгіме» әдісі

І топ Тербеліс сипатының күшке тәуелділігі. (Серіппеге ілінген жүк тербелісі бойынша сипаттау)

ІІ топ Тербеліс кезіндегі жылдамдық пен үдеу (Сурет бойынша жылдамдық пен үдеудің максимумы мен минимумын көрсету, қозғалыс теңдеуінен жылдамдық пен үдеудің формуласын шығару. )

ІІІ топ Тербелісті сипаттайтын шамаларды тербеліс графигінен табу (Берілген график бойынша шамаларды тауып, көрсету.

«Деңгейлік тапсырмалар» (6 минут)

А-деңгей

1. Дененің х координатасының уақытқа тәуелділігінің графигі бойынша тербеліс периодын анықтаңдар . (80, а-сурет)
2. График бойынша (80, а-сурет) тербеліс жиілігін анықтаңдар .

В-деңгей

1. 80, ә- суретте механикалық тербелістер кезіндегі дененің х ығысуының t уақытқа тәуелділігінің графигі кескінделген. График бойынша тербеліс периодын, жиілігін және амплитудасын анықтаңдар

С-деңгей

1. Торғай қанатының тербеліс жиілігі 10 Гц, шыбындікі 300 Гц, масаныкі 450 Гц . Олардың қанаттары 1 мин-та қанша тербеліс жасайды?

Дарынды оқушыға берілетін эксперименттік тапсырма. Керекті құрал -жабдықтар: тұрғы, серіппелі маятник, секундомер, математикалық маятник

2. Маятник 20 с -та қанша тербеліс жасайды. Тербеліс жиілігі неге тең?
3. Серіппеге тербеліп тұрған жүк 10 с -та қанша тербеліс жасайды. Тербеліс периодын анықта

Тест жұмысы «Өзіңді тексер» (10 минут)

1. Дененің тепе- теңдік күйінен ең үлкен ығысуы . а) амплитуда б) жиілік в) пероид

2. Дене қозғалысы толығымен қайталанып отыратын ең аз уақыт аралығын . . .

а) амплитуда б) жиілік в) пероид

3. Бірлік уақыт ішіндегі тербелістер саны а) амплитуда б) жиілік в) пероид