Жабайы аңдардың қысқы тіршілігі

Сабақтың тақырыбы: Жабайы аңдардың қысқы тіршілігі.
Сабақтың мақсаты: Жабай аңдар, яғни аю, қасқыр ,түлкі, қоянның тіршілігі,
олардың табиғаттағы рөлімен маңызы туралы түсінік беру; қоршаған ортаны
сүюге, мейірімділікке тәрбиелеу.
Түзеу мақсаты: Тіл байлықтарын, таным белсенділіктерін арттыру,есте
сақтау қабілеттерін дамыту.
Сабақтың барысы
I Ұйымдастыру бөлімі
- Сәлематсыздарма оқушылар.
- Көңіл күйлерін қалай?
II Жаңа сабақ
- Неше жыл мезгілі бар?
- Төрт жыл мезгілі бар.
- Қазір жылдың қай мезгілі?
- «Күз»
- Күз мезгілі екенін қайдан білдіңдер?
Күзде ауа райы суытады. Күзде жиі жаңбыр жауады. Кейде қар жауады. Ағаш
жапырақтары түсін өзгертеді. Енді олардың түстері сары, қызыл. Көптеген
құстар жылы жаққа ұшып кетеді.
- Күз мезгілінен кейін қандай мезгіл?
- «Қыс»
- Қыс мезгілінің күз мезгілінен қандай ерекшелігі, айырмашылығы
бар?
- Қар жауады, барлық жер аппақ болды. Күн суық болады. Жерге мұз
қатады. Жарайсыңдар балалар.
Балалар бізге хат келіпті. Орман ханшайымы бізге хат жазып жіберіпті,
қане хатты оқып көрейік.Орман ханшайымы бізге жұмбақтар жіберіпті, мен
сендерге жұмбақты жасырайын, шешіп көріндерші.
Құстай ұшады
Құлындай жортады.
Қойдан да қорқады, ол не? (қоян)
Қоян
Қоян қалай секіреді, қане кім көрсетеді екен?
Жарайсыңдар балалар. Енді келесі жұмбақты табыңдар
Жазда қыдырады
Қыста тынығады, ол не? (аю)
Аю
аю қалай жүреді , қане кім көрсетеді екен?
Орманда тұрады,
Өзі бір қу
Жүрген жері
Айқай мен шу, ол не? (түлкі)
Жарайсыңдар балалар. Өте жақсы.
Пысықтау ретінде бүгінгі сабағымыздың тақырыбы «Жабайы аңдардың
қысқы тіршілігі»
Енді осы жабайы аңдар туралы не білесіңдер?
Қане, балалар бәріміз тақтаға қарайықшы. Бұл суретте қандай аңдарды көріп
тұрсыңдар?
Аю, қасқыр, түлкі, қоян
Қайда тіршілік етеді?
Бір сөзбен не деп атаймыз?
Дұрыс айтасыңдар.
Аю - өсімдіктермен қатар жануарлармен де қоректенеді.Сонымен бірге
араның балын да жақсы көреді.Ол қысқы ұзақ ұйқы алдында шамадан тыс
қоректеніп, денесіне май жинайды. Егер күзде аю дұрыс қоректенбесе, ол
қыстың ортасында апаннан көтеріліп, орманнан қорек іздейді.Ол кезде барлық
ұсақ жануарлар үшін және адам үшін де қауіпті. Аюдың баласын – қонжық
дейді. Аю - өкіреді, ақырыды.
Қасқыр – күшті, батыр, жыртқыш аң.Үлпілдіген құйрығы мен аяқтары ұзын.
Қасқырдың терісі ашық, сұр түспен қара түске дейін болады. Қасқырдың баласы
бөлтірік деп аталалды. Қасқырды «табиғат тазалықшысы» деп атайды. Себебі,
ол кез келген жыртқыш аңдар сияқты , ауру және әлсіз жануарлармен
қоректенеді,яғни табиғатты тазартады. Қасқыр ұлиды.
Түлкі – қасқырға ұқсайды, бірақ денесі қасқырдан кішілеу және құйрығы ұзын
үлпүлдек, ұшы ақ, аяқтары қысқалау болады. Мұрыны өте иісшіл, құлағы жақсы
естиді,көзі қырағы. Түлкінің терісі бағалы, түсі –ашық сары түстен сұр
қызыл түске дейін өзгереді.Одан көбінесе тымақ тігеді – ол қазақтың ұлттық
бас киімі болып табылады. Оның баласы – жәутік деп аталады.
Қоян – шөп қоректі жануар. Оның денесі иілгіш, қарғуға – секіруге икемді,
құйрығы қысқа.Ұзын құлақтары дыбысты жақсы естиді.Қыста оның сүр жүнінің
орнына қардай аппақ жүн өседі. Қоян ағаштардың бұтақтарының қабығын және
сәбізді кеміреді. Қоянның баласын – көжек дейді. Қоянды үйде де ұстауға
болады. Жануарлардың бәрін қыстың суығынан олардың өздерінің терісі –
үлпілдеген жүндері, індері мен апандары қорғайды.
Бүгінгі сабағымызға байланысты бірнеше тапсырмалар орындаймыз.
Енді балалар тапсырма орындауға дайынбызба?
Балалар бүгінгі сабаққа жақсы қатысып, тапсырманы жақсы орындасандар
жұлдызшамен бағалаймын.
1 тапсырма: Берілген кеспе суреттерден аңдардың суретін құрастыру.
2 тапсырма: Жабай жануарлар мен үй жануарларын топтау. Немен қоректенеді.
Жабайы аңдардың балаларын табу.
Берілген суреттен әрбір жабайы аңның баласын тауып сәйкестендіру керек.
Қоян көжек
Қасқыр бөлтірік
Аю қонжық
Түлкі жәутік

Сергіту сәті:
Ұзын құлақ сұр қоян
Естіп қалып сыбдырды
Ойлы – қырлы жерлермен
Ытқып –ытқып жүгірді.
Қарап еді артына
Қиығын сап көззінің
Келе жатқан томпаңдап
Көжегі екен өзінің

3 тапсырма: Дауыстары бойынша аңдарды табу.
Қасқыр, түлкі, аю, қоян

III. Сабақты бекіту
Бүгінгі сабақ ұнадыма?
Несімен ұнады?
Қандай аңдармен таныстық?
VI. Бағалау: Ал балалар бүгінгі сабаққа өте жақсы қатыстыңдар.
Осымен сабағымыз аяқталды.