Натрий және калийдің физикалық, химиялық қасиеттері, алынуы, қолданылуы және қосылыстары

Б. Момышұлы атындағы Алматы республикалық «Жас Ұлан» мектебі

Күні: 11. 02. 2016

Сыныбы: 10 «Д»

Сабақтың тақырыбы: Натрий және калийдің физикалық, химиялық қасиеттері, алынуы, қолданылуы және қосылыстары.

Сабақтың мақсаттары:

Білімділік : Оқушыларға натрий мен калийдің физикалық, химиялық қасиеттері, алынуы, қолданылуы және қосылыстары изотоптары туралы түсіндіріп, білім беру.

Дамытушылық: Oқушылардың іскерлігін, өз бетінше ізденуін, ой - өрісін, шығармашылық мүмкіндіктерін дамыту.

Тәрбиелілік : Өз еркімен жұмыс жасауға, шапшаңдыққа, уақытты үнемдеуге, ойын жеткізе білуге тәрбиелеу.

Күтілетін нәтиже: Оқушылар топта бірлесіп, қауымдасып жұмыс жасайды, өз

ойларын ортаға салып, тапсырманы өз бетінше, топта талдау жасап ойларын еркін жеткізеді, бір-біріне сенімділікпен қарайды.

Сабақтың типі: Аралас, ойын сабағы

Сабақтың әдіс тәсілдері: Іздену, топтық жұмыс, сурақ - жауап, түсіндіру.

Пән - аралық байланысы: Физика, медицина, география, биология.

Көрнекілігі: Д. И. Менделеевтің периодтық жүйесі, интерактивті тақта, слайд, суреттер.

Сабақ барысы

Сабақ барысы: №

Уақыт

Сабақтың бөлімі

Іс-әрекет

Оқушының іс-әрекеті

Сабақ барысы: 1

3 мин

І. Ұйымдастыру кезеңі

Оқушыларды түгендеу.

Топқа бөлу: І топ - литий, ІІ топ - натрий, ІІІ топ - калий, IV топ - кальций.

Бағалау жүйесін түсіндіру

Бағалау парағын тарату.

Топқа бөліну

Сабақ барысы: 2

7 мин

ІІ. Өткенде ұмытпа, ол - болашақтың ұстазы.

Үй тапсырмасын

1. Тест тапсырмалары

2. Мағынаны тану

Сұрақтарға жауап беру.

S-элементтеріне қосымша мәліметтер оқу

Сабақ барысы: 3

12 мин

ІІІ. Білгенің - бір тоғыз, білмейтінің тоқсан тоғыз

Жаңа сабақ: атом құрылысы, физикалық, химиялық қасиеті, қолданылуы, қосылыстары.

Дәптерге кесте арқылы жазып отыру.

Сабақ барысы: 4

8 мин

IV. Білім алар баланың оқу болар ермегі

3. Карточкалар арқылы деңгейлік есептер

Дәптерге есептер шығару

Сабақ барысы: 5

7 мин

V. Талаптыға нұр жауар

4. «Қай топ жылдам?» ойыны. Натрий мен калий қосылыстарын сурет арқылы табу.

Натрий мен калийдің қосылыстарының қолданылуын, қасиеттерін түсіндіру.

Сабақ барысы: 6

4 мин

VІ. Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні бар.

Қорытынды жасау

Топ басшылардың қорытынды сөзі.

Сабақ барысы: 7

2 мин

VІІ. Бір түйір дәнде бір тамшы тер бар.

Бағалау топ бойынша

Топ басшылар 4 сайыс бойынша бал санын есептеу

Сабақ барысы: 8

2 мин

Үй тапсырмасы

§ 6. 5, 149 бет, №5 жаттығу. §6. 3, 155 бет, №7 жаттығу .

І. Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу, отырғызу, түгендеу, сыныпты топқа бөлу.

ІІ. Өткенде ұмытпа, ол - болашақтың ұстазы.

Тест тапсырмалары.

І - топ

1. Периодтық кестеде неше металл неше бейметал бар? (88м, 22бм)

2. Металдар қандай топтарда орналасқан? (І, ІІ, ІІІ)

3. Ең ауыр металл? (осмий)

4. Тайқазан 7 металдан құйылған, ол қандай металдар? ( Темір, мырыш, қалайы, қорғасын, мыс, күміс, алтын)

ІІ - топ.

1. Ең жеңіл металл? (литий)

2. Ең қатты металл? (хром)

3. Атом радиусының өлшем бірлігі? (нм)

4. Металдарға тән қасиеттерді ата.

ІІІ -топ

1. Ең жұмсақ металдар? (сілтілік м)

2. Ең иілгіштік металл? (алтын)

3. Тығыздығы жоғары металдар? (тантал, вольфрам)

4. Шаршамайтын металл? (бериллий)

IV - топ
1. Өнеркәсіптің негізгі металы? (темір)
2. Металдардың кернеу қатарын кім жасады? (Н. Н. Бекетов )
3. Алғашқы көмекке пайдаланатын бейметалл? (иод)
4. Ең қатты металл? (вольфрам)

Мағынаны тану

Оқушылар өз бетімен кеңінен қолданылатын металдар жөнінде мағлұмат жинап дайындалып келеді.

І топ тапсырмасы. Адам ағзасындағы химиялық элементтер (натрий, иод, кальций, алтын, селен, қорғасын, т. б метал үлгілері)

ІІ топ тапсырмасы. Металдардың адам өміріндегі маңызы(өнеркәсіпте, техника, шаруашылықта, күнделікті тұрмыстағы бұйымдар)

ІІІ топ тапсырмасы. Металдарға бай тағамдар туралы мәлімет(алма, банан, алмұрт, құрма, киви, анар, сүт өнімдері, қырыққабат, балық, жұмыртқа, қара нан т. б)

IV топ тапсырмасы. Металдар және оларды өңдеу, кен орындары.

ІІІ. Білгенің - бір тоғыз, білмейтінің тоқсан тоғыз.

Периодтық жүйедегі орны.

Реттік нөмірі 11

Nа

Тобы І

Негізгі

Валенттілігі І

К

Реттік нөмірі 19

Аr ₌ 23 г

Аr ₌ 39 г

Периоды ІІІ

Периоды ІV

Қатары 3

Қатары 4

Натрий, калий металының алынуы

Өнеркәсіпте: электролиздеу әдісі арқылы 1807ж ағылшын ғалымы Г. Дэви алды

2NаСІ→ 2Nа + СІ2

КСІ+ Nа→NаСІ + К (800◦С)

Физикалық қасиеттері.
Химиялық қасиеттері

1. Жалынға әсер ету.

Натрий - сары түс береді.

Калий - күлгін түс береді

1. Жалынға әсер ету.: 2. Жану реакциясы.

Натрий - сары түс береді.: 4Nа+О2→2Nа2О

Калий - күлгін түс береді: 4К+О2→2К2О

1. Жалынға әсер ету.: 3. Бейметалдармен әрекеттескенде тұз түзеді

Натрий - сары түс береді.: 2Nа+СІ2→2NаСІ

Калий - күлгін түс береді: 2К+СІ2→2КСІ

1. Жалынға әсер ету.: 4. Сутекпен әрекеттескенде гидрид түзеді.

Натрий - сары түс береді.: 2Nа+Н2→2NаН

Калий - күлгін түс береді: 2К+Н2→2КН

1. Жалынға әсер ету.: 5. Сумен әрекеттескенде

Натрий - сары түс береді.: 2Nа+2Н2О→2NаОН+Н2

Калий - күлгін түс береді: 2К+2Н2О→2КОН+Н2

1. Жалынға әсер ету.: 6. Қышқылдармен әрекеттескенде

Натрий - сары түс береді.: Nа+Н2SО4→Nа2SО4+Н2

Калий - күлгін түс береді: К+Н2SО4→К2SО4+Н2

Натрий және калий қосылыстарының қолданылуы.

Қосылыстардың атауы

Формуласы

Оларды қолдану

Қосылыстардың атауы: Натрий хлориді

Формуласы: NaCl

Оларды қолдану: Тағамға салынады, консервілеуші зат қызметін атқарады, себебі шірітетін бактериялар мен көгерткіш саңырауқұлақтарды өлтіреді. Химия өнеркісібінде: натрий, хлор, натрий гидроксиді, сода алуға қажетті шикізат ретінде көп мөлшерде қолданылады.

Қосылыстардың атауы: Натрий сульфаты

Формуласы: Na ₂ SO ₄

Оларды қолдану: Шыны, сода өндіруге жұмсалады.

Қосылыстардың атауы: Глаубер тұзы

Формуласы: Na ₂ SO _4* 10H ₂ O

Оларды қолдану: Медицинада

Қосылыстардың атауы: Натрий карбонаты

Формуласы: NaCO ₃

Оларды қолдану: Сабын шылау, мата, былғары, фармацевтика өнеркәсібінде, шыны, тағы басқа өндіру үшін қажет

Қосылыстардың атауы: Натрий гидрокарбонаты

Формуласы: NaHCO ₃

Оларды қолдану: Медицинада және түрлі нан өнімдерін пісіргенде қолданылады.