8Берілгендер типі туралы түсінік . Программалау тілінің қарапайым объектілері

№ 8 сабақ.
№8Берілгендер типі туралы түсінік
. Программалау тілінің қарапайым объектілері.

Мақсаты:
Қарапайым объектілерді ажырата және қолдана білу, олардың Паскаль
тілінде жазылу ерекшеліктерін меңгеру;
Бұл ұғымдардың барлық прораммалық тілдерге ортақ екеніне назар аудару,
ортақ қасиеттер мен шамалар туралы білімдерін дамыту;
Көпсалалық, жан-жақтылық тұрғысында ойлау өрісін қалыптастыру.
Көрнекілігі:
Сабақ жоспарын экранда проекциялау, мульт.мед.жабдықтар, компьютер.
Өтілу әдісі: Мультитехникамен жабдықталған дәстүрлі сабақ.

Сабақтың барысы

І. Кіріспе. (2мин)
• Оқушыларды түгелдеу, сынып бөлмесі, тақта тазалығына назар аудару;
• Журнал толтыру;
• Оқушылардың назарын сабаққа бұру,

ІІ. Үй тапсырмасымен жұмыс. (10мин)
1. Үй жұмысын тексеру, ұпай беру (үй жұмысы бар-дұрыс – 1ұп, жоқ – 0;
дұрыс емес – 0,5ұп)
2. Қысқаша сұрақ-жауап;
• Паскаль тілінде программа қанша бөліктен тұрады?
• Түйінді сөз деген не? Бірнеше мысал келтір.
• Идентификатор деген не? Бірнеше мысал келтір.
• Математикадағыдан басқа Паскаль тілінде тағы қандай амалдар
қолданылады? Мысал.
• := ‘ ; таңбалары Паскаль тілінде не үшін қолданылады?

ІІІ. Жаңа сабақ(15мин)
Белгілі бір ортадағы сан-алуан нәрселердің әрқайсысын жеке атап жүрмес
үшін оны объекті деп атайды. Олай болса Паскаль ортасында қандай обектілер
бар деп ойлайысыңдар? Паскаль ортасындағы объектілерге мыналар жатады:
«сан», «идентификатор», «тұрақты», «айнымалы», «функция», «процедура» және
«өрнек»
1. Сандар. Сандар мен айнымалылар бүтін және нақты болады.
Бүтін сандар: 1, 2, -9, 100, 65535, 0 т.б. (integer)
16-лық бүтін сандар: $F, $8B2,…
Нақты сандар: 1, 2, 2.65, 0, -6.0, 512, 12052500... кез-келген санды
нақты санға жатқызуға болады. (real);
2. Атау-идентификатор. Айнмалыларды, файлдарды т.б объектілерді
белгілеуге арналған таңбалар тізбегі. Мысалы:
х:=15.5; a:=512; mektep:=’Жібек жолы’ … Мұндағы х, a, mektep
идентификаторлар ал, 15.5, 512, ’Жібек жолы’ – бұлар айнмалылардың
мәндері. Паскалдың қызметші сөздері немесе операторларын белгілейтін
сөздерді (var, integer…)атау ретінде алуға болмайды. Кез-келген қазақша
сөзді ағылшын әрпімен жазып, атау ретінде алуға болады.
3. Тұрақты немесе константа деп программаның орындалу барысында мәні
өзгеріссіз қалатын шаманы айтады. Мыс: g:=9.81 k:=9E9 e:=1.6e-19…
4. Айнымалылар деп программаның орындалу барысында мәні өзгеріп
отыратын шамаларды айтады. Ондай шамалар шексіз көп. Мысалы: ауа
райы, уақыт, жыл мезгілдері...Айнымалыларды екіге бөліп қарау керек.

Қарапайым айнымалылар – бұлар өз атауларымен ғана жазылады.
Индексті айнымалылар – бұларда айнымалының атымен бірге индексі де
жазылады. Оған кестелік шамаларды жатқызуға болады. Мысалы: сабақ кестесі –
баған (сыныптар) және жол нөмірі (күндер) арқылы көрсетіледі.
5. Түсіндірмелер программаның әр жолының тұсына {} фигуралы жақша ішіне
жазылады. Олардың көмегімен программаны талдау, түсіну оңай.
ІІІ. Сабақты бекіту: (10мин)
1. Қатарда жазылған сандардың қандай ортақ қасиеттері бар?
-10, -5, 0, 5, 10, ..., ..., бүтін сандар,
-1,5, -1, ..., 0, ..., ..., 1,5, ... нақты сандар.
2. Осы сандар қатарында қандай заңдылық бар?
Бүтін сандар 5-ке артып отырады. Арифметикалық прегрессия заңдылығы бар.
Нақты сандар қатары 0,5-ке артып отырады, АФ заңдылғы бар.

3. Мына айнымалыларға қандай мәндер берілуі мүмкін?
Типі сөз болса mektep, vuz, (кез-келген сөз)
Типі нақты болса dd, x, y2, (кез-келген сан)
Типі бүтін болса ddч, xч, y23, (тек бүтін сандар)

4. Тұрақтылар мен айнмалыларды көрсет, басқа мысалдар келтір?
5,5, 600, m6, aaa, mektep, 1.6e-19, 9.81, ауа райы, уақыт, мемлекет
атауы, планета атауы, жастық шақ, масса, удеу, хим.элем.аты...
IV. Оқушыларды бағалау: (5мин)

V. Үйге (3мин)
§2-4