Сөзжасам туралы

Шығыс Қазақстан облысы Семей қаласы
ММ «№19 жалпы орта білім беретін мектеп»
Қазақ тілі мен әдебиет пәні мұғалімі Етекбаева Баян Уаткановна
Сабақтың тақырыбы: Сөзжасам

Сабақтың мақсаттары:
Білімділік: Сөзжасам туралы мағлұмат беру, сөзжасамның жасалу жолдарынан
алған білімдерін пысықтау, мысалдар арқылы дәлелдей білуге үйрету
Дамытушылық: Алған білімдерін кеңейтіп, жаңа дағдысын қалыптастыру,өз
бетінше сөзжасаманың жасалу жолдарын ажырата білуге дағыдыландыру.
Тәрбиелік: Оқушыларды тілдік- эстетикалық сезімге тәрбиелеу.
Сабақтың типі: Жаңа білімді меңгеру, игерілген білімді пысықтау.
Сабақтың түрі: Түрлендірілген аралас сабақ

Әдіс-тәсілдері: Сұрақ-жауап,түсіндіру, сын-тұрғысынан ойлау технологиясының
элементтері (семантикалық карта,Инсерт кестесі)
Пәнаралық байланыс: информатика
Көрнекіліктер: слайд, сызбалар
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі: сынып кезекшісімен жұмыс, өтілетін сабақ тақырыбы,
мақсат- міндеттерімен таныстыру.
2. Үй тапсырмасын пысықтау.
1. Слайд №1 «Ой шақыру стратегиясына» ілінген шеңбер

Қималар бойынша сұрақтарға жауап береді. Шеңбердегі сұрақтар:
1. Екпін дегеніміз не?
2. Екпін нешеге бөлінеді?
3. Сөз екпіні дегеніміз не?
4. Ой екпіні дегеніміз не?
5. Тіркес екпіні дегеніміз не?
6. Тіл туралы үш мақал

ІІІ. Жаңа сабақ : Бүгін сабақта біз сөзжасам және оның жасалу жолдарымен
танысамыз.

|Лексикалық |Жұрнақ арқылы |Екі сөзді |Екі сөздің |Екі сөзді |
|жолмен |жасалған |біріктіру |қосарлануы |тіркестіру |
|жасалған |туынды сөздер |арқылы |арқылы |арқылы |
|туынды сөздер | |жасалған |жасалған |жасалған |
| | |туынды сөздер |туынды сөздер |туынды |
| | | | |сөздер |
| | | | | |
| | | | | |

|Тұтқа : 1) |Түбір+ сөз |Мысалы: Көктөбе|Мысалы: |Маңғыстау облысы |
|Есіктің тұтқасы;|тудырушы |(Көк+ төбе) |Ауыл-аймақ, | |
| |жұрнақтар | | | |
|2)Өмірдің | |Екібастұз |кәрі-жас, |Он жеті |
|тұтқасы | |(Екі+бас+тұз) | | |
|Құлақ: 1)Адамның|мек | |сөйлей-сөйлей|Мың тоғыз жүз |
|құлағы; |Жүр ме |Қызылорда |, |жиырма бес |
|2) Қазанның |ген |(Қызыл+орда) | | |
|құлағы |іс | |ақ-қара, |Сөз таптары |
|Қара: 1)қара шаш| |Итмұрын | |Қара-торы, |
|– заттың түсін | |(Ит+мұрын) |азды-көпті, |мал шаруашылығы |
|білдіріп тұр; | | | | |
|2) тақтаға қара-| |Көлбақа |үгіт-насихат,| |
|қимыл-әрекетті | |(Көл+бақа) | | |
|білдіріп тұр | | | | |
| | | |оқу- | |
| | | |әдістемелік | |

ІҮ. Оқулықпен жұмыс:
355-жаттығу.Мына сөздердің қайсысы түбір,қайсысы жаңа мағынаға ие болған
туынды сөз екенін айтыңдар.

Жер,жер серігі, бұлт, кемпірқосақ, күн, күн сәулесі,аспан,
көкжиек,жұмыс,жұмысшы,жұрт, ағайын-жұрт,жер-көк,тау-тас.
Ү. Жаңа сабақты меңгеру. слайд№3

Семантикалық карта №1
|Мысалдар |Жұрнақ |Екі сөзді |Екі сөздің |Екі сөзді |Лексикалық |
| |арқылы |біріктіру |қосарлануы |тіркестіру |жолмен |
| |жасалған |арқылы |арқылы |арқылы |жасалған |
| |туынды сөз |жасалған |жасалған |жасалған |туынды сөз |
| | |туынды сөз |туынды сөз |туынды сөз | |
|Бүркітші |+ | | | | |
|Бүгін | |+ | | | |
|Арам шөп, | | | | |+ |
|арам тамақ | | | | | |
|Үлкен үй | | | |+ | |
|Білім | | | | | |
| |+ | | | | |
|Баспасөз | |+ | | | |
|Жүзбе-жүз | | |+ | | |
|Жер серігі | | | |+ | |

Семантикалық карта №2
|Мысалдар |Жұрнақ |Екі сөзді |Екі сөздңі |Екі сөзді |Лексикалық |
| |арқылы |біріктіру |қосарлануы |тіркестіру |жолмен |
| |жасалған |арқылы |арқылы |арқылы |жасалған |
| |туынды сөз |жасалған |жасалған |жасалған |туынды сөз |
| | |туынды сөз |туынды сөз |туынды сөз | |
|Түсім | | | | | |
| |+ | | | | |
|Еңбеккүн | |+ | | | |
|Қарама-қарс| | |+ | | |
|ы | | | | | |
|Суық су, | | | | |+ |
|суық хабар | | | | | |
|Ұшқыш | | | | | |
| |+ | | | | |
|Күн сәулесі| | | |+ | |
|Қолбасшы | |+ | | | |
|Көзбе-көз | | |+ | | |

ҮІ Бекіту: Суретпен жұмыс. Слайд №4
1. Суретші, биші, күйші (жұрнақ арқылы)
2. Атжарыс (екі сөзді
біріктіру арқылы)
3. Ыдыс-аяқ (Қосарлану
арқылы)
4. Күн сәулесі (тіркесу
арқылы)
5. 1) Жаз мезгілінің суреті
2) Жазу жазып отырған баланың суреті (лексикалық жолмен жасалған)

ҮІІ Бекіту: Қорытынды: слайд №5
Сабағымызда қолданатын келесі әдіс ИНСЕРТ, яғни түртіп алу стратегиясы
арқылы бүгінгі сабақта не білдік және бұл сабаққа дейін не білгенмін деген
сұрақтарға жауап бере отырып сабағымызды қорытындылаймыз.

|Инсерт кестесі |
|Білетінім |Мен үшін жаңалық |Мені таң қалдырады «?» |
| |  |  |
| | | |
| | | |

ҮІІІ. Үй тапсырмасы: слайд №6
1. Өткен тақырып бойынша сөзжұмбақ құрастырып келу
2. 359-шы жаттығу
-----------------------
1. 2

3. 4

5 6

Сөзжасам

Жаңа сөздің жасалуы