Ұлпалар. Эпителий ұлпасы мен дәнекер ұлпасының құрылысы мен қызметі

Қызылорда облысы, Қармақшы ауданы,
Т.Ізтілеуов атындағы
№29 қазақ орта мектебінің
биология пәні мұғалімі
Ахметова Ақбота Төлеутайқызы
Сыныбы: 8 «Ә»
Пәні: Биология
Сабақтың тақырыбы: «Ұлпалар. Эпителий ұлпасы мен дәнекер ұлпасының
құрылысы мен қызметі»
Сабақтың мақсаты:
А) Білімділік: Оқушыларға ұлпалардың құрылысын, құрамын, қызметін
түсіндіру, білімін шыңдау, білімдерін жетілдіру.
Ә) Дамытушылық: Оқушылардың түрлі ойын элементтерін пайдаланып ой
өрістерін дамыту, ұлпалар жөнінде білмдерін ұштап дамыту.
Б) Тәрбиелік: Оқушыларға адамгершілік тәрбие беру
Сабақтың типі: дәстүрлі
Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың өту әдісі: ауызша, баяндау, сұрақ – жауап, түсіндіру
Сабақтың көрнекілігі: кесте, ұлпалардың суреттері
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру бөлімі
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. «Гүлзарлар бағы»
ІІІ. Жаңа сабақ баяндау
ІҮ. Венн диаграммамен жұмыс
Ү. Тапсырмалар орындау
ҮІ. Сабақты бекіту
ҮІІ. Үйге тапсырма беру
ҮІІІ. Сабақты қорытындылау.

І. Ұйымдастыру кезеңі:
а) оқушылармен сәлемдесу
ә) оқушыларды түгелдеу
б) оқушылардың назарын сабаққа аудару.

ІІ. Үй жұмысы: «Жасушаның химияық құрамы»
«Гүлзарлар бағының» сұрақтары:
1. Нәруыз дегеніміз не?
2. Көмірсулар дегеніміз не?
3. Майлар дегеніміз не?
4. Жасушалардың құрамы қандай заттардан тұрды?

ІІІ. Жаңа сабақ бойынша.
Ұлпа дегеніміз – шығу тегі атқаратын қызметтері ұқсас жасушалармен
жасушааралық заттар жиынтығы. Адам ұлпалары 4 түрге бөлінеді:
1) эпителий ұлпасы
2) дәнекер ұлпасы
3) Бұлшықет ұлпасы
4) Жүйке ұлпасы
Эпителлий ұлпасы жабын ретінде ағзаның сыртқы жағын жауып, ішкі мүшелердің
ішкі мүшелердің ішкі және сыртқы бетін қаптап жатады, көптеген бездерді
түзеді. Эпителлий ұлпасының қызметі:
• қорғаныс
• сіңіру
• бөліп шығару
• сыртқы және ішкі ортаны бөліп тұру
Эпителий ұлпасының түрлері:
• бір қабатты
• көп қабатты
Жасушалар пішініне қарай 6 топқа бөледі:
1. жалпақ эпителий
2. текшелі эпителий
3. кірпікшелі эпителий
4. сезгіш эпителий
5. безді эпителий
Дәнекер ұлпасы басқа ұлпаларды дәнекерлеп тұрады. Дәнекер ұлпасы әр түрлі
жасушалардан және олардың бөлетін жасуша аралық сұйықтықтан тұрады, әр
түрлі қызмет атқарады. Дәнекер ұлпасының түрлері:
• тығыз талшықты дәнекер ұлпасы
• борпылдақ талшықты
• сүйекті
• шеміршекті
• қан ұлпасы

ІҮ. Венн диаграммасымен жұмыс

|Эпителий ұлпасы |Ортақ |Дәнекер ұлпасы |
| |қасиеті | |
|Жабын ретінде ағзаның сыртқы |Ұлпа |Басқа ұлпаларды дәнекерлеп |
|жағын жауып, ішкі мүшелердің | |тұрады, әр түрлі жасушалардан |
|ішкі мүшелердің ішкі және сыртқы| |және олардың бөлетін жасуша |
|бетін қаптап жатады, көптеген | |аралық сұйықтықтан тұрады, әр|
|бездерді түзеді. | |түрлі қызмет атқарады. |

Ү. Кітаптағы тапсырмаларды орындау.
ҮІ. Бекіту сұрақтарын қою.
Ү. Үйге тапсырма беру. §7. Ұлпалар. Эпителий ұлпасы мен дәнекер ұлпасының
құрылысы мен қызметі
ҮІ. Сабақты қорытындылау. Оқушыларды бағалау, журналға баға қою.