Символдық мәліметтермен жұмыс тәсілдері (2 сағ)

№20-21 |Сабақтың |9- СЫНЫП. | |
|І |тақырыбы: |Символдық мәліметтермен жұмыс тәсілдері (2 сағ) |
| |мақсаттары|1. Символдармен, мәтінмен атқарылатын жұмыстар туралы жалпы |
| |: |түсінік беру, программалауда Паскаль оперторларын тиімді |
| | |қолдану дағдысын қалыптастыру. |
| | |2. Программаны ықшам, сапалы жазу дағдысын дамыту. |
| | |3. Программа мәтінін, нәтижелерін экранға шығару интерфейісіне|
| | |эстетикалық талап қоя білу. |
| |көрнекіліг|Паскаль редакторы – Паскал АВС, интарктивті тақта, Power |
| |і: |Ponit, плифчарт презентациялары (көкпен жазылғандар тақтаға |
| | |н/е флипчартқа салынады, оқушылар дәптерге жазады). |
| |түрі: |Теориялық сабақ (лекция). |
|ІІ |барысы: |Ұйымдастыру. |
| |(2 мин) |Оқушыларды түгелдеу, журнал толтыру, оқушылардың дәптерлерін, |
| | |оқулықтарын қарап шығу. |
| | |Сынып, тақта, парта тазалығын қарап шығу, қажет болса |
| | |ескертулер жасау. |
| | |Оқушылардың назарын сабаққа аудару. |
| | | |
| |(3 мин) | |
|ІІІ | |Үй тапсырмасымен жұмыс. |
| | |Оқулықтан 7.4 (177 бет). |
| | |С-тапсырмадағы сабақта қарастырылмаған процедуралар туралы |
| | |анықтамалар жазып келу. (181 бет) |
|IV |Жаңа сабақ|1-сабақ. Лекция. |
| |Лекция |1. Символдық және мәтіндік ақпараттардың типтері. |
| |(20 мин) |Char – айнымалының мәні жеке символ болатынын білдіретін |
| | |тип, |
| | |String - айнымалының мәні сөз/сөйлем екенін білдіретін тип,|
| | |мәндегі символдар саны 256-дан аспауы керек. |
| | |Text - мәтіндік тип, файл аттарын белгілеуде қолданылады.|
| | |2. Символдармен жұмыста жиі қолданылатын стандартты |
| | |функциялар. |
| | |Атауы |
| | |Процедура немесе функция |
| | |Шаманың типі |
| | |әрекеті |
| | | |
| | |Chr(x) |
| | |функция |
| | |x - integer |
| | |Х санын сиволға түрлендіреді |
| | | |
| | |Odd(x) |
| | |функция |
| | |x - integer |
| | |=True,егер х -тақ, =False х -жұп болса |
| | | |
| | |Inc(x) |
| | |процедура |
| | |x - реттік |
| | |X-ті 1-ге арттырады |
| | | |
| | |Dec(x) |
| | |процедура |
| | |x - реттік |
| | |X-ті 1-ге кемітеді |
| | | |
| | |Inc(x,n) |
| | |процедура |
| | |x - реттік, |
| | |n - бүтін |
| | |X-ті n-ге арттырады |
| | | |
| | |Dec(x,n) |
| | |процедура |
| | |x - реттік, |
| | |n - бүтін |
| | |X-ті n-ге кемітеді |
| | | |
| | |Random(x) |
| | |функция |
| | |x - integer |
| | |0 мен x-1 аралғынан кездейсоқ сан табады |
| | | |
| | |Random |
| | |функция |
| | |  |
| | |(0..1) аралғынан кездейсоқ сан табады |
| | | |
| | |3. Мәтінмен /сөз-сөйлем/ жұмыста жиі қолданылатын |
| | |функциялармен процедуралар. |
| | |Атауы |
| | |Процедура немесе функция |
| | |Шаманың типі |
| | |әрекеті |
| | | |
| | |Length(s) |
| | |функция |
| | |s - string |
| | |S –жолының ұзындығын анықтайды. /Қанша әріп бар?/ |
| | | |
| | |Copy(st,poz,n) |
| | |функция |
| | |st – string |
| | |poz,n-integer |
| | |St-сөзінің poz-нөмірінен бастап қатар тұрған n-символды |
| | |көшіріп алады |
| | | |
| | |Delete(st,poz,n) |
| | |процедура |
| | | |
| | |St-сөзінің poz-нөмірінен бастап қатар тұрған n-символды |
| | |өшіреді |
| | | |
| | |Insert(s1,s2,n) |
| | |процедура |
| | |s1,s2,- string, n - integer |
| | |S1-сөзін s2-cөзіне n-нөмірінен бастап тіркеп жазады |
| | | |
| | |Pos(s1,s2) |
| | |функция |
| | |S1, s2- string |
| | |s1 кіші сөзі s2-ұзын сөздің ішінде барма/жоқпа, соны анықтайды|
| | |(егер жоқ болса нәтиже 0) |
| | | |
| | |Str(i,s) |
| | | |
| | |процедура |
| | |s- string, i- integer, |
| | |і санын симол типіне өңдеп, нәтижесін s мәні ретінде жазады |
| | | |
| | |Val(s,і,code) |
| | |процедура |
| | |s - string, і - integer, real |
| | |code - integer |
| | |Сөз ретінде берілген s санын бүтін н/е нақты санға ауыстырып, |
| | |нәтижені i-дың мәні ретінде жазады. Қате жоқ болса code=0 |
| | | |
| | |UpCase(c) |
| | |функция |
| | |c - char |
| | |Латынның кіші әріптерін бас әріпке ауыстырады |
| | | |
| | |Chr(i) |
| | | |
| | |i- integer |
| | |і санына сәйкес смиволды /әріпті ASC-код/ береді. |
| | | |
| | |Ord(s) |
| | | |
| | |s-chr |
| | |S символының бүтін сан түріндегі водын береді |
| | | |
|V |Сынып |4. ТАПСЫРМА: |
| |жұмысы |А) Берілген сөзде қанша «а» әрібі бар екенін анықтайтын |
| |(18 мин) |программа жазыңыз. |
| | | |
| | |program a_sanau; |
| | |uses crt; |
| | |var i,n,k: integer; |
| | |s: string; |
| | |begin |
| | |write('tanbalar tizbegin engiz, '); |
| | |read(s); |
| | |n:=length(s); k:=0; |
| | |for i:=1 to n do |
| | |if (s[i]='а') or (s[i]='a') then k:=k+1; |
| | |writeln('sozdegi kichi "a"-lar sany - ',k); |
| | |end. |
| | | |
| | |С) Оқулықтағы 121 беттегі 14 жаттығу; |
| | |/нұсқау: 0 мен 9 арасындағы сандардың АSC-кодтары 47- 59 |
| | |аралығында жатады/. |
| | | |
| | |program sanemes; |
| | |var i,n:integer; |
| | |s:string; |
| | |begin |
| | |write('tanbalar tizbegin engiz, '); |
| | |read(s); |
| | |n:=length(s); |
| | |for i:=1 to n do |
| | |if ((ord(s[i]))>47) and ((ord(s[i]))<59) |
| | |then writeln(s[i],' ','san') else writeln(s[i],' ','san |
| | |emes'); |
| | |readln; |
| | |end. |
| | | |
|VІ |Үйге |Оқулықтан 4.3 (112 бет) |
| |тапсырма |№11 жатт. /121 бет/ |
| |(2 мин) | |

|IV |Жаңа сабақ|2-сабақ. Программалар жазу. |
| |(10 мин) |1. Оқулықтан 117 беттегі 1-мысал мен 118-беттегі 3-мысалды |
| | |қарастырамыз. 1-мысалдағы программаны тік бұрышты үшбұрыш кері|
| | |түсетін етіп өзгертетіп, компьютерде орындау керек. |
| | |program mysal_1_8bet_ucburjch2; |
| | |var st,st1:string; t,k:integer; |
| | |begin |
| | |t:=12; st:='************'; |
| | |for k:=1 to t do |
| | |begin |
| | |st1:=copy(st,k,t); |
| | |writeln(st1); |
| | |t:=t-1; |
| | |end; |
| | |end. |
|V |Сынып |4. ТАПСЫРМА: |
| |жұмысы |№1, 121б) Ұзындығы 25 символдан аспайтын сөз |
| |(18 мин) |тіркесін алып, одан мүмкнідгінше |
| | |бірнеше жаңа сөз құрастырыңдар |
| | | |
| | | |
| | |program esep_1_121bet; |
| | |uses crt; |
| | |var soz, jsoz: string; i, j: integer; |
| | |begin |
| | |TextColor(12); |
| | |soz:='akparattandaru'; |
| | |jsoz:=copy(soz,1,5); |
| | |writeln(jsoz); |
| | |jsoz:=copy(soz,3,3)+copy(soz,8,2); |
| | |writeln(jsoz); |
| | |end. |
| | | |
| | |Оқулықтағы 121 беттегі 5 жаттығу; |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | |Программаның осы бөлігіне назар аударамыз. |
| | |program qalagansoz_4305_121bet; |
| | |var i, n: integer; |
| | |s, r: string; |
| | |begin |
| | |write('soilem engiz '); |
| | |read(s); |
| | |writeln('qalagan soz "aaa" '); |
| | |n:=0;i:=1;r:='aaa'; |
| | |writeln('qalagan soziniz '); |
| | |while i<=length(s) do |
| | |begin |
| | |if r=copy(s,i,length(r)) |
| | |then begin n:=n+1; i:=i+length(r);end |
| | |else i:=i+1; |
| | |end; |
| | |writeln(n,' ret kezdesedi'); |
| | |end. |
| | | |
|VІ | | |
| |Үйге |Оқулықтан 4.3 (118-120 бет) |
| |тапсырма |13 жатт. /121 бет/ |
| |(2 мин) | |