Қазақ тілі – ұлттық мәдени,рухани асыл мұра туралы

8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 02.09.2010
Сабақтың тақырыбы: Қазақ тілі – ұлттық мәдени,рухани асыл мұра

Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Қазақ тілінің байлығы қазақ халқының байлығы екенін ұғындыру
2.Дамытушылық: тіл білімі, әдеби тіл туралы білімдерін кеңейту
3.Тәрбиелік: Ана тілін сүйіп, құрметтеуге тәрбиелеу, ұлттық қасиетті
сақтауға, тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс,
топпен жұмыс жасау.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Кезекшілікті қадағалау
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
С. Аманжолов «Асылымызды ардақтайық!» үзіндісімен таныстыру
Қазақ тілінің қоғамдағы рөлі
Мемлекеттіік тіл ретіндегі мәртебесі
ІV. Cабақты меңгерту
1-жаттығу
V. Сабақты қорытындылау.
Мақал- мәтелдер айту
VІ. Үйге тапсырма беру.
2- жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 06.09.2010
Сабақтың тақырыбы: Әдеби тілдің грамматикалық нормалары

Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: тіл білімі, әдеби тіл туралы білімдерін кеңейту
2.Дамытушылық: Қазақ тілінің байлығы қазақ халқының байлығы екенін
ұғындыру
3.Тәрбиелік: Ана тілін сүйіп, құрметтеуге тәрбиелеу, ұлттық қасиетті
сақтауға, тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс,
топпен жұмыс жасау.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
Оқушылармен амандасу
Кезекшілікті қадағалау
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
2-жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.

ІV. Cабақты меңгерту
3- жаттығу
4- жаттығу
V. Сабақты қорытындылау.

ҰЙҚАСЫН ТАП
Мына тұрған арғымақ,
Мінем оған...
Тістемейді, теппейді,
Бос қойсам да...

Мына тұрған тайлағым,
Келмейді оны...
Сирақ, мойын көрік деп,
Жүр жирафқа...

Мына тұрған торайым,
Танауына...
Шалшыққа кеп аунайды,
Нас баладан...

VІ. Үйге тапсырма беру.
2- жаттығу
VІІ. Бағалау.
8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 08.09.2011
Сабақтың тақырыбы: Әдеби тілдің грамматикалық нормалары

Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: тіл білімі, әдеби тіл туралы білімдерін кеңейту
2.Дамытушылық: Қазақ тілінің байлығы қазақ халқының байлығы екенін
ұғындыру
3.Тәрбиелік: Ана тілін сүйіп, құрметтеуге тәрбиелеу, ұлттық қасиетті
сақтауға, тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, дидактикалық материалдар, т.б.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс,
топпен жұмыс жасау.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
Оқушылармен амандасу
Кезекшілікті қадағалау
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ.Үй тапсырмасын пысықтау
2-жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру
Грамматикалық нормасы- дегеніміз тіліміздің грамматикалық тұлғаларының бір
ізге, бір қалыпқа түсіп, дағдыға айналып жұмсалуы.
Мыс: 1.түбір+жұрнақ+көптік ж+тәуелдік ж+септік ж норма(апаларымды)
түбір+жұрнақ +тәуелдік ж+көптік ж нормадан ауытқу (апамдар)
2.бармаймын – барман
3. +тұрлаусыз мүшелер+баяндауыш норма
тұрлаусыз мүшелер +бастауыш+баяндауыш ауытқу
ІV. Cабақты меңгерту
6- жаттығу
V. Сабақты қорытындылау.
Диктант
Жамбыл – ХХ ғасырдың Гомері. Ол жүз жасаған. Сәкен, Ілияс, Бейімбет -
қазақ халқының мақтаныштары. Олар қуғын-сүргін құрбандары болды.Бірнеше
оқушы олимпадаға қатысты.
VІ. Үйге тапсырма беру.
7- жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Д»

Сабақтың мерзімі: 12.03.2012
Сабақтың тақырыбы: Диктант
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Таза ,сауатты жазуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: Үлкенді сыйлауға , адалдыққа тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: диктанттар жинағы
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ Мәтінді оқып, оқушылармен сөздік жұмыс жасау
зәңкиген, анталай, аңтарыла
Мәтінді толық оқып шығу , сөйлеммен оқу, сөз тіркесімен оқу, тыныс
белгілерін қою үшін сөйлемді қайталап оқу, жазып болғаннан кейін мәтінді
толық оқып шығу

V. Сабақты қорытындылау.
Мәтіндегі ой бөліктерін тап
VІ. Үйге тапсырма беру.

VІІ. Бағалау.

8«Г»;«Д»

Сабақтың мерзімі: 16.09.2010
Сабақтың тақырыбы: Қатемен жұмыс
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға диктантта жіберілген қателерін көрсетіп, олардың
дұрыс жазылуын үйрету
2.Дамытушылық: Тасымалдау жолдарын, үндестік заңына байланысты
ережелерді дұрыс қолдануға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: сауаттылыққа тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: оқулық, тірек сызба
Сабақтың түрі: қайталау
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Диктанттарын таратып, оқушылардың жіберген қателерімен жұмыс жасау.
Тақтада тасымал үлгілерін көрсету, н-ң әріптерін дұрыс қоюға арналған
жаттығу жұмыстарын жүргізу, тіркескен сөздер мен қос сөздердің
айырмашылығын еске түсіру

V. Сабақты қорытындылау.
Ереже сұрау

VІ. Үйге тапсырма беру.
8-жаттығу ІІ бөлімі қарамен жазылған сөздерді сөз құрамына талдау
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 12.12.2011
Сабақтың тақырыбы: Жаттығу жұмысы, шығармашылық жұмыс
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Қазақ тіліндегі талдау түрлерін орындауға үйрету
2.Дамытушылық: тіл білімі, әдеби тіл туралы білімдерін кеңейту
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс,
топпен жұмыс жасау.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
1. лексикалық талдау
2. фонетикалық талдау
3. синтаксистік талдау
4. сөз құрамына талдау

ІV. Cабақты меңгерту
Өзіндік жұмыс
Септеу
Жіктеу
Тәуелдеу
Көптеу
V. Сабақты қорытындылау.
Шығармашылық жұмыс
Эссе жазу
VІ. Үйге тапсырма беру.

VІІ. Бағалау.

8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 23.09.2010
Сабақтың тақырыбы: Сөйлем.Сөйлемнің түрлері
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға сөйлем туралы мағлұмат беру,сөйлемнің түрлері
туралы түсіндіру
2.Дамытушылық: сөйлемнің түрлерін ажырата білуге дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
13-жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Айтылу түрлеріне қарай, яғни айтылу мақсаты мен сазына қарай сөйлемдер
төрт түрлі болады:хабарлы,сұраулы,лепті және бұйрықты

ІV. Cабақты меңгерту
14-жаттығу Құрмалас сөйлемді жай сөйлемге айналдыру
15-жаттығу

V. Сабақты қорытындылау.
Сөйлемнің түрлерін қатыстырып «Біз батырдың ұрпағымыз»
тақырыбына ойтолғау жаз
VІ. Үйге тапсырма беру.
Айтылу мақсатына қарай сөйлемнің 4 түріне мысалдар келтіріп жазып келу

VІІ. Бағалау.

8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 27.09.2010
Сабақтың тақырыбы: Хабарлы сөйлем
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға хабарлы сөйлем туралы мағлұмат беру
2.Дамытушылық: сөйлемнің түрлерін ажырата білуге дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
Сөйлемнің түрлерін қатыстырып «Біз батырдың ұрпағымыз»
тақырыбына ойтолғау жаз
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Хабарлау, баяндау, суреттеу мақсатында айтылған сөйлемді хабарлы сөйлем
дейміз
Хабарлы сөйлем іс-әрекеттің болғандығын (белгілі бір шақта ) немесе
болатындығын білдіреді
Бір нерсе жайында хабарлап қана қоймай сөйлеушінің сол іс-әрекетке
көзқарасын білдіреді.
Хабарлы сөйлемде дауыс ырғағы бірте-бірте көтеріліп аяғына қарай
бәсеңдейді.
Сызбасы .

ІV. Cабақты меңгерту
16-жаттығу Ауызша
17-жаттығу тыныс белгісін қойып,көшіріп жазу сөз құрамына талдау

V. Сабақты қорытындылау.
Диктант
Халқымыз қай кезде болмасын ақыл мен ойдың негізі даналық сөзді баға
жетпес қазына, өнеге өріс деп таныған. Сондықтан да шешендікті терең
меңгерген адам талантына бас иіп, жүйесін тауып сөйлеген адам талантына
сөзге тоқтаған, шешендікті айрықша өнер деп бағалаған. Шешендікті ғылыми
тілде риторика дейді. Риторика ғылымының негізін салушы грек софист
Протогор деп есептеледі.
VІ. Үйге тапсырма беру.
17-жаттығу екінші бөлігін көшіріп жазу
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 29.09.2011
Сабақтың тақырыбы: Сұраулы сөйлем
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға сұраулы сөйлем туралы мағлұмат беру
2.Дамытушылық: сөйлемнің түрлерін ажырата білуге дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
Сөйлемнің түрлерін қатыстырып «Біз батырдың ұрпағымыз»
тақырыбына ойтолғау жаз
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сұраулы сөйлем деп біреу я бірдеме жайында білу мақсатымен сұрай айтылған
сөйлемді атаймыз.
Сұраулы сөйлем соңына сұрау белгісі қойылады.
Сұраулы сөйлемнің жасалуы:
сұраулы сөйлемдер сұрау есімдігі қатысуы арқылы айтылады;
сұраулық мағына ма (ме), ба (бе), па (пе) және ше деген сұраулық
шылаулардың қатысуы арқылы да білдіріледі;
сұраулық мағына кейде ғой, -ау шылаулары мен болар, шығар, қайтеді деген
көмекші сөздердің және ә деген одағайдың қатысуы арқылы беріледі;
сұраулық мағына сұрау дауыс ырғағының өзі арқылы да беріледі.
Сұраулы сөйлем сұрақтың мағынасына қарай : негізгі , жетек, анықтауыш сұрақ
болып 3 бөлінеді
ІV. Cабақты меңгерту
19-жаттығу Ауызша
21-жаттығу көшіріп жазып сөйлем мүшесіне талдау
22-жаттығу
V. Сабақты қорытындылау.
20-жаттығу хабарлы сөйлемдерді сұраулы сөйлемге айналдыру

VІ. Үйге тапсырма беру.
23-жаттығу Сұраулы сөйлемдерін көшіріп жазу
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 03.10.2011
Сабақтың тақырыбы: Лепті сөйлем
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға лепті сөйлем туралы мағлұмат беру
2.Дамытушылық: сөйлемнің түрлерін ажырата білуге дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
23-жаттығу Сұраулы сөйлемдерін көшіріп жазу
Сұраулы сөйлем дегеніміз не?
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Лепті сөйлем деп ерекше көңіл күйіне, сезімге байланысты (қуану, ренжу,
таңдану, аяу, бұйыру және т. б.) айтылған ойды білдіретін сөйлемді дейміз.

Лепті сөйлем ішіндегі сөздер түгелімен (әсіресе баяндауышы) көтеріңкі
дауыспен айтылады. Лепті сөйлем соңынан леп белгісі қойылады.

Лепті сөйлем ішінде сұраулық мәнді сөздер де аралас келуі мүмкін. Мұндайда
сөйлем соңында леп белгісі мен сұрау белгісі қатар қойылады. Егер сұрау
мағынасы басым айтылса я сұрау мәнді сөздер бұрын айтылса, сұраулық бұрын
(?!) қойылады, леп мағынасы басым айтылса я леп мәнді сөздер бұрын айтылса,
лептік бұрын (!?) қойылады.
ІV. Cабақты меңгерту
24- жаттығу Ауызша
26-жаттығу көшіріп жазып сөйлем мүшесіне талдау
Өзіндік жұмыс
5 лепті сөйлем жазу
V. Сабақты қорытындылау.
27-жаттығу
Жеке жұмыс карточка тарату
Шығармашылық жұмыс
«Ең жақсы сәт» тақырыбына эссе жазу ішінде лепті сөйлем болуы тиіс
VІ. Үйге тапсырма беру.
25-жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 06.10.2011
Сабақтың тақырыбы: Бұйрықты сөйлем
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға Бұйрықты сөйлем туралы мағлұмат беру
2.Дамытушылық: сөйлемнің түрлерін ажырата білуге дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
23-жаттығу Сұраулы сөйлемдерін көшіріп жазу
Лепті сөйлем дегеніміз не?
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Біреуге бұйыру не талап ету мақсатымен айтылатын сөйлемді бұйрықты сөйлем
дейміз.Бұйрықты сөйлемдер бұйыруды ,іске қосуды, жалынуды тілек өтінішті
білдіреді.
Мысалдар : Тіліңді тарт! Бізбен бірге жүрсеңші.
Бұйрықты сөйлем бірде хабарлы сөйлемге тән интонациямен, бірде лептік
интонациямен айтылады соған қарай кейде нүкте кейде леп белгісі қойылады
ІV. Cабақты меңгерту
28- жаттығу Ауызша
30-жаттығу көшіріп жазып сөйлем мүшесіне талдау
V. Сабақты қорытындылау.
Ой толғау жазу
Тест
VІ. Үйге тапсырма беру.
31-жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 20.11.2011
Сабақтың тақырыбы: Бастауыш
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға тұрлаулы мүшелер туралы мағлұмат беру
2.Дамытушылық: сөйлемнің мүшелерін ажырата білуге дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
31 -жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау

Бастауыш құрылысына қарай 3-ке бөлінеді дара күрделіжәне үйірлі бастауыш
1. Дара бастауыш бір ғана түбірден тұрады Мыс: Алатаудың басына қар түсті
2. Күрделі бастауыш екі түбірден тұрадыМыс: Екі жердегі екі – төрт
3. үйірлі бастауыш екі сөз табынан болған бастауыш Мыс:Абайды көзі
көргендер келіп отыр
Сөйлемде бастауыш болатын сөз таптары: зат,есімдік,сын,сан, есімше,тұйық
етістік, одағай, үстеу
ІV. Cабақты меңгерту
36- жаттығу Ауызша
37-жаттығу көшіріп жазып сөйлем мүшесіне талдау
V. Сабақты қорытындылау.
Терме диктант
Өнер талды қызыл тіл.
Сөз тапқанға қолқа жоқ.
Әзіл айтсаң да, әділ айт.
Білмегеннің айыбы жоқ, білуге құштар болса егер
VІ. Үйге тапсырма беру.
Тапсырма сын, сан есім есімше, тұйық етістік, одағайларды бастауыш етіп
сөйлем құрау

VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 24.10.2011
Сабақтың тақырыбы: Баяндауыш
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға баяндауыш туралы мағлұмат беру
2.Дамытушылық: сөйлемнің мүшелерін ажырата білуге дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
31 -жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Баяндауыш деп сөйлемде бастауыштың қимылын, ісін, жай-күйін, кім, не екенін
білдіріп тұратын тұрлаулы сөйлем мүшесін атаймыз.
Сұрақтары: не істейді? не болды? не етеді? қайтеді? қандай? қанша? кім? не?
Баяндауыш құрылысына қарай 3-ке бөлінеді дара күрделіжәне үйірлі баяндауыш
1. Дара баяндауыш бір ғана түбірден тұрады Мыс: Мен кеше келіп кеттім.
2. Күрделі баяндауыш екі түбірден тұрадыМыс: Бес жердегі бесім – жиырма
бес
3. үйірлі баяндауыш екі сөз табынан болған бастауыш Мыс:Құстар ән салды
Баяндауыш болатын сөз таптары: зат,есімдік,сын,сан, етістік,көмекші
етістік пен еліктеуіш сөз
ІV. Cабақты меңгерту
38 - жаттығу Ауызша
39-жаттығу көшіріп жазып баяндауышын тауып қай сөз табынан болғанын
түсіндіріңдер
V. Сабақты қорытындылау.
Төмендегі сұрақтарға ойларыңды дәлелдеп жауап жазыңдар
Жерден ауыр не?
Судан терең не?
Оттан ыстық не?
Көктен биік не?
VІ. Үйге тапсырма беру.
Тапсырма зат,есімдік,сын,сан, етістік,көмекші етістік пен еліктеуіш
сөздерді
баяндауыш етіп сөйлем құрау
VІІ. Бағалау
8«Д»
Сабақтың мерзімі: 03.11.2010
Сабақтың тақырыбы: Баяндауыш пен бастауыштың арасындағы сызықша
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға баяндауыш пен бастауыштың арасындағы сызықша
туралы мағлұмат беру
2.Дамытушылық: сөйлемнің мүшелерін ажырата білуге дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
31 -жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Бастауыш пен баяндауыштың арасында сызықша мынадай 7 жағдайда қойылады.
1. Бастауыш та баяндауыш та атау тұлғалы зат есімнен болса мыс Айжан-
көрікті қыз
2. Бастауыш сілтеу немесе жіктеу есімд ІІІ жағында баяндауыш зат есім
болса Мыс Ол- менің ағам
3. Бастауыш заттанған сын сан және есімшеден болса баяндауыш зат есімнен
болса Мыс алыстан көрінген – Қаратау
4. Бастауыш та баяндауыш та сан есімнен болса Мыс 5*5-25
5. Бастауыш тұйық етістіктен баяндауыш зат есімнен немесе керісінше болса
Мыс Білім алу жастарға парыз
6. Сан есімнен болған бастауышты күрделі сан есімнен болған мүшеден
ажырату үшін – қойылады Мыс 69-3ке бөлінеді
7. Сілтеу есімдігі мен жіктеу есмідігінің ІІІ жағынан болған бастауышты
басқа мүшелерден ажырату үшін – қойылады.
ІV. Cабақты меңгерту
41 - жаттығу Ауызша
44-жаттығу көшіріп жазып баяндауышын тауып қай сөз табынан болғанын
түсіндіріңдер
V. Сабақты қорытындылау.
Терме диктант
Өнер талды қызыл тіл.
Сөз тапқанға қолқа жоқ.
Әзіл айтсаң да, әділ айт.
Білмегеннің айыбы жоқ, білуге құштар болса егер

VІ. Үйге тапсырма беру.

VІІ. Бағалау

8«Д»

Сабақтың мерзімі: 27.10.2011
Сабақтың тақырыбы:Бақылау диктанты
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Таза ,сауатты жазуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: Үлкенді сыйлауға , адалдыққа тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: диктанттар жинағы Абай жолы (171 сөз)
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ Мәтінді оқып, оқушылармен сөздік жұмыс жасау
Мәтінді толық оқып шығу , сөйлеммен оқу, сөз тіркесімен оқу, тыныс
белгілерін қою үшін сөйлемді қайталап оқу, жазып болғаннан кейін мәтінді
толық оқып шығу
Қонақ үйі шешелер үйіндей емес, сыртынан да салқын, үнсіз. Абай есіктен
кіре, үйде отырған үлкендерге ашық дауыспен, айқын етіп сәлем берді.
Үлкендер де мұның сәлемін дауыстап алды. Кісі көп емес, Құнанбай мен
Майбасар, Жұмабайдан басқа осы өңірдегі Тобықтының белгілі үлкендері:
Байсал, Бөжей, Қаратай, Сүйіндік екен. Және осылардың жанына ерткен жас
жолдасы тәрізді Байсалдың немере інісі - бала жігіт Жиренше бар. Абайдан
жасы үлкендеу болса да, ол құрбыша ашына еді.
Әкесінің бағанағы кешке күткен кісілері осы үлкендер болды. Абайдың бала
күнінен сезетін бір жайы: мұндай кісілермен, әсіресе, дәл осы төрт-бес
кісімен бас қосу ел ішінде басталатын бір үлкен істің, оқшау істің белгісі
болатын. Оларды әкесі ежелгі дағдысы бойынша әдейі шақыртып алған сияқты.
Бұрын ондай сөздеріне Абай араласып та, тыңдап та көрмеген. Бүгін бірінші
рет әдейі алғызып отыр. Бір ойдан Абай өзіме бірдеме айтпақ па екен деп те
ойлады. Бірақ ешнәрсенің қисынын таба алмады.
Абай келіп отырысымен анау үлкендер бұдан: қала жайын, оқу жайын,
саушылығын сұрастырды. Өзге үлкендер ішінде Абайға, әсіресе, көңіл бөлген
сөзуар, жарқын жүзді Қаратай. Ол Абайды көре отырып, Құнанбайдың өзге жас
балаларын да еске алды.

V. Сабақты қорытындылау
Мәтін қай шығармадан алынған авторы кім?
VІ. Үйге тапсырма беру.
Сынаққа дайындалып келу
VІІ. Бағалау.

8«Г»;«Д»

Сабақтың мерзімі: 01.11.2010
Сабақтың тақырыбы: Қатемен жұмыс
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға диктантта жіберілген қателерін көрсетіп, олардың
дұрыс жазылуын үйрету
2.Дамытушылық: Тасымалдау жолдарын, үндестік заңына байланысты
ережелерді дұрыс қолдануға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: сауаттылыққа тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: оқулық, тірек сызба
Сабақтың түрі: қайталау
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Диктанттарын таратып, оқушылардың жіберген қателерімен жұмыс жасау.
Тақтада тасымал үлгілерін көрсету, н-ң әріптерін дұрыс қоюға арналған
жаттығу жұмыстарын жүргізу, тіркескен сөздер мен қос сөздердің
айырмашылығын еске түсіру
V. Сабақты қорытындылау.
Ереже сұрау

VІ. Үйге тапсырма беру.
Шығармашылық жұмыс
VІІ. Бағалау.

8 «Д»

Сабақтың мерзімі: 13.10.2011
Сабақтың тақырыбы: Сынақ
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Ойлау қабілетін арттыру Білімдерін іс жүзінде қолдана білуге
дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Сынақ сұрақтарына қысқаша түсінік беріп өту.
І нұсқа

1.Сұраулы сөйлем дегеніміз не?
2.Сапалық және қатыстық сын есім мысал келтір
3.Етіс түрлері
4.Одағай сөздер дегеніміз не?
5. «Ол Сәулеге кино жайында әңгімелеп келе жатқан» сөйлемге толық талдау
жаса
6. «өнерлі» сөзіне фонетикалық талдау жаса

ІІ нұсқа

1.Хабарлы сөйлем дегеніміз не?
2. Сабақты салт етістіктер мысал келтір
3. Сан есім түрлері мысал келтір
4. Еліктеу сөздер дегеніміз не?
5.Ол біздің үйдің жағдайын білейін деп келді .Сөйлемге толық талдау жаса
6.Әділет сөзіне фонетикалық талдау жаса

V.Сабақты қорыту
Сөз таптары шылау, үстеу
Жұмыстарын жинастыру
VІІ. Бағалау.

8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 15.11.2010
Сабақтың тақырыбы: Тұрлаусыз мүшелер
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға тұрлаусыз мүшелердің сөйлемдегі маңызын ұғындыру
2.Дамытушылық: сөйлемнің мүшелерін ажырата білуге дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: бекіту сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
44 -жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Сөйлем мүшесіне талдау
Ол – ұлы Абай дәстүрін жалғастырушы.
Фонетикалық талдау
Қоңырлау
Сөз табына талдау
Балықшылар тарс еткен дыбыстан қорқып,құрал- саймандарын ала қашты.
Сөз тіркесін тауып қалай байланысып тұрғанын айту

ІV. Cабақты меңгерту
Шығармашылық жұмыс
Жеке оқушыларға карточкалар беру
V. Сабақты қорытындылау.
Сөйлем мүшелері дегеніміз не?
Тұрлаулы мүше дегеніміз не?
Бастауыш
Баяндауыш
Тұрлаусыз мүше дегеніміз не?
VІ. Үйге тапсырма беру.
Ой толғау жазу бір сөйлемді сөйлем мүшесіне талдау
VІІ. Бағалау.

Берілген сөйлемдердегі тұрлаусыз мүшелерді алып тастап көшіріп жаз
Мағынасы қалай өзгерді айт?

Бір күні кедей адам қалаға дейін жалаң аяқ, жаяу барады. Оның аяқ киімі
жоқ. Аяқ киім алайын десе, ақшасы да жоқ. Аяқтарын құм күйдіріп, тастар
тіліп кетті. Аяғы жара болып кетті. Ормандағы хайуандардың аяқтары тастан,
тікеннен ауырмайды. Олардың аяқтарын қорғайтын бір заттың болатыны
белгілі. Ал өзіне сондай мүмкіндік бермеген кедей Алланың әділетсіздігін
айтып, тағдырын ойлап қайғырады.
Көп жаяу жүріп, әрең қалаға келеді. Әбден шаршайды. Қаладағы мешіттің
алдынан екі аяғы жоқ, қайыр тілеп отырған қайыршыны көреді. Мұны көріп
ойланып қалады. “Тағдырыма өкінгенім дұрыс емес екен. Аяқ киімім жоқ болса
да, аяғым бар. Ал мына бейшара бір кесек нан үшін әрі-бері зорға жүреді.
Тіпті жүре алмайды. Жерде құрт сияқты жылжиды. Ал мен өзім аяғыммен
жүремін. Жүремін, нан тауып жеймін. Сонда мен де бақытты екенмін ғой.
Бұрынғы жылағаным, шағымым үшін кешіре гөр, АЛЛА!- деп, мешітке кіріп, тізе
бүгіп дұға етеді. Өзінің қателігін түсінеді.

Берілген тұрлаулы мүшеден тұратын сөйлемдерге тұрлаусыз мүшелерді қосып
көшіріп жаз.

Мен келдім. Асан көрді. Анам қуанды. Оқушы оқыды. Сара естіді.
Қуаныш ұйықтап қалды. Айдар келеді.Сәуле айқайлап айтты.Айман мен Маржан
кетті.

8«Д»

Сабақтың мерзімі: 01.12.2011
Сабақтың тақырыбы: Диктант
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Таза ,сауатты жазуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: Үлкенді сыйлауға , адалдыққа тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: диктанттар жинағы Дермене (170 сөз)
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ Мәтінді оқып, оқушылармен сөздік жұмыс жасау
Мәтінді толық оқып шығу , сөйлеммен оқу, сөз тіркесімен оқу, тыныс
белгілерін қою үшін сөйлемді қайталап оқу, жазып болғаннан кейін мәтінді
толық оқып шығу
Дермене
Бала деген де арнада өсер құрақ секілді, сәл көзден таса болса, есейіп,
естияр боп қалады екен. Осы бір жапырақ қара бала үшін май боп еріп,
жалпылдақ боп жанып кетуге дайын қушиған кемпір оны бұрынғысындай қасына
отырғызып, айналып-толғанып, біраз мауқын басып алғысы келіп еді, баласы
түспегір ұяла ма қайтеді, төмен қарап күлімсіреді де, өзі мен шалдың қақ
ортасына малдас құрып отырып, байсалды кейіппен шай ішуге кірісті.
Үйреншікті мекенінен секем алған киіктей кемпірдің жүрегі басын көтеріп
алды. Ол немересіне көз кідіртіп ұзақ қарады, қанша қарағанмен монтиып қана
кесе күтіп отырған оның бар болмысынан бұрынғы сәби кескінді таба алмай
мейірімі өгейсиді. Бес құрсақ көтеріп, бес бала өсіріп, төртеуінен соғыста,
соңғысынан қарадай айырылған кемпір мына немересінің де балалықтан кетіп,
осы аз ғана уақыттың ішінде жөргек иісін жусан иісімен айырбастап келгенін
байқап үлгерді.
Көңілі соған құлазыды. Әйтсе де көпті көрген кәрі жүрек осы құлазудың ар
жағында сәуірден кейін қаулап өсер қозы желкектей үлкен мәртебенің күн
санап жақындап келе жатқанын, ол мәртебе – арттарында қалатын жалғыз
тұяқтың ер жету мәртебесі екенін және оның қуанышы немересі есейгенге
дейінгі нәзік қуаныштан әлдеқайда салмақты, әлдеқайда биік екенін ұғынып,
іштей тәңірге жалбарынып қойды.

V. Сабақты қорытындылау
VІ. Үйге тапсырма беру.
Сынаққа дайындалып келу
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 22.12.2011
Сабақтың тақырыбы: Қатемен жұмыс
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға диктантта жіберілген қателерін көрсетіп, олардың
дұрыс жазылуын үйрету
2.Дамытушылық: Тасымалдау жолдарын, үндестік заңына байланысты
ережелерді дұрыс қолдануға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: сауаттылыққа тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: оқулық, тірек сызба
Сабақтың түрі: қайталау
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Диктанттарын таратып, оқушылардың жіберген қателерімен жұмыс жасау.
«5»-
«4»-
«3»-
«2»-
Жіберілген қателер:
1. Әріп алмастыру Ы-і әріпін, н-ң әріпін
2. Тасымалдау
3. Бас әріппен жазылатын сөздер
4. Тыныс белгілердің қойылуы
Диктанттарын таратып, оқушылардың жіберген қателерімен жұмыс жасау.
Тақтада тасымал үлгілерін көрсету, н-ң әріптерін дұрыс қоюға арналған
жаттығу жұмыстарын жүргізу, тіркескен сөздер мен қос сөздердің
айырмашылығын еске түсіру
Талдау жұмыстары
Сол Қарагөздің аулы бүгін қалың таудың ішімен жайлаудағы көк шалғынды,
салқын сулы шалқар қонысқа көшіп келе жатыр. Синтаксистік,
Содан бөлек халді көксететін өзге түрлі ой келсе, оны көңліне дарытпай,
өшіруге асырады. Морфологиялық,
Сұлу Фонетикалық талдаулар жасау
V. Сабақты қорытындылау.
Ереже сұрау
VІ. Үйге тапсырма беру.
Шығармашылық жұмыс
VІІ. Бағалау.

8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 29.11.2010
Сабақтың тақырыбы: Толықтауыш
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға толықтауыш туралы толық мағұлат беру,толықтауыш
болатын сөйлем мүшелерін үйрету
2.Дамытушылық: сөйлемнің мүшелерін ажырата білуге дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: бекіту сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
Шығармашылық жұмыс
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Толықтауыш деп баяндауыш білдіретін іс-әрекетті заттық мағына жағынан
толықтыру үшін жұмсалатын сөйлем мүшесін айтамыз.Толықтауыш атау, ілік
септігінен басқа септіктерде тұрып жұмсалады.

ІV. Cабақты меңгерту
45-жаттығу
46-жатығу Көшіріп жазу
V. Сабақты қорытындылау.
Сөйлем мүшелері дегеніміз не?
Тұрлаулы мүше дегеніміз не?
Бастауыш
Баяндауыш
Тұрлаусыз мүше дегеніміз не?
VІ. Үйге тапсырма беру.
Тура және жанама толықтауыштарды тауып жазып келуVІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 21.11.2011
Сабақтың тақырыбы: Анықтауыш
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға анықтауыш туралы толық мағұлат беру,анықтауыш
болатын сөйлем мүшелерін үйрету
2.Дамытушылық: сөйлемнің мүшелерін ажырата білуге дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: бекіту сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
Шығармашылық жұмыс
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Анықтауыш деп сөйлемде негізінде зат есімнен болған мүшені сын, сапа, сан,
мөлшер және меншіктік жағынан сипаттайтын тұрлаусыз мүшені атаймыз.
Анықтауыштар қандай? қай? қайдағы? (недегі?) қашанғы? ненің? қанша? неше?
қайткен? не еткен? деген сұраулардың біріне жауап береді.
Анықтауыш болатын сөз таптары:
Негізгі, туынды сын есімдер анықтауыш болады:
Мысалы: Ақ сары ат доп болып ішін тартқан
Зат есімнен болады:
Мысалы: Қой қораның алдында электр моторының дүбірін естіді.
Сан есімнен болады:
Мысалы: Жаңадан екі үй құрылып жатыр
Есімдіктен болады:
Мысалы: Оспан мына қимылға тіпті сүйсініп кетті
Етістіктің есімше түрінен болады:
Мысалы: Оқыған кітаптарым мені іске бастады
Ілік септік жалғауы жалғанған сөздер анықтауыштың қызметін атқарады:
Мысалы: Көптің ісінде береке бар. Талаптанғанның еңбегі жанады
ІV. Cабақты меңгерту
47-жаттығу
49-жатығу Көшіріп жазу
V. Сабақты қорытындылау.
Сөйлем мүшелері дегеніміз не?
Тұрлаулы мүше дегеніміз не?
Тұрлаусыз мүше дегеніміз не?
Тұрлаусыз мүше дегеніміз не?
VІ. Үйге тапсырма беру. 50-жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 28.11.2011
Сабақтың тақырыбы: Пысықтауыш
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға пысықтауыш туралы толық мағұлат беру,толықтауыш
болатын сөйлем мүшелерін үйрету
2.Дамытушылық: сөйлемнің мүшелерін ажырата білуге дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: бекіту сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
50-жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Пысықтауыш етістіктен болған баяндаышты мекен,мезгіл, қимыл-сын, себеп,
мақсат жағынан айқындайтын сөйлем мүшесі
Мезгіл пысықтауыш Қашан? Қай уақытта? Қай кезде? Ол бүгін келді.
Мекен пыс. Қайда ? Қай жерде? Қайдан? Әжесі үйде қалды.
Мақсат пыс. Кім үшін? Неге? Не үшін? Қандай мақсатпен ? Ол әдейі келді.
Амал пыс. Қалай?Қайтіп? Қалайша? Бала жүгіре-жүгіре шаршады.
Себеп пыс. Неліктен? не себептен? Ол қуанғанынан қозғалмай тұрды.
Мөлшер пыс. Қанша?Қалай? сабақта ұзақ сөйледі.Тақтайды ұзын кес.
ІV. Cабақты меңгерту
52 жаттығу
53-жатығу Көшіріп жазу
V. Сабақты қорытындылау.
Сөйлем мүшелері дегеніміз не?
Тұрлаулы мүше дегеніміз не?
Бастауыш
Баяндауыш
Тұрлаусыз мүше дегеніміз не?
Толықтауыш
Анықтауыш
Пысықтауыш
VІ. Үйге тапсырма беру.
54-жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 08.12.2011
Сабақтың тақырыбы: Сөйлемнің айқындауыш мүшелері
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға айқындауыш мүше туралы толық мағұлат беру
2.Дамытушылық: сөйлемнің мүшелерін ажырата білуге дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: бекіту сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
53 -жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Сөйлемде кейде бір сөзді заттық мағына жағынан айқындап,түсіндіріп тұратын
сөздерді айқындауыш мүшелер дейміз
Олар екіге бөлінеді.1. Оңашаланаған айқындауыш, 2. қосарлы айқындауыш
болып
Тыныс белгісі
1. , айқындауыш,

2. - айқындауыш, айқындауыш-

3. айқындауыш-

ІV. Cабақты меңгерту
58 - жаттығу
60-жатығу Көшіріп жазу
V. Сабақты қорытындылау.
Шығармашылық жұмыс
Ана туралы айқындауыш мүшелерді қатыстырып
шағын шығарма жазу

VІ. Үйге тапсырма беру.
61-жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 26.12.2011
Сабақтың тақырыбы: Сөйлемнің бірыңғай мүшелері
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға бірыңғай мүше туралы толық мағұлат беру
2.Дамытушылық: сөйлемнің мүшелерін ажырата білуге дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: бекіту сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
61 -жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Сөйлемдегі қызметі тұлғасы, сұрақтары бірдей және бір ғанаортақ мүшемен
байланысатын сөздер бірыңғай мүше деп аталады. Сөйлемнің тұрлаулы мүшелері
де тұрлаусыз мүшелері де бірыңғай мүше қызметін атқара алады.кейде бірыңғай
мүшелердің алдында немесе соңында жалпылауыш сөздер қолданылады олар
жалпылау немесе сілтеу , сан есімдерден болады.

Егер жалпылауыш сөз алдында келсе

1. Жалпылауыш :

2. - жалпылауыш
ІV. Cабақты меңгерту
62 - жаттығу
63-жатығу Көшіріп жазу
V. Сабақты қорытындылау.
Диктант
Асан , Үкілі, Қарақат- барлығы Абай ауылының жастары. Бәкең үйін
жинап,сыпырып жатыр. Ол өте көркем және байсалды жігіт. Айдос та, Мәкен де
осы үйде.

VІ. Үйге тапсырма беру.
65-жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 19.12.2011
Сабақтың тақырыбы: Бақылау диктанты
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Таза ,сауатты жазуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: Үлкенді сыйлауға , адалдыққа тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: диктанттар жинағы Қаралы сұлу (М Әуезов)
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ Мәтінді оқып, оқушылармен сөздік жұмыс жасау
Мәтінді толық оқып шығу , сөйлеммен оқу, сөз тіркесімен оқу, тыныс
белгілерін қою үшін сөйлемді қайталап оқу, жазып болғаннан кейін мәтінді
толық оқып шығу

Қаралы сұлу (М Әуезов)

Алты жыл қаралы, қайғылы алты жыл өтті. Әрбірі бір-бір өмірдей сарылған
ұзақ. Қара жел үзілмей соққан күздің суық күніндей қуарған жүдеу жылдар...
Содан бері Қарагөз қаралы тор бұлбұлындай, бұл төсектің иесі. Сансыз көп
күндер өтіп жатса да, не бір жаңа үміт әкеліп сергіткен, не болмаса жүдеу
көңілді бір сағатқа болса да селт еткізіп алаңдатқан мезгіл болған емес.
Қарагөз бұл өмірге әбден мойындап болған. Көп жыл бойына созылған қаралы
күй Қарагөз өмірінің қалпы болған. Күндегі дағдысы, салты болып кеткен...
Күздің айсыз қараңғы түнінде, түнғатып жүрген жолаушы ұзақ қараңғылыққа
қалай мойындап бағынса, Қарагөз де сондай мойындап, көніп болған... Содан
бөлек халді көксететін өзге түрлі ой келсе, оны көңліне дарытпай, өшіруге
асырады.
Сол Қарагөздің аулы бүгін қалың таудың ішімен жайлаудағы көк шалғынды,
салқын сулы шалқар қонысқа көшіп келе жатыр. Таң қылаңдап келе жатқаннан
жүгін арта бастаған ауыл жаздың күні жақын белден жаңа қызарып шығып келе
жатқанда ескі жұртынан жөнелген.

V. Сабақты қорытындылау
VІ. Үйге тапсырма беру.
Сынаққа дайындалып келу
VІІ. Бағалау.

8 «Д»

Сабақтың мерзімі: 28.02.2012
Сабақтың тақырыбы: Сынақ
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Ойлау қабілетін арттыру Білімдерін іс жүзінде қолдана білуге
дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Сынақ сұрақтарына қысқаша түсінік беріп өту.
І нұсқа

1. Ыңғайлас салалас дегеніміз не?
2. Кезектес салалас
3. Сабақтас жасалуы
4. Қазақ халқы көптен күткен тәуелсіздікке қол жеткізді. сөйлемге толық
талдау жаса
5. рәміздер сөзіне фонетикалық талдау жаса

ІІ нұсқа

1. Талғаулы
2. Түсіндірмелі
3. Аралас
4. Елтаңба Қазақстан халқының өсіп-өркендеуін, рухани-байлығын паш
етеді.Сөйлемге толық талдау жаса
5. әнұран сөзіне фонетикалық талдау жаса

V.Сабақты қорыту
Септеу Жіктеу Тәуелдеу ауызша сұрау
Жұмыстарын жинастыру
VІІ. Бағалау.

8 «Г» «Д»

Сабақтың мерзімі: 27.12.2010
Сабақтың тақырыбы: Сынақ Тест
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Ойлау қабілетін арттыру Білімдерін іс жүзінде қолдана білуге
дағдыландыру
3.Тәрбиелік: халқымыздың мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі:
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айту
Тест сұрақтарына қысқаша түсінік беріп өту.
Тест таратып беру
V.Сабақты қорыту
Ереже сұрау
Жұмыстарын жинастыру
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 29.12.2011
Сабақтың тақырыбы: Оқшау сөздер
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқшау сөздердің негізгі белгілеріне қарап түсінік
беру,түрлерін ажырату,тыныс белгісіне тоқталу,өз бетімен талдау дағдысын
қалыптастыру;
тапсырмаларды беру арқылы қорытынды шығаруға үйрету;
2.Дамытушылық: сөйлемнің мүшелерін ажырата білуге дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
65-жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Негізгі белгілері:
а)сөйлем ішінде өзге сөздермен байланысқа түспейді.
в)сөйлем мүшесі бола алмайды.
с)сөйлем ішінде жеке тұрады.
д)белгілі бір тыныс белгі арқылы
ажыратылады.
е)сөйлемде түрлі мағына білдіреді

ІV. Cабақты меңгерту
67- жаттығуКөшіріп жазу талдау жасау
Диктант
1.Сіздіңше, теміржолға тіке тартқан дұрыс па?
2.-Бетіңнен тайма,қызым!
3. Дау жоқ,келісімді орындау керек.
4. Өрт болмағай еді,ойпырм-ай!
5. –Пәлі!Ақын ғой мынауың!-деді Қоржынбай.
6. –Шырағым,байқағайсың,құлап қалма.
V. Сабақты қорытындылау.
VІ. Үйге тапсырма беру.
68-жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 20.01.2011
Сабақтың тақырыбы: Жақсыз сөйлем
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: жай сөйлемнің түрлері туралы түсінік беру жақты сөйлемнің
ерекшеліктері н үйрету
2.Дамытушылық: сөйлемнің түрлерін ажырата білуге дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
65-жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
ЖАҚТЫ ЖӘНЕ ЖАҚСЫЗ СӨЙЛЕМДЕР ЖАҚТЫ СӨЙЛЕМ
Бастауышы сөйлем ішінде тұрған немесе баяндауыш арқылы жасырын бастауышын
тауып алуға болатың. сөйлемді жақты сөйлем дейміз. Мысалы: Абай өз әкесінің
жауабын ғана білмек еді. (М. Ә.) ш

ЖАҚСЫЗ СӨЙЛЕМ
Атау тұлғада тұрған бастауышы жоқ және оны баяндауыш аркылы тауып алуға
да болмайтын сөйлемді жақсыз сөйлем дейміз. М ы с а л ы: өңінен
ештеңені болжап болмайды (Ғ. Мұст.).

ІV. Cабақты меңгерту
69- жаттығу
70-жаттығу Көшіріп жазу талдау жасау
V. Сабақты қорытындылау.
Жай сөйлемнің қандай түрлерін білесіңдер?
VІ. Үйге тапсырма беру.
71-жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 16.01.2012
Сабақтың тақырыбы: Жалаң және жайылма сөйлем
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: жай сөйлемнің түрлері туралы түсінік беру жалаң және жайылма
сөйлемнің ерекшеліктерін үйрету
2.Дамытушылық: сөйлемнің түрлерін ажырата білуге дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
65-жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау

Тұрлаусыз мүше қатыспаған жай сөйлемді жалаң сөйлем дейміз.
Жаңбыр сіркіреп тұр. Ол құрылысына қарай жақты ,жақсыз болып келеді.

Тұрлаусыз мүше қатысқан жай сөйлемді жайылма сөйлем дейміз
Жаңбыр ұзақ жауып тұр ұзақ деген пысықтауыш алғашқы сөйлемді жайылма
сөйлемге айналдырып тұр

ІV. Cабақты меңгерту
77- жаттығу
78-жаттығу Көшіріп жазу талдау жасау
Өзіндік жұмыс

Жалаң сөйлемдер жазып оны жайылма сөйлемге айналдырыңдар
V. Сабақты қорытындылау.
Жай сөйлемнің қандай түрлерін білесіңдер?
VІ. Үйге тапсырма беру.
79-жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 19.01.2012
Сабақтың тақырыбы: Толымды және толымсыз сөйлем
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Толымды және толымсыз сөйлем туралы түсінік беру
2.Дамытушылық: сөйлемнің түрлерін ажырата білуге сөйлем мүшелеріне
талдай алуғадағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
75-жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Толымды және толымсыз сөйлем.

Ойға қатысты мүшелері түгел айтылған сөйлем толымды болады да, ойға қатысты
мүшелері түгел айтылмаған олқы сөйлемдер толымсыз болады. Мысалы: Ардақ еш
уақытта мұндай қуанған емес. Жиналыстан шығып үйіне жүгіре басып келеді.
Лепірген көңіліне шапшаң басқан аяғы ілесе алмайды (Ғ.Мұстафин).

Толымсыз сөйлемдер әсіресе сөйлеу тіліне, солай болғандықтан, диалогті
сөйлемдерге тән:

– Кім жазды?

– Слесарь Лапшин (Ғ. Мұстафин).

– Қарындасым, сіздің атыңыз кім?

– Лиза.
ІV. Cабақты меңгерту
80- жаттығу
81-жаттығу Көшіріп жазу талдау жасау
V. Сабақты қорытындылау.
Жай сөйлемнің қандай түрлерін білесіңдер?
VІ. Үйге тапсырма беру.
83-жаттығу
VІІ. Бағалау.

8 «Д» 23.01.2012
Сабақтың тақырыбы: Атаулы сөйлем.
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділік.Оқушыларға атаулы сөйлемді түсіндіру, теориялық білімін
практикамен ұштастыру.
2. Дамытушылық. Оқушылардың ізденімпаздық, тапқырлық қасиеттерін шыңдау,
шығармашылыққа баулу, өз ойларын тиянақты жеткізе білуге дағдыландыру.
3. Тәрбиелік. Оқушыларды адамгершілікке, ізеттілікке, әдептілікке,
ұлтжандылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: тірек сызбалар, үлестірмелі қағаздар, слайдтар

Пәнаралық байланыс: әдебиет, тарих.

Сабақтың түрі: Аралас

Сабақтың әдіс-тәсілі : СТО әдіс - тәсілдері

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ 1. 83- жаттығу ( Толымсыз сөйлемдерді толымды сөйлемге айналдыру)

ІVСабақты меңгерту

Шығармашылық жұмыс атаулы сөйлемдерді қатыстырып Қыс тақырыбына
шығармашылық жұмыс

VІ Үйге тапсырма 1. 86-жаттығу Берілген сөйлемдерден атаулы
сөйлемдер жасау
2. Жай сөйлемнің түрлері

VІ Оқушыларды бағалау

8«Д»

Сабақтың мерзімі: 30.01.2012
Сабақтың тақырыбы: Диктант
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Таза ,сауатты жазуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: Үлкенді сыйлауға , адалдыққа тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: диктанттар жинағы «АЛАШ ҰРАНЫ» (140 сөз)
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ Мәтінді оқып, оқушылармен сөздік жұмыс жасау
Мәтінді толық оқып шығу , сөйлеммен оқу, сөз тіркесімен оқу, тыныс
белгілерін қою үшін сөйлемді қайталап оқу, жазып болғаннан кейін мәтінді
толық оқып шығу
«АЛАШ ҰРАНЫ»

1917 жылғы ақпан төңкерісін ақындарымыз шын мәніндегі азаттық таңының
атуы деп қарсы алды. Бұның үстіне ел азаматтары да қамданып, жер-жерде
уақытша үкіметтің пәрменіне орай қазақ комитеттерін құра бастады. Бұрынғы
патша әкімшілігінің орнына қазақтардың өзін-өзі басқару жүйесі жобаланды.
Ақыры «Алаш» партиясының ұйымдасуына барып тірелді. Осының бәрі аз уақыт
ішінде халықтың көңіл-күйінде едәуір толқулар туғызды.
«Алаш» партиясының дүниеге келуін сол тұстағы қазақ жұрты, әсіресе
халықтың оқыған саналы-сауатты бөлігі ерекше қуанышпен қарсы алды. Ақындар
жырдан шашу шашты. Осы тақырыпта жазылған өлеңдердің ішіндегі ең рухы биік
тұрғаны да, ең екпінді, жігерлісі де С.Торайғыровтың «Алаш ұраны» атты
өлеңі болатын.
«Алаш» туы астында
Күн сөнгенше сөнбейміз,
Енді Алашты ешкімнің
Қорлығына бермейміз.

VІ. Үйге тапсырма беру.
Жай сөйлем турлеріне 1 мысалдан жазып келу
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 02.02.2012
Сабақтың тақырыбы: Құрмалас сөйлем
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Құрмалас сөйлем туралы түсінік беру
2.Дамытушылық: сөйлемнің түрлерін ажырата білуге сөйлем мүшелеріне
талдай алуғадағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
75-жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Құрмалас сөйлем екі я одан да көп жай сөйлемдерден құралады. Атқаратын
қоғамдық қызмет жағынан жай сөйлем мен құрмалас сөйлем бір: екеуі де ойды
(бірі жалаң ойды, екіншісі - күрделі ойды) білдіреді, ойды жарыққа
шығарады, оны басқаларға білдіреді, сол арқылы қоғам мүшелерінің өзара
түсінісу қызметін атқарады. Сөйлемнің бір-бірінен өзгешеліктері олардың
сыртқы құрылыстары мен ішкі мазмұндарында болады.
құрамы жағынан алғанда, жай сөйлем жеке сөздерден құралады. Бұл - жай
сөйлем мен құрмалас сөйлемнің құрылысы, құрамы жағынан өзгешеліктері. Ал
бұлардың бір-бірінен мағыналық өзгешелігі - жай сөйлемнің жеке бір ойды
білдіріп, құрмаластың күрделі ойды білдіруінде.
Жай сөйлем мен құрмалас сөйлемнің арасындағы үшінші айырмашылық олардьщ
айтылуында: жай сөйлем бір-бірінен айырым интонациямен айтылады; құрмалас
сөйлемнің бірінші сыңары екіншісімен ұласпалы интонациямен айтылады.
Басқаша айтқанда, жай сөйлемдер интонациялық жағынан тиянақты, белгілі
шамада болса да аяқталған ОЙДЬІ білдіреді де, өз алдарына бір бүтін болып
саналады. құрмалас сөйлем сыңарлары интонациялық жағынан тиянақсыз,
аяқталған ойды білдіре алмайды, бүтіннің бір бөлшегі болып табылады.

ІV. Cабақты меңгерту
84- жаттығу
85-жаттығу Көшіріп жазу талдау жасау
V. Сабақты қорытындылау.
Жай сөйлемнің қандай түрлерін білесіңдер?
VІ. Үйге тапсырма беру.
86-жаттығу
VІІ. Бағалау
8«Д»
Сабақтың мерзімі: 09.02.2012
Сабақтың тақырыбы: Салалас құрмалас сөйлем Ыңғайлас салалас
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Салалас құрмалас сөйлем туралы түсінік беру

2.Дамытушылық: Құрмалас сөйлемнің түрлерін ажырата білуге сөйлем
мүшелеріне талдай алуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
75-жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Салалас құрмалас сөйлем - құрамындағы жай сөйлемдердің баяндауыштары
тиянақты тұлғада келіп , өзара бір-бірімен тең дәрежеде байланысқан
құрмаластың түрі. Салаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірімен
бағынбай, тең дәрежеде байланысып, баяндауыштары тиянақты келіп жай
сөйлемдерді жеке – жеке қолдануға болады.
Салалас құрамластың құрамындағы жай сөйдемдер өзара бір – бірімен екі түрлі
жолмен байланысады.
1. Интонация арқылы мағыналарының жаңындағына қарай іргелесе байланысады.
2. Салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірінен өзара
жалғаулық щылаулар арқылы байланысады.
Салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірімен өзара белгілі
мағыналық қарым – қатынаста айтылады. Мағыналық қарым-қатынаста жұмсалуына
қарай салалас құрмалас сөйлем мынадай алты түрге бөлінеді :
1. Ыңғайлас
2. Себеп-салдар
3. Кезектес
4. Талғаулықты
5. Түсіндірмелі
6. Қарсылықты
Ыңғайлас салалас сөйлем - құрамындағы жай сөйлемдер білдіретін ой өзара
мезгілдес, бағыттас , ыңғайлас мәнде, қарым – қатынаста айтылған салаластың
түрі.
Ыңғайлас салалас сөйлемнің құрамындағы жай сөйлемдер бір-бірімен жалғайлық
, жалғаулықсыз да байланыса береді.
Мысалы: Басшы жұмысты тексерді де, ойдағы жоспардың орындалуын бағылады.
Және, да, де, әрі – жалғаулықтар.
ІV. Cабақты меңгерту
98- жаттығу
99-жаттығу Көшіріп жазу талдау жасау
V. Сабақты қорытындылау.
Құрмалас сөйлем түрлері
Салалас түрлері
Ыңғайлас жалғауларын ата
VІ. Үйге тапсырма беру. 100-жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Д»

Сабақтың мерзімі: 13.02.2012
Сабақтың тақырыбы: Себеп- салдар салалас құрмалас сөйлем

Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Салалас құрмалас сөйлем туралы түсінік беру Себеп- салдар
туралы түсіндіру
2.Дамытушылық: Салалас құрмалас сөйлемнің түрлерін ажырата білуге сөйлем
мүшелеріне талдай алуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
75-жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Себеп-салдар салалас

Салалас құрамындағы жай сейлемдер өзара бірі екіншісінде айтылған істің
себебін не салдарын білдірсе, ондай салаласты себеп-салдар мәнді салалас
дейміз. Себеп-салдар салалас іргелес те, жалғаулық шылаулар арқылы да
байланысады. Ол жалғаулықтар мыналар: өйткені, себебі, сондықтан, неге
десеңіз.

1.Қолың қатты дейді, қорқып тұрмын (Ғ. Мұст.). Ақыры тапқан сияқты; оң
көзінің астыңғы қабағы бүлкілдей бастапты (Ғ- М-)
2.Мысалы: Жұмысты бастап бару міндеті Саусақовқа тапсырылды, себебі ол
қазақ, орыс тідін жақсы біледі.
ІV. Cабақты меңгерту
102- жаттығу
103-жаттығу Көшіріп жазу талдау жасау
V. Сабақты қорытындылау.
Құрмалас сөйлем түрлері
Салалас түрлері
Себеп салдар жалғауларын ата
VІ. Үйге тапсырма беру. 104-жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 16.02.2012
Сабақтың тақырыбы: Қарсылықты салалас құрмалас сөйлем
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік:Қарсылықты салалас туралы түсінік беру қарсылықты салаластың
жалғаулық шылауларын үйрету
2.Дамытушылық: Салалас құрмалас сөйлемнің түрлерін ажырата білуге сөйлем
мүшелеріне талдай алуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
75-жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Құрамындағы жай сөйлемдердің бірінде айтылған ой, екіншісіндегі ойға қарсы
мәнді білдіретін салалстың түрі.
Қарсылықты салалс құрмаластың құрмындағы жай сөйлемдер жалғаулықпен де,
жалғаулықсыз да салаласып, екіге бөлінеді.
Мысалы: Жоғары қарай өсе алмады, сонда да бұтақтары көп. Әрі түртінектеді,
бері түртініктеді, түк таппады. Жалғаулықсыз қарсылықты салалс құрмалстағы
жай сөйлемдердің араына үтір және сызықша қойылады.
Жалғаулықтар: бірақ , сонда да, дегенмен , алайда , әйтсе де , сөйткенмен.

ІV. Cабақты меңгерту
105- жаттығу
107-жаттығу Көшіріп жазу талдау жасау
V. Сабақты қорытындылау.
Құрмалас сөйлем түрлері
Салалас түрлері
Себеп салдар жалғауларын ата
VІ. Үйге тапсырма беру. 108 -жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 23.02.2012
Сабақтың тақырыбы: Талғаулы салалас құрмалас сөйлем
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік:Талғаулы салалас туралы түсінік беру қарсылықты салаластың
жалғаулық шылауларын үйрету
2.Дамытушылық: Салалас құрмалас сөйлемнің түрлерін ажырата білуге сөйлем
мүшелеріне талдай алуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
112-жаттығу
Ереже сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
. Талғаулы салалас

Талғаулы салалас құрамындағы жай сөйлемдердің өзара болжалдық қарым-
қатынаста болып, тек біреуіндегі істің, оқиғаның жүзеге асатындығын
көрсетеді. Талғаулы салалас я, яки, болмаса, не, немесе, әлде, әйтпесе
деген жалғаулықтар арқылы байланысады. Талғаулы салаластың арасына үтір
қойылады. М ы с а л ы: Бұл жерде я сен тұрарсың, я мен тұрармын (X. Ес).

ІV. Cабақты меңгерту
113- жаттығу
114-жаттығу Көшіріп жазу талдау жасау
Шығармашылық жұмыс
Өзіндік жұмыс
V. Сабақты қорытындылау.
Салалас түрлері
Жалғауларын ата
VІ. Үйге тапсырма беру. 115 -жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 20.02.2012
Сабақтың тақырыбы: Түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлем

Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік:Түсіндірмелі салалас туралы түсінік беру қарсылықты
салаластың жалғаулық шылауларын үйрету
2.Дамытушылық: Салалас құрмалас сөйлемнің түрлерін ажырата білуге сөйлем
мүшелеріне талдай алуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
75-жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Түсіндірмелі салалас құрамындағы жай сөйлемдердің бірі екіншісіне түсінік
болатындай, бірін-бірі толықтырып айқындайтындай қатынасты білдіреді.
Іліктес салалас_ әрқашан іргелесе байланысады. Бірінші жай сөйлемінде
көбінесе сілтеу есімдіктері мен сілтеу мәнді басқа да сөздер болады:

Ректорат мынаны еске салады: студенттерді ерте бастан ғылыми еңбек жазуға
төселдіру (С. Шаим.). Бұл трубалардың жуандығы сондай — Бейсен сияқты
тәпелтек адамдар ішінде жүгіріп жүрерлік (Ғ. Мұст.).
.

ІV. Cабақты меңгерту
109- жаттығу
112-жаттығу Көшіріп жазу талдау жасау
V. Сабақты қорытындылау.
Құрмалас сөйлем түрлері
Салалас түрлері
Себеп салдар жалғауларын ата
VІ. Үйге тапсырма беру. 115 -жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 27.02.2012
Сабақтың тақырыбы: Кезектес салалас құрмалас сөйлем
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Кезектес салалас туралы түсінік беру қарсылықты
салаластың жалғаулық шылауларын үйрету
2.Дамытушылық: Салалас құрмалас сөйлемнің түрлерін ажырата білуге сөйлем
мүшелеріне талдай алуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
115-жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Кезектес салалас
Құрамындағы жай сөйлемдерінің іс-әрекеті өзара талғау, салғастыру мәнді
салаласты кезектес салалас дейміз. Кезектес салалас біресе, кейде, бірде
деген жалғаулықтар арқылы байланысады. Жазуда кезектес салаластың арасына
үтір қойылады. Мысалы: Мақпалдың саналы еркі ұйқыға қарсы шығады, Бірде
ұйқы еңсереді, бірде ерік еңсереді (Б. Соқп.).
ІV. Cабақты меңгерту
116- жаттығу
117-жаттығу Көшіріп жазу талдау жасау
V. Сабақты қорытындылау.
Құрмалас сөйлем түрлері
Салалас түрлері
Кезектес салалас жалғауларын ата
VІ. Үйге тапсырма беру. 118 -жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 19.03.2012
Сабақтың тақырыбы: Сабақтас құрмалас сөйлемнің түрлері
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Сабақтас құрмалас сөйлемнің түрлері туралы түсінік беру
2.Дамытушылық: Сабақтас құрмалас сөйлемнің түрлерін ажырата білуге
сөйлем мүшелеріне талдай алуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
118- жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
САБАҚТАС ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМІҢ ТҮРЛЕРІБағыныңқы сөйлемнің басыңқы сөйлеміне
мағыналық қарым-қатынасына қарай сабақтас құрмалас шартты, қарсылықты,
мезгіл, себеп, мақсат, сын-қимыл және салыстырмалы бағыныңқылы болып
жеті түрге бөлінеді.
ІV. Cабақты меңгерту
123- жаттығу
Өзіндік жұмыс
V. Сабақты қорытындылау
Сабақтас құрмалас сөйлем дегеніміз не?
Шығармашылық жұмыс.
VІ. Үйге тапсырма беру. 123 -жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 02.04.2012
Сабақтың тақырыбы: Қарсылықты бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем

Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Қарсылықты бағыныңқы сабақтас туралы түсінік беру
2.Дамытушылық: Сабақтас құрмалас сөйлемнің түрлерін ажырата білуге
сөйлем мүшелеріне талдай алуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
128- жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Қарсылықты бағыныңқылы сабақтас

Қарсылықты бағыныңқылы сабақтас басыңқыдағы іске қарама-қарсы мәнде
айтылады.

Қарсылықты бағыныңқы сөйлемнің баяндауыштары шартты райдан кейін да/де
жалғаулық шылауының тіркесуі арқылы (-са да, -се де), көмектес жалғаулы
есімшеден (-ған + мен, -ген-мен), ша/ше жұрнақты есімшеден (-ған+ша,
-ген+ше), шығыс жалғаулы болжалды келер шақ есімшенің болымсыз түрінен
(бармас+тан, қарамас + тан), тәуелді жалғаулы есімшеден кейін бол-маса
деген шартты рай тұлғалы көмекші етістіктің (-ға-ны, -гені болмаса),
көсемшеден кейін тұра деген көсемше тұлғалы көмекші етістіктің (айта тұра)
тіркесуі арқылы жасалады.

Қарсылықты бағыныңқының сұраулары: қ а й т с е де? не етсе де? қайткенмен?
не еткенмен? қайте түра? не ете тұра? қайткені болмаса? не еткені болмаса?
қайтпестен? не етпестен? қайткенше? не етк е н ш е?

Өзеннің суы тайыз болғанмен, жағасы тік (Т. Ахт.). Бұл менің туған жерім
болса да, сырын сізден аз біледі екем. (Ғ. Мүст.)
ІV. Cабақты меңгерту
129- жаттығу
130- жаттығу
V. Сабақты қорытындылау
Өзіндік жұмыс
VІ. Үйге тапсырма беру. 131 -жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 07.04.2011
Сабақтың тақырыбы: Мезгіл бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Мезгіл бағыныңқы сабақтас туралы түсінік беру
2.Дамытушылық: Сабақтас құрмалас сөйлемнің түрлерін ажырата білуге
сөйлем мүшелеріне талдай алуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
131- жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Мезгіл бағыныңқылы сабақтас
Мезгіл бағыныңқылы сабақтас басыңқыдағы істІң жүзеге асу я аспау мерзімін
білдіреді.
Мезгіл бағыныңқының баяндауыштары -ша/ше жұрнақты есімшеден (-ған+ша,
-ген+ше), жатыс жалғаулы есімшеден (-ған + да, -ген-\-де), есімшеге
септеулік шылауларынын, (-ған, -ген, соң, кейін, сайын, бері, шейін),
мезгіл мәнді көмекші сөздердің (-ған, -ген, кезде, шақта, уақытта) тіркесуі
арқылы, көсемшеден (-ғалы, -гелі, -а, -е, -й) және етістіктің түбіріне
-ысымен, -ісімен деген қосымшаның жалғануы арқылы жасалады.

Мезгіл бағыныңқы сабақтастың сұраулары: қашан? қашанға шейін?
кашаннан бері? Мысалы: Соңғы аттылар Қүнанбай қасына жеткенде,
балқьыған темірдей боп ұшқын атып жарқыраған үлкен күн алыстағы Арқат
тауының иректелген жотасына міне бастап еді (М. Ә.).

ІV. Cабақты меңгерту
132- жаттығу
Өзіндік жұмыс
Сабақтас құрмалас сөйлемнің (Қарсылықты ,шартты мезгіл) түрлеріне мысал
келтіру
V. Сабақты қорытындылау
Шығармашылық жұмыс
VІ. Үйге тапсырма беру. 133 -жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 11.04.2011
Сабақтың тақырыбы: Себеп бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Мезгіл бағыныңқы сабақтас туралы түсінік беру
2.Дамытушылық: Сабақтас құрмалас сөйлемнің түрлерін ажырата білуге
сөйлем мүшелеріне талдай алуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
133- жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Себеп бағыныңқылы сабақтас

Себеп бағыныққылы сабақтас басыңқыдағы істің себебін көрсетеді.

Себеп бағыныңқының баяндауыштары есімшеге -дықтан, -діктен деген қосымшаның
жалғануы арқылы (-ған+дықтан, -ген-діктен), есімшеден кейін соң шылауының
тіркесуі арқылы -ған, -ген соң), көсемшеден (-ып, -іп, ~п және оның
болымсыз түрінен) жасалады.

Себеп бағыныңқының сұраулары: неліктен? не еткен соң? қайткенсоң? Бұл
түн менің ең соңғы көрген дүнием болғандықтан, көп нәрселер әлі көз алдымда
түрады (Ғ. М.).
ІV. Cабақты меңгерту
134- жаттығу
135-жаттығу
V. Сабақты қорытындылау
Шығармашылық жұмыс
VІ. Үйге тапсырма беру. 136 -жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 14.04.2011
Сабақтың тақырыбы: Сын-қимыл бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем

Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Сын -қимыл бағыныңқы сабақтас туралы түсінік беру
2.Дамытушылық: Сабақтас құрмалас сөйлемнің түрлерін ажырата білуге
сөйлем мүшелеріне талдай алуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
133- жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Қимыл-сын бағыныңқылы сабақтас

Қимыл-сын бағыныңқылы сабақтас басыңқыдағы істің қалай жүзеге асқандығын,
тәсілін білдіреді.

Қимыл-сын бағыныңқының баяндауыштары көсемшеден (-ып, -іп, -п, -а, -е, -й),
болжалды келер шақ есімшенің болымсыз түріне шығыс септік жалғауының
жалғануы арқылы (келмес + тен), есімшеге -дай, -дей жұрнағының жалғануы
арқылы жасалады (-ған + дай, -ген+ дей).

Сұраулары: қалай? қалайша? қайтпестен? не етпестен?Қаулап өскен шөп
үстінде қанаттары жалтылдап, қызылды-жасылды көбелек ұшып жүр (Т. Ахт.).
ІV. Cабақты меңгерту
140- жаттығу
141-жаттығу
V. Сабақты қорытындылау
Шығармашылық жұмыс
VІ. Үйге тапсырма беру. 142 -жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 18.04.2011
Сабақтың тақырыбы: Мақсат бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Мақсат бағыныңқы сабақтас туралы түсінік беру
2.Дамытушылық: Сабақтас құрмалас сөйлемнің түрлерін ажырата білуге
сөйлем мүшелеріне талдай алуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
142- жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Мақсат бағыныңқылы сабақтас

Мақсат бағыныңқылы сабақтас басыңқыдағы істің мақсатын көрсетеді.

Мақсат бағыныңқының баяндауыштары тұйық етістікке, кейде болжалды келер шақ
есімшенің түріне үшін шылауының тіркесуі арқылы (айту үшін, айтпас үшін),
-мақ, -мек жұрнақты етістіктен кейін болып деген көсемше формалы көмекші
етістіктің (-мақ, -мек болып), етістіктің шартты, қалау және бұйрық райының
3-жағынан кейін көсемше деп формасының (келсем деп, келейін деп, келсін
деп) тіркесуі арқылы жасалады.

Мақсат бағыныңқылы сабақтастың сұраулары: н е етпек болып? қайтпек болып?
неүшін?не мақсатпен?

Бұл күнге дейін салт жүретін Игілік енді пәуескеге мінуді лайық көріп
Степан арқылы Қызылжардан төрт жеңіл тарантас арба саттырып алған (Ғ. М.).
ІV. Cабақты меңгерту
144- жаттығу
145-жаттығу
V. Сабақты қорытындылау
Шығармашылық жұмыс
VІ. Үйге тапсырма беру. 146 -жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 21.04.2011
Сабақтың тақырыбы: Аралас құрмалас сөйлем
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Аралас құрмалас сөйлем туралы түсінік беру
2.Дамытушылық: Құрмалас сөйлемнің түрлерін ажырата білуге сөйлем
мүшелеріне талдай алуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
148- жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау

Салалас пен сабақтас сөйлемдердің ерекшеліктерін қамтитын сөйлемді аралас
құрмалас дейміз. Аралас құрмаластың құрамында ең кемі үш сөйлем болып,
біреуі бағыныңқы, екеуі басыңқы болады. Әкем арбасын жөндеп, шешем көжесін
қайнатып жатыр еді, он шақты салт атты сау ете түсті (Ғ. М.).
ІV. Cабақты меңгерту
151- жаттығу
Өзіндік жұмыс
V. Сабақты қорытындылау
Шығармашылық жұмыс
VІ. Үйге тапсырма беру. 152 -жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 25.04.2011
Сабақтың тақырыбы: Құрмалас сөйлемнің тыныс белгілері
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Құрмалас сөйлемнің арасына қойылатын тыныс белгілері туралы
үйрету
2.Дамытушылық: Құрмалас сөйлемнің түрлерін ажырата білуге сөйлем
мүшелеріне талдай алуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
148- жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Салалас құрмаластың тыныс белгілері
Сабақтас құрмаластың тыныс белгілері
Аралас құрмаластың тыныс белгілері
Көп бағыныңқы құрмаластың тыныс белгілері
ІV. Cабақты меңгерту
154- жаттығу
Өзіндік жұмыс
V. Сабақты қорытындылау
Шығармашылық жұмыс
VІ. Үйге тапсырма беру. 155 -жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Г»;«Д»

Сабақтың мерзімі: 28.04.2011
Сабақтың тақырыбы: Диктант
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Таза ,сауатты жазуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: Үлкенді сыйлауға , адалдыққа тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: диктанттар жинағы «Қос шалқар» (113 сөз)
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ Мәтінді оқып, оқушылармен сөздік жұмыс жасау
Мәтінді толық оқып шығу , сөйлеммен оқу, сөз тіркесімен оқу, тыныс
белгілерін қою үшін сөйлемді қайталап оқу, жазып болғаннан кейін мәтінді
толық оқып шығу
Қос шалқар
Міне, біз екі шалқардың арасында тұрмыз. Қоңыр құйқалы, құнарлы шиыр.
Адырсыз, жотасыз жазық алап. Керілген кең тақта. Қуаң тартқан қау.
Батыс жағын қапталдай өскен калың жал, көкжиекті көміп, кең жазылған кереге
тәрізденіп иіліп келіп екі көлге тіреле тоқгаған. "Қос шалқар" қос босағаға
орнатқан күміс бағана тәрізді екі көл. Кешкі тымыққа тынып, жадырап жатқан
су ақырын ғана жағасына соғып дірілдейді. Ышқынбайды, тітіркенбейді...
Көшпелі көк бұлт көлеңкесін көлге түсіріп, айнаға қарап сыланады. Кешкі күн
екі келге кезек шомылып, жарқ-жұрқ етеді. Біз таза ауаны тойғанша жұтып,
колхоз егісінің ортасында тұрмыз...
Ақырын соққан самал шалқар көлдің ақша бетін аймалап сүйгендей
болады. Сүйген жерінде ирек із қалады. Шалқар шімірігіп ышқынғандай болады.

Мен "Қос шалқарды" өмірімде үш-ақ рет көрдім.

VІ. Үйге тапсырма беру.
Құрмалас сөйлем түрлеріне 1 мысалдан жазып келу
VІІ. Бағалау.м

8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 12.05.2011
Сабақтың тақырыбы: Тіл мәдениеті
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: оқушыларға төл сөз бен төлеу сөз туралы түсінік беру
олардың айырмашылығын өз беттерінше таба алуға үйрету
2.Дамытушылық: Сауатты жазуға Өз ойын көркем жеткізе алуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
155- жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
Төл сөз-жазушының я сөйлеушінің сөздегі жағынан болсын, грамматикалық
формалары жағынан болсын ешқандай өзгеріссіз,бұлжытпай алып, өз сөзі ішінде
қолданған біреудің сөзі.
Автор сөзі-төл сөздің айналасында оны пайдаланып отырған жазушының не
сөйлеушінің өз сөздері қоса қолданылуы.
Төлеу сөз-жазушының я сөйлеушінің біреудің сөзін өз сөзінде өзгертіп беруі.
Төл сөздің орын тәртібі мен тыныс белгісі:
1)төл сөз автор сөзінен бұрын:
«Төл сөз»,-автор сөзі.
-Төл сөз,-автор сөзі.
2)Төл сөз автор сөзінен кейін:
Автор сөзі: «Төл сөз».
Автор сөзі: -Төл сөз.
3)Төл сөз автор сөзінің ортасында келеді:
Автор сөзі: «Төл сөз»,-автор сөзі.
Автор сөзі:-Төл сөз,-автор сөзі.
4)Төл сөзді автор сөзі ортадан жарып келеді.
«Төл сөз,-автор сөзі,-төл сөз».
-Төл сөз,-автор сөзі,-төл сөз.
ІV. Cабақты меңгерту
156- жаттығу
Өзіндік жұмыс
V. Сабақты қорытындылау
Шығармашылық жұмыс
VІ. Үйге тапсырма беру. 157 -жаттығу
VІІ. Бағалау.
8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 16.05.2011
Сабақтың тақырыбы: Бақылау диктанты Жетім
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушылардың білім деңгейін тексеру
2.Дамытушылық: Таза ,сауатты жазуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: Үлкенді сыйлауға , адалдыққа тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: диктанттар жинағы Жетім (149 сөз)
Сабақтың түрі: бақылау сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ Мәтінді оқып, оқушылармен сөздік жұмыс жасау
Мәтінді толық оқып шығу , сөйлеммен оқу, сөз тіркесімен оқу, тыныс
белгілерін қою үшін сөйлемді қайталап оқу, жазып болғаннан кейін мәтінді
толық оқып шығу
Жетім

Жаз ортасының қоңыр кеші. Ұлы таудың бектерінде кештің қоңыр
салқын желі еседі. Күн батып, ымырт жабылып барады. Сондай жүдеп
сарылған төбелердің

арасымен үш салт атты келе жатыр еді. Бұлардың беті - қалың таудың
іші. Күнбатыста алыста жауын бар еді. Сол алыста күн күркіреп жатты.
Анда-санда көкжиектің тұсында күн жарқылдап тұр.

Бұл жігіттер иесіз таудың ішімен түнде жүріп өтпек болып, тау
сыртындағы елді бетіне алып, жалғыз аяқ жолмен түн қатып келе жатыр
еді. Осы кезде осы таудың сыртында жігіттер келе жатқан жақты бетіне
алып, жалғыз жаяу бала келе жатты.

Табиғат балаға қатал, суық көрінеді. Жан-жақта жүдеу тартып,
жұмырланған боз төбелер қайғылы сырымен, дүние шерімен сазарғандай.
Бетіндегі ақ көде, сары селеуді сүйретіліп, сумаңдап соққан түн желі
желпи қозғап сілкінтіп тұр. Белгісіз тұңғиық жүрегін жаныштады. Әрі
салқын, әрі қорқынышты күйді есіне түсіргендей болады.Ол қараңғылықтың
ішіне сүңгіп кетіп, енді ешқашан шыға алмастай көрінді.

(
М. Әуезов) 149 сөз

V. Сабақты қорытындылау
VІ. Үйге тапсырма беру.
Сынаққа дайындалып келу
VІІ. Бағалау.

8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 19.05.2011
Сабақтың тақырыбы: Қатемен жұмыс
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға диктантта жіберілген қателерін көрсетіп, олардың
дұрыс жазылуын үйрету
2.Дамытушылық: Тасымалдау жолдарын, үндестік заңына байланысты
ережелерді дұрыс қолдануға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: сауаттылыққа тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: оқулық, тірек сызба
Сабақтың түрі: қайталау
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Диктанттарын таратып, оқушылардың жіберген қателерімен жұмыс жасау.
«5»-
«4»-
«3»-
«2»-

Жіберілген қателер:
1. Әріп алмастыру Ы-і әріпін, н-ң әріпін
2. Тасымалдау
3. Бас әріппен жазылатын сөздер
4. Тыныс белгілердің қойылуы
Диктанттарын таратып, оқушылардың жіберген қателерімен жұмыс жасау.
Тақтада тасымал үлгілерін көрсету, н-ң әріптерін дұрыс қоюға арналған
жаттығу жұмыстарын жүргізу, тіркескен сөздер мен қос сөздердің
айырмашылығын еске түсіру
Талдау жұмыстары:
Бұл жігіттер иесіз таудың ішімен түнде жүріп өтпек болып, тау сыртындағы
елді бетіне алып, жалғыз аяқ жолмен түн қатып келе жатыр еді. Синтаксистік,
Анда-санда көкжиектің тұсында күн жарқылдап тұр. Морфологиялық,
«жалғыз» фонетикалық талдаулар жасау
V. Сабақты қорытындылау.
Ереже сұрау
VІ. Үйге тапсырма беру.
Шығармашылық жұмыс
VІІ. Бағалау.

8«Г»;«Д»
Сабақтың мерзімі: 23.05.2011
Сабақтың тақырыбы: Жылдық қайталау
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: жыл бойы өткен материалдарды еске түсіру
2.Дамытушылық: Сауатты жазуға Өз ойын көркем жеткізе алуға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: тілді ұлттық мұра ретінде қадірлеуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық ,тірек сызба
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Жаттығу жұмыстарын орындау, өз бетімен жұмыс
түсіндіру
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІ Үй тапсырмасын пысықтау
162- жаттығу
ІІІ. Жаңа сабақ.
Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау
ІV. Cабақты меңгерту
170- жаттығу
Өзіндік жұмыс
V. Сабақты қорытындылау
Шығармашылық жұмыс
VІ. Үйге тапсырма беру. 176 -жаттығу
VІІ. Бағалау.

8«Д»
Сабақтың мерзімі: 15.03.2012
Сабақтың тақырыбы: Қатемен жұмыс
Сабақтың мақсаты.
1.Білімділік: Оқушыларға диктантта жіберілген қателерін көрсетіп, олардың
дұрыс жазылуын үйрету
2.Дамытушылық: Тасымалдау жолдарын, үндестік заңына байланысты
ережелерді дұрыс қолдануға дағдыландыру
3.Тәрбиелік: сауаттылыққа тәрбиелеу
Сабақтың көрнекілігі: оқулық, тірек сызба
Сабақтың түрі: қайталау
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу
Сыныпты және оқу-құралдарын түгендеу
ІІІ. Жаңа сабақ
Диктанттарын таратып, оқушылардың жіберген қателерімен жұмыс жасау.
«5»-
«4»-
«3»-
«2»-
Жіберілген қателер:
1. Әріп алмастыру Ы-і әріпін, н-ң әріпін
2. Тасымалдау
3. Бас әріппен жазылатын сөздер
4. Тыныс белгілердің қойылуы
Диктанттарын таратып, оқушылардың жіберген қателерімен жұмыс жасау.
Тақтада тасымал үлгілерін көрсету, н-ң әріптерін дұрыс қоюға арналған
жаттығу жұмыстарын жүргізу, тіркескен сөздер мен қос сөздердің
айырмашылығын еске түсіру
Талдау жұмыстары
Синтаксистік,
Морфологиялық,
Фонетикалық талдаулар жасау
V. Сабақты қорытындылау.
Ереже сұрау
VІ. Үйге тапсырма беру.
Шығармашылық жұмыс
VІІ. Бағалау.

-----------------------
Ә деби тіл нормалары

Орфографиялық
Сөздердің дұрыс жазылуы

Орфоэпиялық
Сөздердің дұрыс айтылуы

Сөйлем айтылу мақсатына қарай

Хабарлы

Сұраулы

Бұйрықты

Лепті

Толық-
тауыш

Құрамына
қарай

Жасалу жолына
қарай

Дара
Бір сөзден болған толықтауыш Мыс:
Татулықта
өөөө

Күрделі
Күрделі сөзден болған толықтауыш
жиырма беске

Үйірлі
Үйірлі мүшеден болған толықтауыш
Жасау дегеннен

Тура
Табыс септігінде тұратын толықтауыш

Жанама
Барыс,жатыс,шығыс,көмектес септіктерінде

Оқшау
сөздердің
түрлері

Қаратпа сөз
Тыңдаушының
назарын өзіне
аударады

Одағай сөз
Адамның түрлі
көңіл-күйін
білдіреді

Қыстырма сөз
Сөйлеушінің
ойға көзқарасын
білдіреді

Атаулы
сөйлем-
жай сөйлемнің түрі. Атаулы сөйлемде іс-оқиға баяндалмайды,мезгіл, мекен,
заттың атауын атап көрсетіледі.

Заттың, құбылыстың, болмыстың ақиқаттығын бейнелей атап көрсетеді.
Айдала. Көлдің биік қабағы.

Ақиқатты эмоциялы-сезімдік ыңғайда атап көрсетеді.
Шіркіннің күлкісі!

Зат есімнен, сонымен бірге заттанған сан есімнен ,сын есімнен, есімдіктен,
есімше, қимыл есімдерінен жасалады.
Екі. Шыжыған ыстық. Сол. Түнерген кеш.

Құрамы жағынан дара, күрделі болады.
Үскірік. Аяз. Ауыл. Үй саны жиырма шақты.

Құрмалас
сөйлем

Салалас

Сабақтас

Аралас