Санау жүйелері

Пән Информатика сынып 8___ Күні _._ .2010 ж.
сабақ №: 2 сағ.саны.: 1
Тақырып: Ақпарат. Ақпараттық процесс. Ақпарат қасиеттері. Ақпараттар саны.
Кодтау. Екілік код.
Мақсат: Оқушылардың ақпарат, ақпараттық процесс, қасиеттері және олардың
саны жөніндегі білімдерін қалыптастыру; 2) Оқушыларды ақпаратты
жеткізудің, өңдеудің және сақтаудың техникалық құрылғыларымен
таныстыру.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды ақпарат, ақпараттық процесс, оның қасиеттері,
кодтау ұғымдарымен таныстыру
Дамытушылық – Күнделікті қабылданатын ақпаратты жүйеге келтіруге үйрету;
ақпаратты классификациялауды үйрету. Оқушылардың
компьютермен жұмыс жасау қабілетін дамыту.
Тәрбиелік – Оқушылардың информатика пәніне деген қызығушылығын жан-жақты
тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы
1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а) оқушылар тізімі; ә) кабинет жағдайы; б) сабақ барысымен
таныстыру.
2) Жаңа тақырыпқа кіріспе.(3-5 мин)
3) Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
«Ақпарат» сөзі латынның түсіндіру, баяндау, мәлімет деген ұғымдарды
білдіретін informatio сөзінен шыққан. Қазіргі кезде ақпарат күнделікті
тұрмысқа ,ғылымның әр түрлі;философия
экономика,физика,математика,информатика т.б. салаларына кеңінен енді. Бірақ
әрбір ғылымның ақпарат туралы өз ұғымы мен түсінігі бар.
Ақпарат деген сөзді біз қалай түсінеміз , ойланайық. Оны қолдану
мысалдарынан қарастырайық.Ақпаратты біз ауызша немесе жазбаша түрде,
тіпті қимыл-қозғалыс түрінде бере аламыз.Бізді дүние жүзіндегі күнделікті
жаңалықтармен таныстыратын газеттерді,радио мен теледидарды «бұқаралық
ақпарат құралдары» деп атаймыз.Диктор теледидар арқылы «Оқиға болып жатқан
жерден қосымша хабар келіп түсті» деп хабарлайды. Сендер бір-біріңнен :
«кеше біздің футбол командамыз жөнінде жаңалық естідің бе?» немесе
«бүгін соңғы хабарды естідің бе?»деп сұрайсыңдар . Бұл мысалдарда
«ақпарат» деген сөз белгілі бір хабардың,жаңалықтардың, өткен
оқиғалардың мазмұнын білдіреді.
Алматы облысының маңынан археологиялық қазба жұмысы кезінде қаз
қалпында сақталған ежелгі сақ тайпасының жас жауынгерінің киімі , құрал
жарақтары ,үй бұйымдары т.б . табылды . Бұл қазба Жетісу өңірін бұрын
мекендеген сақ тайпалары екендігі жөнінде, олардың тұрмысы, мәдени
дамуы,сол кездегі жауынгерлердің киімі, тұрмыста пайдаланған заттары
жөніндеөте бағалы ақпарат берді.
Адамның ақпаратты өңдеуі үздіксіз процесс,тіпті сендер ұйықтап
жатқанда да ой процесі, яғни ақпаратты өңдеу процесі жалғаса береді.
Алынған мәліметтерді өңдеу, математикалық есептерді шешуді қиын
жағдайдан шығу жолын іздегенде, адам бұрын өзінде болмаған жаңа
ақпарат ойлап шығарады.
Адам өзін қоршаған ортадан қарым-қатынас жасау және өз бетімен
іздеу нәти-жесінде алған барлық ақпаратты өзінің бар білімімен үнемі
салыстырып,оны рет-тейді әрі талдайды.
Сонымен адам ақпаратты сақтай алады,өңдейді және(шығарып бере)
жеткізе алады. Бұл жағдайда адам қандай да бір әрекеттер жасайды,
оларды ақпараттық процесс дейді. Ақпараттық процесті оның өзі жасай
алады немесе әр түрлі құралдар мен құрылғыларды пайдалана отырып
ұйымдастыра алады. Оларға қағаз,магниттік таспа, дискі, калькулятор,
компьютер т.б. жатады.
Бір ғана ақпаратты әр түрлі әдістермен (жолдармен) ұсынуға
болады. Бір белгі тобынан екінші белгі тобына көшіру ережесін код
деп атайды. Мысалы, мектепте оқитын оқушылар санын: тоғыз жүз алпыс
жеті, 96710, 17078, 3С716, 11110001112,сияқ-ты жазуға болады, яғни
қазақ тілі алфавиті де ондық , сегіздік , он алтылық және екілік санау
кодында жазылады. Мұнда оқушылардың саны туралы ақпараттың өзі
өзгермейді, тек оның жазылу түрі ғана әр түрлі.
Ақпаратты сақтау, қабылдау , ұсыну және өңдеу әдістері іс жүзінде
ақпараттың ұсынылу (кодталу) түріне байланысты болады.
Ақпараттың кодталуы (кейде оны шифрлау деп те атайды) оның кері
кодталу (декодталу- декодирование) процесімен тікелей байланысты.
Кодтауға қолданылған алфавиттің әріптері неғұрлым аз болса,кері
кодтау құрылғысы соғұрлым қарапайым болады. Техникада ақпаратты кодтау
үшін, Морзе әліппесін – екілік алфавиттің телеграфтық кодының таңбаларын
теруді қолданудың маңызы зор.
Екілік алфавит 0және 1 таңбаларымен ұсынылады, оларды жай екілік
таңбалар деп те атайды. Ағылшын тіліндегі екілік таңбаны Binary
digit сөзінен қысқартып, бит деп атайды. Бұдан кейін біз екілік
белгінің бірін (0немесе1) бит деп атайды. Ақпаратты осы екі таңбаның
көмегімен кодтау оларды сақтау мен жеткізу құрыл-ғыларының
конструкциясын мейілінше жеңілдетеді. Екілік сандар алфавитінің қа-
рапайымдылығы оның есптеуіш техникасында кең тарауына себеп болды.
Ақпарат-ты екілік кодпен көрсету үшін , құрылғы екі күйді айыра білуі
(тануы) керек, мыса-лы, 1 –құрылғыда ток барын , ал 0жоғын, немесе 1-
жоғары кернеу , 0төмен кернеу екенін білдіреді.Екілік алфавит физикалық
жүзеге асырудың қарапайымдылығынан басқа сенімділік пен үнемділік
қасиеттеріне де ие.
Сергіту жаттығулары (2 мин)

4) Жаңа тақырыпты бекіту (20-25 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. «Ақпарат» түсінігін тұрмыстық, ғылыми, жаратылыстану және техникалық
мағынада қалай түсінесіңдер?
2. Ақпарат өлшеудің қандай тәсілдері бар?
3. Адам ақпаратпен қандай әрекет түрлерін орындайды?
4. Ақпараттық процесс деген не?
5. Ақпараттың қандай қасиеттерін білесіңдер?
5)Сабақты қорытындылау
Оқушыларға ақпарат, ақпараттық процесс, ақпараттың қасиеттері және саны
туралы жалпы мағлұмат беру.
6) Үйге тапсырма § 1.1, 1.3, 1.4, бет. 3-13
Ақпарат. Ақпарат және басқару. Информатика.

Пән Информатика сынып 8___ Күні _._ .2010 ж.
сабақ №: 3 сағ.саны.: 1
Тақырып: Санау жүйелері.Ондық, екілік,сегіздік және оналтылық..
Мақсат: Оқушылардың санау жүйелері туралы білімдерін қалыптастыру. Ондық,
екілік, сегіздік және оналтылық санау жүйелерімен таныстыру.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушылардың санау жүйелерімен таныстыру, санау жүйесімен жұмыс
жасап үйрету
Дамытушылық –Оқушылардың санау жүйелерін қолдана білуін дамыту.
Тәрбиелік – Оқушылардың деген дұрыс қатынасын тәрбиелеу. Еңбекке деген
сезімдерін тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы
1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а) оқушылар тізімі;
ә) кабинет жағдайы;
б) сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5 мин)
1) «Ақпарат» түсінігін тұрмыстық, ғылыми, жаратылыстану және техникалық
мағынада қалай түсінесіңдер?
2) Ақпарат өлшеудің қандай тәсілдері бар?
3) Адам ақпаратпен қандай әрекет түрлерін орындайды?
4) Ақпараттық процесс деген не?
5) Ақпараттың қандай қасиеттерін білесіңдер?
3) Жаңа тақырыпқа кіріспе(3-5 мин)
4) Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Сандарды цифр деп аталатын арнайы символдардың көмегімен бейнелеу
қабылданған. Сандарды атау және жазу ережелері мен әдістерінің жинағын –
санау жүйесі деп аталады.
Санау жүйелері екі топқа бөлінеді: позициялық және позициялық емес.
Позициялық емес санау жүйесінде санның әрбір цифрының мәні оның алатын
орнына байланысты емес. Мұндай санау жүйесінің мысалы ретінде ритмдік
жүйені алуға болады.
Позициялық емес санау жүйесінде арифметикалық амалдарды орындау едәуір
күрделі болғандықтан, бүкіл дүние жүзі біртіндеп позициялық санау жүйесіне
ауысты.
Позициялық санау жүйесінде цифрдың мәні оның орнына тәуелді. Мысалы,
737,3 санындағы бірінші тұрған 7 жүздікті, ал екіншісі – 7 бірлікті, ал
үшіншісі – бірліктің 7 ондық үлесін білдіреді. Кез келген позициялық санау
жүйесі өзінің негізімен сипатталады.
Позициялық санау жүйесінің негізі деп онда қолданылатын цифрлар санын
айтады.
Ондық санау жүйесінде сан жазу үшін он цифр қолданылдаы: 0, 1, 2, 3, 4,
5, 6, 7, 8, 9.
Ондық жүйе позициялық болып табылады, өйткені, ондық санның жазылуында
цифрдың мәні оның позициясына немесе сандағы орнына байланысты. Санның
цифрына бөлінетін позицияны разряд деп атайды.
Мысалы, 425 санының жазуы санның 4 жүздіктен, 2 ондықтан және 5
бірліктен тұратынын білдіреді. Компьютерде, әдетте ондық емес, позициялық
екілік санау жүйесі, яғни, негізгі «2» санау жүйесі қолданылады.
Екілік жүйеде кез келген сан 0 мен 1 цифрларының көмегімен жазылады да,
екілік сан деп аталады.
Екілік санның әрбір разрядын бит деп атайды. Екілік санау жүйесінің
маңызды құндылығы – цифрларды физикалық кескіндеудің ыңғайлылығы
жәнекомпьютер құрылғысының, атап айтқанда екілік сандармен арифметикалық
және логикалық операцияларды орындауға арналған арифметикалық-логикалық
құрылғысының қарапайымдылығы.
Сегіздік санау жүйесінде, яғни негізі «8» санау жүйесінде сандар сегіз
цифрдың көмегімен көрсетіледі: 0,1,2,3,4,5,6,7. мысалы, 357 сегіздік
санында жеті бірлік, бес сегіз және квадратталған үш сегіз бар.
Екілік санау жүйесі компьютерден тыс қолдануға қолайсыз екенін білеміз.
Екілік сандарды жазуды қысқарту үшін негізі 16 санау жүйесін қолданады.
Бұл жүйені оналтылық деп атайды. Оналтылық позициялық санау жүйесінде санды
жазу үшін ондық санау жүйесінің цифрлары 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 және жетпейтін
алты цифрды белгілеу үшін 10,11,12,13,14,15 ондық сандарының мәніне сәйкес
латын алфавитінің алғашқы әріптері: A,B,C,D,E,F қолданылады. Мысалы, 3E5A1.

Сергіту жаттығулары (2 мин)

5) Жаңа тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Санау жүйесі деп нені айтады?
2. Позициялық санау жүйесінің позициялық емес санау жүйесінің
айырмашылығы неде?
3. Позициялық санау жүйесінің негізі деп нені айтады?
4. Ондық санау жүйесі деген не?
5. Екілік санау жүйесі деген не?
6. Сегіздік санау жүйесі деген не?
7. Оналтылық санай жүйесі деген не?

6)Сабақты қорытындылау
Оқушыларға санау жүйелері және оның түрлері туралы жалпы мағлұмат беру.

7)Үйге тапсырма § 2.1, бет. 13-18
Санау жүйелері.
Пән Информатика сынып 8___ Күні _._ .2010 ж.
сабақ №: 4 сағ.саны.: 1
Тақырып: Бір санау жүйесінен басқа санау жүйесіне сандарды аудару. Екілік
арифметика
Мақсат: Оқушыларды сандарды бір санау жүйесінен басқа санау жүйесіне
аудару туралы білімдерін қалыптастыру. Сандарды санау жүйелеріне
аудару тәсілдерімен таныстыру.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушылардың санау жүйелерімен жұмыс жасай білуге үйрету
Дамытушылық –Оқушылардың санау жүйелерімен жұмыс жасау білімдері мен
дағдыларын дамыту.
Тәрбиелік – Оқушылардың компьютерді дұрыс бағытта пайдалануға тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы

1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а) оқушылар тізімі;
ә) кабинет жағдайы;
б) сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
1. Санау жүйесі деп нені айтады?
2. Позициялық санау жүйесінің позициялық емес санау жүйесінің
айырмашылығы неде?
3. Позициялық санау жүйесінің негізі деп нені айтады?
4. Ондық санау жүйесі деген не?
5. Екілік санау жүйесі деген не?
6. Сегіздік санау жүйесі деген не?
7. Оналтылық санай жүйесі деген не?
3) Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
4) Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Сандарды бір санау жүйесінен басқа санау жүйесіне ауыстыру қажеттілігі
жиі кездеседі.
Ондық санды екілікке ауыстырғанда, бұл санды екіге бөлу керек. Мысал,
891 санын ондық жүйеден екілік санау жүйесіне ауыстыру керек:
891 2 .
1 445 2 .
1 222 2
0 111 2
1 55 2
1 27 2
1 13 2
1 6 2
0 3 2
11
Соңғы бөліндіні және соңғысынан бастап барлық қалдықтарды бір жолға
жазамыз. Жауабы: 89110=11011110112
Ауыстыру ережесі: Бүтін оң ондықсанды екілік санау жүйесіне ауыстыру
үшін осы санды 2-ге бөлу керек. Алынған бөліндіні қайтадан екіге бөліп және
т.с.с. алынған бөлінді 2-ден кіші болғанша бөле беру керек. Нәтижесіне
соңғы бөлінді мен соңғысынан бастап барлық қалдықтарды бір жолға жазу
керек.
Ондық оң бөлшектерді екілік санау жүйесіне ауыстыру үшін бөлшекті 2-ге
көбейту керек. Көбейтіндінің бүтін бөлігін екілік бөлшектің үтірден кейінгі
бірінші цифры ретінде алып, бөлшек бөлігін қайтадан екіге көбейту керек.
Енді бұл көбейтіндінің бүтін бөлігін екілік бөлшектің келесі цифры ретінде
алып, бөлшек бөлігін тағы 2-ге көбейту керек және т.с.с.
Сергіту жаттығулары (2 мин)
5) Жаңа тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Бүтін ондық санау жүйесінен екілік санау жүйесіне санды ауыстыру
ережесі?
2. Бөлшек ондық санау жүйесінен екілік санау жүйесіне санды
ауыстыру ережесі?
3. Ондық сандарды екілік санау жүйесіне аудару ережелері?
4. Ондық сандарды оналтылық санау жүйесіне ауыстыру ережелері?
5. Сандарды екілік жүйеден сегіздік санау жүйесіне ауыстыру
ережелері?
6. Сандарды екілік жүйеден оналтылық санау жүйесіне ауыстыру
ережелері?
Тапсырма№1. Ондық сандарды екілік санау жүйесіне ауыстырыңдар:
А) 32210; Ә) 15010; Б) 28310;
Г) 31510; Д) 18110; Ж)17610;
Тапсырма№2. Ондық бөлшек сандарды екілік санау жүйесіне ауыстырыңдар:
А) 0.32210; Ә) 150.700610; Б) 283.24510;
Г) 315.07510; Д) 181.36910; Ж)37.2510;

6)Сабақты қорытындылау
Оқушыларды санау жүйелерімен жұмыс жасауды үйрету.

7) Үйге тапсырма § 2.2, бет. 18-23
Сандарды бір санау жүйесінен басқа санау жүйесіне ауыстыру.

Пән Информатика сынып 8___ Күні _._ .2010 ж.
сабақ №: 5 сағ.саны.: 1
Тақырып: Логика-математикалық логика, формальдау пәні. Сөйлем алгебрасы.
Қарапайым және күрделi сөйлемдер.
Мақсат: Оқушылардың логикалық пікірлердің негізгі түсініктері туралы
білімдерін қалыптастыру. Сөйлем алгебрасымен және сөйлем түрлерімен
таныстыру.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды логика негіздерімен таныстыру.
Дамытушылық –Оқушылардың логикалық ойлау қабілеттерін жан-жақты дамыту.
Тәрбиелік – Оқушылардың пәнге деген ынтызарлығын, танымдық қасиеттерін
тәрбиелеу
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы

1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а) оқушылар тізімі;
ә) кабинет жағдайы;
б) сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
1) Бүтін ондық санау жүйесінен екілік санау жүйесіне санды ауыстыру
ережесі?
2) Бөлшек ондық санау жүйесінен екілік санау жүйесіне санды ауыстыру
ережесі?
3) Ондық сандарды екілік санау жүйесіне аудару ережелері?
4) Ондық сандарды оналтылық санау жүйесіне ауыстыру ережелері?
5) Сандарды екілік жүйеден сегіздік санау жүйесіне ауыстыру ережелері?
6) Сандарды екілік жүйеден оналтылық санау жүйесіне ауыстыру ережелері?
3) Жаңа тақырыптқа кіріспе (3-5 мин)
4) Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
ЭЕМ қатысуымен шешілетін есептердің ішінде, әдетте логикалық деп
аталатын есептер де аз емес.
Логика – бұл адам ойлауының түрлері мен заңдары туралы, оның ішінде
дәлелдеуге болатын пікірлердің заңдылықтары туралы ғылым.
Ғылыми пән ретінде логиканың бірнеше нұсқалары дараланады: формальды
логика, математикалық логика, ықтималдықты логика, диалектикалық логика
және т.б. Адам әр түрлі кесте құрғанда, бір-біріне қайшы келетін куәлар
жауаптарының дұрысын анықтағанда және басқа көптеген жағдайларда логиканың
көмегіне жүгінеді.
Математикалық логика формальды логиканың бөлігі болып табылады және
оның дәлме дәл анықталған объектілері мен пікірлері бар, олардың
ақиқаттығын немесе жалғандығын бір мәнді шешуге болатын ойларды ғана
зерттейді.
Формальды логика сөйлеу тілімен білдіретін біздің кәдімгі мазмұнды
пікірімізді талдаумен байланысты.
Математикалық логиканың саласы пікірлералгебрасы ретінде, информатикада
жақсы меңгерілген. Оны басқаша, логика алгебрасы деп атайды, оны алғаш рет
19 ғасырдың ортасында ағылшын математигі Джордж Бульдің еңбектерінде пайда
болды.
Қазіргі кезде пікірлер алгебрасының негізгі операциялары енбейтін бірде-
бір программалау тілі жоқ. Логикалық есептерде тек сандар ғана емес,
күтпеген, тым шиеленісті пікірлер де бастапқы деректер болып табылады.
Адамдар ақпарат алмасқандағы қатынас түрлерінің бірі – бұл сұрақтар мен
жауаптарды кезектестіру. Әрбір сұрақ бізді қоршаған зат әлемі туралы
мағлұматтарды білу қажеттігін білдіреді. Бұл білімді біз пайымдау түрінде
айтамыз.
Пікір дегеніміз – жалған немесе ақиқат болуы мүмкін қандай да бір
пайымдау. Пікірлер жалпы және жеке болып бөлінеді. Жеке пікір нақты
фактілерді көрсетеді, мысалы, «3 + 3 <7».
Жалпы пікірлер объектілер немесе құбылыстар тобының қасиеттерін
сипаттайды, мысалы, «Егер жаңбыр жауған болса, онда көше су болып жатыр».
Егер пікір айтылған ой объектілерінің кез келгені үшін рас болса, онда
жалпы пікір тепе-теңдік ақиқат деп аталады.
Тепе-теңдік ақиқат пікірлер заттардың заңды байланыстарын көрсеткенде
ерекше пайдалы.
Сергіту жаттығулары (2 мин)

5) Жаңа тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Пікір дегеніміз не? Мысал келтіріңдер.
2. Қандай пікірлер жалпы деп аталады?
3. Жалпы және жеке пікірлерге мысал келтіріңдер?
4. Логика дегеніміз не?
5. Логика түрлері?

6)Сабақты қорытындылау
Оқушыларға логика негіздері туралы жалпы мағлұмат беру.

7. Үйге тапсырма § 3.1, бет. 28-31
Логикалық пікірлердің негізгі түсініктері.

Пән Информатика сынып 8___ Күні _._ .2010 ж.
сабақ №: 6 сағ.саны.: 1
Тақырып: Логикалық амалдар. Ақиқат кестелері. Орындау кестелері.
Мақсат: Оқушылардың логикалық амалдар және ақиқат кестелері туралы
білімдерін қалыптастыру. Логикалық операцияларды қолдануды үйрету.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды логикалық амалдармен және олардың ақиқат
кестелерімен таныстыру.
Дамытушылық –Оқушылардың логикалық ойлау қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Оқушылардың еңбекке деген сезімдерін тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы

1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а) оқушылар тізімі;
ә) кабинет жағдайы;
б) сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
1) Пікір дегеніміз не? Мысал келтіріңдер.
2) Қандай пікірлер жалпы деп аталады?
3) Жалпы және жеке пікірлерге мысал келтіріңдер?
4) Логика дегеніміз не?
5) Логика түрлері?
3) Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
4) Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Логикалық жалғаулықтар математикада күрделі айтылымдарды сипаттайтын
логикалық операциялар болып табылады. Логикалық айтылымдармен жұмыс істеу
үшін оларға ат қояды.
Әрбір логикалық жалғаулық логикалық айтылымдармен орындалатын операция
ретінде қарастырылады және олардың өз аты мен белгіленуі болады.
Математикалық логикада ЖӘНЕ, НЕМЕС, ЕМЕС логикалық операциялары
ақиқаттық мәндер кестесімен анықталады.
Ақиқаттық кестесі – бұл логикалық операцияның кестелік түрде ұсынылуы,
онда кірістік операндалардың ақиқаттық мәндерінің барлық мүмкін терулері
осы терулердің әрқайсысына арналған опеарцияның шығыстық нәтижесінің
ақиқаттық мәнімен бірге аталған.
Логикалық көбейту.ЖӘНЕ жалғаулығының көмегімен қарапайым екі А мен В
айтылымдарының бір құрамдасқа бірігуі логикалық көбейту немесе конъюнкция,
ал операцияның нәтижесі – логикалық көбейтінді деп аталады.
|А |В |А және В |
| Иә |Иә |Иә |
|Иә |жоқ |Жоқ |
|Жоқ |Иә |жоқ |
|жоқ |жоқ |жоқ |

Мұндағы, А және В – иә немесе жоқ мәндерін қабылдай алатын екі айтылым.

Логикалық қосу. НЕМЕСЕ логикалық операциясы белгісімен белгіленеді.
НЕМЕСЕ логикалық операциясының ақиқаттық кестесі төмендегідей болады:

|А |В |А немесе В |
| Иә |Иә |Иә |
|Иә |жоқ |Иә |
|Жоқ |Иә |Иә |
|жоқ |жоқ |жоқ |

Логикалық терістеу. ЕМЕС операциясы айтылымның үстіне сызықша салумен
белгіленеді. ЕМЕС (терістеу) операциясының ақиқаттық кестесі:
|А |А емес |
| Иә |Жоқ |
|Жоқ |Иә |

Мұндағы А қандай да бір кез келген айтылым. Бұл операцияның ақиқаттық
кестесінен, егер бастапқы А айтылымы жалған болса, онда А емес, теріске
шығаруы иә мәніне ие болады. Және, кеісінше, егер бастапқы А айтылымы
ақиқат болса, А емес, жоқ мәніне ие болады.
Сергіту жаттығулары (2 мин)

5) Жаңа тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Логикалық көбейту деп нені айтады?
2. Дизъюнкция деген не?
3. Логикалық терістеу деп нені айтады?
4. Ақиқат кестесі деген не?

6)Сабақты қорытындылау
Оқушыларға логикалық амалдар туралы жалпы мағлұмат беру.

7) Үйге тапсырма § 3.2, бет. 31-34
Логикалық операциялар.

Пән Информатика сынып 8___ Күні _._ .2010 ж.
сабақ №: 7 сағ.саны.: 1
Тақырып: ЭЕМ-нің логикалық негіздері. Электронды құралдар арқылы
логикалық амалдарды iске асыру.
Мақсат: Оқушылардың компьютердің логикалық элементтері және осы элементтер
арқылы логикалық амалдардың орындалуы туралы білімдерін
қалыптастыру.
Міндеттер:
Білімділік –Оқушыларды компьютердің логикалық негіздерімен таныстыру
Дамытушылық –Оқушылардың логикалық ойлану қабілеттерін жан-жақты дамыту.
Тәрбиелік – Оқушылардың информатика пәніне деген қызығушылығын тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы

1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а) оқушылар тізімі;
ә) кабинет жағдайы;
б) сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
1) Логикалық көбейту деп нені айтады?
2) Дизъюнкция деген не?
3) Логикалық терістеу деп нені айтады?
4) Ақиқат кестесі деген не?
3) Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
4) Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Компьютердің логикалық элементі – элементар логикалық функцияны жүзеге
асыратын электрондық логикалық схеманың бөлігі.
Компьютердің логикалық элементтері дегеніміз - ЖӘНЕ, НЕМЕСЕ, ЕМЕС
электрондық схемалары және басқалары, сондай-ақ триггер.
Бұл схемалардың көмегімен компьютер құрылғыларының жұмысын сипаттайтын
кез келген логикалық функцияны жүзеге асыруға болады.
Әрбір логикалық элементтің өзінің логикалық функциясын көрсететін
шартты белгісі болады, бірақ ол ондағы нақты қандай электрондық схеманың
жүзеге асырылғанын көрсетпейді. Бұл күрделі логикалық схемаларды жазуды
және түсінуді жеңілдетеді.
Логикалық элементтердің жұмысын ақиқаттық кестелердің көмегімен
сипаттайды.
Триггер – бұл компьютердің регистрлерінде екілік кодтың бір разрядын
жадыда сенімді сақтау үшін кеңінен қолданылатын электрондық схема.
Триггердің орнықты екі жағдайы бар, оның бірі – екілік санау жүйесінің
бірлігіне, екіншісі екілік санау жүйесінің нөліне сәйкес болады.
Триггер термині ағылшынның – ілгешек, төмен түсетін ілгешек деген
сөзінен шыққан.
Жадының қазіргі кездегі росхемаларында миллиондаған триггерлер бар.
Қосындылауыш дегеніміз – екілік сандарды қосуды орындайтын электрондық
логикалық схема.
Қосындылауыш, ең алдымен компьютердің арифметикалы-логикалық
құрылғысының орталық торабы қызметін атқарады, сонымен қатар ол машинаның
басқа құрылғыларында да қолданылады.
Көпразрядты екіліксандарды қосуға арналған көпразрядты екілік
қосындылауыш – бірразрядты қосындылауыштың комбинациясы.
Сонымен, бірразрядты екілік қосындылауыш – үш кірісі мен екі шығуы бар
құрылғы.
Егер ұзындығы екі және одан да көп бит екілік сөздерді қосу қажет
болса, онда мұндай қосындылауыштардың тізбектеліп жалғасуын қолдануға
болады және екі көршілес қосындылауыш үшін бір қосындылауыштың
тасымалдауының шығуы басқасының кірісі болады.
Сергіту жаттығулары (2 мин)

5) Жаңа тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Компьютердің логикалық элементі дегеніміз не?
2. ЖӘНЕ, НЕМЕС, ЕМЕС схемалары деген не?
3. Триггер деген не?
4. Қосындылауыш деген не?

6)Сабақты қорытындылау
Оқушыларға компьютердің логикалық элементтері туралы жалпы мағлұмат
беру.

7) Үйге тапсырма § 3.2, бет. 34-38
Компьютердің логикалық элементтері.

Пән Информатика сынып 8___ Күні _._ .2010 ж.
сабақ №: 8 сағ.саны.: 1
Тақырып: Арнаулы ЭЕМ-ның қызметiн ұйымдастыру. Жады ұяшығы, адрес
принциптерi және ЭЕМ-да ақпараттарды өңдеу түсiнiгi.
Мақсат: Оқушылардың ЭЕМ-нің қызметін ұйымдастыру және ақпараттарды өңдеу
түсінігі туралы білімдерін қалыптастыру. Арнаулы ЭЕМ-дердің
құрылысымен таныстыру.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушылардың ЭЕМ түрлерімен, оның құрылысымен таныстыру.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютерлерді пайдалану білімдерімен дағдыларын
дамыту.
Тәрбиелік – Оқушылардың информатика пәніне деген қызығушылығын жан-жақты
тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы

1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а) оқушылар тізімі;
ә) кабинет жағдайы;
б) сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
1) Компьютердің логикалық элементі дегеніміз не?
2) ЖӘНЕ, НЕМЕС, ЕМЕС схемалары деген не?
3) Триггер деген не?
4) Қосындылауыш деген не?
3) Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
4) Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Ғылыми – техникалық прогресс әр түрлі есептеу машиналарын құруға
себепші болды. Олар өздерінің арнаулы және функционалдық мүмкіндіктеріне
қарай үлкен ЭЕМ-дерге, мини ЭЕМ-дерге, микро ЭЕМ-дерге және дербес
компьютерлерге бөлінеді.

Үлкен ЭЕМ-дер – бұл өте қуатты компьютерлер, олар ірі мекемелерге,
кәсіпорындарға немесе халық шаруашылығының тұтастай салаларына жұмыс істеу
үшін қолданылады.
Мини ЭЕМ-дердің үлкен ЭЕМ-дерге қарағанда, өлшемдері шағын және
өнімділігі мен құны да төмен. Мини ЭЕМ-дер өндірістік процесстерді
басқаруда, ғылыми мекемелерде, ғылыми жұмыстарды оқу ісімен үйлестіретін
жоғары оқу орындарында қолданылады.
Микро ЭЕМ-дердің өнімділігі үлкен ЭЕМ-дерге қарағанда төмен және олар
негізінде деректер дайындау, программалық қамтамасыз етуін жетілдіру
бойынша көмекші операциялар орындайды.
Дербес компьютерлер соңғы 20 жылда қарқынды дамып келеді. Олар
«пайдаланушы» деп аталатын бір адамның жұмыс істеуіне арналған. Дербес
компьютермен жұмыс істегенде пайдаланушының арнайы программалау тілін білуі
қажет емес.
Есептеуіш машина түрлерінің көптігіне қарамастан, олардың ең маңызды
сипаттамалары:
- машинаның уақыт бірлігінде орындайтын опеарцияларының орташа
мөлшерімен өлшенетін шапшаңдығы;
- ЭЕМ операция орындайтын сандардың берілу түрі мен разрядтылығы;
- жадтайтын құрылғылардың сыйымдылығы.
ДК-нің негізі - микропроцессор. Техника мен микропроцессорлар
технологиясының дамуы ДЭЕМ буындарының ауысуын анықтайды.
Сергіту жаттығулары (2 мин)

5) Жаңа тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Есептеуіш машиналардың түрлерін атап шығыңдар?
2. Есептеуіш машиналардың жалпы сипаттамаларын атаңдар?
3. ДК-дің қандай модельдері әлемде жетекші орын алады?
4. ДК-нің кең таралуына себепші болған сипаттамаларын атаңдар?

6)Сабақты қорытындылау
Оқушыларға арнаулы ЭЕМ қызметтерін ұйымдастыру және компьютерде ақпарат
өңдеу туралы жалпы мағлұмат беру.

7) Үйге тапсырма § 4.1, бет. 41-44
Дербес компьютерлер туралы жалпы түсінік.

Пән Информатика сынып 8_ Күні . .2010 ж.
сабақ №: 9 сағ.саны.: 1
Тақырып: Сынақ жұмысы.
Мақсат: Оқушылардың өткен тақырыптар бойынша білімін тексеру, жүйеге
келтіру.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушылар білімін тексеру, жүйеге келтіру.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютермен жұмыс жасау қабілеттерімен дағдыларын
дамыту.
Тәрбиелік – Оқушылардың пәнге деген дұрыс қатынасын тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы

1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а) оқушылар тізімі;
ә) кабинет жағдайы;
б) сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
3) Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
4) Сынақ жұмысы (20-25 мин)
Сергіту жаттығулары (2 мин)
1) Сынақ сұрақтары:
1. Келесі ондық сандарды 2-лік, 8-дік, 16-лық санау жүйелеріне
ауыстырыңдар:
№1 а) 32910 б) 45110 в) 234110
№2 а) 94510 б) 7210 в) 122310
№3 а) 56210 б) 6310 в) 559910
№4 а) 102910 б) 66410 в) 400110
№5 а) 99910 б) 7510 в) 36410
№6 а) 11910 б) 18710 в) 103610
№7 а) 23410 б) 17510 в) 54410
№8 а) 79910 б) 65210 в) 3610
№9 а) 22710 б) 33710 в) 61410
№10 а) 88110 б) 51110 в) 8910
№11 а) 85210 б) 77110 в) 123410
№12 а) 11810 б) 17110 в) 23410
№13 а) 53910 б) 11110 в) 10910
№14 а) 14310 б) 71210 в) 90210
№15 а) 30810 б) 20010 в) 65010
2. Келесі сандарды ондық санау жүйесіне ауыстырыңдар:
а) 10001002 б) 6518 в) 6116
а) 10001002 б) 6518 в) 6116
а) 11101102 б) 1258 в) F7716
а) 001111002 б) 7778 в) EEF16
а) 0110011102 б) 4218 в) 69416
а) 11110001002 б) 9548 в) FA516
а) 100101012 б) 6528 в) 5A516
а) 0100110102 б) 5248 в) 5816
а) 1001002 б) 1448 в) BB216
а) 100100102 б) 2238 в) 7A16
а) 100011002 б) 6368 в) D116
а) 0010001112 б) 948 в) 66816
а) 1110001012 б) 1268 в) 6216
а) 100001012 б) 8858 в) 66616
а) 11111012 б) 6608 в) 26016
а) 0001011012 б) 0238 в) FDD16
3. Келесі екілік сандарға арифметикалық амалдар қолданыңдар.
а) 101110 б) 110010001 в) 101111
+ 01011 - 100111110 * 0101
а) 10001110 б) 111000011 в) 101001
+ 0101011 - 100111010 * 0011
а) 10010100 б) 111010010 в) 101001
+ 0101000 - 101101010 * 1100
а) 11110001 б) 1100010010 в) 1011
+ 1110101 - 01111010 *1100
а) 11110 б) 111010010 в) 1011
+ 0101 - 01100010 *1111
а) 1000101010 б) 11011010 в) 101101
+ 011100101 - 0110010 * 011
а) 1001000100 б) 110000110 в) 1111101
+ 110100101 - 01001110 * 111
а) 11000110 б) 11010000 в) 101101
+ 1100111 - 0111110 * 10001
а) 1111010 б) 11011110 в) 101111
+ 0110101 - 0110111 * 0101
а) 10111010 б) 11010110 в) 001001
+ 0110101 - 0111010 * 1101
а) 10101010 б) 11000010 в) 101101
+ 0100101 - 0111110 * 1001
а) 100100011 б) 11001010 в) 10001
+ 111011010 - 0010011 * 111
а) 1110 б) 10100010 в) 11101001
+ 1101 - 0111110 * 100101
а) 1001010 б) 1001110 в) 10101
+ 0001101 - 1110010 * 0111
а) 10001110 б) 11001010 в) 11101
+ 101101 - 0110010 * 101
5)Сабақты қорытындылау және бағалау
Оқушылардың білім деңгейін тексеру.

6) Үйге тапсырма
Қайталау.

Пән Информатика сынып 8___ Күні _._ .2010 ж.
сабақ №: 10 сағ.саны.: 1
Тақырып: Жаңа типті арнаулы компьютер, оның негізгі құрылғыларына
сипаттама. ЭЕМ-да шығарылған есептер мен техникалық
сипаттамалардың өзара байланыстылығы. Элементтік база және ЭЕМ-нің
даму буыны.
Мақсат: Оқушылардың жаңа типті арнаулы компьютерлер және олардың негізгі
құрылғыларының сипаттамалары туралы білімдерін қалыптастыру. ЭЕМ
буындары мен олардың элементтік базасы туралы мәліметпен таныстыру.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушылардың компьютерлердің жаңа типтері мен олардың негізгі
құрылғылары туралы білімдерін қалыптастыру.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютердің жаңа модельдерін пайдалану дағдылары
мен қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Заман талабына сай компьютерлік сауаттылығы мол да, кішіпейілді
оқушыларды тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: жаңа сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы

1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
2) Жаңа тақырыпқа кіріспе(3-5мин)
3) Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Қазіргі ДК қарапайым әрі күрделі. Өткен жылдар ішінде жүйені құрастыру
үшін қолданылатын құрауыштардың көбі басқа құрауыштармен біріктірілді,
сондықтан элементтерінің саны азайып, ол едәір қарапайым болды. Сонымен
қатар ол күрделілірек те болды, өйткені қазіргі жүйенің әрбір бөлігі
бұрынғы жүйелердің сол бөліктеріне қарағанда әлдеқайда көп функция
атқарады.
Қазіргі ДК-нің құрамына кіретін негізгі құрауыштар келесідей:
- жүйелік тақша
- процессор
- жад
- қатқыл диск
- ақпарат жинақтаушы
- бейнеадаптер
- монитор
жүйелік тақша – жүйенің ядросы. Бұл ДК-дің басты бөлігі – қалғандарының
барлығы онымен жалғастырылған және жүйедегі құрылғылардың бәрін нақты сол
басқарады. Әдетте, жүйелік тақшада келесі құрауыштар болады:
- процессордың ұясы
- процессордың қоректену кернеуін түрлендірушілер
- жүйелік тақшаның жүйелік логика микросхемаларының жинағы
- екінші деңгейлі кэш-жады
- жад ұялары
- шинаның слоттары
- енгізу-шығару микросхемасы
Процессор - бұл компьютердің «қозғалтқышы». Бұл жүйедегі ең маңызды
микросхема, өйткені дәл осы микросхема программалық жасауының командаларын
орындайды.
Жүйелік жад көбінесе жедел жад немесе ерікті қатынасты жад деп аталады.
Бұл онда процессор өңдеу кезінде пайдаланатын барлық бағдарламалар мен
деректер жазылатын негізгі жад.
Қатқыл диск – жүйедегі ең басты ақпарат тасушы. Онда қазіргі кезде
жедел жадта жоқ бағдарламалар мен деректер сақталады.
Бейнеадаптер – мониторда көретін ақпарат бейнесін басқару қызметін
атқарады.
Монитор жүйелік блоктан бөлектен бөлектеніп, өзінің қорғауыш қорабына
орналастырылған.
Атқаратын қызметі бойынша ДК-ді үш топқа бөлуге болады: тұрмыстық
мақсаттағы, жалпы мақсаттағы және кәсіби мақсаттағы ДК-лер.
Сергіту жаттығулары (2 мин)
4) Жаңа тақырыпты бекіту (20-25 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Жаңа типті компьютердің негізгі құрауыштарын атап шығыңдар?
2. Аналық тақша құрауыштарын атап шық?
3. Монитор неге арналған?
4. Мақсатына қарай ДК-лер қандай топтарға бөлінеді?
5)Сабақты қорытындылау
Оқушыларға арнаулы ЭЕМ қызметтерін ұйымдастыру және ЭЕМ буындары,
олардың элементтік базасы туралы жалпы мағлұмат беру.
6) Үйге тапсырма § 4.2, бет. 44-50
Дербес компьютердің құрауыштары. Дербес компьютерлерді жіктеу.

Пән Информатика сынып 8___ Күні _._ .2010 ж.
сабақ №: 11 сағ.саны.: 1
Тақырып: Компьютер бөліктерінің негізгі қызметтері. Программалық басқару
принципі. Программалық қамсыздандырудың құрамы мен құрылымы.
Мақсат: Оқушылардың компьютер бөліктерінің қызметтері және оның
бағдарламалық қамсыздандыруы туралы білімдерін қалыптастыру.
Программалық басқару принципін жүзеге асыруды үйрету.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды компьютердың негізгі бөліктерінің қызметтерімен
таныстыру.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютер құрылысы ажырата білу дағдылары мен
қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Талапқа сай таланты да, білімді оқушыларды тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы
1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
1. Жаңа типті компьютердің негізгі құрауыштарын атап шығыңдар?
2. Аналық тақша құрауыштарын атап шық?
3. Монитор неге арналған?
4. Мақсатына қарай ДК-лер қандай топтарға бөлінеді?
3) Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
4) Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Микропроцессор (МП) – бұл ДК-нің орталық блогы, ол машинаның барлық
блоктарының жұмыс басқаруға және ақпаратпен арифметикалық және логикалық
операциялар орындауға арнлған.
Микропроцессор немесе, әдетте оны процессор деп атайды, компьютердің
миы болып табылады. Процессордың негізгі бөліктері – арифметикалық-
логикалық құрылғы, басқару блогы, жад регистрлері.
Арифметикалық-логикалық құрылғыда сандық және символдық ақпараттармен
арифметикалық және логикалық операциялар орындалады.
Басқару құрылғысы компьютердің барлық құрауыштарының жұмысын
үйлестіреді, яғни белгілі бір басқару сигналдарын қалыптастырып, қажетті
уақыт кезеңдерінде оларды жіберіп тұрады, операцияларды орындау үшін жад
ұяшықтарының адрестерін пішімдейді де, бұл адрестерді ЭЕМ-нің сәйкес
блоктарына жібереді.
Процессордың сипаттамасын тактілік жиілігі мен разрядтылығы айқындайды.
Процессордың тактілік жиілігі мегагерцпен өлшенеді. 1 МГц тактілік жиілік
процессордың секундына бір миллион қарапайым операция орындауына парапар.
Компьютердің өнімділігі ішкі жад көлеміне, процессордың тактілік жиілігіне,
процессордың разрядтығына, кеңарна разрядтығына байланысты.
Компьютердің ішкі жады негіз болып табылады, өйткені процессор тек
сонымен ғана тікелей жұмыс істейді. Процессорды ақпаратпен қамтамасыз етіп,
үнемі жұмыс істейтін болғандықтан, оны жедел жад деп те атайды.
Компьютердің ішкі жады реттелген электрондық элементтердің жиынтығынан
тұрады. Әрбір элемент екі тұрақты қалыптың бірінде ғана болады. Яғни, ол
екілік разряд болып табылады немесе бір бит ақпарат сақтайды.
Сыртқы жад ДК-нің сыртқы құрылғыларына жатады және қашан болса да,
қандай да болса міндеттерді шешуге қажет болуы мүмкін кез келген ақпаратты
ұзақ уақыт сақтау үшін қолданылады.
Процессор мен жадты ақпараттық кеңарна немесе ішінде басқа шиналар:
деректер беру кеңарнасымен адрес беру кеңарнасы бар шина жалғастырады.
Деректер шинасы мен адрестер шинасынан басқа жүйелік шинаға машинаның
барлық блоктарына нұсқаулар беруге арналған командалар шинасы мен
электрқоректену жүйесіне ДК блоктарын қосуға арналған қоректендіру шинасы
кіреді
Сергіту жаттығулары (2 мин)
5) Өткен тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Ішкі жадта ақпарат қалай сақталады?
2. Ақпараттық кеңарна деген не?
3. Процессор қандай қызмет атқарады?
4. Тактілік жиілік деген не?
5. Басқару құрылғысы не істейді?
6)Сабақты қорытындылау
Оқушыларға компьютердің бөліктерінің қызметтері және компьютерді
программалық басқару принципі туралы жалпы мағлұмат беру.
7) Үйге тапсырма § 5.1, бет. 51-60
Дербес компьютердің құрылымы және оның жұмыс істеуі.

Пән Информатика сынып 8___ Күні _._ .2010 ж.
сабақ №: 12 сағ.саны.: 1
Тақырып: Операциялық жүйе және оның түрлері. Операциялық жүйе ядросы.
Мақсат: Оқушылардың операциялық жүйе және олардың түрлері туралы білімдерін
қалыптастыру. Операциялық жүйе ядросы ұғымымен таныстыру.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды операциялық жүйе және олардың түрлерімен таныстыру.

Дамытушылық –Оқушылардың компьютер құрылысы ажырата білу дағдылары мен
қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Талапқа сай таланты да, білімді оқушыларды тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы
1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5 мин)
1. Ішкі жадта ақпарат қалай сақталады?
2. Ақпараттық кеңарна деген не?
3. Процессор қандай қызмет атқарады?
4. Тактілік жиілік деген не?
5. Басқару құрылғысы не істейді?
3) Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
4) Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Операциялық жүйе – бұл компьютерді іске қосқан кезде жүктелетін және
оның барлық құрылғыларының жұмысын басқаратын арнайы программа.
Операциялық жүйе адам мен компьютердің электрондық құрауыштары және
қолданбалы программалар арасында келістіруші қызметін атқарады. Ол адамның
программаларды іске қосуына, барлық мүмкін деректерді оларға беруге және
олардан алуға, программа жұмысын басқаруға, компьютердің және оған қосылған
құрылғылардың параметрлерін өзгертуе, ресурстарды қайта бөліп беруге
мүмкіндік береді. Дербес компьютерде жұмыс істеу, оның операциялық
жүйесімен жұмы сістеу болып табылады.
Операциялық жүйелер:
- бір міндетті және көп міндетті қатар атқаратын;
- бір адам пайдаланатын және бірнеше адам пайдаланатын
болып бөлінеді.
Бір міндетті операциялық жүйелер қай кезде де адамның компьютерде тек
бір ғана іспен шұғылдануына, яғни тек бір ғана мәселені шешуге мүмкіндік
береді.
Көп міндетті жүйелер бірнеше программаны қатар іске қосуға мүмкіндік
береді.
Бір адам ғана пайдаланатын операциялық жүйелер компьютерде тек бір адам
ғана жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.
Бірнеше адам пайдаланатын жүйеде әрбір пайдаланушы өз ақпаратына пароль
енгізіп, тек жее өзінің ғана аша алатын ақпаратына шыға алады.
Соңғы жылдары графикалық көптерезелі интерфейс компьютерлермен жұмыс
істеудің стандартына айналды. Мұнда қажетті әрекеттер мен объектілердің
сипаттамалары мәтін түрінде енгізілмейді, маустың көмегімен менюден,
файлдар тізімімен және т.с.с таңдалады.
Қазіргі кезде дербес компьютердің операциялық жүйесінің екі типі кең
таралған. Бірінші ипіне MicroSoft компаниясының ұқсас екі жүйесі Windows
95 пен Windows NT жатады.
Windows тұйық жұмыс ортасы болып табылады. Бұл – операциялық жүйе
деңгейінде мүмкін болған кез келген операцияларды Windows-тан шықпай-ақ
орындауға болады деген сөз.
Сергіту жаттығулары (2 мин)
5) Өткен тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Операциялық жүйе дегеніміз не?
2. Операциялық жүйе не үшін қажет?
3. Интерфейс деген не?
4. Операциялық жүйе қалай жіктеледі?
5. Тұйық жұмыс ортасы деген не?
6. Қандай операциялық жүйелерді білесіңдер?
6)Сабақты қорытындылау
Оқушыларға операциялық жүйе және олардың түрлері туралы жалпы мағлұмат
беру.
7) Үйге тапсырма § 6.1, 6.2, 6.3, бет. 61-79
Операциялық жүйе.

Пән Информатика сынып 8___ Күні _._ .2010 ж.
сабақ №: 13 сағ.саны.: 1
Тақырып: Каталогтармен, файлдармен және дискілермен жұмыс жасаудың негізгі
командалары. Қолданбалы программаларды жіберу.
Мақсат: Оқушылардың каталогтармен, файлдармен және дискілермен жұмыс
жасаудың негізгі командалары туралы білімдерін қалыптастыру.
Қолданбалы программалармен жұмыс істеуге үйрету.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды каталогтармен, файлдармен және дискілермен жұмыс
жасауды үйрету.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютермен жұмыс жасау дағдылары мен
қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Тәрбиелі, білімді және ойлау қабілеті жан-жақты оқушыларды
тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, жұмыс дәптері, ActiveStudio бағдарламасы,
ActivBoard, ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы

1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
1) Операциялық жүйе дегеніміз не?
2) Операциялық жүйе не үшін қажет?
3) Интерфейс деген не?
4) Операциялық жүйе қалай жіктеледі?
5) Тұйық жұмыс ортасы деген не?
3) Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
4) Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Компьютерде файл және қапшық аттарын және қай жерде олардың
орналасқанын біле отырып жұмыс істесеңдер, оларды қапшықтар терезесінің
немесе Проводник көмегімен іздеу қолайлы. Бірақ бұл жағдайда іздеп жатқан
файлдарынңның қай жерде орналасқанынн білу қажет. Мұндай жағдайда Windows
ОЖ-де Найти деп Windows командалары көмекке келеді.
Бұл команда компьютерлеріңнің қандай жерінде болса да орналасқан
құжаттардың файлдарын, программаларды, қапшықтарды және тіпті желіден тұтас
компьютерді жылдам іздеп табуға мүмкіндік береді. Объектіні оның аты,
жасалған күні, өлшемі, типі, мазмұны немесе бұл параметрлердің жеке
комбинациялары бойынша табуға болады. Мысалы, Найти командасынан өткен айда
Word мәтіндік редакторы жасаған «информатика» сөзі бар барлық файлдарды
көрсетуді немесе өлшемі 100 килобайттан кем барлық файлдарды және т.б.
табуды сұрауға болады.
Объектіні немесе объектілер тобын тауып, олармен әдеттегі қапшық
терезедегідей Найти командасының терезесінде тікелей жұмыс істеуге немесе
ол сақталған қапшыққа өтуге болады.
Комнаданы шақыру үшін мына әрекеттер тізбегін орындаймыз:
Пуск – Главное меню – Найти – Файлы и папки
Экранда үнсіз келісім бойынша активті жағдайға келтірілген, онда нені
іздеу керек екенін көрсетуге болатын Имя и Местонахождение қосымшасы бар
Найти комнадасының диалогтік терезесі пайда болады.
Тапсырма №1. Найти комнадасының көмегімен Ученик ФИО қапшықтарыңды
табыңдар.
1. Пуск-Найти-Файлы и папки әрекеттер тізбегін орындаңдар
2. Найти командасының диалогтік терезесінде Имя и местонахождение
қосымшасын активті жағдайға келтіріңдер.
3. Имя өрісіне Ученик ФИО -өз қапшықтарыңның атын енгізіңдер.
4. Найти батырмасын шертіңдер.
5. Егер қапшық табылса, онда терезенің төменгі бөлігінде қапшықтарыңның
орналасқан жерін табу жолы көрсетіледі, сендер оны осы терезеде ашуларыңа
болады.
6. Егер қапшық табылмаса, онда терезенің төменгі бөлігінде «бұл түрде
бейнеленетін объектілер жоқ» деген хабарлама шығады.
Сергіту жаттығулары (2 мин)
5) Өткен тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Файл, қапшықтарды іздеуді қалай жүзеге асырамыз?
2. Компьютердің уақыты мен күнін қалай өзгертуге болады?
3. Жұмыс үстелі реңінің өрнегін баптау қалай жүзеге асырылады?
4. Экран заставкасын орнатуды қалай жүзеге асырамыз?.
6)Сабақты қорытындылау
Оқушыларға файлдар, дискілер және каталогтармен жұмыс жасау командалары
туралы жалпы мағлұмат беру.
7) Үйге тапсырма § 6.4, 6.5, бет. 65-80
Файлдар мен қапшықтар іздеу. WINDOWS –ты баптау.

Пән Информатика сынып 8___ Күні _._ .2010 ж.
сабақ №: 14 сағ.саны.: 1
Тақырып: Вирустан тазарту программасы.
Мақсат: Оқушылардың вирустан тазарту программалары туралы білімдерін
қалыптастыру. Вирустан тазарту программаларымен жұмыс істеуді
үйрету.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды антивирустық программалармен таныстыру.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютерлік программалармен жұмыс жасау
дағдылары мен қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Тәрбиелі, білімді және ойлау қабілеті жан-жақты оқушыларды
тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы

1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5 мин)
1. Файл, қапшықтарды іздеуді қалай жүзеге асырамыз?
2. Компьютердің уақыты мен күнін қалай өзгертуге болады?
3. Жұмыс үстелі реңінің өрнегін баптау қалай жүзеге асырылады?
4. Экран заставкасын орнатуды қалай жүзеге асырамыз?
3) Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
4) Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Компьютерлік вирус – «көбейтілуге» және басқа программаларға «жұғуға»
қабілетті, әдетте өлшемі шағын арнайы компьютерлік программа. Ол
компьютерге пайдаланушының рұқсатынсыз, «зақымдалған» дискета немесе
«зақымдалған» файлмен бірге түсуі мүмкін. Ішінде вирусы бар программа
«зақымдалған» деп аталады.
«Зақымдалған» программа жұмысын бастағанда, алдымен басқаруға вирус
алады. Вирус басқа программаларды тауып, оларды зақымдайды.
Жаңа вирустық программалардың саны үнемі көбейіп және түрлері өзгеріп
отырады, сондықтан компьютер пайдаланушы вирустар табиғатын, вирустардың
жұғу әдісін және олардан қорғануды білуі керек.
Соңғы кезде компьютерлік вирустармен күресуде үлкен тәжірбие
жинақталады, антивирустік программалар жасалды, программалар мен деректерді
қорғау шаралары айқындалды. Вирус табылған кезеңнен бастап қысқа уақыт
ішінде қайта пайда болатын вирустарды жеңетін антивирустық құралдар үнемі
жетілдіріліп және дамытылып отырады. Вирустарды табуға және жоюға мүмкіндік
беретін программалар антивирустық программалар деп аталады.
Белгілі антивирустық программаларды бірнеше типтерге бөлуге болады.
Детектор-програмалар белгілі вирустардың бірімен зақымдалған файлдарды
табады, мұндай программалар жеке түрде сирек кездеседі.
Фагтар немесе доктор-программалар, сондай-ақ вакцина-программалар
вируспен зақымдалған файлдарды тауып қана қоймай, оларды емдейді де, яғни
программаны вируспен зақымдалғанға дейінгі қалпына келтіре отырып,
файлдардан вирус программасының тәні жояды. Фагтар өз жұмысының басында
вирустарды жедел жадтан іздейді, оларды жояды, тек содан кейін ғана
файлдарды емдеуге кіріседі.
Ревизор-программалар вирустардан қорғайтын құралдардың ең сенімдісі.
Ревизор программалардың алғашқы қалпын, яғни компьютердің вируспен
зақымдалмаған кезін есте сақтайды, содан кейін оқтын-оқтын ағымдағы
жағдайды алғашқы жағдаймен салыстырып отырады. Егер өзгеріс табылса, онда
дисплейдің экранына хабарлама шығарады.
Фильтр-программалар немесе «күзетшілер» - ұдайы компьютер жадында
болатын шағын резидентті программалар. Олар компьютердің операцияларын
бақылайды және компьютер жұмысының барысында вирустарға тән күмәнді
әрекеттерді табады.
Вирустар үнемі өзгеріп отырады және олардың саны күн сайын көбеюде,
антивирустық программалар да олардан қалмауға тырысады, сондықтан әрқашан
антивирустардың жаңа нұсқаларының шығуын қадағалауды қажет етеді.
Сергіту жаттығулары (2 мин)
5) Өткен тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Компьютерлік вирус деген не?
2. Вирустар компьютерге қалай түседі?
3. Вирустар қалай жіктеледі?
4. Антивирустық программалар дегеніміз не?
5. Антивирустық программалардың негізгі типтерін атаңдар?
6)Сабақты қорытындылау
Оқушыларға антивирустық программалармен жұмыс жасау туралы жалпы
мағлұмат беру.
7) Үйге тапсырма § 6.6.2, 6.6.3, бет. 87-92
Компьютерлік вирус. Антивирустық құралдар.

Пән Информатика сынып 8___ Күні _._ .2010 ж.
сабақ №: 15 сағ.саны.: 1
Тақырып: Программаны архивациялау.
Мақсат: Оқушылардың архивациялау программалары туралы білімдерін
қалыптастыру. Архивация программаларымен жұмыс істеуді үйрету.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды архивациялау программаларымен жұмыс жасауды үйрету.

Дамытушылық –Оқушылардың компьютерлік программалармен жұмыс жасау
дағдылары мен қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Тәрбиелі, білімді және ойлау қабілеті жан-жақты оқушыларды
тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы

1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
1. Компьютерлік вирус деген не?
2. Вирустар компьютерге қалай түседі?
3. Вирустар қалай жіктеледі?
4. Антивирустық программалар дегеніміз не?
5. Антивирустық программалардың негізгі типтерін атаңдар?
3) Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
4) Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Ақпараттарды қорғау құралдарының бірі – резервтік көшірмелерді
магниттік тасушыларда сақтау болып табылады. Егер файл жадтың көп көлемін
алып, дискетке сыймайтын болса, мұндай жағдайларда ақпаратты сығуға
мүмкіндік беретін арнайы программалар қолданылады. Мұндай сығылған
файлдарды тек дискетке сақтап қана қоймай, компьютерлік желілерде байланыс
арналары арқылы жіберуге де болады.
Ақпаратты сығу – файлда жадтың сақтау көлемін кішірейтетін ақпаратты
түрлендіру процессі.
Файлда ақпаратты сығу процессі деректерді архивтеу терминімен аталады.
Архивтік файл – арнайы әдіспен ұйымдастырылған файл, оның ішінде бір
немесе бірнеше файл немесе сығылған қапшық, сондай-ақ файлдардың аты,
оларды жасау немесе өзгерту күні мен уақыты, өлшемі т.б. туралы қызметтік
ақпараттар болуы мүмкін.
Архиваторлардың жұмысының принципі файлда «артық» ақпарат іздеуге және
содан кейін ең кіші көлемге келтіру үшін оны кодтауға негізделген.
Файлдарды архивтеудің ең кең тараған әдісі – бірдей символдар тізбегін
сығу.
Архивтеуші-программа тек архивтік дискеттерде орын үнемдеуге ғана емес,
бірлесіп пайдаланатын файлдардың топтарын бір файлға біріктіруге де
мүмкіндік береді. Бұл архив жүргізуді әжептеуір жеңілдетеді.
Архивтен алу – бұл файлдарды архивке орналастырғанға дейін қандай түрде
болса, архивтен тура сондай түрде қалпына келтіру процессі.
Архивті шешкенде файлдар архивтен алынады да, дискіге орналастырылады.
Файлдарды қаттау мен шешуді жүзеге асыратын программалар архивтеуші-
программалар деп аталады.
Архивтеушілердің бәрі архивтеудің негізгі функцияларын орындайды:
- жаңа архив жасау
- архивтен файлдарды шығару
- бар архивке файлдарды қосу
- өзі шешілетін архив жасау
- көптомды архив жасау
- зақымдалған архивті толық немесе жартылай қалпына келтіру
- архивтерді бөгде адамдардың қарауынан және өзгертуінен қорғау.
Сергіту жаттығулары (2 мин)
5) Өткен тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Ақпаратты сығу дегеніміз не?
2. Файлдарды архивтеу не үшін қолданылады?
3. Архивтік файл дегеніміз не?
4. Архивтен алу дегеніміз не?
5. Архивтеуші-программаларды атаңдар?
6)Сабақты қорытындылау
Оқушыларға архивтік программалармен жұмыс жасау туралы жалпы мағлұмат
беру.
7) Үйге тапсырма § 6.7, бет. 92-99
Архивтеу программалары, файлдарды архивтеу туралы жалпы мәліметтер.

Пән Информатика сынып 8 ___ Күні _._ .2011 ж.
сабақ №: 17 сағ.саны.: 1
Тақырып: Графиктiк редактор және оның қосымша мүмкiндiктерi.
Мақсат: Оқушылардың графиктік редактор және оның қосымша мүмкіндіктері
туралы білімдерін қалыптастыру. Графиктік редакторда жұмыс істеуді
үйрету.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды графиктік редактормен және оның қосымша
мүмкіндіктерімен таныстыру.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютерлік программалармен жұмыс жасау
дағдылары мен қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Тәрбиелі, білімді және ойлау қабілеті жан-жақты оқушыларды
тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: жаңа сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы
5) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
6) Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
3)Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Компьютерде кескіндерді өңдеу үшін арнайы программалар – графикалық
редакторлар пайдаланылады. Қазіргі кезде компьютерлік графикамен жұмыс
жаауға арналған көптеген программалық құралдар бар. Графикалық
редакторларды да екі категорияға бөлуге болады: растрлық және векторлық.
Графикалық редактор – бұл графикалық кескіндерді құруға, редакциялажәне
қарап шығуға арналған программа.
Түсірілген суреттер мен жалпы суреттерді өңдеуге көбінесес растрлық
графикалық редакторлар қолайлы, себебі растрлық кескіндер түстер
градациясын және көмескі бояуларды жоғары дәрежеде беруді қамтамасыз етеді.

Қарапайым растрлық кескіндерді тікелей салуға мүмкіндік беретін
қарапайым растрлық редакторлардың қатарына Paint, PainBrush, Painter
жатады.
Растрлық графикалық редакторлардың негізгі класы олардың сапасын
арттыру және даяр растрлық кескіндерді өңдеуге арналған. Мұндай
редакторларға Adobe Photoshop, Corel PhotoPaint және басқа осы сияқты
программалар жатады.
Кәсіби растрлық редакторлар, негізінде сурет салу үшін емес,
фотобейнелерді өңдеу, яғни йақындық және қанықтылықты арттыру, ескі
фотобейнелердегі кірді және сызаттарды жою үшін пайдаланылады.
Растрлық графика жағдайындағыдай векторлық графикамен де жұмыс істейтін
программалық құралдардың өте көп түрі бар, оларды меңгеру растрлықпен
салыстырғанда күрделілеу. Векторлық графикалық редакторларға Word мәтіндік
редакторына құрамдас графикалық редакторды, ал кәсіби графикалық
редакторларға CorelDraw, Adobe Illustrator және басқаларын жатқызуға
болады.

Сергіту жаттығулары (2 мин)

4) Жаңа тақырыпты бекіту (20-25 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
6. Растрлық графикалық редакторларды атаңыз?
7. Векторлық графикалық редакторларды атаңыз?
8. Растрлық және векторлық графикалық кескіндердің айырмашылығы неде?
9. Paint құрал-саймандарын атап шығыңыз?
Тапсырма.
Растрлық кескіндерді редакциялау.
1. ОЖ –нің алмасу буферіне Жұмыс үстелі жүктелген сәтте экран
көшірмесін орналастырыңдар, ол үшін Print Screen батырмасын басыңыздар.
2. Paint редакторына жіберіңіз. Түзету – Қою (Правка - Вставить)
командаларын орындаңыз. (редактор терезесінде белгілер мен таңбашалардан
тұратын Жұмыс үстелінің кескіні пайда болады).
3. Меню пунктіндегі Ерекшелеуді пайдаланып, Қоржын белгісін
ерекшелеңіз. Ерекшеленген төртбұрышты фрагментті кескіннің жоғары бөлігіне
тасымалдаңдар.
4. Тасымалданған фрагменттің орнанда қалған ақ төртбұрышты фон түсімен
бояңыз. Ол үшін Түстерді таңдау құралын таңдап, оны фонның кез келген
нүктесіне қойып, тышқанды шертіңдер.
5. Құю құралын таңдап, ақ төртбұрыш өрісіне шертіңіз.
Менің құжаттарым белгісін қызыл фонды ақ эллиппен жабыңыз.

5)Сабақты қорытындылау және бағалау
Оқушыларға графиктік редактор және оның қосымша мүмкіндіктері туралы
жалпы мағлұмат беру.

6) Үйге тапсырма § 6.1, 6.2, бет. 56-62
Графикалық ақпараттарды өңдеу технологиясы.

Пән Информатика сынып 8___ Күні _._ .2011 ж.
сабақ №: 18 сағ.саны.: 1
Тақырып: WORD текстiк редакторы және оның мәнi, мәзiрi (меню), құрал
тақтасы мен кезеңдерi.
Мақсат: Оқушылардың WORD текстік редакторы және онымен жұмыс жасаудың
бастамалары туралы білімдерін қалыптастыру. Мәтіндік редакторда
жұмыс істеуді үйрету.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды WORD мәтіндік редакторымен таныстыру.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютерлік программалармен жұмыс жасау
дағдылары мен қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Тәрбиелі, білімді және ойлау қабілеті жан-жақты оқушыларды
тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы
1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
1) Растрлық графикалық редакторларды атаңыз?
2) Векторлық графикалық редакторларды атаңыз?
3) Растрлық және векторлық графикалық кескіндердің айырмашылығы неде?
4) Paint құрал-саймандарын атап шығыңыз?
3)Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
4)Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
MS Word – бұл құжаттарды құру, қарап шығу, өзгерту және басып шығару
үшін арналған Microsoft Office жүйесінің құрамына кіретін программа.
Word іс жүзінде қазіргі мәтіндік процессорлардың барлық қажетті
сапаларына ие.
- құжаттарды құру және теру;
- қаріптер жиынын пайдалану арқылы оларды форматтау;
- кестелер, графиктер, математикалық формулаларды пайдалану;
- емле ережесін тексеру және сөздерді автоматты тасымалдау;
- іскер хаттарды, келісім-шарттарды, есеп беру формаларын және т.с.с.
дайындауға Шеберді және Шаблонды пайдалану;
мәтіндік процессордың кемшіліктері:
- математикалық формулаларды енгізу күрделі;
- растрлық графикаларға арналмаған.
Мәтіндік процессорды бірнеше әдіспен қосуға болады. Ол үшін келесі
команданы орындаймыз:
Пуск – Программы - Microsoft Office - MS Word.
Мәтіндік процессорды іске қосқаннан кейін экранда қосымша терезе
бейнеленеді. MS Word терезесінің негізгі элементтері барлық Office
қосымшалары үшін ортақ болып табылады. Әдеттегі редактор терезесінің жоғары
бөлігіне негізгі меню бар: Файл, Түзету, Түр, Қою, Формат, Сервис, Кесте,
Терезе, Анықтама.
MS Word-пен жұмыс істей отырып, негізінде, екі құрал-саймандар тақтасын
пайдаланасыз: суреттері бар батырмалардан тұратын Стандартты тақтасы мен
Форматтау тақтасы. Әрбір батырмаға команда сәйкес келеді, ал батырмадағы
сурет команданың мазмұнын көрсетеді. Батырмалардың көбісі менюге кіруге
оңай, жиі қолданылатын командаларды қайталайды. Батырмамен байланысты
команданы шақыру үшін осы батырмаға тышқанмен шерту қажет. Егер тышқанның
сілтемесін батырмаға қойсаңыз, жанында команда аты жазылған жақтау шығады.

Сергіту жаттығулары (2 мин)

5) Жаңа тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. MS Word процессорын қалай іске қосуға болады?
2. Стандартты тақтасына қандай операциялар жатады?
3. Форматтау тақтасына қандай операциялар жатады?
4. Жаңа MS Word құжатты қалай ашады:
5. MS Word құжатын қалай сақтауға болады?
Тапсырма.
MS Word – пен танысу.
1. MS Word мәтіндік процессорды таныс әдістердің бірін пайдаланып
ашыңыз.
2.Құрал-саймандар тақтасындағы Стандартты, Форматтау белгілерін
қараңыз, ол үшін оларға тышқан сілтемесін әкелсе жеткілікті.
Анықтама менюінен Стандартты құрал-саймандар тақтасының әрбір пункті
бойынша ақпаратты табыңыз.

6)Сабақты қорытындылау және бағалау.
Оқушыларға WORD мәтіндік редакторымен жұмыс жасау туралы жалпы
мағлұмат беру.

7) Үйге тапсырма § 7.1, бет. 63-66
WORD – пен танысу.

Пән Информатика сынып 8__ Күні _._ .2011 ж.
сабақ №: 19 сағ.саны.: 1
Тақырып: Кесте және оларды қою.
Мақсат: Оқушылардың WORD редакторында кесте құру тәсілдері туралы
білімдерін қалыптастыру. WORD редакторында жұмыс істеуді үйрету.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды WORD редакторында кесте құру жолдарымен таныстыру.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютерлік программалармен жұмыс жасау
дағдылары мен қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Тәрбиелі, білімді және ойлау қабілеті жан-жақты оқушыларды
тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы

1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
1) MS Word процессорын қалай іске қосуға болады?
2) Стандартты тақтасына қандай операциялар жатады?
3) Форматтау тақтасына қандай операциялар жатады?
4) Жаңа MS Word құжатты қалай ашады:
5) MS Word құжатын қалай сақтауға болады?
3)Жаңа сабаққа кіріспе (3-5 мин)
4)Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Кестелерді жасау әдістері. «Кесте» түсінігімен барлығымыз таныспыз.
Кесте мәтіндік және графикалық хабарламаларды көрнекі етуге мүмкіндік
береді. Кесте бағанмен жолдан және екеуінің қиылысуында орналасқан ұяшықтан
тұрады. Ұяшыққа бірнеше жол немесе абзацтар, сонымен қатар суреттер, т.б.
заттар да орналасуы мүмкін. Ұяшықтағы мәтінді кәдімгі ереже бойынша
форматтауға болады:
1-әдіс
Бос кестені орналастыру үшін курсорды қажет жерге апарып, Кесте
менюіндегі Қою – Кесте командасын таңдаңдар. Кестені қою терезесінде
бағандар мен жолдардың сәйкес сандарын қойыңыз.
Кесте өлшемдері көрсетілген соң оны Автоформат батырмасын басу арқылы
автоматты түрде форматтауға болады. Терезенің төменгі жағындағы қосымша
батырмалар таңдалған стандартты типтегі кестеге қосымша рәсімдер жасауға
мүмкіндік береді.
2-әдіс
Кестені Стандартты аспаптар тақтасындағы Кестені қосу батырмасын шерту
арқылы құруға болады. Ашылған терезеде керекті ұяшық сандардан тышқанның
сол жақ батырмасын басулы күйінде ұстап тұрып қоюға болады.
Кесте ішіндегі қозғалыс тышқан курсорының көмегімен жүзеге асырылады.
Жаңа жолды қосу үшін Кесте менюіндегі командаларды орындау арқылы және
курсорды оң жақ бұрыштағы төменгі ұяшыққа орналастырып, Tab пернесін басу
арқылы жеңіл орындауға болады. Сондықтан алдын ала керек жолдар санын
ойластырып жатпай, қажет болғанда жаңа жолды қоса аласыз.

Сергіту жаттығулары (2 мин)

5) Жаңа тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. WORD –да кесте құру әдістері?
2. Кестедегі қозғалыс қандай перенелер көмегімен жүзеге асырылады?
3. Кесте дегеніміз не?
Тапсырма.
Кесте құру.
1. WORD мәтіндік процессорды қосыңыз.
2. Төменде берілген бос кестені құрыңыз.
3. Әр түрлі әдісті қолданып, кестені қойыңыз.

|Фамилия |Аты |Әкесінің аты |Туған жылы|Сыныбы |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |

6)Сабақты қорытындылау және бағалау
Оқушыларға WORD редакторында кесте құру және олармен жұмыс жасау
туралы жалпы мағлұмат беру.

7) Үйге тапсырма § 7.7, бет. 85-89
Кестелермен жұмыс.

Пән Информатика сынып 8 __ Күні _._ .2011 ж.
сабақ №: 20 сағ.саны.: 1
Тақырып: Сервис.
Мақсат: Оқушылардың WORD редакторындағы Сервис менюінің қызметтері туралы
білімдерін қалыптастыру. Құжаттарды баптауды үйрету.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды WORD редакторының Сервис мәзірімен таныстыру.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютерлік программалармен жұмыс жасау
дағдылары мен қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Тәрбиелі, білімді және ойлау қабілеті жан-жақты оқушыларды
тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, жұмыс дәптері, ActiveStudio бағдарламасы,
ActivBoard, ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы

1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
1) WORD –да кесте құру әдістері?
2) Кестедегі қозғалыс қандай перенелер көмегімен жүзеге асырылады?
3) Кесте дегеніміз не?
3)Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
4)Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Емле ержесін тексеру.
WORD орфографиялық қатені тексеретін қуатты құралдарға ие. Мәтіндерге
тексеру жүргізу үшін:
-мәтіннің басына көшу қажет;
-Сервис- Емле ережесі командалары таңдалады, сол кезде экранда
диалогтік терезе шығады;
-диалог терезесінде дұрыс емес сөздер шыққан кезде, сіздерге ұсынылған
вариантардың бірін таңдау қажет немесе өз сөзіңді енгізіп Алмастыру
батырмасын басыңыз. Сөз алмастыруды қажет етпеуі мүмкін, онда Өткізіп
жіберу батырмасын басыңыз.
Тасымал жасау.
Мәтін енгізу барысында жол оң жақ шекараға жеткенде автоматты түрде
төменгі келесі жолға тасымалданады. Жолдағы соңғы сөз сол жолға сыймайтын
болса, онда сөз келесі жолға тасымалданады да, беттің оң жақ шеті тегіс
болмай қалады. Егер мәтін беттің ені бойынша тураланса, онда жолдағы
сөздердің арасы бос орынмен толтырылады. Бірақ кейде мәтінде мұндай үлкен
бос орын қалдыруға рұқсат етілмейді, ондай сөзді буынға бөліп, тасымалды
қолмен қою қажет.
WORD-та құжаттың оң жақ шекарасын туралауға әжептеуір мүмкіндік береді.
Тасымал мәжбүрлі немесе автоматты түрде қойылдаы.
Мәтіндік редактор тасымалды автоматты түрде қою үшін жаңа мәтін
енгізбей тұрып, Сервис – Язык – Растановка переносов командасын орндыңдар.
Экранда Расстановка переносов диалогтык терезесі пайда болады да, оған
Автоматическая расстановка переносов опциясында жалауша орнатыңдар.
Бүкіл мәтінді теріп болғаннан кейін тасымалдау қою үшін, яғни
«мәжбүрлі» тасымалдау үшін, менюдің сол Сервис – Язык – Расстановка
переносов командасын орындаңдар.
Сергіту жаттығулары (2 мин)
5) Жаңа тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Редакциялау дегеніміз не:
2. Емле ережесін және грамматиканы тексеруді қалай жүзеге асырады?
3. Тасымалдауды орындау қалай жүзеге асырылады?
Тапсырма.
Берілген мәтінді теру. Орфографиялық тексеру жүргізу және қатесін
түзету.
1. WORD мәтіндік процессорын ашыңыз.
2. Берілген мәтінді теріңіз.
Қазақ халық ертегісі
Ай менКүн
Өткен заманда біреудің Айсұлу мен Күнсұлу деген екі қызы болыпты. Екеуі
де теңдесі жоқ сұлу екен.
Бірінен-бірі асқан сұлумын деп бірімен-бірі үнемі ұрысып, жиі-жиі
жанжаолдасып қалады екен.
.................
.................
3. Автоматты түрде мәтіннің орфографиялық қатесін тексеруді орындаңыз
және қатесі болса түзетіңдер.
4. Терілген мәтінді сақтап қойыңдар.
6)Сабақты қорытындылау және бағалау
Оқушыларға WORD - тың Сервис менюінің жұмысы туралы жалпы мағлұмат
беру.
7) Үйге тапсырма § 7.2, бет. 69-73
WORD – қа мәтін енгізу. Мәтіндік құжатты редакциялау.

Пән Информатика сынып 8 __ Күні _._ .2011 ж.
сабақ №: 21 сағ.саны.: 1
Тақырып: Музыкалық редактор түсiнiгi, мәнi және оны жiберу.
Мақсат: Оқушылардың музыкалық редакторы түсінігі туралы білімдерін
қалыптастыру. Музыкалық редактормен жұмыс істеуді үйрету.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды музыкалық редакторлармен таныстыру.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютерлік программалармен жұмыс жасау
дағдылары мен қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Тәрбиелі, білімді және ойлау қабілеті жан-жақты оқушыларды
тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы

1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
1) Редакциялау дегеніміз не:
2) Емле ережесін және грамматиканы тексеруді қалай жүзеге асырады?
3) Тасымалдауды орындау қалай жүзеге асырылады?
3)Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
4)Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Мультимедиа – бұл бір уақытта мәтіндік, графикалық, дыбыс, бейне, әуен
және анимация қолданатын компьютердің аппараттық және программалық
жабдықтамасы. Мульти деген – көп, медиа – бұқаралық ақпарат құралдарының
жалпы атауы. Көптеген компьютерлік ойындар мультимедиа негізінде
құрастырылған. Мульитмедианы қолдану үшін компьютерде қосымша аппараттық
құралдар болуы қажет: дыбыс картасы және CD-ROM, микрофон, колонкалар,
наушниктер.
Лазерлік ойнатқыш программасы CD-ROM – ды пайдаланып музыкалық компакт-
дискіні ойнатуға мүмкіндік береді. Іске қосу үшін:
Пуск – Программы – Стандартные – Мультимедиа – Лазерный проигрыватель
Лазерлік ойнатқыш программасы жұмысын тотқанша ойнайтын режимін қоюға
болады.
Лазерлік ойнатқыштың арнайы батырмалары бар, олардың көмегімен бір
әнннен екінші әнге көшуге, ойнатуды тоқтатуға, уақытша үзуге, сондай-ақ
компакт-дискіні алып қоюға да болады.
Лазерлік ойнатқыш, Әмбебап ойнатқыш және Фонограф программаларымен
жұмыс істеген кезде басқаларға кедергі келтірмеу үшін дауыстың қаттылығын
реттеу керек. Ол үшін тапсырмалар тақтасында Громкость түрінде
бейнеленгенбелгішені шертеміз. Сонда дауыс қаттылығын реттеуші шығады. Онда
тышқан нұсқағышымен сәйкесінше түзетулер жүргізуге болады.
Әмбебап ойнатқыш мультимедиа файлын іске қоса алады, яғни, лазерлік
ойнатқыш дыбыс компакт-дискілерімен не жаса са, ол да дыбыс және
бейнеақпарат көздерімен соны жасайды.
Фонограф программасы кішігірім дыбыстық файлдарды өздеріңнің
программаларың мен құжаттарыңда қолдану үшін дискіге жазуға мүмкіндік
береді. Дыбыстық файлдарды электрондық пошта, жергілікті желі арқылы
жіберуге болады.

Сергіту жаттығулары (2 мин)

5) Жаңа тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Әмбебап ойнатық программасы не үшін қолданылады?
2. Фонограф көмегімен дыбыс жазу реті қандай?
3. Дыбыс қаттылығын қалай реттейміз?
4. Мультимедиа дегеніміз не?
Тапсырма.
Дыбыстық файл құру жолын көрсетіңіз.

|Өз дауысыңды жаз |Файлда сақта |WordPad құжатына |
| | |қой |
|1 Фонограф программасын|Файл – Сохранить |1 Фонограф – ты қос|
|ашу | | |
| | | |
|2 Микрофон қосып, | |2 Файл –ды аш |
|Запись | | |
|батырмасын басып, сөйле| | |
|3 Сөйлеп болған соң, | |3 Правка- |
|Стоп бас | |Копировать |
| | |командасын орында |
|Тыңдап болған соң, | |4 WordPad |
|Переход в начало | |программасын аш |
|батырмасын бас | | |
|5 Воспроизведение | |5 Правка – Вставить|
|батырмасын бас | |командасын орында |

6)Сабақты қорытындылау және бағалау
Оқушыларға музыкалық редактормен жұмыс жасау туралы жалпы мағлұмат
беру.

7) Үйге тапсырма
Музыкалық редактор түсiнiгi, мәнi және оны жiберу.

Пән Информатика сынып 8 ___ Күні _._ .2011 ж.
сабақ №: 22 сағ.саны.: 1
Тақырып: Дыбыстық ақпараттарды өңдеу. Гамма, октава, бемоль және сақтау.
Мақсат: Оқушылардың дыбыстық ақпараттарды өңдеу жолдары туралы білімдерін
қалыптастыру. Дыбыстық ақпараттармен жұмыс істеуді үйрету.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды дыбыстық ақпараттарды өңдеу әдістерімен таныстыру.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютерлік программалармен жұмыс жасау
дағдылары мен қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Талапқа сай таланты да, білімді оқушыларды тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы

1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
1) Әмбебап ойнатық программасы не үшін қолданылады?
2) Фонограф көмегімен дыбыс жазу реті қандай?
3) Дыбыс қаттылығын қалай реттейміз?
4) Мультимедиа дегеніміз не?
3)Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
4)Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Дыбыс өз табиғатында ауа тербелісі болып табылатын үздіксіз игнал.
Компьютерге дыбыс енгізу үшін оны көлдер мен бірліктердің жиыны түрінде
ұсыну керек. Бұл мына жолмен жасалады: микрофонның көмегімен дыбыс электр
тоғының тербелісіне айналады. Бірдей, өте аз уақыт аралығы сайын электр
тоғының шамасын белгілейміз. Жоғарырақ мәнін – бірлік, төмен мәнін нөл деп
есептейміз. Сонда біз дыбыстың екілік кодын аламыз, оны компьютерге
енгізуге, сақтауға және өңдеуге болады.
Компьютерден дыбыстық ақпаратты шығарғанда кері процесс жүреді, екілік
кодтар жиыны электр импульстеріне айналдырылады да, динамик арқылы
өткізіледі, сонда біз дыбысты естиміз.
Қазіркезде компьютерден мәтіндік ақпаратты сөз сөйлеу түрінде шығару
мүмкіндігі бар, яғни компьютер мәтінді «оқи алады».
Адамның сөзін қарапайым дыбыстар «фонемалар» тізбегі және олардың
арасындағы паузалар түрінде ұсынуға болады. Мысалы, қазақ тілінде 42, орыс
тілінде 40-45 фонеманы ерекшелеуге болады.
Әрбір фонеманы кодтауға, компьютердің жадына енгізуге және сақтауға
болады. Енді комтер енгізілген мәтінді фонема түрінде ұсынуға түрлендіре
алады. Оны адам сөзінің фонемалық түрде ұсынылған үлгісімен салыстыра
отырып, компьютер синтезатор арқылы оқиды.
Ақпаратты компьютерге дауыс арқылы енгізу – компьютердің жадына алдын
ала енгізілген, сөздіктерден алынған жеке сөздер деңгейінде кодталған адам
сөзін ажырата білудің қиындығымен ерекшеленеді.

Сергіту жаттығулары (2 мин)

5) Өткен тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Дыбыстық ақпарат дегеніміз не?
2. Компьютерде дыбыс қалай ұсынылады?
3. Дыбыстық ақпаратты өңдеу қалай жүзеге асырылады?
Тапсырма.
Фонограф программасының көмегімен дыбыстық ақпарат жазу.

6)Сабақты қорытындылау және бағалау
Оқушыларға дыбыстық ақпаратты өңдеу жолдары туралы жалпы мағлұмат беру.

7) Үйге тапсырма
Дыбыстық ақпараттарды өңдеу. Гамма, октава, бемоль және сақтау.

Пән Информатика сынып 8 ___ Күні _._ .2011 ж.
сабақ №: 23 сағ.саны.: 1
Тақырып: Әуендi редакторлеу және сақтау.
Мақсат: Оқушылардың әуендерді өңдеу және сақтау жолдары туралы білімдерін
қалыптастыру. Әуендік редакторлармен жұмыс істеуді үйрету.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды әуенді редакторлау және сақтау әдістерімен
таныстыру.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютерлік программалармен жұмыс жасау
дағдылары мен қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Тәрбиелі, білімді және ойлау қабілеті жан-жақты оқушыларды
тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы

1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру (3-5мин)
1) Дыбыстық ақпарат дегеніміз не?
2) Компьютерде дыбыс қалай ұсынылады?
3) Дыбыстық ақпаратты өңдеу қалай жүзеге асырылады?
3)Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
4)Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Фонограф программасы кішігірім дыбыстық файлдарды өздеріңнің
программаларың мен құжаттарыңда қолдану үшін дискіге жазуға мүмкіндік
береді. Дыбыстық файлдарды электрондық пошта, жергілікті желі арқылы
жіберуге болады.

Лазерлік ойнатқыш программасы CD-ROM – ды пайдаланып музыкалық компакт-
дискіні ойнатуға мүмкіндік береді. Іске қосу үшін:
Пуск – Программы – Стандартные – Мультимедиа – Лазерный проигрыватель
Лазерлік ойнатқыш программасы жұмысын тотқанша ойнайтын режимін қоюға
болады.
Лазерлік ойнатқыштың арнайы батырмалары бар, олардың көмегімен бір әнннен
екінші әнге көшуге, ойнатуды тоқтатуға, уақытша үзуге, сондай-ақ компакт-
дискіні алып қоюға да болады.
Лазерлік ойнатқыш, Әмбебап ойнатқыш және Фонограф программаларымен
жұмыс істеген кезде басқаларға кедергі келтірмеу үшін дауыстың қаттылығын
реттеу керек. Ол үшін тапсырмалар тақтасында Громкость түрінде
бейнеленгенбелгішені шертеміз. Сонда дауыс қаттылығын реттеуші шығады. Онда
тышқан нұсқағышымен сәйкесінше түзетулер жүргізуге болады.
Әмбебап ойнатқыш мультимедиа файлын іске қоса алады, яғни, лазерлік
ойнатқыш дыбыс компакт-дискілерімен не жаса са, ол да дыбыс және
бейнеақпарат көздерімен соны жасайды.

Сергіту жаттығулары(2 мин)

5) Жаңа тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Фонограф көмегімен дыбыс жазу реті?
2. Әмбебап ойнатықш программасы?
3. Лазерлік ойнатқыш программасы?
Тапсырма.
Windows 2000 XP ОЖ-де Әмбебап ойнатқыш, Лазерлік ойнатқыш программалары
барма, бар болса, оларды қалай іске қосамыз.

6)Сабақты қорытындылаужәне бағалау
Оқушыларға әуендік ақпаратпен жұмыс жасау туралы жалпы мағлұмат беру.

7) Үйге тапсырма
Әуендi редакторлеу және сақтау.

Пән Информатика сынып 8___ Күні _._ .2011 ж.
сабақ №: 24 сағ.саны.: 1
Тақырып: Электронды кестелер. ЭЕМ-де сандық ақпараттарды өңдеу. Кестенiң
құрылымы.
Мақсат: Оқушылардың электрондық кестелер және оның құрылымы туралы
білімдерін қалыптастыру. Кестелік процессорлармен жұмыс істеуді
үйрету.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды электронды кестелермен таныстыру.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютерлік программалармен жұмыс жасау
дағдылары мен қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Тәрбиелі, білімді және ойлау қабілеті жан-жақты оқушыларды
тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы
1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
1. Фонограф көмегімен дыбыс жазу реті?
2. Әмбебап ойнатықш программасы?
3. Лазерлік ойнатқыш программасы?
3)Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
4)Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
MS Excel- сандық кестелермен жұмыс істеуге арналған Microsoft Office –
тің құрамына кіретін программа. MS Excel-дегі ыңғайлы аспаптардың көмегімен
алынған сандық мәндерді талдауға, сонымен қатар олардың нәтижесін кесте
түрінде беруге болады. Есептеу кезінде 400-ден аса математикалық,
статистикалық, қаржылық және басқа да арнаулы функцияларды, әр түрлі
кестелердің өзара байланыстарын қарастыруға болады.
MS Excel – дің қосылуы бірнеше әдістермен жүзеге асады. MS Excel
қосылған соң MS Excel терезесі ашылады. Бас меню де, негізінен, басқа да
офис программаларындағы бөлімдерден құрылған.
MS Excel файлы жұмыс кітабы деп аталады. Жұмыс кітабы терезенің төменгі
жағына аттары таңбаша арқылы берілген парақ қаттамасының жұмыс парағынан
тұрады. Таңбашаны ашып, жұмыс кітабының ішінде парақтан-параққа ауысуға
болады. Таңбашаларды айналдыру үшін горизонталь координаталық сызық
бойындағы сол жақта орналасқан батырмалар қолданылады.
Жұмыс парағы 256 бағаннан және 65536 жолдан тұратын кесте түрінде
беріледі. Жолдар сандармен нөмірленген, ал бағандар әріптерден және әріп
комбинацияларынан тұрады. Алфавиттің 26 әрпінен кейін АА, АВ т.с.с. әріп
комбинациялары басталады.
Әрбір ұяшықтың жол атынан және баған атынан құрылған адресі болады.
Кестенің әрбір ұяшығының мекені баған мен жол қиылысында орналасқан.

Сергіту жаттығулары (2 мин)

5) Өткен тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. MS Excel қалай қосамыз?
2. MS Excel-дің жұмыс парағы дегеніміз не?
3. MS Excel жұмыс кітабы дегенді қалай түнесіңдер?
4. MS Excel-де құжатты қалай сақтаймыз?
Тапсырма.
MS Excel – мен танысу.
1. Белгілі әдістердің бірін қолданып, MS Excel-ді ашыңыз.
2.Стандартты және Форматтау аспаптар тақтасының барлық белгілерінің
қызметін көріңіз.
3. Анықтама менюіндегі Стандартты және Фоматтау тақтасының әрбір жаңа
бөлімінің ақпараттарын табыңыз.
4. Кестенің С бағанында және 4-жолында тұрған ұяшықты белгілеңіз. А16,
Ғ3 ұяшығын белгілеңіз.
5. Басы А1 ұяшығы және соңы Д5 ұяшығы болатын аумақты белгілеңіз.
6. 2 – парақты шертіп, № 2 –параққа ауысыңыз, №3 – ауысыңыз, №1 параққа
қайтып оралыңыз.
7. MS Excel –ді жабыңыз.

6)Сабақты қорытындылау және бағалау
Оқушыларға электрондық кестелер және оның құрылымы туралы жалпы
мағлұмат беру.

7) Үйге тапсырма § 8.1, бет. 92-98
Excel – мен танысу.

Пән Информатика сынып 8 __ Күні _._ .2011 ж.
сабақ №: 25 сағ.саны.: 1
Тақырып: Кесте элементтерi: жол, бағана, ұяшық.
Мақсат: Оқушылардың кестелік процессорлардағы кестелердің элементтерін
қолдану туралы білімдерін қалыптастыру. Кестелік процессорда
жұмыс істеуді үйрету.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды электронды кесте элементтерімен таныстыру.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютерлік программалармен жұмыс жасау
дағдылары мен қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Тәрбиелі, білімді және ойлау қабілеті жан-жақты оқушыларды
тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы

1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
MS Excel қалай қосамыз?
MS Excel-дің жұмыс парағы дегеніміз не?
MS Excel жұмыс кітабы дегенді қалай түнесіңдер?
MS Excel-де құжатты қалай сақтаймыз??
3)Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
4)Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Берілгендерді ұяшыққа енгізу.
Алдымен тышқан курсорын енгізілетін ұяшыққа апарып шерту арқылы оны
белгілеп аламыз. Сол кезде ұяшық қоршауға алынады, сонымен бірге формуланың
сол жақ бөлігінде «А1» жазуы көрінеді. Осыдан кейін берілгендер енгізіледі.
Берілгендердің ұяшыққа енгізілгеніне көз жеткізу үшін мына әдістердің
бірімен тиянақтау керек:
енгізу пернесін басу
формула жолындағы символмен берілген батырманы басу
басқа ұяшықтағы курсорды шерту
жұмыс ұяшығының бағыттауышы пернелер көмегімен шығу.
Егер бағанның енінен мәтін ұзындау болса, онда ол келесі бос тұрған
бағанда көрсетіледі. Кері жағдайда мәтін келесі бағанның шекарасында
үзіледі.
Кестенің элементтерін белгілеу.
Кестенің бір ұяшығы әр уақытта жұмыс істеп тұрады. Жұмыс істеп тұрған
ұяшық қоршаумен белгіленеді. Ұяшықта жұмыс істеу үшін бағыттаушы
пернелермен курсорды осы ұяшыққа апару немесе тышқанды шерту керек.
Формужолының сол жағындағы, аспаптар тақтасының астында жұмыс ұяшығының
мекені көрініп тұрады. Мысалы, А1.
Белгілеу кестелермен жұмыс істеуді жылдам және жеңіл орындауға
мүмкіндік береді. Мысалы, егер бірнеше ұяшықта қарайтылған қаріп болу керек
болса, онда оны әрбір ұяшықта жасап жатпай, қажет аумақты белгілеген соң
керекті атрибуттар қойылады.

Сергіту жаттығулары (2 мин)

5) Өткен тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Берілгендерді ұяшыққа енгізу ережелері?
2. Кестенің элементтерін белгілеу қалай жүзеге асырылады?
Тапсырма.
Берілгендерді енгізу, редакциялау және рәсімдеу.
Парақты келесі мазмұнда рәсімдеңдер.
1. Кестелік процессорды іске қосыңдар.
2. Үлгі ретінде ұсынылған кестені құрыңыз.

|1 |Қызметкерлерге берілетін сыйақы (теңге) |
|2 |Аты-жөні |Қазан |Қараша |Желтоқсан |Барлығы |
|3 |Салимжанов |5300 |4500 |6000 | |
|4 |Михайлов |2500 |3600 |5000 | |
|5 |Аубакиров |800 |1630 |4500 | |
|6 |Садыкова |1000 |1500 |2000 | |

6)Сабақты қорытындылау және бағалау
Оқушыларға кестенің элементтері туралы жалпы мағлұмат беру.

7) Үйге тапсырма § 8.2, бет. 98-102
Excel –ге берілгендерді енгізу және редакциялау.

Пән Информатика сынып 8 ___ Күні _._ .2011 ж.
сабақ №: 27 сағ.саны.: 1
Тақырып: Текстерді, формулалрды және командаларды енгізу.
Мақсат: Оқушылардың кестелік процессорларға мәтінді, формулаларды және
командаларды енгізу ережелері туралы білімдерін қалыптастыру.
Кестелік процессорда жұмыс істеуді үйрету.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды электрондық кестелерге мәтінді, формулаларды енгізу
әдістерімен таныстыру.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютерлік программалармен жұмыс жасау
дағдылары мен қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Тәрбиелі, білімді және ойлау қабілеті жан-жақты оқушыларды
тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: жаңа сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы
3) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
4) Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
3)Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Кез келген электронды ұяшыққа:
- сан
- формула
- мәтіндік ақпараттарды енгізуге болады.
Сан. Үнсіз келісім бойынша сан ұяшықтың оң жақ шетіне тураланады.
Санның мәндері бүтін, ондық бөлшек, бөлшек болуы мүмкін. Оларға арнайы
символдар қосылуы мүмкін. Ұяшыққа сыймайтын үлкен сан енгізілсе, онда Excel
ұяшықты ####### символдарымен толтырылады, сондықтан санды толығымен көру
үшін бағанды кеңейтуге тура келеді.
Форомулалар. Егер сіз «=» белгісімен басталатын символдар тізбегін
терсеңіз, онда Excel оларды формула деп қабылдайды.
Формула бір жолға барлық амалдар белгісі қолданылып және символдар
тізбектеліп, бірінен кейін бірі жазылады.
Мысалы, сіз ұяшыққа Д5 формуласын енгіздіңіз: =F5+D5*C57
Бұл ұяшықтың мәні В5 және С5 көбейтіндісін А5 ұяшығындағы мәнге
қосқанда шығатын санға тең болады.
Мәтін. Егер сіз сан немесе формула емес символдар тізбегін терсеңіз,
онда Excel оны мәтн, яғни символдық ақпарат ретінде қабылдайды. Мысалы,
-55,69 немесе а 55,9 – мәтін.
Excel – де сандардың бүтін бөлігінен бөлшек бөлігін ажырату үшін көп
жағдайда үтір қолданылады, бірақ қалауыңыз бойынша оны өзгертуіңізге де
болады.

Сергіту жаттығулары (2 мин)

4) Жаңа тақырыпты бекіту (20-25 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
3. Электронды кестеде берілгендердің қандай типі болуы мүмкін?
4. Электронды кестенің ұяшығына мәтінді қалай енгізеді?
5. Енгізілгеннің мәндер емес, формула екенін Excel қалай анықтайды?
Тапсырма.
Берілгендерді енгізу, редакциялау және рәсімдеу.
Парақты келесі мазмұнда рәсімдеңіз.
1. Excel- ді ашыңыз.
2. Үлгі ретінде ұсынылған кестені құрыңыз:
|Қызметкерлерге берілетін сыйақы (теңге) |
|Аты-жөні |Қазан |Қараша |Желтоқсан |Барлығы |
|Салимжанов А.К. |5300 |4500 |6000 |  |
|Михайлов М.Д |2500 |3000 |4000 |  |
|Аубакиров Т.Т |1500 |1700 |2500 |  |
|Садыкова М.С. |1000 |1500 |2000 |  |

3. Кестені сақтап қойыңыз.

5)Сабақты қорытындылау және бағалау
Оқушыларға кестеге формуланы және мәтінді енгізу ережелері туралы
жалпы мағлұмат беру.

6) Үйге тапсырма § 8.3, бет. 100-103
Формуланы енгізу және көшіру.

Пән Информатика сынып 8 ___ Күні _._ .2011 ж.
сабақ №: 28 сағ.саны.: 1
Тақырып: Электронды кестені құру және толтыру.
Мақсат: Оқушылардың кестелік процессорлардағы кестелерді құру және оны
толтыру туралы білімдерін қалыптастыру. Кестелік процессорда
жұмыс істеуді үйрету.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды электронды кесте құру және толтыру жолдарымен
таныстыру.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютерлік программалармен жұмыс жасау
дағдылары мен қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Тәрбиелі, білімді және ойлау қабілеті жан-жақты оқушыларды
тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы
1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
1. Электронды кестеде берілгендердің қандай типі болуы мүмкін?
2. Электронды кестенің ұяшығына мәтінді қалай енгізеді?
3. Енгізілгеннің мәндер емес, формула екенін Excel қалай анықтайды?
3)Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
4)Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Ұяшықтардағы мәліметтерді редакциялаудың бірнеше әдісі бар:
1) ұяшықты белгілеп, курсорды қажетті орынға апарып, оны формула
жолында редакциялау
2) ұяшыққа апарып, екі мәрте тышқанды шерту немесе ұяшықты белгілеп
және Ғ5 пернесін басу. Бұл жағдайда редакциялау тек қана ұяшықта
болады.
Ұяшықтағы редакциялауды аяқталғасын, Enter пернесін басу керек.
Электронды кестені құру үшін жаңа жұмыс кітабын құру командасын
орындаймыз:
Файл – Создать – Рабочая книга
Жұмыс парағына енгізу пернетақта көмегімен жүзеге асырылады. Ұяшыққа
ақпарат енгізу үшін оны белгілеп аламыз.
Электрондық кестелерде кейде бірдей сандармен толтыру қажет болады.
Мұндай жағдайда көшірме жасауды қолданамыз. Көшіру кестеге бір типтес
формулаларды енгізуді жеңілдетеді. Формулаларды көшіру батырмасында
ұяшықтарға салыстырмалы жіберу автоматты түрде өзгереді.
Ұяшықтағы мәліметтерді көшіру үшін:
- мәліметтері көшірілетін ұяшықты белгілеу
- Түзету менюіндегі Көшіру командасын шақыру
- Мәлімет қойылатын ұяшықты белгілеу
- Түзету менюіндегі Вставить командасын шақыру керек.
- Буфердегі бөлік көрсетілген орынға көшіріледі.
Сергіту жаттығулары (2 мин)
5) Жаңа тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Жаңа кесте құру кезеңдері?
2. Ұяшықтағы мәліметтерді қалай көшіруге болады?
3. Excel қызметінің негізгі категорияларын айтып беріңіз?
Тапсырма.
Келесі кестені толтырып, түсіндіріп беріңдер.
|Шығын ведомості |
|Тауар |Саны |Бағасы |Соммасы |ҚҚС |Квадраттық |
| | | | | |түбірі |
|Парта |15 |2500 |37500 |5625 |193,6491673 |
|Орындық |32 |1500 |  |  |  |
|Диван |2 |32000 |  |  |  |
|Жалюзи |9 |21500 |  |  |  |
|Компьютер |16 |80000 |  |  |  |
|Диск |53 |35 |  |  |  |
|Стенд |24 |3210 |  |  |  |
|Барлығы: |  |  |  |  |  |
|Орташа саны: |21,57142857 |  |  |  |  |

6)Сабақты қорытындылау және бағалау
Оқушыларға электрондық кестені құру және оны толтыру жолдары туралы
жалпы мағлұмат беру.
7)Үйге тапсырма § 8.4, бет. 103-106
Берілгендерді форматтау.

Пән Информатика сынып 8___ Күні _._ .2011 ж.
сабақ №: 29 сағ.саны.: 1
Тақырып: Электронды кестемен практикалық жұмыс жасау.
Мақсат: Оқушылардың кестелермен жұмыс жасау жолдары туралы білімдерін
қалыптастыру. Кестелік процессорда жұмыс істеуді үйрету.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды электронды кестелермен жұмыс жасауды үйрету.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютерлік программалармен жұмыс жасау
дағдылары мен қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Тәрбиелі, білімді және ойлау қабілеті жан-жақты оқушыларды
тәрбиелеу.
Сабақ түрі: практикалық сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы
1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
1. Жаңа кесте құру кезеңдері?
2. Ұяшықтағы мәліметтерді қалай көшіруге болады?
3. Excel қызметінің негізгі категорияларын айтып беріңіз?
3)Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
4)Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Кестеге енгізілген мәтіндерді және сандық мәндерді, сонымен бірге
есептелінген нәтижелерді өзгерту арқылы оның сыртқы пішінін әдемі етіп
форматтауға болады.
Ұяшықтардың аумағын форматтау үшін оларды белгілеу керек. Сосын Формат
менюіндегі Ұяшықтар командасын таңдап, сәйкес қосымшаны ашамыз.
Кестедегі әр санды әр түрлі форматта беруге болады. Ұяшықтағы
мәліметтердің форматын өзгерту үшін:
- ұяшықтарды белгілеу
- Формат менюіндегі Ұяшықтар командасын таңдау.
- Ұяшықтар форматы диалогтік терезесінде Сан қосымшасын таңдау керек.
- Сандық формат тізімінен ұяшықтағы мәліметті форматтау типі, ал оң
жақтағы өрістен форматтың параметрлері таңдалады.
- Үлгі өрісінде ұяшықтағы мәліметке сәйкес таңдап алынған форматты
көруге болады.
- Жаңа формат енгізу үшін Барлық форматтар бөлімін таңдаған соң, Тип
өрісінен жаңа пішінді енгізу.
- ОК батырмасын шерту қажет.
Кестені пішімдеу жолдарын ұғына отырып, толыққанды электронды кесте
құруға көшуге болады.

Сергіту жаттығулары (2 мин)

5) Жаңа тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Ұяшықтарды форматтау қалай орындалады?
2. Электрондық кестемен жұмыс жасаудың негізгі кезеңдері қандай?
Тапсырма.
Келесі кестені толтырыңдар.
|Шығын ведомості |
|Тауар |Саны |Бағасы |Соммасы |ҚҚС |Квадраттық |
| | | | | |түбірі |
|Парта |15 |2500 |=B3*C3 |=(D3*15)/100|=КОРЕНЬ(D3) |
|Орындық |32 |1500 |=B4*C4 |=(D4*15)/100|=КОРЕНЬ(D4) |
|Диван |2 |32000 |=B5*C5 |=(D5*15)/100|=КОРЕНЬ(D5) |
|Жалюзи |9 |21500 |=B6*C6 |=(D6*15)/100|=КОРЕНЬ(D6) |
|Компьютер|16 |80000 |=B7*C7 |=(D7*15)/100|=КОРЕНЬ(D7) |
|Диск |53 |35 |=B8*C8 |=(D8*15)/100|=КОРЕНЬ(D8) |
|Стенд |24 |3210 |=B9*C9 |=(D9*15)/100|=КОРЕНЬ(D9) |
|Барлығы: |=СУММ(B3:B9)|=СУММ(C3:C9)|=СУММ(D3:D9|=СУММ(E3:E9)|=СУММ(F3:F9)|
| | | |) | | |
|Орташа |=СРЗНАЧ(B3:B|=СРЗНАЧ(C3:C|=СРЗНАЧ(D3:|=СРЗНАЧ(E3:E|=СРЗНАЧ(F3:F|
|саны: |9) |9) |D9) |9) |9) |

6)Сабақты қорытындылау және бағалау
Оқушыларға кестемен жұмыс жасау жолдары туралы жалпы мағлұмат беру.
Кестемен жұмыс істеуді үйрету.

7) Үйге тапсырма § 8.4, бет. 106
Практикум.

Пән Информатика сынып 8 ___ Күні _._ .2011 ж.
сабақ №: 30 сағ.саны.: 1
Тақырып: Мәліметтер қоры түсінігі. Ақпаратты кестелік түрде өрнектеу.
Мәліметтер жазу және алаң түсінігі.
Мақсат: Оқушылардың кестелік процессорлардағы мәліметтер қоры туралы
білімдерін қалыптастыру. Кестелік процессорда ақпаратты кестелік
түрде өрнектеу жолдарын таныстыру.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды мәліметтер қоры ұғымымен таныстыру.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютерлік программалармен жұмыс жасау
дағдылары мен қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Тәрбиелі, білімді және ойлау қабілеті жан-жақты оқушыларды
тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы
1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
1. Ұяшықтарды форматтау қалай орындалады?
2. Электрондық кестемен жұмыс жасаудың негізгі кезеңдері қандай?
3. Кестеге формула енгізу жолдары?
4. Формулаларды көшіру әдістері?
3)Жаңа тақырыпқакіріспе (3-5 мин)
4)Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Мәліметтер базасы - қолданбалы программаға тәуелсіз, белгілі бір
ережелер бойынша ұйымдастырылағн мәліметтерді сақтау, сипаттау, олармен әр
түрлі әрекеттер жасау принциптері қарастырылған мәліметтер жинағы.
Мысалы, мәліметтер базасына кітапхана каталогін немесе қызметкерлері
жайында жинақталған кез келген мекеменің кадрлар бөлімінде жатқан
бумаларды, оқушылардың журналын келтіруге болады.
Мәліметтер базасы, негізінен, үлкен ақпаратты сақтауға және оларды
іздеп табуға қызмет етеді. Сол сияқты мәлметтер базасына қаладағы
дәріханалардың дәрілер жайында, тұтынушының сұрауы бойынша сол дәрінің қай
жерде және қандай бағаға сатылатыны жайындағы мәліметтер жатады. Мәліметтер
базасының бірінші амалы толтыру, мәліметтер өзгерісінің барлық түрлерін
енгізу, қажет мәліметтерді іздеу және іздеуді жеңілдету үшін реттеу.
Мәліметтер базасы – белгілі бір қасиеттерге ие мәліметтер жиыны жөнінде
жүйелі түрде мәлімет сақтауға мүмкіндік беретін информациялық модель.
Excel –дің көмегімен мәліметтер базасын жасауға және редакциялауға
болады.
Бұл жағдайда электронды кестеге Excel-дегі тізім немесе мәліметтер
базасы және мынадай термин сөздер қолданылады:
- тізімнің жолы- мәліметтер базасының жазылуы
- тізімнің баған – мәліметтер базасының өрісі
бағанның аты бір ғана ұяшықта болуы мүмкін және кестемен жұмыс
барысында өріс атымен аталады.

Сергіту жаттығулары (2 мин)

5) Жаңа тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Мәліметтер базасы дегеніміз не?
2. Мәліметтер базасының өрісі және мәліметтер базасын жасау дегенімі
не?
3. МБ құруда қандай шектеулер бар?
4. МБ қандай жаңа терминдер қолданылады?
Тапсырма.
Мәліметтер базасын құру.
1. «Күн жүйесінің планеталары» деген мәліметтер базасын құрыңдар.
2. «Период», «Диаметр», «Масса», «Планета серігі» ұяшықтары үшін сандық
формат қойыңыз.
3. Бірінші жазуды енгізіңіз. Екінші жазудан бастап, Берілгендер – Пішін
командасын қолданып, кестені толтырыңыз. Команданы қолданар алдында
кестедегі бірінші жазуды және іргелес жатқан жолдың басын белгілеңіз.
4. Мәліметтер базасын жұмыс дискіңізге сақтап қойыңыз.

6)Сабақты қорытындылау және бағалау
Оқушыларға мәліметтер қоры туралы жалпы мағлұмат беру.

7) Үйге тапсырма § 9.1, бет. 114-115
Excel –дегі мәліметтер базасы.

Пән Информатика сынып 8___ Күні _._ .2011 ж.
сабақ №: 31 сағ.саны.: 1
Тақырып: Ақпаратты іздеу әрекеттері.
Мақсат: Оқушылардың мәліметтер қорындағы ақпаратты іздеу операциясы туралы
білімдерін қалыптастыру. Кестелік процессорда МБ-мен жұмыс істеуді
үйрету.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды ақпаратты іздестіру операцияларымен таныстыру.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютерлік программалармен жұмыс жасау
дағдылары мен қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Тәрбиелі, білімді және ойлау қабілеті жан-жақты оқушыларды
тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы
1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
1. Мәліметтер базасы дегеніміз не?
2. Мәліметтер базасының өрісі және мәліметтер базасын жасау
дегенімі не?
3. МБ құруда қандай шектеулер бар?
4. МБ қандай жаңа терминдер қолданылады?
3)Жаңа тақырыпқы кіріспе (3-5 мин)
4)Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
МБ құрылғаннан кейін жазбалармен келесі: жазбаларды қосу, және өшіру,
түзету, ақпарат іздеуді жүзеге асыру, сұрыптау, сұрау бойынша есеп беру
операцияларын орындауға болады. Ақпарат іздеу іздеу шарты бойынша жүзеге
асырылады. Іздеу шарты логикалық өрнек түрінде жазылады.
Ақпаратты жылдам табу үшін деректер базасындағы жазбаларды сұрыптап
алған жөн. Жазбаларды өрістері бойынша өсу немесе кему ретінде немесе
алфавиттік ретте сұрыптап, тек содан ғана өздеріңе қажет категориялар
бойынша ақпарат алуларыңа болады.
Деректер базасын құрастырғанда оған қандай деректер енгізілетіні,
қалай сақталатынын, қандай өрістер түйінді болатынын, оларға қалай шығуға
болатынын және өрістердің типін айқындау керек. Бұл процесс деректер
базасын жобалау деп аталады. Жобалау компьютердің көмегінсіз жасалады.
Жобалау – деректер базасын теориялық түрде құру.
Ақпараттың өте үлкен көлемін өңдеу және іздеуге арналған ДББЖ деп
аталатын арнайы программалар болады.
Мәтіндік редакторда жұмыс істегендегідей деректер базасымен жұмыс
істегенде, операциялардың барлығын құжат дайындаудың нақты кезеңінде
жатқызуға болмайды. Әр түрлі кезеңдердің операцияларын көп қайтара
кездестіруге болады.

Сергіту жаттығулары (2 мин)

5) Жаңа тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. МБ жазбаларымен қандай әрекеттер орындауға болады?
2. МБ –сын жобалаудың міндеттері қандай?
3. МБ-да ақпараттарды іздеу қалай жүзеге асырылады?
Тапсырма.
Дәптерлеріңе әркім өздігімен «Оқушылардың жылдық үлгірімінің жиынтық
тізімдемесі» деректер базасын жобалаңдар.
1. Деректер базасын құруға қажет ақпарат жинаңдар.
2. Өріс санын және олардың атын, жазбалар санын анықтаңдар. Әрбір оқушы
үлгірімінің орта балын есептеу үшін бір өріс қосыңдар.
3. Әрбір өріс үшін өз типін орнатыңдар.
4. Ойластырып жасалған дерек базасына дерек енгізіңдер.

6)Сабақты қорытындылау және бағалау
Оқушыларға мәліметтер базасындағы мәліметтерді іздеу және реттеу
операциялары туралы жалпы мағлұмат беру.

7) Үйге тапсырма § 9.2, бет. 116-117
Мәліметтерді реттеу.

Пән Информатика сынып 8 ___ Күні _._ .2011 ж.
сабақ №: 32 сағ.саны.: 1
Тақырып: Мәліметтер қорын құру және редакторлеу.
Мақсат: Оқушылардың кестелік процессорлардағы мәліметтер қорын құру және
оны редакторлеу туралы білімдерін қалыптастыру. Кестелік
процессорда МБ –мен жұмыс істеуді үйрету.
Міндеттер:
Білімділік – Оқушыларды мәліметтер қорын құру және редакторлеу тәсілдерімен
таныстыру.
Дамытушылық –Оқушылардың компьютерлік программалармен жұмыс жасау
дағдылары мен қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік – Тәрбиелі, білімді және ойлау қабілеті жан-жақты оқушыларды
тәрбиелеу.
Сабақ түрі: лекция сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап
Құрал-жабдықтар компьютер - 7, ActiveStudio бағдарламасы, ActivBoard,
ActivPen, бейнепроектор-1.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1) Н.Т. Ермеков, Н.Ф.Стифутина Информатика 8
сынып, оқулық;
2)Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Әдістемелік нұсқау, 8
сынып.
3) Н.Т.Ермеков,
С.Б.Пилипенко,Информатика, Дидактикалық
материалдар, 8 сынып.

Сабақ барысы
1) Ұйымдастыру кезеңі (2 мин):
а)оқушылар тізімі;
ә)кабинет жағдайы;
б)сабақ барысымен таныстыру.
2) Үй тапсырмасын тексеру.(3-5мин)
1. МБ жазбаларымен қандай әрекеттер орындауға болады?
2. МБ –сын жобалаудың міндеттері қандай?
3. МБ-да ақпараттарды іздеу қалай жүзеге асырылады?
3)Жаңа тақырыпқа кіріспе (3-5 мин)
4)Жаңа тақырыпты түсіндіру(3-5 мин)
Егер мәліметтер базасы жеке бетке орналастырсақ, онда онымен жұмыс
істеу едәуір жеңіл болады. Егер бірнеше мәліметтер МБ бір бетте
орналастыратын болсақ, онда бұдан былай бұл мәліметтер базасымен жұмыс
істеу өте күрделі болады, өткені нақты МБ үшін ұяшықтар ауқымын әрқашан
көрсетіп отыруға тура келеді.
Мәліметтер қорын толтыру және редакторлеу кәдімгі электрондық кестені
толтырумен ұқсас.
Мәліметтерді реттеу кез келген кестенің негізгі амалы болып табылады.
Excel –де кез келген өзгерту және толықтырудан кейін қажет болған жағдайда
мәліметтерді реттеу әрекеті қарастырылған. Excel-ді бір немесе бірнеше
өрістерді реттеуге болады. МБ-дағы жазуларды Excel-дің дұрыс реттестіруі
үшін қай өрісте жаңа жазу болатынын көрстеу қажет.
Мәліметтерді реттеу үшін:
- кестенің бір ұяшығын белгілеу
- Мәліметтер – Реттеу командасын орындау
- Пайда болған диалогтік терезеде реттеудің шамаларын таңдау керек.
Реттеуі бойынша өрісінің тізімінен, мәліметтері реттелетін өріс және
реттеудің типі таңдалады.
По возрастанию – сандар өсуі бойынша, ал мәтін алфавит бойынша
реттеледі
По убыванию – кері реттеледі.

Сергіту жаттығулары (2 мин)

5) Жаңа тақырыпты бекіту (10-15 мин)
Тапсырмалар мен сұрақтар:
1. Excel-дегі МБ реттеу қалай орындалады?
2. МБ құру кезеңдері қандай?
3. МБ редакторлеу қалай жүзеге асырылады?
Тапсырма.
МБ құрып, оны толтырыңдар. МБ –да мәліметтерді реттеңдер.
1. Excel – ді ашыңдар.
2. «Күн жүйесі» құжатын ашыңдар.
3.«Планета» бағанын алфавит бойынша реттеуді орындаңдар. Реттелген
нәтижені 2 параққа көшіріңдер
4.Арақашықтық бағанын кему реті бойынша реттеңдер. Реттеу нәтижесін 3-
параққа көшіріңдер.
5. 2-параққа Реттеу деп өзгертіңдер.

6)Сабақты қорытындылау және бағалау
Оқушыларға МБ – н құру және оны редакторлеу туралы жалпы мағлұмат беру.

7) Үйге тапсырма § 9.3, бет. 117-119
МБ енгізу және редакциялау.

-----------------------

Есептеуіш машиналар

Мини ЭЕМ

Микро ЭЕМ

Дербес компьютер

Үлкен ЭЕМ