Үнді мұхиты

Ақмола облысы
Зеренді ауданы
Бірлестік орта мектебі.
География пәні мұғалімі: Який Хайрат

«Жер тану»
(10-сынып жаратылыстану-математикалық
бағытқа арналған қолданбалы курс)

Түсінік хат

Қазіргі кезде елдер арасында әлеуметтік, саяси, экономикалық және
мәдени қарым-қатынастар қарқынды дамуда. Сондықтан да мектеп оқушыларының
дүние жүзі елдерінің табиғаты мен шаруашылығы жөнінде білім негіздерін
қалыптастыратын пән ретінде географияның маңызы артады.
Қазіргі мектеп оқушылары өз елінің тарихы, табиғаты, экономикасы мен
экологиясын біліп қана қоймай, дүние жүзі елдерінің тарихы мен табиғаты,
экономикасы мен экологиясы, халықаралық байланыстары туралы да білулері
керек, өйткені олар келешекте әлемнің көптеген елдерінде қызмет ететін
болады.
Білімді, жан-жақты тәрбиелі, қабілетті жастар ұлтымыздың баға жетпес
қазынасы, сондықтан жастарды жан-жақты қабілетті азамат етіп өсіруде
Жертанудың тәлім-тәрбиелік, білім-танымдық рөлі зор.
Жер тану бұл - адамзаттың ортақ үйі – Жер ондағы түрлі табиғат
кешендері: өзендер мен көлдер, таулар мен жанартаулар, мұхиттар мен
теңіздер, шөлдер мен сарқырамалар, аралдар мен қалалар және олардағы
тіршілік дүниесі мен шаруашылығы т.б туралы қызықты мәліметтермен
таныстыратын курс болып табылады.
Курс халықаралық қатынас, әлемдік экономика, елтану, аймақтану,
мәдениеттану, саясаттану, өнер, тарих сияқты мамандықтарды қалаған
оқушыларға бағыт-бағдар, көмек береді.

Мақсаттары:
- Адам тіршілігі үшін табиғаттың маңызы, адам мен табиғат арасындағы
қарым-қатынас және оның әлеуметтік жағдайға тәуелділігі жайындағы
ұғымдардың негізінде оқушыларға экологиялық білім беру;
- Материктер мен мұхиттардың табиғат байлықтары және оны шаруашылық
қажетіне пайдалану жолдарымен таныстыру арқылы экономикалық білімге
негіз салу;
- Жер шарындағы табиғаттың қайталанбас әсем көріністері мен туристік-
рекреациялық мүмкіншіліктеріне сүйене отырып, оқушыларды өзі мекен
еткен табиғи ортаның қадір-қасиетін жете түсіне білуге баулу,
- әсемдігін, мөлдірлігін көре, түсіне, сезіне, сүйе білуге, тұнық ауасын
бұзбауға, үйлесімділігін сақтауға, қамқорлықпен, жанашырлықпен,
мейірімділікпен, сезімталдықпен қатынас жасауға үйрету;
Міндеттері:
- Оқушылардың ізденімпаздық қасиеттерін қалыптастыру, шығармашылыққа
жетелеу;
- Оқушылардың танымдық және интеллектуалдық дағдыларын қалыптастыру;
- Алған білімдерін дүние жүзінде болып жатқан ғаламдық экологиялық
проблемалармен байланыстыра отырып, ол жөнінде өз ойларын, пікірлерін
айта білуге үйрету
- Өздік жұмыс жасауына ықпал жасау;
- Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын географияның бүгінгі таңдағы
ғаламдық проблемалары мен түрлі табиғат құбылыстары мен табиғат
кешендері туралы мәліметтер арқылы арттыру;
- Географиялық карта, атластармен жұмыс жасай білуге, географиялық
әдебиеттерден қажетті мәліметтерді жинай білуге дағдыландыру;
- Дүние танымдық қабілеттерін, шығармашылық қабілеттерін дамыта отырып,
олардың құзырлылығын арттыру.

Күтілетін нәтиже:
Осы курсты меңгере отырып оқушылар географиялық білімдерін жетілдіріп
қана қоймай, әртүрлі қолданбалы іс-әрекеттерді орындай отырып, түрлі
зерттеу жұмыстарын қорытындылап, нақты дәлелдер келтіреді және де дүниені
танып білуге деген құштарлығы, ынта-ықыласы артады.
Мұнда:
- Оқушылар географиядан алған білімдерін шыңдау барысында
ғаламшарымыздағы түрлі табиғат кешендерімен танысады.
- Жер шарындағы табиғаттың қайталанбас әсем көріністері мен табиғат
байлықтарын қорғауға ат салысады.
- Табиғатты қорғаудың түрлі жолдарын ұсынады.
- Газет, журнал басылымдарына мақалалар жазады.

Әдістемелік нұсқаулар.
Осы курсты меңгеруде оқушылар көп нәрсені үйренеді: өздігінен
ізденуге, кесте толтыру, ғылыми рефераттар жазу, түрлі хабарламалар
дайындап мәліметтерді жинастыру, ақпаратпен, картамен жұмыс және де түрлі
презентациялар (слайд) жасайды. Оқу барысында дәріс арқылы алған
білімдері сарамандық жұмыстар мен сынақ жұмыстар (тест) арқылы
толықтырылады.
Дәптерге дәрістер, тезистер құрады, кесте, сызбанұсқа, ақпарат
көздерінен жиналған түрлі мәліметтер, диаграммалар, сонымен қатар
рефераттар дайындап, слайд жасалып, әрбір жұмысты қорытындылап, бағалау.

Қолданатын құрал-жабдықтар:
Дүние жүзінің саяси картасы, Дүние жүзінің физикалық картасы,
атластар, кескін карталар, дидактикалық материалдар, электрондық
оқулықтар, компьютер (слайдтар), кестелер мен үлестірмелер.

Пәнаралық байланыс:
тарих, өнер, экономика, экология, сызу, биология, физика.

Оқытудың іс-әрекет түрлері:
- Бағдарлама география, тарих, туризм, экология мамандығы туралы түсінік
қалыптастырады.
- Оқушылар табиғи құбылыстар мен табиғат кешендері туралы мәліметтерді
талдап, зерттеп, зерделейді;
- Материалды проблемалық оқыту тәсілі арқылы географиялық-танымдық
білімді дамыту, яғни:
o табиғатты тиімді пайдалану жолдарын ашып айта алу;
o талдау-салыстыру;
o сипаттау;
o пікір-талас;
o картамен жұмыс
o толықтыру әдістерін меңгереді.
- Ақпарат көздерінен негізгі ұғымдарды, мәліметтерді қысқарта жазып,
қорытып, талдау арқылы нақты тұжырым жасайды, тезистер құрастырады.
- Даталар, цифрлар, фактілер, статистикалық мәліметтерді енгізе отырып,
қысқаша жазады (конспектілеу),
- Қосымша әдебиеттер мен мерзімді баспасөздегі және де әр түрлі ақпарат
көздерінен алынған мәліметтер мен хабарларды салыстырып, өз пікірін
білдіреді, дәлелдейді.
- Сабақты түрліше деңгейде ұйымдастыра отырып, оқушылардың алған
білімдеріне тексеру жүргізіледі.

Оқушылардың білімі мен іскерліктеріне қойылатын талаптар:
Оқушылар міндетті түрде білуі қажет:
- бейіндік курс бойынша , базалық курста берілмеген білім көздерімен
жұмыс істей білу;
- табиғат кешеніндегі өсімдік, жануарларымен танысып, экологиясын
зерттеп талдап білуі;
- табиғи ландшафтар мен антропогендік ландшафтардың айырмашылығын
анықтап, сипаттай алуы;
- табиғи байлықтарды жіктеп, тиімді пайдалану жолдарын ашып айта алуы;
- табиғат кешендеріндегі топырақ, сулар мен ауаның экологоиялық жағын
ашып айта алуы;
Оқушылар мынадай талаптарды орындауға үйренеді:
- табиғат кешенінің географиялық жағдайына сипаттама беру;
- табиғат кешендерін картадан көрсете білу және карта бойынша түрлі
өлшеу, анықтау жұмыстарын жүргізуді білу;
- құжаттар, әдебиеттер және түрлі ақпарат көздерінен табиғат кешендері
жөнінде материалдар жинақтап, жұмыс істей алуы;
- елдердің табиғат жағдайлары мен ресурстарын халықтың шаруашылық
әрекетімен өзара байланыстырып талдай білу;
- белгілі тақырыптар бойынша тезистер құрып, баяндама, рефераттар жазып,
хабарлама дайындай білу;
- ғылыми жобалар жазу;

«Жер тану»
Бағдарламаның тақырыптық жоспары.

|№ |Сабақ тақырыбы |Сағат саны |Мерзімі |Өткізу түрі |Білімділік |
| | | | | |нәтижесі |
| | |Б |Д |С | | |
|1 |Аль| |1 | | |Лекция-баянда|
| |пі | | | | |у |
| |жән| | | | | |
| |е | | | | | |
| |Кар| | | | | |
| |пат| | | | | |
| |тау| | | | | |
| |лар| | | | | |
| |ы. | | | | | |
|12 |Гре| |1 | | |Лекция |
| |нла| | | | | |
| |нди| | | | | |
| |я | | | | | |
| |ара| | | | | |
| |лы | | | | | |
| |мен| | | | | |
| |Кат| | | | | |
| |май| | | | | |
| |жан| | | | | |
| |арт| | | | | |
| |ауы| | | | | |
|18 |Ама| |1 | | |Ізденіс-зертт|
| |зон| | | | |еу |
| |ка | | | | | |
| |өзе| | | | | |
| |ні.| | | | | |
|23 |Кал| |1 | | |Лекция-баянда|
| |аха| | | | |у |
| |ри | | | | | |
| |шөл| | | | | |
| |і. | | | | | |

27 |Антарктида | |1 | | |Лекция-диспут |Жоба құру | |28 |Арктика | |1 | |
|Түсіндіру-баяндау |Қосымша деректер | |29 |Тынық мұхит | |1 | | |Ізденіс-
зерттеу |Кітапша жасау | |30 |Атлант мұхиты | |1 | | |Лекция-диспут
|Реферат | |31 |Үнді мұхиты | |1 | | |Ізденіс-зерттеу |Тест сұрақтары | |32
|Солтүстік мұзды мұхит | |1 | | |Түсіндіру-баяндау |Конспект | |33
|Сарамандық жұмыс №3 | | |1 | |Практикалық |Картамен жұмыс | |34 |Қорытынды
сабақ | | |1 | |Сынақ-тест |тест | |