Сабақтың көрнекіліктері

Шамшина Жаркыра Кайырхановна
№40 орта мектеп Ақтөбе қаласы.
Химия және биология пәнінің мұғалімі
Химия-9 класс

Сабақтың тақырыбы: Металдардың периодтық жүйедегі орны, қасиеттері,
қосылыстары
Сабақтың мақсаты:
1. Металдар және олардың қосылыстары туралы оқушылардың білімін жан-жақты
тексеру.
2. Қазақстан кендері мен металдардың маңызы туралы оқушылардың
ізденімпаздығын, шығармашылықтарын дамыту.
3. Оқушылардың іскерліктері мен қабілеттерін арттыру, өз деңгейлерінде
жұмыс жасауға дағдыландыру.
Сабақтың типі: Қайталау сабақ
Сабақтың көрнекіліктері: «Металдар» тақырыбы бойынша слайдтар, электрондық
тест;
«Ионидтердің көмегімен судың кермектігін кетіру» және «Болатты шынықтыру»
бейнетаспалары, домна пешінің макеті; деңгейлік тапсырмалар жазылған
қағаздар; есептер жазылған кеспе қағаздар; сәйкестендіру тестіне арналған
ойын барабаны; лездік сұрақтары бар кеспе қағаздар.
Сабақ барысы: 1. Ұйымдастыру бөлімі
2. Оқушылардың білімін тексеру
1) «Сен білесің бе?» сұрақтарға жауап (слайдтардан сұрақтар шығып тұрады)
- Металдардың периодтық жүйедегі орнына сипаттама
- Металдардың физикалық қасиеттері
- Металдық байланыс деген не?
- Металдардың кристалдық торы, оның түрлері
- Металдардың электрохимиялық кернеу қатары
- Металдардың жемірілуі, оның түрлері. Металдарды жемірілуден қорғау.
- Металлургия, оның негізгі салалары
- Судың кермектігі, оны жою жолдары
- Құймалар және олардың маңызы
- Шойын өндірісі. Домна пешінің жұмысы.
- Болат өндірісі. Мартен пешінің жұмысы.
2) «Өзіңді тексер» тесттік тапсырмалар орындау ( электрондық оқулықтан
шығып тұрады)
3) «Кім көп біледі?» Оқушылардың өзіндік ізденімпаздық жұмыстары
(Әр оқушы өз бетімен металдар туралы қосымша материалдар дайындап, ақпарат
беру)
4) «Құпия сан» ойынымен есептер шығару

| |3,12 |57,14 |42,86 |27,18 |
|Жауаптар | | | | |
|Есептер | | | | |
|№1 Металдарды оксидтерінен алюминиймен | | | | |
|тотықсыздандыру – алюминотермия әдісі металлургия | | | | |
|өнеркәсібінде кең қолданылады. Массасы 43г |2 |0 |4 |1 |
|марганец (ІV) оксидін алюминиймен | | | | |
|тотықсыздандырғанда марганецтің қандай массасы | | | | |
|түзілетінін есептеңдер. | | | | |
|№2 Адам организміндегі барлық темірдің 65%-і | | | | |
|қанның қызыл түйіршігі- гемоглобиннің құрамында | | | | |
|болады. Адам массасының 8%-ін қан құраса, онда |8 |5 |7 |9 |
|салмағы 60кг адамның қан құрамындағы темірдің | | | | |
|массасын есептеңдер. | | | | |
|№3 Алюминий мен магний ұнтақтарының массасы 4,2г | | | | |
|қоспасын тұз қышқылы ерітіндісінде еріткенде 4,48л| | | | |
|(қ.ж) сутек бөлінді. Осындай қоспаға натрий |7 |6 |5 |3 |
|гидроксиді ерітіндісімен әсер еткенде 2,24л сутек | | | | |
|бөлінді. Қоспа құрамындағы металдардың массалық | | | | |
|үлестерін есептеңдер. | | | | |

«Орнын тап» сәйкестендіру тапсырмалары (тапсырмалар интерактивті тақтада
орындары ретсіз орналастырылған түрде жазылып тұрады, оқушылар тиісті
орындарына апарып қояды)
1. Металдар: Са, АІ, Ғе
2. Электрондық құрылысы: 1s2 / 2s2 2p6 / 3s2 3p6 / 4s2

1s2 / 2s2 2p6 / 3s2 3p1

1s2 / 2s2 2p6 / 3s2 3p6 3d6 / 4s2
3. Физикалық қасиеттері:

4. Табиғи қосылыстары:
СаСО3 – бор, әктас, мәрмәр; АІ2О3·2SіО2·2Н2О – каолинит;
Ғе2О3 - қызыл теміртас
Са3(РО4)2 – фосфорит немесе апатит; АІ2О3 – корунд;
Ғе3О4 –магнитті теміртас
СаSО4·2Н2О – гипс (ғаныш) АІ2О3·nН2О – боксит
ҒеS2 - пирит
СаҒ2 – флюорит
ҒеSО4, Ғе(НСО3)2
5. Қолданылуы:

5) Лездік сұрақтар:
- Металдардағы байланыс түрі (металдық байланыс)
- Металдардың сыртқы қабатында қанша электроннан болады? (1-3)
- Ең иілімді металл (алтын)
- Электр тогы мен жылуды ең жылдам өткізетін металл (күміс)
- Ең қиын балқитын металл (вольфрам)
- Ең оңай балқитын металл (сынап)
- Ең жеңіл металл (литий)
- Ең ауыр металл (осмий)
- Ең қатты металл (хром)
- Қоршаған орта факторларының әсерінен металдардың бүлінуі (жемірілу)
- Өнеркәсіптік әдіспен металдар алынатын минералдар (кендер)
- Табиғи шикізаттардан металдарды өнеркәсіптік жолмен өндіру әдістерімен
айналысатын ғылым мен өндіріс саласы (металлургия)
- Үңгірде мұз тәрізді салбырап тұратын кальций карбонатының кристалдары
(сталактиттер)
- Үңгір ішінде еденде өсіп тұратын кальций карбонатының кристалдары
(сталагмиттер)
- Темірдің құймалары (шойын мен болат)

3. Бағалау. Үйге тапсырма
Металдар тарауын қайталау, бақылау жұмысына дайындалу

-----------------------
Күміс түстес ақ, жеңіл металл, тығыздығы 1,54 г/см3, балқу температурасы
8510С

Жылтыр, күміс түстес ақ, ауыр металл, тығыздығы 7,87 г/см3, балқу
температурасы 15390С

Күміс түстес ақ, жеңіл металл, тығыздығы 2,7 г/см3, балқу температурасы
6500С

Электротехникада, ұшақ, автомобиль, құрылыста, өнеркәсіптік аспаптар мен
ыдыс-аяқтар және минералдары әшекейлер дайындауда

Тірі организмде қан құрамында болады. Электромагниттік құралдар тетіктерін
даярлауда, трансформаторларда, электромоторларда құймалары қолданылады.

Бағалы,сирек металдарды
тотықсыздандырып алуда,
Құрылыста, медицинада,
әшекей бұйымдар мен
статуеткалар жасауда