Педагогикалық технологияларды игеру

УДК:372.37
Н. Е. Ибатова

Болашақ мұғалімдерді құзыреттілік тұрғыдан даярлау

Ж.Досмұхамедов атындағы педагогикалық колледж
090000, Қазақстан Республикасы, Орал қаласы, Достық даңғылы 173
Тел.: 8 (7112) 510681, pedcollegezhd@mail.ru
Дайындаған: Ибатова Нәсіпханым Ермекқызы

Заман талабы мұғалімдерге жан-жақты жетілген, көпсалалы дайындық иесі
болуды жүктейді. Тәуелсіз мемлекетімізге еңбекқор, кәсібін терең түсінетін,
үнемі өзгеріп отыратын жағдайларға өзінің білімі мен іскерлігін әртүрлі
әрекеттердің айналасында қолдана білетін қабілетті мамандар қажет. Білім
беру талаптарына «Құзыреттілік» ұғымы енгізілді. Оның мазмұны психологиялық
ғылымда бірнеше нұсқада қарастырылады. Тәжірибеде кәсіби құзыреттілік
бітірушінің идеялды моделі ретінде көрініс берді. Құзыреттіліктің негізгі
анықтаушы факторлары болып үздіксіз білім алуға деген қажеттіліктердің
қалыптасқандығы, кәсіби құзыреттілікті тереңдетуге дайындық болып табылады.
Үздіксіз педагогикалық білім берудің деңгейі ретінде педагогикалық
колледждің негізгі қызметі, бұл маманның кәсіби құзыреттілігін қамтамасыз
ететін тұлғалық және кәсіптік жағдайлардың қалыптасуы болып табылады. Осы
айтылғандардан мұғалімдер дайындайтын оқу орындарының алдында үлкен
міндеттер тұрғанын көреміз, өйткені 12 жылдық білім жүйесіне көшу
жағдайындағы халыққа білім беру реформасы «ғылыми негізге сүйенген әрбір
пәнді оқытудың жоғары деңгейімен қамтамасыз етуді» міндеттеп отыр.
Құзыреттілік бірінші орынға оқушының проблеманы дұрыс шеше білу қасиетін
қояды. Педагогикалық колледжді бітірушінің іс-әрекеттік моделіне мыналар
кіреді:
– Білім беру мен тәрбиенің жаңа іргелі негіздерін білу;
– Кәсіби іс-әрекеттің психолого-педагогикалық теориялық және
практикалық негіздерін меңгеру;
– Педагогикалық технологияларды игеру;
– Ұлттық салт-дәстүрлерді білу;
– Ой шығармашылығына қабілеттілік.
Құзыреттілік әрдайым бірінші орынға оқушының ақпаратты сауаттылығын
қоймайды, оның проблеманы дұрыс шеше білу қасиетін қояды. Егер болашақ
педагогтың құзыреттілігінің қалыптасуын орта кәсіби білім беру жүйесінің
аумағында қарастырсақ, онда білім, білік, дағды мүмкіншілігі, яғни
педагогикалық қызметке маманның қаншалықты дайын екендігі туралы айтуға
болады. Кәсіби құзыреттілік коммуникативті, ақпаратты, регулятивті және
интелектуалды – педагогикалық құзыреттілік ретінде қарастырылады. Мұғалім
қызметінің аса бір ерекшелігі – екі түрлі объектімен, яғни оқу материалы
және оқушылармен жұмыс жүргізуінде. «Математика мұғалімінің кәсіби
шеберлігінің негізі» түсінігін математикалық білімдердің, іскерліктер мен
дағдылардың және математикалық мәдениетінің деңгейлері, математиканы оқыту
әдістемесін меңгеру және оны оқытуда оқушылар қабілеттілігіне күшті әсер
ету, оқыту процесінде тәрбиелей білу. Студенттердің мұғалім болып
қалыптасуына күшті құралдардың бірі – оқытушыларының жеке үлгісі мен
педагогикалық және ғылыми іс-әрекеттері. Жоғары теориялық және әдістемелік
деңгейде сабақты өткізу, аудиторияны көре білу, жоғары педагогикалық
мәдениет, ұйымдастырушылық қабілеттілігі т.б. Оқытушылардың кәсіби сапалары
студенттердің сабаққа деген қызығушылықтарын анықтайды. Оқытушылар
студенттерге тек қана білім берумен шектелмеуі қажет, оларға оқыту
әдістерін үйретеді және жалпы педагогикалық, математикалық мәдениетке
тәрбиелейді. Орта кәсіптік білім беру саласында әлемдік деңгейге жету үшін,
жаңа буын оқулықтарының пайда болуы, ағарту саласы мамандарының өз
қызметтерін сын көзбен қарап, кәсіби шеберліктерін уақыт талабына сай
шындап, білімдерін көтеріп отыруды талап етеді. Электронды оқулықтар,
педагогикалық технологияларды қолдану т.б. Мұғалім әр баланы қайталанбайтын
жеке тұлға деп оған сеніммен мейіріммен қараса онда оқу – тәрбие процесі
жақсы жүреді. Келешектің адамын қалыптастыру ол мұғалімнің оқушыға сенуі,
оқушының мұғалімді сүюі – ізгілендіру идеясы. Қазіргі оқыту оқушыны жан-
жақты дамытуға, алдымен ақыл-ойды дамытуға бағытталған. Бастауыш мектепте
көбіне проблемалық оқытудың әдістері қолданылады. Проблемалық ахуалдарды
қамтитын есептерді шығару болғанда оқушылардың ойлау қызметі, зерттеушілік
машықтары дамытылады. Сол себепті студенттер арасында түрлі сайыстарға
арналған математикалық кештер, проблемалы есептерді шығарудың әртүрлі
жолдарын құрастыру сияқты мәселелер педагогикалық колледжде жақсы жолға
қойылған. Жыл сайын математика айлығында әр курстың студенттерімен
олимпиадалар, ғылыми конференциялар, математикалық кештер оздырылып тұрады.
Атап айтқанда, «Озық ойлы оқушы», «Математика ақыл-ойдың әуені», «Нағыз
ғылымдар еліне саяхат», «Атажұрт», «Математик –кәсіпкер», «Білгенге маржан»
т.б. шаралары.
Бастауыш білім беру сатысы оқушы тұлғасының қалыптасуы мен дамуы қатар
жүретін қайталанбас буын. Бастауыш сатыдағы білім берудің мақсаты – оқу-
әрекетін ұйымдастыру, айналадағы дүниемен белсенді әрекеттестік, этикалық,
эстетикалық қарым-қатынасқа дайындау екенін әр студентке түсіндіру
мақсатында дәстүрден тыс сабақ жоспарларының үлгісі көрсетіліп, сабақ
үстіндегі шағын сабақтар өткізіледі. Психологиялық тренингтер қолданылады.
Жаңа технологиялардың сабақтарда қолданылуы туралы әр студент баяндамалар,
рефераттар, сабақ жоспарларын жасайды. Мысалы: «Лысенкованың іс-
тәжірибесі», «Тірек үлгілері неге қажет», «И.П.Волковтың іс-тәжірибесі»,
«Проблемалық оқыту технологиясы», «А.В.Шаталовтың іс-тәжірибесі»,
«Деңгейлеп оқыту технологиясы», «Дидактикалық бірліктерді ірілендіру
технологиясы», «Теңдеу құру арқылы есеп шығару», «Тест туралы мәліметтер»,
«Құрама есептермен жұмыс» т.б.
Бастауыш мектеп оқулығында берілген тапсырмалар негізінен проблемалық ахуал
тудыруға арналған:
Тапсырма 1
0, 6, 6 сандарын пайдаланып, әртүрлі өрнек құр. 30, 30, 60 сандарын
пайдаланып, әртүрлі өрнек құр.
0+6+6 30+30–60
6+6–0 30+30+60
6+0–6 60+30–30
6–0+6 30–30+30
0+6–6 30+60+30
6–6–0 30–30+60
60+30+30
60–30–30
Тапсырма 2
10л және 3л 2ыдысты пайдаланып 8л суды қалай құйып алуға болады? Әртүрлі
жауап беруге болады.
а) 10л + 10л – 3л – 3л – 3л – 3л = 8л
ә) 3л + 3л + 3л + 3л + 3л – 10л + 3л = 8л
б) 10л – 3л – 3л + 10л – 3л – 3л = 8л т.б.
Тапсырма 3
Қатар тұрған неше санның қосындысының мәні 21-ге тең болады?
а) 10 + 11 = 21
ә) 6 + 7 + 8 = 21
б) 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 = 21
в) 0 + 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 = 21
Тапсырма 4
3 + 7 = 10
3 + 17 = 20
13 + 17 = 30 Ұқсастығын анықта және мысал келтір.
2 жай санның қосындысы жұп сан. Мұндағы 3, 7, 13, 17 жай сандар.
3 + 3 = 6
3 + 5 = 8
3 + 7 = 5 + 5 = 10
5 + 7 = 12
3 + 11 = 7 + 7 = 14
3 + 15 = 5 + 11 = 16
Қортынды: 2-ден үлкен кез-келген жұп сан екі жай санның қосындысына тең.
Бұл болжам индукция арқылы айтылды.
Құзыреттілікті қалыптастыруға бастауыш сынып математикасында төмендегідей
тапсырмаларды қолдануға болады
1)Сандар тізбегі белгілі бір ережеге сәйкес қойылған, сол ереже бойынша
сандарды жалғастырыңдар:
а) 7 13 24 45 ....?
ә) 6 8 10 11 14 14 ....?
б) 11 12 14 ? 26 42

2) Алғашқы үлгілерге қарап, соңғы суреттегі жоқ сандарды іздеңдер:

а)

ә)

3)Алғашқы екі қатардағы сандар белгілі – бір заңдылықпен орналасқан.Соған
сәйкес сұрақ белгісінің орнына сан қойыңдар:
3 9 3
5 7 1
7 1 ?
4)Жетіспейтін санды алдыңғы суреттерге қарап анықтаңдар:
а)

ә)

5)Сандардың қандай заңдылықпен орналасқанын анықтап,бос орынды
толықтырыңдар:
234 (333) 567
345 ( ) 678
6)Жұлдызшаның ішіндегі сандар белгілі бір ережемен берілген. Жетпей тұрған
санды іздеңдер:

7)Суреттерді салыстыру арқылы жетіспейтін сандарды табыңдар

Проблемалық оқытудың жақсы жақтары өзіндік шығармашылық іс-әрекет арқылы өз
бетімен білім алу, оқу еңбегіне деген қызығушылықтың жоғарылығы, өнімді
ойдың дамуы.

Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Қазақстан жоғарғы мектебі №3, 2003 жыл.
2. Т.Қ. Оспанов, Ш.Х.Құрманалина, С.Қ.Құрманалина Бастауыш мектепте
математиканы оқыту әдістемесі. Астана: «Фолиант» 2007.
3. Ш.Х.Құрманалина, А.У.Галимова, Р.К.Ильясова, Б.Ж.Мұқанова. Педагогика,
«Фолиант» 2004 жыл.
4. Нұғысова А. Математика мұғалімінің кәсіби-педагогикалық біліктілігі.
Талдықорған: «Принтланд», 2006.

-----------------------

^

8

5

3

6

11

?

?

?

3

4

15

13

9

2

14

8

11

8

2

5

3

6

4

?

4

5

5

1

1222

?

2

3

3

2

4

8

2

10

2

7

?

3

3

5

6

3

2

5

^

2

1

4

4