Заттың салмағы

Сабақтың тақырыбы: Сын есім
Сынып: 6 <<А>>
Пәні: қазақ тілі
Мақсаты:
1) Білімділік: Сын есім түсінік беру.
2) Дамытушылық: Сын есімнің түрлерін өзіне тән белгілерін білу, сөйлем талдауға, төселдіру, ойлау, есте сақтау қабілеттерін дамыту. Пәнге қызығушылықтарын арттыру.
3) Тәрбиелік: Мейірімділікке, адамгершілікке бірінің ойын, пікірін сыйлауға, құрметтеуге, отанды сүйетін патриот болуға тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: Схема, кеспеқағаз, семантикалық карта.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ.
Сабақтың әдісі: Түсіндіру, талдау, дәлелдеу.
Пәнаралық байланыс: Әдебиет, математика.
Жаңа технология: Сатылай кешенді талдау.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
а) сұрақ-жауап
1. Зат есім дегеніміз не?
2. Зат есімнің жасалуы?
3. Деректі зат есімдер, дерексіз зат есімдер?
ә) 123-жаттығу дара зат есімдер, дерексіз зат есімнің жалпы және жалқы екенін тауып айту.
Өз атын буынға бөлу. Дыбыстық талдау.

Поэзия минуты: Тәулсіздік.
ІІІ. Жаңа сабақ: Мақсаты, міндетін таныстыру.
Эпиграф: <<Тіл қаруы-сөз, сөз қаруы-ой>>.
Оқушылардың дәптерлерін арттырып, бүгінгі күнді, айды сабақтың тақырыбын тақтаға жазып, дәптерлеріне жазу міндеттеледі.
а) сұрақ-жауап
1. Зат есім дегеніміз не?
2. Зат есімнің жасалуы?
3. деректі зат есімдер, дерексіз зат есімдер?
ә) 123-жаттығу дара зат есім, күрделі зат есімнің жалпы және жалқы екенін тауып айту.
Өз атын буынға бөлу. Дыбыстық талдау.

Поэзия минуты: Тәуелсіздік.
ІІІ. Жаңа сабақ: Мақсаты, міндетін таныстыру.

Эпиграф: <<Тіл қаруы-сөз, сөз қаруы-ой>>
Оқушылардың дәптерлерін аштырып, бүгінгі күнді, айды сабақтың тақырыбын тақтаға жазып, дәптерлеріне жазу міндеттеледі.
а) Жаңа сабақ. Схема арқылы түсіндіріліп өтіледі. Сын есім туралы түсінік. Сын есім дегеніміз-қандай? қай? Деген сұрақтарға жауап беріп, заттың, нәрсенің, құбылыстың, деректі, дерексіз ұғымдардың сының, сапасын, түр-түсін, көлемін т.б. сындық, сапалық қасиетін білдіретін сөз табы.
Сынын:
Биік
Көлемін:
Кіші, тар

Мысалы:
Салмақтық
Жеңіл
Сапасын
Жақсы, сараң
Дәмін
Ащы, тұщы
Мезгіл-мекенге
Тасты жер
Қатысты
Сусыз, арна, балалы үй

Сын есім

Қатыстық сын есім
Сапалық сын есім
Сын есімнің мағыналық түрлері

Туынды түбір
Дара
Күрделі
Негізгі түбір
Құрылысына қарай

Тұлғасына қарай

І. Өзіндік жұмыс: Жаңа сабақты пысықтау.
Мақсатында128-жаттығуды өз беттерінше орындайды. Жеке бағдарлама.
(карточкалар)
ІІ. Ойлан тап: Тәуелсіздіктің 20 жылдығына байланысты.
1. Оқушылар елімізге қатысты 20 сын есім сөз ойлап айту.
Мысалы, Біз ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... елміз.
2. Әр оқушы өз есімінің алғашқы дыбысына байланысты сын есімдер тауып айту.
Мысалы, Әйгерім ... ... ... ... ақ. (Заттың түрін-түсін білдіру, өзіне тән белгілер айтып отыру).
3. Тақтамен жұмыс. 129-жаттығу оқып шығып өлең жолдарындағы сын есімдерді табыңдар. Мағыналы белгілерін ажырату.
4. Сатылай кешенді талдау. Жаттығудағы сын есімнің біреуіне сатылай кешенді талдау жасау. 130-жаттығу.
Өздері білетін мақалдар жазу, жаттау.
1) Сатылай кеш, талдау.
а) лексика-грамматикалық.
5. <<Ақмола>> сөзін септеу.
6. Терме диктант: Мына мақал-мәтелдерден сын есімдерді теріп жазу.
1. Айлалы батыр алдырмас.
2. Ақылды кісі ісіне сенеді.
Әлсіз кісі күшіне сенеді.
3. Әлсіз адам сүріншек.
4. Ақылсыз адам еріншек.
5. Білекті бірдіжығады,
Білімді адам мыңды жығады.
7. Сергіту сәті.
1. Әдемі, айлакер, күшті, кәрі сөздерінің синонимдерін табу.
2. Биік -
Ұзын -
Суық -
Жақсы -
Сөздерінің антонимдерін табу. Сөйлем құрау.

8. Ауызша: 127-жаттығу мәтінді құрастыру, мәтінде сын есім болу керек.
Семантикалық карта
Сын есім
Сұрақтары
Тұлғасына қарай
Құрылысына қарай
Негізгі сын есім
Туынды сын есім
Мағынасына қарай

Семантикалық карта
Заттың түрін, түсін білдіретін сын есім
Заттың көлемін
Заттың аумағын
Заттың салмағы
Заттың сапасын
Заттың дәмін, иісін
Затқа, қимыл іс-әрекетке, мезгіл-мекенге қатысты сын есім

9. Сұрақ-жауап арқылы сабақты бекіту. Сонымен заттың, нәрсенің, құбылыстың, деректі, дерексіз ұғымдардың сынын, сапасын, түрін-түсін, көлемін т.б. сындық, сапалық қасиетін білдіретін сөз табын не дейміз?

Уақыт қалса: Бұйығы, ашық, қайырымды, бойшаң, ашушаң, байқағыш, ойлы көзді, салмақты, жақсы оқиды, сабақ, жолдас, көмек. Тірек сөздерін пайдаланып сыныптастарыңның біреуіне мінездеме жазу.

Үйге тапсырма: 131-жаттығу.
Өлең құрамындағы сын есімдерді тіркескен сөзімен қоса теріп жазу.
Мәнерлеп оқу, ереже.
Өз әжелерің туралы шағын шығарма жазу.
Көшіріп жазып, оқып келу. /ж.б./
Бағалау: Бағалау. Бағаларын журналға, күнделікке қойып беру.

Мұғалім қорытынды сөзі:
Жеміске құты тола ма?
Бір-бірлеп теріп алмасаң.
Әп-сәтте өсе қоя ма?
Еккен дәнін ойласаң.
Білімде сондай қарағым.
Біртіндеп сіңер бойыңа.
Ұғып ал, білім боларын,
Шам-шырағың жолыңда, -
деп сабағымды қорытамын.

Семантикалық карта.
Дұрыс жауапқа <<+>> белгі боямыз.

Мысалдар

Сын есім
Кім? Не?
Қашан?
Қандай? қай?
Ақ, қызыл, көк
Таза, жақсы
Көшіп, өнерлі
Ащы, тұщы
Кіші, тар, қысқа
Сын
есім

Заттың түрін, түсін

Негізгі сын есім

Дәмін
білдір

Көлемін, аумағын