Мәтінді форматтау

Сабақтың тақырыбы: Мәтінді форматтау
Сабақтың мақсаты:
білімділік: оқушыларға MS Word мәтіндік редакторында мәтінді форматтауды үйрету, мәтінді форматтау туралы толық түсінік беру
дамытушылық: оқушыларға мәтінді форматтау жайлы түсіндіре отырып, ойлау қабілеттерін дамыту
тәрбиелік: оқушыларды білімділікке, адамгершілікке, мәдениеттілікке тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру, дербес компьютерде көрсету
Сабақтың байланысы: қазақ тілі, орыс тілі, сүрет
Сабақтың көрнекілігі: дербес компьютер, слайд, үйлестірме, тапсырмалар, мини тест, плакаттар
Сабақтың барысы:
І Ұйымдастыру кезеңі
а) оқушылармен сәлемдесу, түгендеу
ә) оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару
б) сабақтың мақсатымен таныстыру
ІІ Үй тапсырмасын сұрау кезеңі
1. MS Word қандай редактор?
2. MS Word-тың терезе элементтерін атап беріңдер.
3. MS Word терезесінің стандартты панелінің батырмаларын атап беріңдер.
4. Стандартты панелі не үшін қажет?
5. Enter пернесі қандай қызмет атқарады?
6. MS Word-та қанша меңзер бар?
ІІІ Үй тапсырмасын қорыту
ІV Жаңа білім беру
Мәтінді форматтаудың жалпы ұғымы
Мәтінді теріліп болғаннан кейін, оны редакциялау - қатесін жөндеу, өзгерістер, қосымшалар енгізу және форматтау - көркемделуін өзгерту жұмыстары жүргізіледі.
Форматтау деп әр түрлі амалдар бойынша мәтіндік құжаттардың көркемделуін айтады. Құжатты форматтауды құжатты құралдардың алдында, сол сияқты одан кейін де орындауға болады. Форматтаудың орындалу реті құжаттың ақырғы нәтижесіне әсер етпейді, бірақ құжатты шығармастан бұрын форматтау керек. Егер алынған құжат сізді қандай да бір себептерге байланысты қанағаттандырмаса, онда әрқашанда оның форматтау параметрін өзгертіп, қайтадан форматтауға болады.
Форматтау әрекеттерін орындай отырып:
- әр түрлі шрифті (қаріпті) таңдауға болады;
- жұмыс өрісінің шекараларын өзгертуге, сол, оң, жоғары, төмен өрістерін анықтауға;
-бетте мәтінді туралауға;
-қатар арасындағы интервалды бекітуге және өзгертуге;
-мәтін жақтауларының әр түрлі типтерін қолдануға;
-мәтіннің көркемделуіне (тізім, бояу, және т.б.) байланысты барлық мүмкіндіктерді пайдалануға болады.
Форматтау кезінде негізгі саймандар тақтасының батырмаларын және сол сияқты меню командаларын, сонымен қатар арнайы пернелер комбинациясын қолдануға болады.
Символды форматтау. Қаріп сұхбат терезесін және Форматтау саймандар тақтасын қолдану
Символдарды форматтау қаріп параметрлерін, символдың аралығындағы бос орындар мен оларды қатарға байланысты жоғары не төмен жылжу мүмкіндіктерін анықтау жатады. Осылар арқылы құжаттағы маңыздырақ деген элементтерді белгілеп алып, олардың параметрлерін өзгертуге және оған қоса кейбір символдарды жоғары не төмен индекс ретінде жылжытып жазу, кішірейтілген бас әріптерді бейнелеу сияқты мүмкіндіктері бар. Символдарды форматтаудың ең жылдам әдісі форматтау тақтасының батырмаларын қолдану немесе пернелер комбинациясын орындау болып табылады. Символдарды форматтаудың бірнеше баптауын өзгерту үшін Формат менюіндегі Шрифт (Қаріп) командасын қолдануға болады. Қаріпті таңдау және өзгерту үшін ФорматШрифт командасын орындаймыз.
Экранда Шрифт сұхбаттасу терезесі пайда болады

Қаріп (Шрифт) сұхбат терезесі

* Шрифт өрісінде қаріптің типі таңдалады.
* Қаріптердің Сызылымы (Начертание) мына опциялардан тұрады:
+ Кәдімгі (Обычный) - негізгі мәтін символдары үшін қолданылады;
+ Курсив - сөздерді тақырыптарды қийсайта жазып, айқындап қою үшін қажет;
+ Қарайтылған (Полужирный) - сөздерді, тақырыптарды айқындау үшін қажет;
+ Қарайтылған курсив - алдыңғы екі түрлі қаріптер комбинациясын пайдалану;
+ Өлшем (Размер) - өрісінде қаріптің көлемі пунктпен көрсетіледі;
+ Түс (Цвет текста) - өрісінде мәтіннің астын сызатын сызықтың типі таңдалады;
+ Астын сызу (Подчеркивание) - өрісінде мәтіннің астын сызатын сызықтың типі таңдалады;
+ Түрін өзгерту (Видоизменение) - өрісінде мұнда көрсетілген эффектілерге жалаушалар қоюға болады;
+ Нұсқасы (Образец) - өрісінде мәтіннің фрагменті таңдалынған параметрлерімен көрсетіледі.
Егер төмендегі үнсіз келісім батырмасын шертсеңіз, онда барлық осы терезеде енгізілген соңғы өзгертулерді Әдеттегі деп аталатын шаблонға сақтауыңызға болады. Сол кезден бастап барлық осы өзгертулер Әдеттегі шаблонында сақталып әр келесі құрылған құжат осы жаңа параметрлермен құрылады.
Символдардың аралық орналасуын, олардың регистрін өзгерту
Символдардың аралық орналасуын өзгерту үшін Қаріп сұхбат терезесінен Аралық бөлімі пайдаланылады. Өлшем өрісінде символдардың қысылатын және созылатын дәрежесі таңдалынады.
● Аралық (Интервал) өрісінде символдар аралығындағы ара қашықтық қойылады;
● Кәдімгі (Обычный) - үнсіз келісім бойынша тағайындалған кәдімгі аралық;
● Ажыратылған (Разряженный) - символ арасындағы өрісте көрсетілген мына мәнге дейін үлкейтеді;
● Қысылған (Уплотненный) - символ арасындағы қашықтық өрісте көрсетілген мына мәнге дейін кішірейеді.
● Ығыстыру (Смещение) өрісінде символдарды бастапқы деңгейге салыстырмалы түрде ығыстырады:
-Жоқ (Нет) - сол қалыпында орналасуы;
-Жоғары (Вверх) - символдар өрістегі мына көлемге базалық сызықтан жоғары орналасады;
-Төмен (Вниз) - символдар өрісте көрсетілген мына көлемге базалық сызықтан төмен орналасады.
Қаріп сұхбат терезесінің Аралық беті

Символдың қаріпінің параметрлерін Форматтау саймандар тақтасымен де тағайындауға болады, мысалы: форматтау стилін, қаріптің көлемін, сызылымын: жартылай қарайтылған, курсивті, асты сызылған; белгілі бір түспен ерекшелеу, символдың түсін таңдау және т.б.

Форматтау тақтасы

<<Форматтау>> тақтасы (батырмалардың атауы)

- Қаріп (Шрифт)

- Қаріптің мөлшері

- Жартылай қарайтылған

- Курсив

- Асты сызылған

- Түспен ерекшелеу

- Қаріп түсі

V Жаңа сабақты түсінгенін тексеру
Оқушыларды екі топқа бөліп жартысы тапсырмамен жұмыс істейді компьютерде,
ал екінші топ мини тест пен жұмыс істейді.
Тапсырма
1. MS Word-ты іске қосыңыз.
2. Формат - Шрифт командасын орындаңыз.
3. Пайда болған сұхбат терезесінің Шрифт бетінде Қаріптің типін, сызылымын, көлемін және түсін таңдап По умолчанию батырмасында шертіңіз. Пайда болған сұхбат терезеде Да батырмасымен бекітіңіз.
4. Терезені жабыңыз да MS Word-ты қайта жүктеңіз немесе Жаңа құжат құрыңыз.
Назар аударыңыз! Жаңадан құрылған құжат Сіз өзгерткен параметрлер бойынша құрылды. Осы кезден бастап әр келесі құрылатын Құжат осы параметрлермен ашылатын болады.

Тапсырма
1. Жолды ерекшелеңіз, де Қаріптің түсін, онан соң ерекшеленген аймақтың фонын (түсін) таңдаңыз. Сәйкес батырмаларды <<Форматтау>> тақтасынан қараңыз.

1
Қаріптің түсі - сары, сұр түспен, ерекшеленген
2
Қаріптің түсі - ашық-жасыл, көк түспен ерекшеленген
3
Қаріптің түсі - қызғылт, көгілдір түспен ерекшеленген
4
Қаріптің түсі - сұр, сары түспен ерекшеленген

Символдарды форматтау үшін пернетақтадағы пернелер комбинацияларын қолдану арқылы тез, әрі жылдам орындауға болады.
Тапсырма
1. Жолды ерекшелеңіз, (кестеге қараңыз, бірінші жолдың жоғарғы сол жақ бұрышына) де Қаріпті, оның көлемін және жазылу стилін таңдаңыз. Сәйкес батырмаларды <<Форматтау>> тақтасынан қараңыз.

1
Kz Arial Қаріпі, көлемі 11, жартылай қарайтылған стилі
2
Arial Black Қаріпі, көлемі 10, асты сызылған
3
Kz Times New Roman Қаріпі, көлемі 14, асты сызылған
4
Comic Sans MS Қаріпі, көлемі 16, жартылай қарайтылған, курсивті, асты сызылған

Тапсырма
1. Келесі мәтінді теріңіз: Қаріптің типі Kz Times New Roman, негізгі қаріптің
өлшемі -12, тақырыбы-15. Орындаушының қолы-10. Құжатты. С:/Мои документы/ Учебник бумасында сақтаңыз

Квадрат теңдеуді шешу

ах2+bx+c=0 квадрат теңдеуін шешу үшін алдымен дискриминантты
D=b[2]-4ac формуласы бойынша есептеу керек
Егер D<0, онда квадрат теңдеудің түбірлері жоқ

Орындаған: 8 сыныбының оқушысы Емельжанов Дильшат

Тест сұрақтары

1. Мәтін пішінін өзгертуші құралдар тобын көрсет

а)

б)

в)

2. Беттің экрандағы орналасу көлемін орнатуға арналған құралды көрсет

а)

б)

в)

3. Маркерленген тізім орнату үшін қолданылатын құралды көрсет

а)

б)

в)

4. Мәтінді тегістеуге арналған құралдар тобын ажырат

а)

б)

в)

5. Шрифт орнату

а)

б)

в)

6. Мәтіндегі әріптердің түсін бояушы құралдарды көрсет

а)

б)

в)

7. Тізімнің рет санын орнату үшін қолданылатын құралды көрсет

а)

б)

в)

8. Буфердегі ақпаратты кірістіру үшін қолданылатын батырманы көрсет

а)

б)

в)

9. Шрифт көлемін орнату

а)

б)

в)

10. Белгіленген мәтінді буферге қиып алу, көшіру және кірістіру үшін қолданылатын құралдар тобын ажырат

а)

б)

в)

VІ Жаңа сабақты қорыту
VІІ Үйге тапсырма беру 141-142 бетті оқу, конспект жазу
VІІІ Оқушылардың білімін бағалау

Үлкен Шыған орта мектебі

Мәтінді форматтау
(ашық сабақ)

Информатика пәні мұғалімі М.Н.Халишева