Қазақ ханы Қасым хан

Оңтүстік Қазақстан облысы,Мақтарал ауданы,
Ынтымақ а/ә , Көрікті ауылы, <<Еңбек>> жалпы орта
мектебінің тарих пәнінің мұғалімі Абдиманапов Умирзак Жаппарович

Қысқа мерзімді сабақ жоспары
САБАҚ: тарих
Мектеп: <<Еңбек>> жалпы орта мектебі
Күні: 20.01.17 ж
Мұғалімнің есімі: Абдиманапов Умирзак Жаппарович
СЫНЫП: 10
Қатысқандар саны: 25
Қатыспағандар саны:
Сабақ негізделген оқу мақсаты (мақсаттары)
Қазақ ханы Қасым хан
Сабақ мақсаттары
Барлық оқушылар:

1. Қасым ханның тұсындағы Қазақ мемлекетінің дамуын,қазақ хандығының шығу тарихын біледі.

Оқушылардың басым бөлігі:

1. Қасым ханның ішкі,сыртқы саясатын біледі.

Кейбір оқушылар:

Қазақ хандығы Қасым хан кезінде саяси- мәдени экономикалық әлеуметтік жақсы дамығанын.Қасым ханның жоғары адамгершілігі,атбегілік, оның сүйіспеншілігі туралы ұйымдастырушылық ерекше қасиеттерін талдайды.
Тілдік мақсат

Оқушылар:
1. Мемлекеттің құрылуы, қоғамдық құрылысы жайлы толық мағлұмат беру.
2. Мемлекетінің саяси жағдайы, шаруашылығын , мәдениетін түсіндіру.Тақырып бойынша танымдық сұрақтарды шешеді, белгіленген мақсатқа қол жеткізеді,өзін-өзі дамытады,топпен жұмыс істеу және топ жұмысының нәтижесін көреді,өз ойларын сын тұрғысынан ойлай отырып сынып алдында қорғай біледі. Алынған білімді практикада қолдануды ұйымдастыра алады.

--------------------------------------------------------------------------------
Негізгі сөздер мен тіркестер:

1. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы. АКТ. www.youyout.com .

Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер:
Хандықты басқаруы,<<Қaсым ханның қасқа жолы>>

* Discuss the chart that is created. Which is the most popular fruit choice? How do we know?
* Has every learner's choice been recorded? How can we check?
* Ask learners if they can think of other questions that we might have investigated. If ideas are not forthcoming, `lead' the discussion by suggesting - what else could we have put in the basket? What other things could we try, to see if people have favourites? What other questions could we have asked about our fruit basket?
* Take ideas and ask - What do you think the result might be? What would the pictogram look like?

Талқылауға арналған тармақтар: Қасым ханның қасқа жолы заңын талдау.

Сіз неліктен ... екенін айта аласыз ба?

Қасым ханның тиімді қолданып жазу түрлерімен ажыратылады.

Жазылым бойынша ұсыныстар:
1. Мемлекеттің құрылуы, қоғамдық құрылысы жайында толық мағлұмат алады.
2. Мемлекетінің саяси жағдайы, шаруашылығын , мәдениеті туралы түсінеді.
Алдыңғы тақырып

Өтілген тақырыптар бойынша сұрақ жауаптар.Елестетеді,ойлана отырып жауап береді.
Жоспар

Жоспар-ланған уақыт
45 минут
Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған жаттығулармен қатар, ескертпелерді жазыңыз)

Ресурстар
Басталуы
2 минут

Ортасы
5 минут

6 минут

7 минут

10 минут

2 минут

6 минут

3 минут

2 минут
Табыс критерийлері:
1. Кері байланыс орнату.
2. Жаңа тақырыпты толық меңгерту.
3. АКТ-ны тиімді пайдалану,қолдану.
4. Жаңа тақырыпты қорытындылау.
Ұйымдастыру. Сәлемдесу.
Оқушыларды шаттық шеңбер бойына тұрғып, есте сақтау қабілеттерін байқау үшін олармен <<Дүкеннен зат сатып алу>> ойынын ұйымдастыру. Бұл ойынның шарты бойынша алдымен әрбір оқушы өз есімдерін атап шығады, дүкеннен өз есімдерінің бас әрпінен тұратын зат сатып алуы қажет. Келесі оқушы алдында айтқан оқушының сөзін қайталай отырып, өз есімін айтады соған байланысты дүкеннен зат сатып алады, осы жағдай шеңбер бойына жалғасады.
<<Кемпірқосақ>> әдісі арқылы оқушыларды 5-топқа бөлу
1-топ <<Қызы түс>>,2-топ <<Сары түс>>,3-топ>>Көк түс>>
4-топ <<Ақ түс>> Оқушыларды жұмыс орындарына отырғызу.
Блум таксономиясының категорияларын қолдану.
1. Білу
2. Түсіну
3. Қолдану
4. Талдау
5. Жинақтау
6. Бағалау

Сынып оқушыларына жағымды ахуал туғызу, зейінін сабаққа аудару.

Оқушылар <<Қемпірқосақ>> арқылы 4-топқа бөлінеді.
Әр оқушы өзіне жүктелген рөлдердің міндеттерін атқарады.

<<Сұрақты ұстап ал>> әдісі бойынша сұрақтар.Сынама шкаласы арқылы бастапқы білімді анықтау үшін кері байланыс орнату.
1)Қазақ хандығының құрылуына қай аймақ негіз болды?
2)Қазақ хандығы өз алдына қандай тарихи міндеттер қойды?
3)Қазақ хандығының күш қуатын, саяси беделін нығайтқан
хандар?
1.Білу. <<Шағын дәріс>> әдісі арқылы. Қасым ханның ататегі туралы мағлұмат беру.
Қасым Жәнібектің ұлы,Шыңғыс ханның үлкен ұлы Жошының ұрпағы.Бірақ Жошының қай ұлынана тарағандығы туралы тарихшылар пікірі екі түрлі.
Шыңғыс-Жошы-Орда Ежен-Сасы Бұқа(Садық)-Ерзен хан-Мүбарак қожа-Шымтай хан-Орыс хан-Құыршық хан-Барақ хан-Жәнібек хан-Қасым хан.Бұл - Рашид-ад-дин жазбаларындағы нұсқасы.
Шыңғыс-Жошы-Тоқа Темір-Үз-Темір-Қожа-Бәдік(Бәдағұл)-Орыс хан-Құтылғы Бұқа-Құтужақ-Барақ хан-Жәнібек хан-Қасым хан.Бұл - Әбілғазы ұсынған нұсқа.
Қасымның әкесі Жәнібек-Кереймен бірге VX ғасырдың ортасында Қазақ Хандығын құруға белсене еңбек еткен тұлға.Ол Керейден кейін 1473-1480 жылдары мемлекетті басқарады,оның аумағының тұтастығын,елдің тыныштығын қорғауда жан аямай еңбектенеді Қасым-Жәнібек ханның Жаған бике есімді әйелінен туған ұлы. Тарихшылардың еңбектеріне сүйенсек Қасымның туған жылы туралы дерек айтылмаған.Б.Кәрібаевтың мына қисынды болжамын келтіреді <<Мұхаммед Хайдар Дулати дерегінде 1513 жылы шағатайлық Сұлтан Сайд ханның Шу бойындағы Қасым хан Ордасына келгенін айта келе,>>бұл кезде Қасым ханның жасы алпыстан асып жетпіске жақындап қалған болатын>>делінген.Сол мәліметке сүйенсек 1513 жылы Қасым ханның жасы 67-68-дерде деп есептесек,онда ол 1445-46 жылдары дүниеге келген болады>>. Тарихшы ғалым Т.Сұлтановтың <<Қасым хан 1945 жылдары шамасында дүниеге келген>>деген тұжырымы да Б.Кәрібаевтың болжамын бекіте түседі.Қасым ханның күш-қуаты толысқан жас кезі Қазақ хандығының жан-жақты күшеюі кезеңімен сәйкес келеді.Бұрындық ханның (Керей ханның ұлы) бастауымен Қасым қазақ әскерінің бас қолбасшысы ретінде,әскерлері Керей мен Жәнібек құрған мемлекеттің тәуелсіздігін сақтап,оның күш-қуатын арттыруға бар қабілеттерін жұмсады.Қазақ тарихында хан көтерілудің,тақ алмасудың сонау Түрік қағандығы заманында қалыптасқан өзіндік ұлттық ерекшелігі бар.
Қасым хан Барақ ханның немересі, Жәнібек ханның ұлы.
2.Түсіну .>>Ақылдың алты қалпағы>> әдісі арқылы <<Қазақ ханы Қасым хан тақырыбына байланысты қалпақтардың түсіне қарай түрлі тапсырмалар беріледі.

3. Қолдану .<<Ойлан-жұптас-бөліс>> әдісі арқылы тапсырманы орындау.
І-тапсырма: <<Жылдар сөйлейді>>
1473 жыл - 1523 жыл - 1518 жыл -
1511 жыл - 1503 жыл -
1514 жыл - 1510 жыл -

ІІ - тапсырма
Мәтіннің бірінші бөліміндегі негізгі идеяны анықта:---------------------------------------------------------------------------
Мына сұрақтарға жауап ізде:
1. 1.Қасым хан билік құрған кезде қазақ мемлекетінің өрлеуі қандай болды?
2. 2.Қасым хан туралы ұлы ойшылдар пікірі:
ІІІ-тапсырма
Мәтіннің екінші бөліміндегі <<Қасым ханның қасқа жолы>> деп аталатын заңдардағы ережелерді сәйкестендір
1
Әскери заң
А
кісі өлтіру, талау, шапқыншылық жасау, ұрлық істеу
2
Қылмыс заңы
Ә
жер дауы, мал-мүлік дауы
3
Мүлік заңы
Б
аламан міндеті, қосын жасақтау, қара қазан, ердің құны, тұлпар ат
4
Жұтшылық заңы
В
майталман шешендік, халықаралық қатынастағы сыпайылық, әдептілік, ибалылық майталман шешендік, халықаралық қатынастағы сыпайылық, әдептілік, ибалылық
5
Елшілік заң
Г
шүлен тарту, ас, той, мереке, думан
Оқушылардың тапсырмаларын критерий арқылы өзін - өзі бағалау.
Бағалау крийтерилері

Тап-
сырма
Дискрипторлар
балл

Білім алушы

Қасым ханның маңызды оқиғаларын түсініп оқу.
1
Қасым ханның тұсындағы маңызды оқиғаларды, деректерді анықтап оқиды салыстырады.
1

Жылдардың тақырыбын анықтайды
1

Жылдардағы оқиғалардың себебін анықтайды
1
Мәтіннің бірінші бөліміндегі негізгі идеяны анықтайды

2
Тиісті сөздерді жаза отырып бірінші сөйлемді құрастырады.
1

Тиісті сөздерді жаза отырып екінші сөйлемді құрастырады.
1

Тиісті сөздерді жаза отырып үшінші сөйлемді құрастырады
1
<<Қасымның қасқа жолы>>заңдарындағы ережелердің бір-бірімен айырмашылықтарын түсініп оқиды.
3
<<Қасым ханның қасқа жолы>> деп аталатын заңдардағы ережелерді сәйкестендіреді
1
Барлығы
3
7

Сергіту сәті. <<Жанды дауыс>> арқылы патриоттық
ән айту.
5.Талдау. <<Үш нақты қадам>> мәтіндегі маңызды оқиғаларды, деректерді анықтау. Жеке оқиды,жұбымен бөліседі,топқа салады, постер қорғайды.
І-топ. Қасым хан туралы деректер және оның заңдарын
айқындайды.
ІІ- топ. Қасым ханның ішкі саясаты.
ІІІ-топ. Қасым ханның сыртқы саясаты.
IV-топ Қасым хан салған қасқа жол.

"Сәйкестендір"әдісі
Моғолстан ханы кім? Қасым
Қазақтың алғашқы ханы Әбілқайыр
Жәнібек ханның ұлы Есен бұға
Барақ ханның бел баласы Жәнібек
Өзбек ұлысын кім басқарды ? Керей

5. Жинақтау . <<Сөзжұмбақ шешу>>:
Қ
А
С
Ы
М

1. 1. Қазақ хандары ту тіккен құтты қоныс.
2. 2. Қазақстанның батыс өңірінде құрылған мемлекет.
3. 3. Қазақстандағы жер атауы.
4. 4. Шайбани әулетінен шыққан хан.
5. Қазақ хандығының құрамына енген рулардың бірі.
Сынама шкаласы

Оқушылар бейнероликті интерактивті тақтадан көріп,сұрақтарға жауап беру арқылы жаңа сабақтың мазмұнын ашады

Презентациядағы материалдың жан-жақтылы зертеу, саралау

Тапсырманы орындау үшін сын тұрғысынан ойлай отырып ізденеді, талқылайды,ой бөліседі.Уақыт кеңістігін сақтау

Оқушылар берілген тақырыпша бойынша идеяны анықтап жазады.

Тапсырмаға жеке жауап жазады, сәйкестендіреді, сыныппен бөліседі.

Оқушылар өзін-өзі критерий арқылы бағалайды.

Жанды дауыста патриоттық ән орындайды
АКТ

А х 4 парақшалары

Интербелсенді тақта
Аяқталуы
2 минут
Критерий арқылы өзін-өзі бағалау. Топтық жиынтық бағалау.
Үйге тапсырма: Қазақ ханы Қасым хан туралы тест құрып келу.
Кері байланыс: <<Чемодан, Еттартқыш, Қоқыс жәшігі>> Оқушылар қолдарындарындағы стикерлерге жұмыстарға қатысты пікірлері мен ұсыныстарын жазып, сол жұмыстың тұсына жапсырады.
Критерий арқылы өзін-өзі бағалау парағы

Стикерлер

Қосымша ақпарат: <<Интернеттен әлемдік ақпарат мәліметтер>>.9 сынып тарих
оқулығы,Қазақ тарих журналы
Саралау - Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз?
Бағалау - Оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз?
Пән аралық байланыс
Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері.
АКТ-мен байланыс құндылықтардағы байланыс.

Көпірше орнату үлгерімі жоғары және төмен оқушыларды жұптастыру, тапсырманы күрделендіру.
Сұрақ қою арқылы <<қалай шештің?>> т.с.с.
Математика пәнімен пәнаралық байланыс бар. Таныстырылым қолданылады, Интерактивті тақтаны 20 - 25 минуттан артық қолдануға болмайды.
Рефлексия
Сабақ/оқу мақсаттары шынайы ма?бүгін оқушылар не білді? Сыныптағы ахуал қандай болды? Мен жоспарланған саралау шаралары тиімді болды ма? Мен берген уақыт ішінде үлгердім бе? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздімжәне неліктен?
6. Түзету/Саралау - Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті төмен оқушыларға тапсырма беруді қалай жоспарлайсыз?
Күтілетін нәтижемен салыстырмалы түрде
Білім сапасы: Үлгерімі:
Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?
1.
2.
Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?
1.
2.