Қосылатын күкірт қышқылының массасын тап

Ертіндіге (концентрацияға) берілген есептерді шешу.

Ертіндіні проценті бойынша табуға арналған есептер ҰБТ-да жиі кездеседі.
Оны шығару көптеген оқушылар үшін қиындық туғызады. Сондықтан да
ертінділердің қосылыстарына арналған есептерді ескі тәсілмен шығаруға
болады.Ескі тәсілмен есепті теңдеу құрмай-ақ тез есептеп табуға болады.
Ескі тәсіл бойынша шығару жолы төмендегідей схема бойынша жүзеге асады:

В |A – C|

А

С |A – B|

мұндағы В, С қосылатын ертінді , А – қосылғаннан кейінгі шыққан ертінді
|A – C|, |A – B| - әр ертіндіден қанша бөлік алатынын көрсететін оң шама.
Мысал арқылы түсіндірейік:
1- есеп. 95%-тік күкірт қышқылын алу үшін 80%-тік күкірт қышқылының
50грамына 100%-тік күкірт қышқылын қосу керек. Қосылатын күкірт қышқылының
массасын тап.
Шешуі:
50г
80% 5

95%

100% 15

50:5=10
15*10=150

жауабы 150грамм

Схема бойынша 80% -тік күкірт қышқылынан 5 бөлік ал 100%-тік күкірт
қышқыланан 15 бөлік алу керек. Сондықтан әр бөліктің құнын білу үшін
50грамды 5 бөлікке бөлеміз. Шыққан санды 15-ке көбейтеміз.

2-есеп. 5%-тік сірке қышқылының ертіндісіне 40%-тік сірке қышқылының
ертіндісін қосып, 30%-тік сірке қышқылының 140 гр. алынды. әр ертіндіден
қанша грамм алынған?
Шешуі:
5 % 10
140г
30%

40% 25
10+25=35
140:35=4
10*4=40
25*4=100
жауабы: 40грамм, 100 грамм

3-есеп. Екі қоспаның біреуінде 40%, екіншісінде 20% күміс бар. 32 %-тік
қоспа алу үшін 20кг бірінші қоспаға екінші қоспадан қанша кг қосу керек?
Шешуі:
20кг
40 % 12

32%

20% 8

8*
Жауабы: кг.
4-есеп. Теңіз суының құрамында массасы бойынша 5% тұз болады. Құрамында
тұздың концентрациясы 1,5% болу үшін 15л теңіз суына қанша литр тұщы су құю
керек?
Шешуі:
15л
5 % 1,5

1,5%

0% 3,5

15:1,5=10
3,5*10=35

жауабы: 35л
5-есеп. 30%-тік және 10% -тік тұз қышқылдарын қосып, 600грамм 15%-тік тұз
қышқылының ертіндісі алынған. Әр қышқылдық ертіндіден неше грамнан алынған?
Шешуі:

30 % 5
600г
15%

10% 15

5+15=20
600:20=30
30*5=150
30*15=450
жауабы: 150гр., 450гр
6-есеп. Сұйықтықтың құрамында тұз қышқылы салмағы бойынша 5%. 40кг
сұйықтыққа құрамындағы тұз қышқылы 2% болу үшін неше кг таза су құю керек?
Шешуі:
40кг
5 % 2

2%

0% 3

40:2=20
20*3=60

жауабы: 60кг.

Жаттығулар.
№1. 15 литр 10%-тік тұз ертіндісіне 5%-тік тұз ертіндісі араластырылып, 8%-
тік ертінді алынған. Қанша литр 5%-тік ертінді қосылған? (жауабы 6л)
№2. Бір ертіндіде 30% (көлемі бойынша) азот қышқылы, ал екіншісінде 55%
азот қышқылы бар. 50%-тік 100 литр азот қышқылының ертіндісін алу үшін
бірінші және екінші ертіндіден қанша алу керек? (жауабы 20л, 80л)
№3. Құрамында никельдің мөлшері 5% және 40% болатын болаттың екі түрлі
сорты бар. Құрамындағы никельдің мөлшері 30% болатын 140т болат алу үшін
екі сорттың әрқайсысынан неше тоннадан алу керек? (40т, 100т)

Дайындаған: Н.Наушабаев атындағы Затобол орта
мектебінің
математика пәні мұғалімі Темірбаева Мира
Мұхтарқызы