Сөздердің байланысу түрлерін табу

Қойшыбаева Гүлнұр Төреханқызы
Қазақ тілі мен әдебиет пән мұғалімі
Оңтүстік Қазақстан обылысы, Түркістан қаласы, <<Шорнақ>> жалпы орта мектебі

7-сынып қазақ тілі
Сабақтың тақырыбы: Сөздердердің байланысу түрлерін қайталау
Сабақтың мақсаты: Сөздердің байланысу түрлері мен жасалуы , ерекшеліктері жайлы білімдерін кеңейту. Топтық жұмыс арқылы өзара үйретуге дағдыландыру. Даналық сөздерді оқу арқылы өз ойын жеткізуге, адамгершілікке тәрбиелеу.
Сабақтың әдістері: диалог, СТО, топтық жұмыс, рефлексия
Күтілетін нәтиже: Сөздердің байланысу түрлеріне тапсырмалар орындайды, талдау жұмыстары арқылы сыни ойлауға дағдыланады. Топтық жұмыс арқылы өзара ой бөліседі.
Сабақ кезеңдері
Мұғалім әрекеті
Оқушы әрекеті
Білім
Үй тапсырмасы
Сөздердің байланысу түрлерін табу
1-топ
Құдіретін <<құдайымның>> көресің бе?
Не жеміс өсер өзен дөңесінде...
Арыстан демалуға суға кірсе,
Балықтар шымшып ойнар терісінде..
2-топ
Адамның біліміне ақыл серік,
Ақыл кен таусылмайтын жанға көрік.
Талап қыл, азды-көпті жұмса ойды,
Әр істің ақырын ойла көңіл бөліп.
3-топ
Адамның бір қызығы бала деген,
Баланы оқытуды жек көрмедім.
Үш-ақ нәрсе адамның қасиеті:
Ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек.

Топқа бөлу
Қиысу, матасу, меңгеру болып үш топқа бөлінеді.

Дөңесінде өсер,терісінде ойнар
Демалуға кірсе, суға кірсе, меңг
Балықтар ойнар-қиысу,

Біліміне серік, жанға көрік, ойды жұмса-меңгеру,
Адамның білімі, істің ақыры-матасу, ақыл серік-жанасу

Адамның қызығы-матасу, баланы оқыту-меңгеру, оқуды жек көрмедім-меңгеру, ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек-қабысу
Түсіну
Венн диаграммасы
Қабысу мен жанасудың ұқсастығы мен айырмашылығын табу
Қабысу-жалғаусыз байланысады,орын тәртібі, ілік септіктен басқа анықтауыштар мен сын-қимыл пысықтауыштар анықталатын мүшелермен байланысады.
Қолдану
Ойлайық та, жазайық
Төмендегі сөздерді негізге алып, сөз тіркесін жаз, байланысу түрін тап
1-топ абырой, бедел, қадыр, айыр
2-топ ақ, қамыс, түтік, химия
3-топ мектеп, абырой, ұстаз, ғажайып

Адамның абыройы, беделді адам, атамның қадірі
Киімнің ағы, қамыстың қалдығы, түтіктің басы
Мектептің табалдырығы, абыройлы ұстаз
Талдау
Оқулықпен жұмыс
256-жаттығу
Қабыса байланысқан тіркестерді жаз
1-топ Жолға шыққанша төртінші күн дегенде ұзын бойлы, қапсағай қара шал осы Етікші асуының бір орқаш биігіне көтерілді.
2-топ Салқын ызғар қамсауы жоқ, көне шекпеннен лезде өте шықты. Ол шырқау биіктен жан-жағына соңғы рет көз тастады да, ілгері жүріп кетті.
3-топ Жалаңаш жотадан көп төмен түсіп түсіп, қалың жынысты қойнауға жеткенде, жел басылып, күн жылынайын деді. Титығы құрып, әбден қалжыраған қарттың бұдан әрі жүруге халі келмеді.

Ұзын бойлы, қапсағай қара шал, төртінші күн

Салқын ызғар, көне шекпен, шырқау биік,

Жалаңаш жота, қалың жыныс, қалжыраған қарт
Оқушылар сөз тіркестерін талдайды.
Жинақтау
Талдау - табыс кілті
Сөз тіркестеріне талдау жаса, кестеге орналастыр.
1-топ темір күрек, кітаптың мұқабасы, тазалыққа үйір, үлкендер айтады, бүгін келді, мен көрдім
2-топ биік тау, аттың жүйрігі, ісімен жақсы, біреу алып кетті, жоғары өрледі, ол барған
3-топ таудай талап, мамырдың сегізі, ерге сын, Құнанбай ұқтырды, жорта айтты, алтын сақина

Оқушылар сөз тіркесіне талдау жасап, кестені толтырады.
Пайымдау
Ұлы сөзде ұлағат бар
Даналық сөздердің мағынасын аш, сөз тіркестерін тап
1-топ Пайда ойлама, ар ойла,
Талап қыл артық білуге. Абай
Еңбексіз адам бақытты өмір сүре алмайды. А. Чехов
2-топ Ақыл бітсе дәулетке
Дәулет бітпес келбетке. Абай
Қоянды қамыс өлтіреді, жігітті намыс өлтіреді.
3-топ Жүректе қайрат болмаса,
Ұйықтаған ойды кім түртпек?
Ақылға сәуле қонбаса,
Хайуанша жүріп күнелтпек. Абай
Өзін-өзі билеген ел бақытты.

Ғұламалардың сөздерін оқу арқылы сыни ойлауға дағдыланады. Мағынасын ашады, сөз тіркестеріне талдау жасайды.
Қорытынды
Үй тапсырмасы
264-жаттығу
Кесте сұрақтарына жауап беріп,кестені толтыру
Бағалау
Рефлексия
Екі жұлдыз, бір тілек

Өзін-өзі бағалауды жүзеге асырады. Сабақтан алған әсерін бөліседі.