ХІХ ғ. І жартысындағы қазақ ұлт-азаттық көтерілістері: 1822 ж. жарғы және ірі көтерілістердің салыстырмалы талдауы

Тақырыбы: ХІХ ғ. І жартысы ұлт- азаттық көтерілістер

Мақсаты:

а) Патша өкіметінің 1822 жылы «Сібір қазақтары туралы» жарғы енгізу арқылы орта жүзде хандық биліктің жойылғанын, отаршылдың мәнін ашу.

Кіші жүз бен Орта жүздегі Саржан Қасымұлы, Жоламан Тіленшіұлы одан кейінгі Кенесары Қасымұлы көтерілістерінің отаршылдыққа қарсы ұлт-азаттық көтерілістің Сырым Датұлы көтерілісімен салыстырып талдау.

С к- қ. ХІХ ғ І жарт. Ұлт-азаттық қозғалыстар. Сызба.

С. ә . Аралас сабақ

С. б Ұйымдастыру кезеңі

Өткенді пысықтау

Жаңа тақырып

С. ж. 1. Патша өкіметінің жүргізілген реформаларына Орта жүздегі қарсылық және саржан Қасымұлы бастаған қозғалыс (1825-1836)

2. Кіші жүздегі Жоламан Тіленшіұлы бастаған көтеріліс.

3. Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс.

1. Қазақтардың 1773-75 жж. Пугачев бастаған шаруалар сайысы, 1783-1797 жж С. Датұлы көтерілісі Қазақстандағы хандық билік жүйесінің әлсірегенін көрсетті деп отырып, халық арасында ықпалы кеміген хан патша үкіметінің билеп-төстеу саясатын ойдағыдай іске асыра алмады. Бұл жағдай билеу жүйесінің жаңа тәртібін қажет етті. Патша үкіметі 1822 ж Орта жүзде «Сібір қазақтары туралы» жарғы енгізу арқылы хандық билігін жойылғандығын мәлімдеу.

1) бұл реформа дәстүрлі билін құрылымын бұзды.

2) Ресейдің әскери - әкімшілік отарлауына жол ашылды.

2. Сызбаны толтырып, тақырыпты ашыңдар.

Саржан Қасымұлы бастаған қозғалыс

1825-1836жж

Жоламан Тіленішұлы бастаған көтеріліс

Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс

1837-1847жж

Себебі
Мақсаты
Сипаты
Қозғаушы күші
Нәтижесі
Тарихи маңызы
Сабақтастығы

Саржан Қасымұлы бастаған қозғалыс1825-1836жж:

Жоламан Тіленішұлы бастаған көтеріліс:

Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс1837-1847жж:

3. Ж. Тіленшіұлы неліктен қарулы күрес жолына түсті. Оны өзінің сөзі дәлелдейді?

Жоламан батырды қолдаған руларды ата.

т. Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған Ішкі(Бөкей) Ордадағы ұлт-азаттық көтеріліс.

м. А) Көтерілістің алғышарттарын, себептерін нақты деректермен ашып көрсету.

Ә) Көтерілістердің барысын, жеңілу себептерін қарастыру, ХІХ ғ. Ұлт-азаттық қозғалысында қазақ халқының басына түскен ауыр жағдайды түсіндіруге жетелеу.

Б) Оқушылардың логикалық ойнау, өздігінен және топ болып жүмыс істеу, құжат материалдарын тиімді пайдалану, дағдыларын жетілдіру.

С. к. қ ХІХ ғ Қазақстан картасы

С. ә. аралас.

Ұйымдастыру кезеңі

Өткенді пысықтау

Жаңа тақырып

С. ж. 1. 1837-1847 жж К. Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық қозғплыспен сабақтастығына тоқталу.

2. Проблемалық ізденіс материалды жүйемен құру.

Тірек ұғымдар: Ішкі ортаның құрылуы. Жәңгір ханның басқару жүйесинің өзгеруі. Шаруалар көтерілісінің басқару себептері және барысы. Исатай мен Махамбет, Есет, Жанқожа бастаған ұлт-азаттық көтерілістерге шолу жасау.

Сабақ семинар түрінде өтеді. Оқушыларды алдын ала жоспармен таныстырып, қажетті материалдар, деректер беремін.

Семинар сабақтарының жоспары:

1. Ішкі (Бөкей) Орданың құрылуы.

- Ішкі орданың құрылуының алғышарттары, саяси экономика жағдайы (мұғалім дәрісі)

- Бөкей ордасының құрылуының отаршылдық саясат икемдеген себептері.

-Ішкі орта хандары- Бөкей және Жәңгір (шағын баяандама)

2. Көтерілістің сипаты:

-Көтерілістің себептері

-Көтерілістердің мақсаты, көтеріліске түрткі болған жағдай.

-Көтерілістің кезеңдері.

3. Көтерілістің басшылары.

-Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы (шағын баяандама)