Тербеліс периодын анықта

Әрбір мұғалімнің негізгі мақсаты – сабақ сапасын көтеру, оқушының сабаққа
деген қызығушылығын арттыру, олардың ізденуін, сонымен қатар, жаңа
ақпараттық технологияны, интернет жүйесін қолдану, олардың өй-өрісін
дамытып қана қоймай, басқа қырларының ашылуына себеп болады. Осы мақсатта
«Толқындар мен тербелістер» тарауына өткізген бір сабағымның жоспарын беріп
отырмын.
Сабақтың тақырыбы: Толқындар мен тербелістер.
Сабақтың білімділік мақсаты: Оқушылардың тербелістер мен толқындар тарауы
бойынша алған білімдерін байқау, тексеру, тұрмыста күнделікті қажетке
қолдана алу.
Сабақтың дамытушылық мақсаты: Оқушылардың өздігінен ойланып, жұмыс істеу
қабілетін арттыру, шығармашылық қабілеттерін дамыту, физикалық есептерді
шығара білуге дағдыландыру.
Сабақтың тәрбиелік мақсаты: Оқушыларды сабақ үстінде ұқыптылыққа, өзін –
өзі бағалай білуге, өздеріне деген сенімділікке, уақыттарын дұрыс қолдана
білуге үйрету.
Сабақтың типі: Қайталау сабағы.
Сабақтын түрі: оқушылардың тарау бойынша білімдерін тексеру, бағалау.
Сабақ әдісі: жаңа технологиялық әдісті пайдалану, шығармашылыққа баулау.
Көрнекілік: Интерактивті тақта, тірек – сызбалар, флипчаврт, тест
тапсырмалары, деңгейлік есептер.
Пән аралық байланыс: биология, математика.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру
ІІ. Қайталау сұрақтары
ІІІ. Есептер шығару (деңгейлік тапсырмалар)
IV. Қорытынды тест жұмысы
V. Оқушыларды бағалау
VI. Үйге тапсырма

І. Ұйымдастыру
Оқушылардың сабаққа қатысуын, кабинеттің және олардың сабаққа дайындығын
тексеру.
ІІ. Қайталау сұрақтары
1-тобқа:
1. Тербелістер дегеніміз не?
2. Трек-сызба бойынша жауап беріңдер

3.

4. Математикалық маятник дегеніміз...

5. Серіппелі маятник дегеніміз...

6. Электромагниттік тербелістер дегеніміз...

7. Электромагниттік тербелістерді қандай құралмен аламыз?

8. Электромагниттік тербелістерді бақылайтын құрал...

9. Тербелмелі контурдың тербеліс периоды немесе Томсон формуласы...

10. Өшетін тербелістер дегеніміз не?

2-тобқа:
1. Механикалық толқын дегеніміз не?

2.

3.

4. Электромагниттік толқын дегеніміз не?

5.

6. Дыбыстың кедергіден шағылуы

7. Дыбыс қаттылығынын өлшем бірлігі

8. Тербеліс жиілігі қандай механикалық толқындар адамдар дыбыс әсерін
тудырады?

9. Инфрадыбыстар дегеніміз...

10. Ультрадыбыстар дегеніміз...

ІІІ. Есеп шығрау (деңгейлік тапсырмалар)
І – топ.
1-деңгей.
1. Серіппеде тербеліп тұрған жүк, 7с ішінде 28 тербеліс жасайды.
Тербелістің периодын анықта.

2. Маятник жібінен ұзындығын екі есе ұзартса, оның тербеліс периоды неге
тең?
2-деңгей.
1. Ұзындығы 99,5 см математикалық мятник 1 минутта 30 тербеліс жасайды.
Еркін түсу үдеуін тап.

2. Серіппеде тербеліп түрған жүк 5с ішінде 20 тербеліс жасайды.
Тербелістің жиілігін анықта.

3. Егер тербеліс периоды 0,5с болса, маятник 20 тербелісті қанша уақытта
жасайды?
3-деңгей.
1. Егер периоды 0,005с тербеліс суда ұзындығы 7,175м дыбыс толқыны
тудырса, онда осы дыбыстың жылдамдығы қандай болады?

2. Ауадағы дыбыстың тербеліс жиілігі 2000Гц жылдамдығы 340 м/с. Толқын
ұзындығын тап.

3. Серіппе ілінген массасы 3кг жүктің әсерінен 1 минутта 45 тербеліс
жасайды. Серіппенің қатаңдығын анықта.

ІІ – топ.
1-деңгей.
1. Дыбыстың судағы жылдамдығы 1450 м/с. Жиілігі 200Гц тербеліс көзі
тудыратын судағы дыбыстардың толқын ұзындығын анықта.

2. Бойлық немесе көлденең толқындардың қайсысы: 1) Газда; 2) Сұйықта; 3)
Қатты денелерде таралады?
2-деңгей.
1. 2 минутта 60 тербеліс жасайтын маятниктің тербеліс жиілігі неге тең?
2. Массасы 40г дене қатаңдығы 100 к/м серіппеге ілінген. Осы дене
тербелісінің периоды мен жиілігін анықта.
3. Серіппеде тербеліп тұрған жүк, 1 минутта 75 тербеліс жасайды. Тербеліс
периодын анықта.
3-деңгей.
1. Жібінің ұзындығы 0,141м математикалық маятниктің периоды мен жиілігін
анықта.
2. Көл суының бетінде толқын 6м/с жылдамдықпен тарайды. Егер толқын
ұзындығы 3м болса, жиілікті анықта.
3. Аңшы мылтық дауысының жаңғырығын 4,5с өткен соң естейді. Мылтық даусын
шаығлдыратын бөгет одан қандай қашықтықта орналасқан? Дыбыстың таралу
жылдамдығын 340м/с деп есептеңдер.
IV. Қорытынды тест жұмысы
1 – топ.
1. Мылтық атылған кезде оғы жылдам қозғала ма, әлде дыбысы жылдам естіле
ме?
А) дыбыс жылдам
Б) оқ жылдам
В) екеуі де бірдей
Г) ешқайсы да емес
2. Егер толқын 400 м/с таралса, ол жиілігі 200 Гц тең болса, онда толқын
ұзындығы неге тең?
А) 10000м
Б) 400м
В) 200м
Г) 2м
3. Тербеліс периоды 0,005с, дыбыс толқынының ұзындығы, судағы дыбыс
жылдамдығы неге тең?
А) 1,14м
Б) 1440м/с
В) 120 м/с
Г) 2280 м/с
4. Қандай дыбыстар ультрадыбыстра деп аталады?
А) Жиілігі 20000 Гц-тен артық дыбыс
Б) Жиілігі 20 Гц-тен төмен
В) Жиілігі 20-дан 20000 Гц аралығындағы
Г) Естілу табалдырығынан артық интенсивті дыбыстар.
5. Ұзындығы 160 м математикалық маятниктің тербеліс периоды қанша?
А) 1,2с
Б) 24с
В) 1,4с
Г) 4с
6. Егер математикалық маятник жібінің ұзындығы 4 есе артса, оның периоды
қалай өзгереді?
А) 4 есе артады
Б) 2 есе артады
В) 4 есе кемиді
Г) 2 есе кемиді
7. 4 Н күшінің әсерінен 0,02 м-ге ұзарған серіппенің қатаңдығы неге тең?
А) 2 Н/м
Б) 0,5 Н/м
В) 200 Н/м
Г) 500 Н/м
8. Тербелмелі контурда тербелістер туғызады...
А) Индуктивтік
Б) Сиымдылық
В) Кедергі
Г) Заряд

9. Бойлық толқындар қандай ортада таралады?
А) қатты, сұйық, газдар
Б) тек газдарда
В) тек сұйықтарда
Г) тек қатты денелерде
10. Көлденең толқындар қандай ортада таралады?
А) қатты, сұйық, газдар
Б) тек газдарда
В) тек сұйықтарда
Г) тек қатты денелерде
Қорытынды тест жұмысы
2 – топ.
1. Уақыт өткен сайын амплитудасы азайып отыратын тербелістер...
А) өшетін тербелістер
Б) гармоникалық тербелістер
В) өшпейтін тербелістер
Г) механикалық тербелістер
2. Дененің тепе – теңдік күйінен ең үлкен ығысуының мәні...
А) тербеліс периоды
Б) тербеліс амплитудасы
В) тербеліс жиілігі
Г) тербеліс жылдамдығы
3. 10 секундта 5 рет тербеліс жасайтын механикалық тербелістің периоды
қандай?
А) 5с
Б) 0,2с
В) 2с
Г) 4с
4. Электромагниттік толқындар қандай толқындар болады?
А) көлденең
Б) бойлық
В) ортаға байланысты қума және көлденең
Г) бір мезгілде бойлық, көлденең
5. Тербелмелі контурдағы катушканың индуктивтілігін 4 есе арттырды,
радиоқабылдағыш қабылдайтын толқынның ұзындығы қалай өзгереді?
А) 2 есе артты
Б) 4 есе артты
В) 2 есе азайды
Г) 4 есе азайды
6. Тербеліс жиілігі 1МГц болатын электромагниттік толқынның ұзындығы
қандай?
А) 0,33*102м
Б) 3*10м
В) 3*10
Г) 33*10-6м
7. Төменде көрсетілген қасиеттердің қайсы электромагниттік толқындардың
көлденең екенін дәлелдейді?
А) Интерференция
Б) Дифракция
В) сыну
Г) Поляризация
8. Механикалық тербеліс кезінде энергияның жалпы мөлшері –
А) артады
Б) өзгермей сақталады
В) кемиді
Г) өзгереді

9. Сәулелердің қайсысының толқын ұзындығы ең қысқа?
А) Радиотолқындар
Б) көрінетін жарық
В) Инфрақызыл жарық
Г) Рентген сәулелері
10. Электромагниттік тербелістер дегеніміз...
А) Зарядтың, тоқ күшінің және кернеудің периодты өзгеру
Б) Сыртқы периодты электр қозғаушы күштің әсерінен болатын тербелістер
В) Жүйені тепе-теңдік қалыптан шығарғаннан кейін пайда болатын
тербелістер
Г) Гармоникалық тербелістің әсерінен
V. Оқушыларды бағалау
Сабақты қорыту: сабақ басталмас бұрын топ ұпайын есептеп отыратын 1 оқушы
топ басшысы болып тағайныдалды. Оған арнайы дайындалған оқушының біліміне
қойылатын ұпайларды белгілеп отыратын мынадай кесте берілді. Сол кесте
бүгін бізде қандай базарлығын көрсетеді екен қане...
№ |Оқушының аты-жөні |Қайталау сұрақтары |Трек-схема |Деңгейлік тапсырма
|Тест |Ұпай саны |Бағасы | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | |Өткен тақырып бойынша ойында қалғандардан 3 сөйлеммен
айт.
VI. Үйге тапсырма
Үйге тапсырма: қайталау, тесттік жұмысқа дайындалу.

Сыныбы: 9

Пән мұғалімі: Бейсекбаева М.А.

2014-2015 оқу жылы

-----------------------
Тербелмелі қозғалысты сипаттайтын негізгі шамалар

Тербелістің түрі

Тербелістің түрі

Толқынды сипаттайтын негізгі шамалар

Толқынды сипаттайтын негізгі шамалар

Толқандар мен тербелістер.
(Ашық сабақ)